Mutatobeli Mizeezo Yabantu

MUZEEZO wakucita ciluzi naa citaluzi alimwi awakucita cibotu naa cibi uliindene kuzwa kubusena abusena. Alimwi ulacinca kwainda ciindi. Aboobo, notubala twaambo tuli mu Magwalo twakacitika kaindi, tweelede kuzyiba mbotudumide alimwi ambotwakazyibidwe kaindi muciindi cakwaamba mbotuyeeya azyintu nzyotubala.

Mucikozyanyo, atubone zyintu zyobilo izyaambwaambwa mu Magwalo aa Banakristo aa Cigiliki—bulemu ansoni. Ikutegwa tutumvwisye tupango twaamba bulemu ansoni, tweelede kubona mbubakali kutubona aabo bakali kupona ciindi eeco.

Mbobakali Kuzibona Zyintu Mumwaanda Wamyaka Wakusaanguna

Syaabusongo umwi waamba kuti: “Bagiliki, Baroma a Bajuda boonse bakali kubona kuti bulemu akuba zyakali zyintu nzyobakali kubikkila maano kapati mubukkale bwabo. Bantu bali kulisungula kufwa kutegwa babe abulemu, mpuwo, akukkomaninwa.” Akaambo kakuti bakali kuyandisya kuzyibwa, bakali kukonzya kuyungwa amizeezo yabamwi.

Bantu boonse, bavwubide abacete bakali kuyeeya buyo kuba acuuno, bulemu ampuwo. Ibulemu tiibakali kububona mbwalimvwa muntu, pele mbobakali kumubona bamwi. Kulemeka muntu kwakali kulibonya bantu nibakali kumwaamba kuti ulilemeka kabotu. Ikulemeka muntu alimwi kwakali kutondezya mbwaakavwubide, cuuno ncaakajisi naa bulemu mbwaakajisi, eeci cakali kupa kuti bantu bamubikkile maano. Alimwi muntu wakali kupegwa bulemu akaambo kakucita zyintu zibotu naa kucita kabotu kwiinda bamwi. Mukwiimpana, ikuba ansoni naa kubula bulemu kwakali kutondezyegwa kwiinda mukumusampula kubuleya naa kumufwubaazya. Kutyompwa tiikwakali kumupa kubula bulemu, pele cakali kumupa kuti alimvwe boobo nkumusampaula.

Jesu naakali kwaamba kupegwa “cuuno cabulemu” naa “cuuno icili munsi” kupobwe, wakali kwaamba bulemu naa insoni kweelana ambobakali kuzibona bantu bakali kupona ciindi eeco. (Lk. 14:8-10) Ziindi zyobilo, basikwiiya ba Jesu bakali “kukazyanya akati kabo kuti na nguni mupati kulimbabo.” (Lk. 9:46; 22:24) Bakali kutondezya buyo mbubakali kuyeeya bantu bakali kupona mazuba aayo. Pele basololi bazikombelo zyabama Juda ibakali kuliyanda akuyanda kuzundana, bakabona kuti mbwaakali kukambauka Jesu wakali kudooneka bulemu azyuuno zyabo. Nokuba boobo, ikusoleka kwabo nkobakali kucita kwakuti balibonye kuti mbapati kuli nguwe nibakali kukazyanya mubuleya, kwakali kubaalila lyoonse.—Lk. 13:11-17.

Aumbi muzeezo iwakadumide ku Bajuda, Bagiliki a Baroma bamumwaanda wamyaka wakusaanguna, wakali kujatikizya nsoni akaambo “kakupegwa mulandu mubuleya wakuti muntu wakacita cibi.” Ikuti naa muntu waangwa, wakali kubonwa kuti wasampuka. Kuti muntu bamucita boobu wakali kusampuka kubeenzinyina, banamukwasyi akubantu boonse mumunzi—kufwumbwa naa wakacicita cibi eeco naa pe. Kucitilwa boobu kwakali kupa kuti muntu ooyu atyompwe akuti bantu kabatamuyandi. Icakali kujazya nsoni kapati  kwiinda kwaangwa, kwakali kusamununwa zisani naa kuumwa. Ikucita boobu kwakali kupa kuti muntu afwubaale alimwi abule bulemu.

Kujaigwa acisamu cakupenzyezya cakali kupa kuti muntu ooyo abulile limwi bulemu. Syaabusongo Martin Hengel wakaamba kuti kujaigwa kuli boobu: “Ngomulandu ngubakali kupegwa bazike. Eeci cakali kufwubaazya akupenzya kapati.” Ibamukwasyi abeenzinyina bamuntu ooyo wajaigwa balasinikizyigwa kuti bamukake. Mbukunga Kristo mbwaakafwa oobu, boonse bayanda kuba Banakristo mumwaanda wamwaka wakusaanguna C.E. bakeelede kusampaulwa kubuleya. Kuboneka kuti bantu banji bakali kubona kuti akali masampu kutobela muntu wakajaigwa acisamu cakupenzyezya. Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Iswe tulakambauka Kristo iwakabambulwa aciingano. Kuliba-Juda ncilebyo, kuliba-Helene mbufubafuba buyo.” (1 Kor. 1:23) Ino ncinzi Banakristo bakusaanguna ncobakacita kutegwa balizunde penzi eeli?

Imuzeezo Wiindene

Banakristo bamumwaanda wamwaka wakusaanguna bakali kuutobela mulawo alimwi bakali kusoleka kutacita zyintu zibi zyalo zikonzya kubajazya nsoni. Mwaapostolo Petro wakalemba kuti: “Tacili cibotu kuti umwi wanu wapenzegwa nkaambo kabujayi na kubba na kucita zibi, nanka nkaambo kakuti ngusindimi zyobile.” (1 Pet. 4:15) Nokuba boobo, Jesu wakaambila basikumutobela kuti bayakupenzyegwa akaambo kazyina lyakwe. (Joh. 15:20) Petro wakalemba kuti: “Na [muntu] ulapenzegwa nkaambo kabunakristo bwakwe, eci tacili cintu cakumufwisya bweeme, pe, ncintu nceelede kulumba Leza.” (1 Pet. 4:16) Ikuti  muntu katafwi nsoni napenzyegwa akaambo kakutobela Kristo cakali kwaamba kuti tayeeyi kabotu.

Banakristo tiibakali kuzuminzya bantu kuti kababaambila cakucita. Bantu bamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakali kubona kuti nkufwubaala kwaamba muntu wakajaigwa kuti ngu Mesiya. Kuyeeya kuli boobu nokwakapa kuti Banakristo bakatazyigwe mumizeezo. Nokuba boobo, ikuba alusyomo lwakuti Jesu ngu Mesiya bakali kuyandika kuti bamutobele nokuba kuti bakali kufwubaazigwa. Jesu wakaamba kuti: “Umwi aumwi uundyuusila bweeme, mebo amajwi aangu, akati kabasyaasunu basibumambi basizibi, alakwe Mwana a-Muntu uyoomuusya bweeme oyo muntu ciindi ncati boole mubulemu bwawisi antoomwe abaangelo basalala.”—Mk. 8:38.

Mazuba aano, kuli zyintu zikonzya kupa kuti tuleke kuba Banakristo. Eezyi zilakonzya kuzwa kuli basicikoloma, basimukoboma, naa bantu bayanda kuti katutalilemeki, katutasyomeki naa katucita zyintu zitali kabotu. Bantu bali boobu inga bapa kuti tumvwe nsoni akaambo kakuyanda njiisyo zilikabotu. Ino tweelede kucita buti?

Amubaiye Aabo Ibatakafwa Nsoni

Ikutegwa azumanane kusyomeka kuli Jehova, Jesu wakafwa munzila iitakkomanisyi. “Wakazyandamana acisamu.” (Heb. 12:2) Basinkondonyina Jesu bakamuuma mbayi, kumuswida mate, kumusamununa zisani, kumuuma azimboko, akumubikka acisamu cakupenzyenzya. (Mk. 14:65; 15:29-32) Pele, Jesu tanaakafwa nsoni akaambo kakumusampula nkobakamucita. Munzila nzi? Tanaakayungwa nokuba kuti bakamupenzya. Jesu wakalizyi kuti Jehova abantu bakacili kumulemeka. Nokuba kuti Jesu wakafwa mbuli muzike, Jehova wakamulemeka kwiinda mukumubusya akumupa cuuno cabulemu. Kulugwalo lwa Ba-Filipi 2:8-11 tubala kuti: “[Kristo Jesu] wakalibombya akuzumina nikuba kufwa, nkukuti kufwa kwakubambulwa aciingano. Nciceeco Leza ncaakamusumpula akumupa izina ibotu kwiinda mazina oonse, kuti boonse bafugame mazwi cakulemeka izina lya-Jesu, nibaba baansi nibaba bakujulu nibaba bali kunsi anyika, alimwi kuti indimi zyoonse zizumine kuti Jesu Kristo ngu-Mwami cakulemeka Leza Taateesu.”

Jesu tanaakakkomana akaambo kakusampuka naakali kujaigwa. Tanaakali kuyanda kuti zyina lya Bausyi lisampaulwe akaambo kakupegwa mulandu wakutukila. Jesu wakamulomba Jehova kuti eeci citamucitikili. Wakapaila kuti: “Kondiindilizya cinywido eci.” Pele Jesu wakazumina kuti kuyanda kwa Leza kucitwe. (Mk. 14:36) Nokuba boobo, Jesu wakaliyumya kumapenzi oonse aaya alimwi tanaakafwa nsoni. Ikuba ansoni kuli boobu kulakonzya kuba kubantu bakali kuyeeya mbuli mbobakali kuyeeya bantu bakali kupona aciindi eeco. Jesu tanaakacita oobo.

Basikwiiya ba Jesu abalo bakaangwa akuumwa. Bantu banji bakabona kuti kucita boobu akali masampu. Kwakali kufwubaazyigwa. Pele eeci tiicakabatyompya pe. Basikwiiya bakasimpe tiibakatobela mbobakali kuyeeya bantu banji alimwi tiibakali kufwa nsoni. (Mt. 10:17; Inc. 5:40; 2 Kor. 11:23-25) Bakalizyi kuti bakeelede ‘kubweza cisamu cabo cakupenzyezya akuzumanana kumutobela Jesu.’—Lk. 9:23, 26.

Ino mbuti swebo mazuba aano? Zyintu bantu bamunyika nzyobabona kuti mbufwuba-fwuba, nkubula nguzu alimwi akubula bulemu, Leza uzibona kuti mbusongo, ninguzu alimwi abulemu. (1 Kor. 1:25-28) Sena takuli kufwubaala ikuti naa twayungwa abantu?

Muntu uuli woonse uuyanda kulemekwa weelede kuzyiba bantu mbobamubona. Kulubazu lumwi, andiswe tweelede kuba mbuli Jesu abasikumutobela bamumwaanda wamyaka wakusaanguna ibakali Beenzinyina Jehova. Aboobo, tweelede kulemeka zyintu nzyalemeka alimwi akuba ansoni kuzyintu nzyatayandi.

[Cifwanikiso icili apeeji 4]

Jesu tanaakayungwa azyintu nzyobakali kubona kuti zijazya nsoni