Kumbi Mauchimi Ngakukamba Zaku Mesiya Ngalongo Kuti Yesu Wenga Mesiya?
Vo Bayibolu limuka
Hinya. Pa nyengu yo Yesu wenga pacharu chapasi, wangufiska mauchimi nganandi ngakukwaskana ndi “Mesiya Mulongozgi,” mweniyo wazamuja “Mtaski wa charu.” (Danyele 9:25; 1 Yohane 4:14) Ndipu wati wayuskika, Yesu wangulutirizga mbwenu kufiska mauchimi ngakukwaskana ndi Mesiya.—Sumu 110:1; Machitidu 2:34-36.
Kumbi zina lakuti “Mesiya” ling’anamuwanji?
Mazu nga Chiheberi ngakuti Ma·shiʹach (Mesiya) kweniso mazu nga Chigiriki ngakuti Khri·stos (Khristu) ngosi ngang’anamuwa “wakusankhika.” Mwaviyo, mazu ngakuti “Yesu Khristu” ngang’anamuwa kuti “Yesu Ngwakusankhika” pamwenga kuti “Yesu ndi Mesiya.”
Mu nyengu yakali, asani munthu wasankhika kuti waje pa udindu wapade amudilanga mafuta pa mutu. (Ŵalevi 8:12; 1 Samuele 16:13) Yesu wangusankhika ndi Chiuta kuti waje Mesiya ndipu wenuwu mbudindu ukulu ukongwa. (Machitidu 2:36) Mwaviyo, Chiuta wangugwiriskiya ntchitu mzimu wakupaturika pakusankha Yesu, mumalu mwakuti wadiliki mafuta pa mutu.—Mateyu 3:16.
Kumbi pakhumbikanga ŵanthu anandi kuti afiski mauchimi ngakukwaskana ndi Mesiya?
Awa. Nge mo chidindu chiŵiya cha munthu yumoza, mauchimi nga mu Bayibolu nangu ngalongo kuti ngangufiskika ndi munthu yumoza Mesiya pamwenga kuti Khristu. Chinanga ve viyo, Bayibolu litcheŵeska kuti “achimi aboza azamubuka ndi kuchita visimikizu vikulu kweniso vakuziziswa kuti alandizgi ŵanthu, ndipu asani nkhwamachitika alandizgi chinanga mbakusankhika.”—Mateyu 24:24.
Kumbi Mesiya wazengi kunthazi?
Awa. Bayibolu likukambiya limu kuti Mesiya wazamuja wa mu mphapu ya Fumu Davidi yaku Isirayeli. (Sumu 89:3, 4) Kweni viwoneka kuti mipukutu yakali ya Ayuda yo yakonkhoskanga vakukwaskana ndi mzeri wa banja laku Davidi yingusoŵa, ndipu yitenere kuti ingunangika panyengu yo Aroma anguthereska Yerusalemu 70 C.E. a Kutuliya pa nyengu iyi, pengavi munthu weyosi yo watingi wakambengi kuti ndi Mesiya kutuwa mu banja lachifumu laku Davidi. Chinanga kuti ve viyo, mu nyengu yaku Yesu penga mipukutu yinyaki yo yinguchitiska kuti arwani aleki kususka vo iyu wangukamba kuti ngwa mu banja laku Davidi.—Mateyu 22:41-46.
Kumbi ndi mauchimi ngalinga ngakukwaskana ndi Mesiya ngo nge mu Bayibolu?
Mphakusuzga kuti tikambi unandi wa mauchimi ngo ngakamba zaku Mesiya. Mwakuyeruzgiyapu, pe nthowa zakupambanapambana zo ŵanthu angagwiriskiya ntchitu pakuŵerenge nkhani zakukwaskana ndi Mesiya. Ndipu nkhani yo yizumbulika pa Yesaya 53:2-7 yikonkhoska za mauchimi ngakupambanapambana ngo ngakamba zaku Mesiya. Ŵanthu anyaki angawona nge mavesi ngosi yanga ngakamba ŵaka za uchimi umoza, penipo anyaki angawona kuti fundu yeyosi ndi uchimi pakuwija.
Mauchimi nganyaki ngakukwaskana ndi Mesiya ngo Yesu wangufiska
Uchimi |
Po usanirika |
Kufiskika kwaki |
---|---|---|
Mphapu yaku Abrahamu |
||
Mphapu yaku Isaki, mwana waku Abrahamu |
||
Wanguwiya mu fuku la Yuda |
||
Wangutuliya mu mphapu yaku Davidi |
||
Wangubalika ndi munthukazi yo wenga wechendagonanepu ndi munthurumi |
||
Wanguwiya ku Betelehemu |
||
Wazamudanika kuti Emanuwelu b |
||
Wazamuwiya m’banja likavu |
||
Ŵana anamana azamubayika asani waziwaku ŵaka |
||
Wazamudanika kuti watuweku ku Ijipiti |
||
Wazamudanika kuti Mnazareti c |
||
Muthenga wazamupharazgiya limu zaku iyu |
||
Wazamusankhika kuja Mesiya mu 29 C.E. d |
||
Chiuta wazakutiziŵisa kuti Yesu ndi Mwana Waki |
||
Wazakujipereka ukongwa panyumba yaku Chiuta |
||
Wazamuja mupharazgi wa Uthenga wamampha |
||
Wazamupharazga za ukweru ku Galileya |
||
Wazamuchita vakuziziswa nge Mozesi |
||
Wazamukamba mazu ngaku Chiuta nge Mozesi |
||
Wazamuchiza ŵanthu anandi |
||
Wazamuchita vinthu mwakujiyanja cha |
||
Wazamuchitiya lisungu ŵanthu akusuzgika |
||
Wazamulongo urunji waku Chiuta |
||
Wazamuja Wakulunguchizga Wakuziziswa |
||
Wazamupharazga zina laku Yehova |
||
Wazamusambiza mu ntharika |
||
Wazamuja Mulongozgi |
||
Ŵanthu anandi azakumugomezga cha |
||
Wazamuja mwa wakuguŵiska |
||
Ŵanthu azakumukana |
||
Wazamutinkhika kwambula chifukwa |
||
Wazamusere mu Yerusalemu wakwera pa bulu nge fumu |
||
Ŵana azakumuthamika |
||
Wazengi mu zina laku Yehova |
||
Wazamuperekeka ndi mubwezi waki wa pamtima |
||
Wazamuperekeka ndi ndalama 30 za siliva e |
||
Mabwezi ngaki ngazakumuthaŵa |
||
Ŵanthu azakumupusikiya |
||
Ŵanthu akumumba mlandu wazakuŵamuka chechosi cha |
||
Azakumufunyiya mata |
||
Azakumupuma pamutu |
||
Wazamukwechulika |
||
Wazakuŵaweze cha ŵanthu wo azakumupuma |
||
Alongozgi a boma azamulimbana nayu |
||
Azakumukhoma manja ndi malundi pa chimiti |
||
Azamuchita mayeri ndi vakuvwala vaki |
||
Azakumuwona nge ngwakubuda |
||
Wazamutinkhika ndi kuneneka |
||
Wazamusuzgika chifukwa cha ŵanthu akubuda |
||
Wazamuwoneka nge wasiyika ndi Chiuta |
||
Azakumupasa vinyu wakusazgaku vinthu vakuŵaŵa |
||
Wazamukuvwa nyota wechendafwi |
||
Wazamupereka mzimu waki kwaku Chiuta |
||
Wazamupereka umoyu waki |
||
Wazamupereka sembi yakuwombole ŵanthu ku ubudi |
||
Viwanga vaki vazamufyoleka cha |
||
Azakumugwaza |
||
Azakumuyika limoza ndi ŵanthu akukhupuka |
||
Wazamuyuskika kutuliya ku nyifwa |
||
Azamusankha munthu munyaki kuti wasere m’malu mwaku yo wangumupereka |
||
Wazamuja kujanja la maryi laku Chiuta |
a Buku laku McClintock and Strong’s Cyclopedia likamba kuti: “Tikayika cha kuti mabanja nganyaki kweniso mazina nganyaki nga ŵanthu amtundu wa Chiyuda ngangunangika pa nyengu yo Yerusalemu wabwangandulikiyanga.”
b Mu Chiheberi, zina lakuti Emanuwelu ling’anamuwa kuti “Chiuta We Nasi,” ndipu likonkhoska umampha udindu wo Yesu we nawu nge Mesiya. Kuza kwaki pacharu chapasi kweniso vo wanguchita, vingupereka ukaboni wakuti Chiuta we ndi ŵanthu wo atimusopa.—Luka 2:27-32; 7:12-16.
c Mazu ngakuti “Mnazareti” ngakutuliya ku mazu nga Chiheberi ngakuti neʹtser, ngo ngang’anamuwa “chitivwa.”
d Kuti muziŵi vinandi vakukwaskana ndi mauchimi nga mu Bayibolu kuzifika mu chaka cha 29 C.E. cho Mesiya wanguziya, ŵerengani nkhani yakuti “Mo Uchimi Waku Danyele Ungukambiya Limu Vakukwaskana ndi Kuza Kwaku Mesiya,” mu buku lakuti Kumbi Tingasambiranji m’Bayibolu?, pa peji 211-212.
e Uchimi uwu we mu buku la Zekariya, kweni Mateyu yo wakulembaku Bayibolu wakukamba kuti ‘vingukambikiya limu kuporote mwa mchimi Yeremiya.’ (Mate. 27:9) Viwoneka kuti nyengu zinyaki Buku la Yeremiya laŵikikanga kukwamba kwa Malemba ngo ngadanikanga kuti “Vakulemba va Achimi.” (Luke 24:44) Ndichu chifukwa chaki Mateyu wangukamba kuti uchimi uwu we m’buku la “Yeremiya” pakukamba za mabuku ngosi nga achimi kusazgapu buku la Zekariya.