Nzila Zikonzya Kupa Mukwasyi Kukkomana

Mbomukonzya Kubagwasya Bakubusi Ikukomena Kabotu

“Ndakali kukkomana kubandika abana bangu basankwa nibakacili bana. Bakali kundimvwida pele akaambo kakuti bakomena-komena tabandimvwidi. Tabaciyandi kucita zyintu zyakumuuya mbuli kubala Bbaibbele. Kabatana komena bana bangu basankwa, tiindakali kuyeeya kuti eeci inga cacitika mumukwasyi wangu—nokuba kuti mumikwasyi imwi ndakali kubona bana balilemeka boobu.”—Reggie. *

SENA mujisi mwana mukubusi? Ikuti naa mboobo, mulakonzya kukkomana naa kuusa. Sena zilembedwe ansi aawa mulaakuzimvwa naa kuzibona?

▪ Mwaneenu musankwa naakacili mwana wakali kuyanda kumuccilila kuli koonse. Pele lino, naakomena uyanda kulikkalila.

▪ Mwaneenu musimbi naakacili mwana wakali kumwaambila makani manji. Lino akaambo kakuti wakomena, uyanda kapati kubandika abeenzyinyina ikutali andinywe.

Ikuti naa oobu mbwacita mwaneenu, mutayeeyi kuti wazanga. Aboobo, ino ncinzi cini capa kuti acince? Kutegwa twiingule mubuzyo ooyu, atulange-lange cicitika mwana nakomena.

Kukomena Kulayandika Kumuntu Uuli Woonse

Kuzwa ciindi mwana nazyalwa, ulatalika kwiiya zyintu mbuli kweenda, kwaambaula akuya kucikolo. Eeci citondezya kuti mwana ulakomena alimwi bazyali balakkomana kapati.

Bazyali bamwi balakonzya kukkomana ikuti mwana wakubuka, ibamwi balakatazyigwa. Kaambo kabapa kulimvwa boobo kalalimvwisya. Kunyina muzyali uukonzya kukkomana ikuti mwanaakwe waleka kumumvwida. Nokuba boobo, kukubuka kulayandika kapati. Munzila nzi?

Ibbaibbele lyaamba kuti muntu akomena “uleelede kusia wisi abanyina.” (Matalikilo 2:24) Aboobo, mwana nakubuka mulakonzya kumugwasya kubona mbwakonzya kulikkalila. Caakusika ciindi cakulikkalila, mwaneenu uyakwaamba bwakaamba mwaapostolo Paulo kuti: “Nindakacili mwana, ndakali kwaamba mbuli mwana, akuyeeya mbuli mwana, alimwi akwiiya mbuli mwana. Pele ciindi nindakakomena, ndakaleka nzila zyabwana.”—1 Bakolinti 13:11, BT.

Mubwini, mwana musankwa naa musimbi nakomena ulaleka kucita zyintu nzyaakali kucita kubwana alimwi ulatondezya kuti ulakonzya kulikkalila. Ibbuku limwi lyaamba kuti ikuti muntu wasika aciimo cabukubusi ulalibambila kuzwa aŋanda.

Masimpe, mulakonzya kulibilika akaambo kakuzyiba kuti mwaneenu musankwa naa musimbi uyanda kulikkalila. Mulakonzya kwaamba kuti:

▪ “Mbwaanga mwanaangu musankwa tacikonzyi  kupyaanga muŋanda mwaona, nkokuti takacikonzyi kulanganya mukwasyi wakwe.”

▪ “Mbwaanga mwanaangu musimbi tafwambaani kusika aŋanda, nkokuti akumulimo unakumuka.”

Ikuti naa mbomulimvwa oobu, amuyeeye kuti: Kulikkalila tacili cintu mwaneenu ncakonzya kucita mubuzuba bomwe; kuyandika myaka minji buya kutegwa aiye kulikkalila. Kwaciindi cino mulizyi kuti “bufubafuba bulaangidwe mumoyo wamwana.”—Tusimpi 22:15.

Pele, ikuti mwamuyiisya kabotu mwaneenu, ulakonzya kukomena kabotu akuba ‘amiyeeyo iyakayiisyigwa kusala cibotu acibi.’—Ba-Hebrayo 5:14.

Nzila Zikonzya Kupa Kuti Mwaneenu Akomene Kabotu

Ikutegwa mwaneenu akomene kabotu, mweelede kumuyiisya kuti kabelesya ‘nguzu zyakwe zyakuyeeya’ kutegwa akakonzye kusala kabotu aakutalika kulikkalila. (Ba-Roma 12:1, 2, NW) Njiisyo zitobela zyamu Bbaibbele zilakonzya kumugwasya kucita boobo.

Ba-Filipi 4:5: “Butontozi bwanu abuzibwe.” Mwaneenu wamulomba kuti musumpye ciindi ncayelede kusika aŋanda. Mwamukakila. Wanyema kumane wamwaambila kuti, “Lyoonse mundibona kube ndicili mwana!” Kamutana ingula kuti, “Aino ucita mbuli mwana muniini,” amuyeeye kaambo aaka: Bana bakomena balakonzya kuyeeya kuti beelede kupegwa nguzu zyakucita zyintu zimwi kakunyina muntu uubalanga pele bazyali babo balakonzya kuyeeya kuti tabanasika aciimo cakucita boobo. Zimwi ziindi nobazyali mulakonzya kubazumizya bana banu kucita nzyobayanda. Mulakonzya kucita oobo ikuti mwabona kuti nzyaamba mwaneenu zilaamaano.

AMUSOLE NZILA EEYI: Amulembe nzila yomwe naa zyobilo ikutondezya nomukonzya kumuzumizya mwaneenu mukubusi kucita zyintu zimwi. Amumwaambile kuti mumusola buya. Kuti wasyomeka, mukuya kwaciindi muya kumuzumizya kucita zyintu azimwi. Ikuti tanaasyomeka, tamukamuzumizyi kucita zyintu eezyo nzyataciti kabotu.—Matayo 25:21.

Ba-Kolose 3:21: “Anywebo numawisi, mutanoonyenukili bana banu, kuti batanoosululwi.” Bazyali bamwi balayanda kuzyiba zyoonse nzyacita mwana. Ikutegwa bacite boobo, balamukasya kuzwa aŋanda. Balamusalila beenzyinyina, akuswiilila nabandika aluwaile abeenzyinyina. Pesi kucita boobu tacibeleki pe. Kumukasya kuzwa aŋanda kulakonzya kupa kuti aloboke buya; ikwiile kwaamba bubi mbobacita beenzyinyina kulakonzya kupa kuti walo kababona kuti bacita kabotu; kumuswiilila lyoonse nabandika abeenzyinyina aluwaile kulakonzya kupa kuti ayandaule nzila imbi mbwakonzya kwaambaula ambabo. Kuti kamumukasya kucita zyintu zyoonse nzyayanda, tamukazwidilili. Aboobo, ikuti mwaneenu kamumusalila lyoonse, ino mbuti mbwaya kucita aakutalika kulikkalila?

AMUSOLE NZILA EEYI: Ciindi ciboola mwana kubandika kaambo kamwi, mweelede kumugwasya mwaneenu kubona zyintu nzyasala mbozikonzya kumujatikizya. Mucikozyanyo, muciindi cakwiile kwaamba bubi mbobacita beenzyinyina mulakonzya kwaamba kuti: “Ino bantu baya kukubona buti ikuti mweenzyinyoko waangwa akaambo kakucita cintu cibi?” Amumugwasye mwaneenu ikubona kuti zyintu nzyasala zilakonzya kupa kuti abe ampuwo mbotu naa pe.—Tusimpi 11:17, 22; 20:11.

Ba-Efeso 6:4: “Mutanooluvukili bana banu, pele amubalele mulwiiyo lwa-Mwami amumilazyo yakwe.” Ibbala lya Chigiliki lyakasandululwa kuti “mumilazyo” lyaamba kugwasya muntu kuba amizeezo iiluzi, talyaambi  buyo kupa malailile. Lyaamba kumuyiisya mwana kubona mbwayelede kulilemeka. Ikucita boobu kulayandika kapati ikapati ikuti naa mwana wakomena. Usyi bana wazyina lya Andre wakaamba kuti: “Nobayaabukomena bana, mweelede kucinca nzila nzyomubelesya nomubalaya; mweelede kubandika ambabo kabotu kutegwa bakabone kaambo.”—2 Timoteo 3:14.

AMUSOLE NZILA EEYI: Ikuti kakuli makani ayandika kubandikwa, amumwaambile mwaneenu kuti mulaba muciimo cakwe, walo ulaba muciimo cenu. Amumubuzye kuti amwaambile lulayo ndwakonzya kumupa ikuti walo kali muzyali. Amumwaambile kuti avwuntauzye kutegwa ajane twaambo ncaambila boobo. Amukabandike kaambo aako alimwi nsondo kaitanamana.

Ba-Galatiya 6:7: “Kufumbwa ncabyala muntu, ulatebula eco nciconya.” Mwana muniini mulakonzya kumuyiisya kwiinda mukumwaambila kuti aunke akakoone naa kumukasya kucita cintu cimwi ncayandisya. Ikuti mwana wakomena, mweelede kumwaambila cikonzya kucitika ikuti tanaalilemeka.—Tusimpi 6:27.

AMUSOLE NZILA EEYI: Ikuti naa wakakweleta mutani kumubbadalili naa kwaambila bayi bakwe ncaatakacitila kabotu muziiyo zimwi. Weelede kusubulwa kutegwa azyibe kuti ncaakacita ncibi.

Ambweni muyeeya kuti nicali kwiinda kubota ikuti bana nobali kusika aciimo cabupati kakunyina kwiinda aciimo cabukubusi. Masimpe ngakuti, eeci tacikonzyi kucitika pe. Nokuba boobo, ciindi mwana nakubuka mulakonzya ‘kumuyiisya kweenda munzila yeelede.’ (Tusimpi 22:6) Njiisyo zyamu Bbaibbele zilakonzya kumugwasya kukkomana mumukwasyi.

Bupanduluzi buyungizidwe

AMULIBUZYE KUTI . . .

Aakuzwa aŋanda mwanaangu, sena uya kucikonzya kucita zyintu eezyi zitobela?

▪ kucita nzyintu zyakumuuya

▪ kusala kabotu

▪ kumvwana abantu

▪ kulikwabilila kumalwazi

▪ kubelesya kabotu mali

▪ kusalazya ŋanda

▪ kulyeendelezya

[Cifwanikiso icili apeeji 30]

Ikuti mwaneenu kasyomeka, sena tamukonzyi kumuzumizya kucita zyintu azimwi nzyayanda?