MUNTU uuli woonse ulalila zimwi ziindi. Syaazibwene umwi upandulula kuti ciindi notuli bavwanda, kulila ninzila njotubelesya kutondezya kuti kuli ncotuyanda kucitilwa. Pele ino nkaambo nzi ncotuzumanana kulila nokuba kuti twakomena alimwi tulacikonzya kwaambaula?

Misozi ilakonzya kuzwa akaambo katwaambo tunji. Tulalila ambweni akaambo kakuusa, kunyema, kulicisa naa kupenga mumizeezo. Alwalo lukkomano, kukatalukwa, alimwi akuzuzikizyigwa kwacintu cimwi kulakonzya kutupa kuzwa misozi, nkokuti misozi yalukkomano. Kulila kulakonzya kuyambukila. Ba María, bakaamba kuti: “Ikuti naa ndabona muntu umwi kalila, nokuba kuti tandicizyi ncalila, cilandaalila kulijata, aboobo andime ndilatalika kulila.” Ambweni bukkale bwakuyeeyela buyo buli mufilimu naa mubbuku bulakonzya kupa kuti mulile.

Kufwumbwa naa nkaambo nzi, kulila mwaambo uubelesyegwa kakunyina majwi. Bbuku limwi lipandulula kuti: “Kuli nzila zimbi zisyoonto zibelesyegwa kwaamba makani manji muciindi cisyoonto buyo.” Misozi ilakonzya kupa kubweza ntaamu. Mucikozyanyo, bunji bwesu cilatwaalila kumulanga buyo muntu uulila akaambo kakuusa, nkaambo inga citwaambila kuti muntu ooyo uli mupenzi. Mpoonya tulakonzya kusola kumuumbulizya naa kumugwasya munzila imwi.

Basyaazibwene bamwi basyoma kuti kulila kutupa kutondezya mbotulimvwa, aboobo ikuti lyoonse katulikasya kulila, inga twaciswa. Bantu bamwi baamba kuti basayaansi tabanaasinizya makani aakuti tulakonzya kujana luumuno lwamumizeezo kwiinda mukulila. Nokuba boobo, buvwuntauzi butondezya kuti 85 pesenti yabamakaintu alimwi a 73 pesenti yabamaalumi balalimvwa kabotu ciindi nobamana kulila. Ba Noemí bapandulula kuti: “Zimwi ziindi, ndilaakulimvwa kuti ndeelede kulila. Ciindi nondamana kulila, ndilaanguluka  alimwi akuzibona munzila yeelede zintu kweelana abwini ambozibede.”

Nokuba boobo, kwaanguluka kuliboobo takubooli buyo akaambo kakulila kolikke pe. Pele kulaboola alimwi kweelana ambobatulanganya bantu ciindi notulila. Mucikozyanyo, kuti kulila kwesu kwapa bamwi kutuumbulizya naa kutugwasya, tulalimvwa kabotu. Pele kuti bamwi kabatatubikkili maano ciindi notulila, cilakonzya kututyompya alimwi akulimvwa kulekelezyegwa.

Kwaamba masimpe, makani aajatikizya kulila alagambya. Pele ncotuzyi buyo ncakuti kulila ninzila imwi njaakatupa Leza yakutondezya mbotulimvwa.