1-2. Chinunuzyo niinzi alubo nkamboonzi nituyanda chinunuzyo?

CHIINDI Adamu naakabisya, wakasweekelwa aachilongezyo chakupona kukabe kutamani kuswaanizya abana bakwe boonse. Adamu wakabisya aachaali. Kutegwani abana bakwe? Taakwe chibi nchibakachita pe. (Rom. 5:12, 14) Nzyaakachita Adamu zyakali kweelela kuti afwe. Pesi kuli mabambe na ngaakachita Jehova kuti anunune bana baAdamu akuti bazoopone kukabe kutamani? Iiyi. Chiindi naakabisya Adamu, Jehova wakaamba mbaakali kuyoonununa bana baAdamu kuzwa kuchibi alufu. (Matl. 3:15) Achiindi chakwe cheelede, Jehova wakatuma Mwanaakwe kuti aze aansi aano kuti azoope “buumi bwakwe kuti bube cinunuzyo cakununuzya banji.”—Mk. 10:45; Joh. 6:51.

² Chinunuzyo niinzi? Kweendelana aMagwalo aachiKristu aachiGrikki, chinunuzyo nimbadalo njaakabbadala Jesu kuti anunune bantu kuzwa kuchibi chakeetwa aaAdamu. (1 Kor. 15:22) Nkamboonzi nituyanda chinunuzyo? Nzila yaJehova iiluleme kweendelana aMulawu ngwaakabikkide yakali yakuti muntu abbadale buumi kubuumi. (Kul. 21:23, 24) Mbukunga Adamu wakasweekelwa aabuumi bumaninide nkinkaako, kwakali kuyandikana kuti Jesu ape buumi bwakwe bumaninide. (Rom. 5:17) Akaambo kazeezi, Jesu wakazooba “Taata Walyoonse Alyoonse” kubantu boonse basyoma muchinunuzyo.—Is. 9:6; Rom. 3:23, 24.

3. Kweendelana alugwalo lwa Johane 14:31 a 15:13, nkamboonzi Jesu naakalipeda kupa buumi bwakwe bumaninide?

³ Jesu wakalipeda kupa buumi bwakwe akaambo kakuti wakali kuyanda Wisi wakujulu kuswaanizya andiswe. (Bala Johane 14:31; 15:13.) Akaambo kakuti Jesu wakali kumuyanda  Jehova, wakakkala kasyomeka kwabuumi bwakwe boonse alubo wakachita kuyanda kwaWisi. Nzyaakachita Jesu zyakapa kuti makanze aaJehova atala abantu anyika azoozuzikizigwe. Muchiiyo eechi, tulalanga-langa kuti nkamboonzi Leza naakazumizya kuti Jesu apenzegwe katanafwa. Alubo tulalanga-langa atala kuti mwaapostolo Johane wakatondeezya biyeni kuti ulachilumba chinunuzyo. Mpawo tulabona nzitweelede kuchita kuti tutondeezye kuti tulachilumba chinunuzyo anzitweelede kuchita kuti tuchibone kachiyandikana.

4. Amba zyakachitika kuli Jesu kusikila naakazoofwa.

⁴ Yeeyela kuti bwakali biyeni buzuba bwamamanino bwaJesu katanajayigwa. Nikuba kuti wakali kukonzya kukwabililwa aabangelo biingi, pesi wakalekela masoja aaRoma kuti bamujate mpawo bamuume munzila yalunya. (Mt. 26:52-54; Joh. 18:3; 19:1) Bakamuuma zyakuti mubili wakwe wakazula zilonda. Mpawo bakazoomunyampuzya chisamu chakali kulema loko. Jesu wakatalika kudonsa chisamu eecho kachitola kundawu nkwaakali kuyoojayilwa. Mpawo umwi mwaalumi wakali kuyoobulyeendela wakasinikizigwa kuti anyampule chisamu eecho. (Mt. 27:32) Jesu naakasika kundawu nkwaakali kuyoojayilwa, masoja aaRoma bakamugankamina zipikili kumaboko akumawulu aachisamu chakupenzezya. Kugankaminwa munzila eeyi kwakapa kuti Jesu amvwe kuchisa loko. Beenzinyina abayina bakali kulila pesi beendelezi bamaJuda bakali kumusampawula. (Lk. 23:32-38; Joh. 19:25) Jesu wakali kumvwa kuchisa kusikila naakazoofwa. Kwakali kumuyumina kuyoya kabotu akaambo kakuti moyo wakwe amapunga naakuti mapupwa taakachili kubeleka kabotu pe. Katanafwa, wakakomba kuli Jehova kamamanino. Kuzwa waawo, wakakotama mpawo wakafwa. (Mk. 15:37; Lk. 23:46; Joh. 10:17, 18; 19:30) Zili aantanganana kuti Jesu wakajayigwa munzila iichisa loko.

5. Niinzi chakapa kuti Jesu akataazikane loko?

⁵ Nzila njaakali kuzoojayigwa aayo Jesu teenjiyo pe yakali kumukataazya loko. Pesi wakali kukataazikana akaambo kamulandu ngwaakatamikizigwa. Jesu wakatamikizigwa mulandu wakuti wakali kusampawula Leza azina lyakwe. (Mt. 26:64-66) Mulandu ngwaakatamikizigwa Jesu wakapa kuti akataazikane loko zyakuti wakalombozya kuti kaansinga Wisi wamugwasya kuti atasampawulwi munzila iili boobu. (Mt. 26:38, 39, 42) Nkamboonzi Jehova naakazumizya Mwanaakwe kuti apenzegwe akuti ajayigwe? Atulange-lange twaambo tutatu.

6. Nkamboonzi Jesu naakagankaminwa aachisamu chakupenzezya?

⁶ Chakusaanguna, Jesu wakeelede kugankaminwa aachisamu chakupenzezya kuti aangunune maJuda bakali batukwa. (Gal. 3:10, 13) Bakatukwa akaambo kakuti bakali bazumina kuti balaswiilila Mulawu waLeza pesi teebakawuswiilila pe. Alubo kuyungizya kukutukwa ooko maJuda bakali aachibi kale nchibakajana kuzwa kuli Adamu. (Rom. 5:12) Leza wakapede maIsrayeli Mulawu wakuti, kuti muntu wachita chibi cheelela kuti ajayigwe wakeelede kujayigwa. Kuzwa waawo, wakali kwaanzikwa aachisamu kali wafwa. * (Dt. 21:22, 23; 27:26) Nkinkaako, kugankaminwa aachisamu chakupenzezya nkwaakachitwa Jesu kwakapa kuti chikonzeke kumaJuda kuti banununwe nikuba kuti bakali mukakide.

7. Nkaakali kaambo kachibili kakapa kuti Jehova azumizye Mwanaakwe kuti apenzegwe?

 ⁷ Chachibili, Jehova wakali kuyanda kuyiisya Jesu mulimu ngwaakali kuzoochita kali Mupayizi Mupati. Jesu wakakubona mbukuli kuyumu kuswiilila Leza chiindi nuli mumasunko. Wakakataazikana loko zyakuti wakakomba ‘kalila kapati akuzwa misozi.’ Tuli aachoonzyo chakuti Jesu ulizizi nzituyanda alubo “ulakonzya kubagwasya aabo ibasunkwa” nkaambo anguwe wakasunkwa. Tulamulumba Jehova akaambo kakutupa Mupayizi Mupati uuli aaluzyalo uutweetelela “mukubula nguzu kwesu.”—Heb. 2:17, 18; 4:14-16; 5:7-10.

8. Nkaakali kaambo kachitatu kakapa kuti Leza azumizye Jesu kuti asunkwe?

⁸ Chachitatu, Jehova wakazumizya Jesu kuti apenzegwe kuti atondeezye Saatani kuti mubeji. Saatani wakaamba kuti, bantu tabakonzyi pe kukomba Jehova kuti kabali mumasunko. Alubo wakaamba kuti tukomba Leza akaambo kakuti kuli zintu nzyatupa. Alubo Saatani ubonaanga tatumuyandi pe Jehova mbuli mbaakachita Adamu. (Job. 1:9-11; 2:4, 5) Akaambo kakuti wakali kumusyoma Mwanaakwe, Jehova wakazumizya Jesu kuti aswaanane aamasunko mapati. Jesu wakazumanana kusyomeka alubo wakatondeezya kuti Saatani mubeji.

9. Chikozyano chaJohane chitugwasya biyeni?

⁹ Kusyoma muchinunuzyo kwakagwasya maKristu biingi kuti babe aalusyomo lusimide. Bakazumanana kukambawuka nikuba kuti bakali kukazigwa alubo bakalisimya kumapenzi aasiyene-siyene kwabuumi bwabo boonse. Atulange-lange chikozyano chamwaapostolo Johane. Kuyeeyelwa kuti Johane wakakambawuka kasimpe kali atala aKristu achinunuzyo kwaminyaka yiinda ku60. Naakaba aafwiifwi kusisya minyaka iili 100, beendelezi bamaRoma bakamusunga akumubikka mujele kukasuwa kaPatimosi akaambo kakuti bakali kubonaanga ulakonzya kunyongania chisi chabo. Wakali wabisyaanzi? Mulandu wakwe wakali wakwaamba “zya Leza akupa bumboni kujatikizya Jesu.” (Ciy. 1:9) Zili aantanganana kuti chikozyano chaJohane chitugwasya kuti tube aalusyomo lusimide akuti tulisimye.

10. Johane wakatondeezya biyeni kuti ulachilumba chinunuzyo mumagwalo aakwe?

¹⁰ Mumagwalo aakwe ngaakalemba Johane wakatondeezya kuti ulamuyanda Jesu akuti uchibona kachiyandikana chinunuzyo. Kwazyiindi zyiinda ku100 wakaambuula atala achinunuzyo ambuchitugwasya. Muchikozyano, Johane wakalemba kuti: “Ikuti umwi wabisya, tulijisi mugwasyi kuli Taata, Jesu Kristo, imululami.” (1 Joh. 2:1, 2) Alubo Johane wakalemba atala ambukuyandikana ‘kucitila Jesu bumboni.’ (Ciy. 19:10) Zili aantanganana kuti Johane wakatondeezya kuti ulachilumba chinunuzyo. Kujana twatondeezya biyeni kuti tulachilumba chinunuzyo?

11. Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tukake chiindi nitusunkwa?

¹¹ Weelede kukaka kuti wasunkwa kuti uchite chibi. Kuti kuchibona kachiyandikana chinunuzyo tukooba aamuzeezo wakuti: ‘Tandeelede kukaka pe kuti ndasunkwa kuchita chimwi chintu chitali kabotu. Ndilakonzya kubisya mpawo ndizookumbile Leza kuti andilekelele.’ Pesi kuti umwi muntu wakusunka kuti uchite chimwi chintu chitali kabotu weelede kuyeeya kuti, ‘Tazichiti pe kuti ndibisye nkaambo Jehova aJesu bakandichitila zintu zibotu loko.’ Alubo ulakonzya kukumbila Jehova kuti ‘atakunjizyi mumasunko.’—Mt. 6:13.

12. Kujana twaabelesya biyeni malayilile aali muli 1 Johane 3:16-18?

 ¹² Yanda bakombinyokwe. Kuti katuyanda bakombima nga tulikutondeezya kuti tulachilumba chinunuzyo. Nkamboonzi? Nkaambo Jesu wakatondeezya kuti ulabayanda kwiinda mukubafwida. Nkinkaako, andiswe tweelede kubayanda. (Bala 1 Johane 3:16-18.) Tutondeezya kuti tulabayanda bakombima kwiinda munzila njitubajataayo. (Ef. 4:29, 31–5:2) Muchikozyano, tulabagwasya chiindi nibachiswa naakuti nibali mumapenzi aaswaanizya mapenzi aalichitikila. Pesi niinzi nzitweelede kuchita kuti mukombima watunyemya?

13. Nkamboonzi nitweelede kulekelela bamwi?

¹³ Kulakuyumina na kulekelela mukombinyokwe kuti wakubisizya? (Lev. 19:18) Kuti kakuli boobo, malayilile aaya alakonzya kukugwasya aakuti: “Amuzumanane kweengelelana akulekelelana camoyo woonse nokuba kuti umwi kajisi kaambo kakutongooka mweenzinyina. Mbubonya Jehova mbwaakamulekelela camoyo woonse, andinywe mweelede kucita mbubonya oobo.” (Kol. 3:13) Chiindi nitulekelela bakombima nga tulikutondeezya kuti tulachilumba chinunuzyo nchitwakapegwa aaTaateesu wakujulu. Niinzi nzweelede kuchita kuti uchibone kachiyandikana chinunuzyo?

14. Niinzi nzitweelede kuchita kuti tutondeezye kuti tuchibona kachiyandikana chinunuzyo?

¹⁴ Lumba Jehova akaambo kachinunuzyo. Muchizi Joanna wakuIndia uli aaminyaka iili 83 wakaamba kuti: “Ndikubona kakuyandikana kulumba Jehova buzuba abuzuba akaambo kachinunuzyo.” Chiindi nuli kukomba kuli aawulikke, yeeya zintu zibi nzwaachita mubuzuba oobo mpawo ukumbile Jehova kuti akulekelele. Pesi kuti wachita chibi chipati weelede kukumbila lugwasyo kuzwa kubaalu. Baalu bayookuswiilila alubo bayookugwasya aamalayilile aazwa muBbayibbele. Kuzwa waawo, bayookomba aanduwe kabakumbila Jehova kuti ‘uponesyegwe’ kwiinda muchinunuzyo chaJesu.—Jak. 5:14-16.

15. Nkamboonzi nweelede kujana chiindi chakubala akuyeeyesesya atala achinunuzyo?

¹⁵ Yeeyesesya atala achinunuzyo. Muchizi uutegwa Rajamani uli aaminyaka iili 73 wakaamba kuti: “Chiindi nindiyeeyesesya atala akupenzegwa kwaJesu, misozi ngayandeenda.” Anduwe zilakonzya kukuchisa kuti wayeeya  atala ambaakapenzegwa Jesu. Nkinkaako, kuti wakkala kuyeeyesesya atala achinunuzyo ziyoopa kuti umuyande loko Jesu kuswaanizya aWisi. Kuti kazikonzeka, chiindi nuchita chiiyo chako awulikke ulakonzya kuzoobala akuyeeyesesya atala achinunuzyo.

16. Kuyiisya bamwi atala achinunuzyo kutugwasya biyeni? (Langa chifanikisyo chili achivumbyo.)

¹⁶ Yiisya bamwi atala achinunuzyo. Chiindi nuyiisya bamwi atala achinunuzyo ziyookugwasya kuti uchibone kachiyandikana loko. Tuli aazibelesyo zyiingi zitugwasya kuti tuyiisye bamwi atala akuti nkamboonzi Jesu naakatufwida. Muchikozyano, tulakonzya kubelesya chiiyo 4 chakabbuku kategwa Makani Mabotu Aazwa Kuli Leza! Chiiyo eechi chili aamutwe uuti, “Jesu Kristo Ngwani?” Alubo tulakonzya kubelesya chaandaano 5 chabbuku litegwa IBbayibbele Nga Lilatuyiisyaanzi? Chaandaano eechi chili aamutwe uuti, “Chinunuzyo—Chipo Chipati Chizwa Kuli Leza.” Munyaka amunyaka tugwasigwa kuti tuchibone kachiyandikana loko chinunuzyo kwiinda mukunjila Chiyubulusyo chalufu lwaJesu akutamba bamwi kuti bazoochinjile. Nchilongezyo chipati loko nchaakatupa Jehova kuti tuyiisye bantu atala aMwanaakwe.

17. Nkamboonzi chinunuzyo nichili chipo chipati nchitwakapegwa aaLeza?

¹⁷ Zili aantanganana kuti tweelede kuchilumba chinunuzyo akuchibona kachiyandikana loko. Chinunuzyo chitugwasya kuti tube aabweenzuma busimide aJehova nikuba kuti tuli aachibi. Akaambo kakuti Jesu wakatufwida milimu yaDyabbulosi iyoonyonyoonwa. (1 Joh. 3:8) Alubo chinunuzyo chiyoopa kuti makanze aaJehova atala anyika azoozuzikizigwe. Nyika iyooba paradayizi. Bantu boonse banooli kabayanda Jehova akumukomba. Nkinkaako, buzuba abuzuba atubeleke changuzu kuti tutondeezye kuti tuchibona kachiyandikana loko chinunuzyo.