Mbomukonzya Kuliyumya Ikuti Mwafwidwa

“Bana bakwe [Jakobo] balombe abana bakwe basimbi boonse bakabuka kuti bamuumbulizye, pele wakakaka kuumbulizigwa. Wakati, Ncobeni njooselukila mukabanda mwaabede mwanaangu cakulila. Mbuboobo wisi mbwaakamulila.”—MATALIKILO 37:35.

SYAANENE Jakobo wakamulila mwanaakwe naakafwa. Wakali kuyeeya kuti unakulila kusikila buzuba mbwaya kufwa. Mbuli Jakobo, mulakonzya kulimvwa kuti ikufwidwa muntu ngomuyanda kapati kuli mbuli cilonda citaponi kufwambaana. Sena kulila kwamusyobo ooyu kutondezya kuti munyina lusyomo muli Leza? Peepe!

Ibbaibbele litondezya kuti Jakobo wakalijisi lusyomo. Jakobo uli akati kabaabo balumbaizyigwa akaambo kalusyomo lwabo kubikkilizya abasyaanene bakwe ba Abrahamu abausyi ba Izaka. (Ba-Hebrayo 11:8, 9, 13) Kayi ciindi cimwi, wakalwana amungelo masiku oonse kutegwa Leza amulongezye. (Matalikilo 32:24-30) Cakutadooneka, Jakobo wakali muntu uubikkila maano kuzyintu zyakumuuya. Aboobo, ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kuli Jakobo kujatikizya buumba? Nokuba kuti muntu ulakonzya kuba alusyomo muli Leza ulakonzya kuusa ikuti wafwidwa. Tacili ceenzu ikuusa ikuti twafwidwa muntu ngotuyanda.

Ino Buumba Ninzi?

Buumba bulakonzya kutujatikizya munzila ziindene-indene, pele cibakatazya kapati bantu banji nkupenga mumizeezo. Amulange-lange cikozyanyo ca Leonardo, wakajisi myaka  iili 14 ciindi bausyi nobakafwa cakutayeeyelwa abulwazi bwamoyo. Leonardo takalubi ciindi banyina basyoonto nobakamwaambila makani aaya. Kutaanguna tanaakazumina kuti makani aaya akali amasimpe. Wakababona bausyi kabalede mubbokesi pele tanaakasyoma. Kwamyezi iili cisambomwi, Leonardo tanaakali kucikonzya kulila. Kanji-kanji wakali kulindila kuti ambweni bausyi balakotoka kuzwa kumilimo. Cakamutolela mwaka kutegwa azumine kuti bausyi bakafwa ncobeni. Eci cakamupa kuti alendelelwe kapati. Ikusika kuŋanda akujana kuti kunyina muntu cakali kumuyeezya bausyi. Ziindi zinji wakali kulila ayeeya bausyi. Wakali kubayeeya kapati.

Mbubonya mbuli cakamucitikila Leonardo mbocitondezya, buumba bulacisa mbuli cilonda citaponi kufwambaana. Pele mulakonzya kuliyumya nokuba kuti mulakonzya kutola ciindi cilamfwu. Mbubonya mbuli cilonda mbocitola ciindi cilamfwu kuti ciyumye, mbocibede ikuti twafwidwa. Mulakonzya kutola myezi naa myaka iili mbwiibede kutegwa muliyumye. Pele ikuusa ikuba kumatalikilo kulakonzya kumana alimwi mukuya kwaciindi tulakonzya kubona kuti buumi mbubotu.

Ikuti twafwidwa, ikulila kulakozya kugwasya kumana buumba mbotujisi alimwi eeci cilakonzya kutugwasya kubona mbotukozya kupona katako muyandwa wesu. Kulaba kulendelelwa ikuti muntu wafwa. Tweelede kuzumanana kupona nokuba kuti muntu ooyo tako. Buumba bulakonzya kumugwasya kutondezya mbomulimvwa. Masimpe, bantu balaindana mbobalimvwa ikuti bafwidwa. Pele kuli cintu comwe camasimpe: Kutalila kulakonzya kutunyonganya munzila zinji. Aboobo, mbuti mbotukonzya kutondezya buumba munzila yeelede? Ibbaibbele lilijisi lulayo lugwasya. *

Kuliyumya Mubuumba

Bantu banji bafwidwa bacibona kuti kwaambaula abantu bamwi cilagwasya. Mucikozyanyo, Jobu waambwa mu Bbaibbele iwakapenga akaambo kakufwidwa bana bakwe bali kkumi alimwi wakaliyumya mumapenzi aamwi wakati: “Muuya wangu wasesemwa buumi; Ndilaambisya lutongauko lwangu. Nzooamba mukulula kwamoyo wangu.” (Jobu 1:2, 18, 19; 10:1) Amubone kuti Jobu wakeelede ‘kutongooka.’ Ino wakacita buti oobo? Wakaamba kuti “nzooamba.”

Paulo wakafwidwa banyina wakaamba kuti: “Icandigwasya kapati nkwaambaula abamwi kujatikizya lufwu lwabamaama.” Aboobo, kwaamba mbomulimvwa kumweenzyinyoko ngomusyoma kulakonzya kumupa kuti moyo ukkalikane. (Tusimpi 17:17) Yone naakafwidwa banyina, wakalomba ibanyina Banakristo kuti kabamuswaya-swaya. Waamba kuti: “Kwaambila bantu bamwi kujatikizya lufwu lwabamaama kwakandigwasya kuti nditausi kapati.” Andinywe muya kubona kuti kwaamba mbomulimvwa kumuntu ngomusyoma kuya kumugwasya kuliyumya.

 Kulemba akwalo kulakonzya kumugwasya. Bamwi cilabakatazya kwaamba mbobalimvwa pele cilabaubila kutondezya mbobalimvwa kwiinda mukulemba. Saulo a Jonatani nibakafwa, muntu uusyomeka Davida wakalemba lwiimbo lwamalila lwaamba buumba mbwaakajisi. Oolu lwiimbo lwakazyikuba cibeela ca Bbaibbele cabbuku lya Samuele Wabili.—2 Samuele 1:17–27.

Kulila akwalo kulakonzya kumugwasya. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Zintu zyoonse zilijisi ciindi cazyo . . . ciindi cakulila.” (Mukambausi 3:1, 4) Masimpe, ikuti muntu ngotuyanda wafwa, “[n]ciindi cakulila.” Tatweelede kumvwa nsoni kulila. Mu Bbaibbele kuli zikozyanyo zinji zyabantu basyomeka basankwa abamakaintu ibakatondezya buumba kwiinda mukulila. (Matalikilo 23:2; 2 Samuele 1:11, 12) Jesu Kristo “wakalila” naakasika afwaafwi acuumbwe camweenzyinyina Lazaro wakafwa.—Johane 11:33, 35.

Kutegwa buumba bumane kuyandika kukkazyika moyo, nkaambo inga mwalimvwa mbuli kuti zyintu tazicinci. Amubone kuti tamweelede kumvwa nsoni kulila. Bantu banji basyomeka bacibona kuti ikulila kulayandika alimwi kulagwasya kapati kutegwa katutapengi mumizeezo.

Amube Acilongwe a Leza

Ibbaibbele litwaambila kuti: “Amuswenenene kuli-Leza, elyo alakwe ulamuswenenena.” (Jakobo 4:8) Inzila imwi iiyandika iikonzya kupa kuti tube acilongwe a Leza nkupaila.  Mupailo ulagwasya ncobeni. Ibbaibbele lisyomezya kuti: “Jehova uli afwaafwi kubawizukide mumoyo, ulafutula batete myuuya.” (Intembauzyo 34:18) Alimwi litusyomezya kuti: “Bika makani aako oonse mumaanza aa-Jehova, lino ulakutabilila.” (Intembauzyo 55:22) Amwaayeeye buyo makani aaya. Mbubonya mbotwabona kale, banji bacibona kuti cilagwasya kwaamba mbobalimvwa kumweenzyinyina ngobasyoma. Aboobo, inga cainda kugwasya kwaambila Leza mbotulimvwa akaambo kakuti utusyomezya kuti uyakuumbulizya myoyo yesu.—2 Ba-Tesalonika 2:16, 17.

Paulo waambwa kumatalikilo wakaamba kuti: “Nindakali kukatazyigwa mumizeezo, ndakali kufwugama akupaila kuli Leza. Ndakali kumulomba kutegwa andigwasye.” Paulo waamba kuti mipailo yakamugwasya. Andinywe mulakonzya kubona kuti “Leza siluumbulizyo loonse” uyakwiingula mipailo yanu kwiinda mukumupa kuba basicamba anguzu zyakuti muliyumye.—2 Ba-Korinto 1:3, 4; Ba-Roma 12:12.

Bulangizi Bwabubuke

Jesu wakati: “Ndime kubuka abuumi. Oyo uusyoma ndime, naanooli wakafwa, unooli muumi.” (Johane 11:25) Ibbaibbele liyiisya  kuti bafwide baya kubuka. * Jesu naakali anyika, wakatondezya kuti ulakonzya kubabusya bantu bafwide. Ciindi cimwi wakabusya musimbi wamyaka iili 12. Ino bazyali bakwe bakalimvwa buti? “Bakakankamana lukankamano lupati.” (Marko 5:42) Mubwami bwakwe, Mwami wakujulu Jesu Kristo uyakubusya bantu banji ano anyika—pele mubukkale buli kabotu bwabululami. (Incito 24:15; 2 Petro 3:13) Amuyeeye buyo bantu mbobaya kukkomana ciindi makamu aabantu baakubusyigwa akukkala antoomwe amikwasyi yabo!

Claudete, iwakafwidwa mwana musankwa Renato muntenda yandeke, wakabikka cifwoto cakwe amuncini uutontozya zyakulya atala naa afuliji. Lyoonse nabona cifwoto eeci ulaakulyaambauzya kati: “Tuya kubonana alimwi waakubusyigwa.” Leonardo ulaakuyeeya ciindi nayakubabona bausyi baakubusyigwa munyika mpya njaakasyomezya Leza. Masimpe, bulangizi bwabubuke bulabaumbulizya ncobeni aabo bakafwidwa bayandwa babo. Andinywe mulakonzya kuumbulizyigwa.

Bupanduluzi buyungizidwe

Kabbokesi/[Cifwanikiso icili apeeji 7]

“Leza Siluumbulizyo Loonse”

“Alumbwe Leza Wisi wa-Mwami wesu Jesu Kristo, Taateesu siluzyalo, Leza siluumbulizyo loonse.”—2 Ba-Korinto 1:3.

Kapango aaka kamu Bbaibbele katondezya kuti Leza ulakonzya kubagwasya babelesi bakwe basyomeka kutegwa baliyumye kumapenzi oonse aakonzya kubacitikila. Inzila imwi Jehova mbwatuumbulizya nkwiinda mumuntu ngotumvwana limwi naa musyomima.

Leonardo wakafwidwa bausyi, ulayeeya cakamuyumya-yumya akumugwasya. Naakasika aŋanda, alimwi naakazyi kuyeeya kuti kunyina muntu wakaliko wakalila citaambiki. Wakaunka nkobavwubila banyama akukkala abbenci akuzumanana kulila. Misozi kayeenda wakalomba Leza kuti amugwasye. Cakutayeeyela mootokala wakaima afwaafwi ampaakakkede, Leonardo wakamuzyiba wakali kweezya kuti wakali Munakristonyina. Imukwesu ooyu iwakali kutola zyintu zyakusambala wakabelesya nzila iimbi njaatakeelede kubelesya. Naakamubona mukwesu ooyu Leonardo wakaumbulizyigwa.

Ibuzuba bumwi, imuntu wakafwidwa mukaintu wakalityompedwe kapati akulendelelwa. Wakali kulila lyoonse akaambo kakuti wakalikopene mumizeezo. Wakamulomba Leza kuti amugwasye. Naakacili kupaila, luwaile lwakalila. Iwakamutumina luwaile muzyukulu wakwe musimbi. Muntu ooyu wakati: “Mubandi ngotwakajisi nokuba kuti wakali mufwaafwi wakandiyumya-yumya. Ndakabona kuti oobu mbubwakali bwiinguzi kumupailo wangu.”

 Kabbokesi kali apeeji 9]

Kuumbulizya Bamwi

“[Leza] uutuumbulizya mumapenzi esu oonse, kuti tukakonzye kuumbulizya boonse bapengede kuluumbulizyo olo ndulonya ndutuumbulizizigwa tubeni kuli-Leza.”—2 Ba-Korinto 1:4.

Banakristo beni-beni ibanji balizyi kuti majwi aaya ngamasimpe. Akaambo kakuti bakaumbulizyigwa nobakafwidwa muntu ngobakali kuyanda, bacibona kuti balakonzya kukulwaizya akuumbulizya bamwi.

Amubone cikozyanyo ca Claudete, ulaakuswaya bamwi kutegwa abaambile nzyasyoma kuzwa mu Bbaibbele. Mwanaakwe musankwa katanafwa, Claudete wakali kuswaya mukaintu umwi wakafwidwa mwana kubulwazi bwa leukemia. Mukaintu ooyu wakali kukkomana aswaigwa, pele wakali kuyeeya kuti Claudete kunyina naya kuzyiba mbocicisa ikuti wafwidwa. Nokuba boobo, Claudete naakafwidwa mwana, imukaintu ooyu wakamuswaya akumwaambila kuti wakaboola kubona naa Claudete wakacili alusyomo muli Leza mbwaanga lino awalo wakafwidwa mwana. Mukaintu ooyu wakakulwaizyigwa akaambo kalusyomo luyumu ndwaakajisi Claudete. Eeci cakamupa kuti kabayiiya Bbaibbele a Claudete alimwi ulaumbulizyigwa a Jwi lya Leza.

Leonardo naakafwidwa bausyi, wakatalika kwiiya mwaambo wakutambaika kutegwa kakambauka mulumbe wamu Bbaibbele uumbulizya kuli basyaataambi. Wabona kuti kugwasya basyaataambi kwamugwasya kapati. Waamba kuti: “Cintu cimwi candigwasya kuliyumya mubuumba nkugwasya basyaataambi kwiiya makani aa Leza. Ciindi cinji ndilaakucimanina kugwasya bantu aaba. Nokuba kuti ndakali mubuumba, ndakakkomana nindakabona umwi ngondakali kwiiya limwi Bbaibbele naakabbapatizyigwa. Masimpe, kuzwa nibakafwa bataata, oobu mbobuzuba mbundakakkomana kapati nakabbapatizyigwa ngundakali kwiiya limwi Bbaibbele.”—Incito 20:35.

[Cifwanikiso icili apeeji 5]

Kwaambila muntu umwi mbomulimvwa kulakonzya kumugwasya kukkazyika moyo

[Cifwanikiso icili apeeji 6]

Ikulemba kulakonzya kumugwasya kutondezya buumba

[Cifwanikiso icili apeeji 6]

Kubala makani aamba bulangizi bwabubuke kulakonzya kumuumbulizya

[Cifwanikiso icili apeeji 8, 9]

Jesu wakasyomezya kuti aabo bamusyoma baya kubuka