1-2. (a) Sampela gavman i bin mekim wanem long lain bilong Jehova, tasol ol bratasista i mekim wanem? (b) Wai na yumi ken amamas yet taim ol man i mekim nogut long yumi? (Stori tu long fran pes piksa.)

 LONG nau, ol gavman i pasim o tambuim wok bilong yumi long winim 30 kantri long graun olgeta. Long sampela bilong ol dispela kantri, gavman i kalabusim ol brata na sista bilong yumi. Ol bratasista bilong yumi i bin mekim wanem rong? Ol i no bin mekim wanpela rong long ai bilong Jehova. Samting ol i mekim em ol i ritim na stadi long Baibel, autim bilip bilong ol long ol narapela, na ol i go bung wantaim ol wanbilip long ol miting Kristen. Na tu, ol i no laik insait long ol samting bilong wok politik. Maski ol man i bin mekim nogut tru long ol, ol dispela gutpela wokman bilong God i holimpas pasin bilong ol long stap gut long God * na lotuim Jehova wanpela tasol. Na ol i amamas olsem ol i bin mekim olsem!

² Ating yu bin lukim piksa bilong sampela bilong ol dispela Witnes i gat strongpela bel, na yu bin lukim ol i smail. Ol i amamas bikos ol i save olsem Jehova i amamas long pasin bilong ol long stap gut long em. (1 Sto. 29:17a) Jisas i tok: “Ol man em ol arapela i mekim nogut long ol bikos ol i bihainim stretpela pasin, ol i ken amamas . . . Yupela i ken belgut na amamas tru, long wanem, pe bilong yupela long heven bai i bikpela tru.”​—Mat. 5:10-12.

3. Olsem Aposel 4:19, 20 i kamapim, ol aposel i mekim wanem taim ol man i birua long ol long taim bilong ol Kristen, na bilong wanem ol i mekim olsem?

³ Ol brata na sista bilong yumi long nau i karim ol wankain hevi olsem ol aposel i bin karim long taim bilong ol Kristen long pastaim  we ol man i bin mekim nogut long ol bikos ol i bin autim tok long Jisas. Inap planti taim, ol jas bilong suprim kot bilong ol Juda i “tokim ol long ol i no ken autim tok moa long nem bilong Jisas.” (Apo. 4:18; 5:27, 28, 40) Ol aposel i mekim wanem? (Ritim Aposel 4:19, 20.) Ol i save olsem wanpela Man i gat bikpela strong moa i ‘tokim ol long autim tok long ol manmeri na stori gut tru’ long Krais. (Apo. 10:42) So ol mausman bilong ol em Pita na Jon, i bin strongim bel na tokaut olsem ol bai bihainim tok bilong God tasol, na ol i no inap bihainim tok bilong ol dispela jas na ol i no inap stop long autim tok long Jisas. I olsem ol i givim askim long ol jas olsem: ‘Yupela i laik tok olsem ol lo bilong yupela i antap moa winim ol lo bilong God?’

4. (a) Olsem Aposel 5:27-29 i kamapim, long wanem rot ol aposel i stap olsem gutpela piksa long ol Kristen tru? (b) Olsem wanem yumi ken bihainim pasin bilong ol?

⁴ Ol aposel i bin stap olsem gutpela eksampel tru em ol Kristen i bin bihainim long bipo yet na i kam inap long nau, olsem, ol i ‘bihainim tok bilong God tasol, na ol i no bihainim tok bilong ol man.’ (Ritim Aposel 5:27-29.) Taim ol man i bin paitim ol nogut tru bikos ol i bin stap gut long God, ol aposel i lusim suprim kot bilong ol Juda na “ol i amamas long God i ting ol i gutpela inap long ol i ken kisim sem long nem bilong Jisas,” na ol i wok yet long autim gutnius!​—Apo. 5:40-42.

5. Yumi mas kisim bekim bilong wanem ol askim?

⁵ Ol aposel i stap gutpela piksa, tasol i gat sampela askim i kamap long dispela. Olsem, pasin ol aposel i mekim long bihainim tok bilong God na i no bihainim tok bilong ol man, yu ting dispela i pait wantaim tok Baibel i mekim long “olgeta man i mas aninit long ol gavman”? (Rom 13:1) Olsem wanem yumi ken aninit long “ol gavman na long ol man i gat namba” olsem aposel Pol i tok, na long wankain taim, yumi stap gut yet long God em nambawan King bilong yumi?​—Tai. 3:1.

6. (a) Olsem Rom 13:1 i kamapim, dispela tok “ol gavman” i makim husat, na yumi mas mekim wanem long ol? (b) Wanem samting i tru long olgeta gavman bilong graun?

⁶ Ritim Rom 13:1. Long dispela ves, dispela tok “ol gavman” i makim wok bos bilong ol man  em ol i gat pawa na strong long bosim ol narapela. Ol Kristen i stap aninit long ol dispela gavman bilong graun. Ol dispela gavman i putim ol lo em ol man i mas bihainim bilong ol samting i ken ron gut, na ol i karimaut ol dispela lo, na sampela taim ol i save sambai long lain bilong Jehova. (Rev. 12:16) Olsem na Baibel i kirapim yumi long givim takis long ol, pret long ol, na givim ona long ol taim i stret long mekim olsem. (Rom 13:7) Tasol ol dispela gavman bilong graun i mekim wok bikos Jehova i larim ol i mekim olsem. Jisas i bin kamapim klia dispela stiatok taim Gavana Bilong Rom em Pontius Pailat i bin sutim ol askim long em. Taim Pailat i tok olsem em i gat rait long larim Jisas i stap laip o putim em long han bilong ol man bambai ol i ken kilim em i dai, Jisas i tokim em: “Bai yu no gat namba long mekim wanpela samting long mi sapos God i no bin givim dispela namba long yu.” (Jon 19:11) Wankain olsem Pailat, wok bos bilong ol lida bilong graun na ol lida bilong politik bilong nau i no gat bikpela strong wankain olsem bilong God.

7. Long wanem ol taim yumi no inap bihainim tok bilong ol gavman, na ol i mas save long wanem samting?

⁷ Ol Kristen i save bihainim tok bilong gavman taim ol lo bilong gavman i no pait wantaim ol lo bilong God. Tasol yumi no save bihainim tok bilong ol man taim ol i tokim yumi long mekim samting em God i no orait long en o ol i tambuim yumi long mekim samting em God i orait long yumi mekim. Olsem, ating ol i putim lo long ol yangpela man i mas joinim ami na pait long ol kantri. * O ating ol i tambuim Baibel na ol buk na nius em Baibel i as bilong en na ol i pasim yumi long mekim wok autim tok o long bung wantaim bilong mekim lotu. Taim ol gavman i mekim nabaut long namba bilong ol long mekim nogut long ol disaipel bilong Krais, God bai kotim ol long pasin ol i mekim. Jehova i lukluk i stap!​—Ekl. 5:8.

8. (a) Yu ting ol gavman i gat wankain namba olsem God? (b) Wai na em i bikpela samting long save long dispela?

⁸ Ol gavman inap holim namba, mekim ol gutpela wok, na stap antap long ol narapela. Tasol dispela i no makim olsem ol i gutpela olgeta o ol i antap tru. I gat wanpela Man tasol em i gutpela olgeta na em i stap antap tru winim olgeta narapela, em God Jehova. Dispela biknem bilong God Jehova, em Nambawan God Antap Tru, i kamap 4-pela taim long Baibel.​—Dan. 7:18, 22, 25, 27.

9. Profet Daniel i lukim wanem kain ol samting long ol visen?

⁹ Profet Daniel i lukim ol visen i soim klia olsem wok bos bilong Jehova i winim wok bos bilong olgeta gavman bilong graun. Pastaim Daniel i lukim 4-pela strongpela wel animal i makim ol strongpela gavman i bin stap bipo na long nau tu, olsem, Babilon, Midia-Persia, Grik, na Rom, na nupela kom bilong en i makim Gavman Inglan-Amerika. (Dan. 7:1-3, 17) Bihain Daniel i lukim God Jehova i sindaun long sia king bilong em antap long heven. (Dan. 7:9, 10) Samting em gutpela profet Daniel i lukim long bihain i ken stap olsem tok lukaut i go long ol gavman long nau.

10. (a) Olsem Daniel 7:13, 14, 27 i kamapim, Jehova i givim wok bos bilong dispela graun i go long husat? (b) Dispela i kamapim klia wanem samting long God?

¹⁰ Ritim Daniel 7:13, 14, 27. God i rausim wok king bilong ol man bilong dispela graun na em i givim i go long ol man i gat bikpela strong moa na ol i gat rait long kisim dispela wok bos. Em i givim long wanem lain? Em i givim dispela wok bos long “wanpela man olsem pikinini bilong man,” em Jisas Krais, na long “ol manmeri holi bilong Nambawan God Antap Tru,” em lain 144,000, em ol bai stap king “oltaim oltaim.”  (Dan. 7:18) Dispela i kamapim klia tru olsem Jehova em i “Nambawan God Antap Tru,” long wanem, em wanpela tasol i gat rait long mekim kain samting olsem.

11. Daniel i mekim wanem tok moa bilong soim olsem Jehova i gat bikpela strong moa winim ol gavman bilong graun?

¹¹ Ol samting Daniel i lukim long visen i stret wantaim ol samting em i stori long en long bipo. Daniel i tok: “God bilong heven . . . [i save] rausim ol king na putim ol king.” Na em i tok moa olsem: “God Antap Tru em i King bilong ol kingdom bilong ol man na em i save givim wok king long wanem wanem man em i laikim.” (Dan. 2:19-21; 4:17) Olsem wanem? Sampela taim Jehova i bin rausim ol king o putim ol nupela king long mekim wok bos? Yes, em i bin mekim olsem!

12. Stori long hau Jehova i bin rausim ol king long wok king bilong ol long bipo. (Lukim piksa.)

¹² Jehova i kamapim klia olsem em i gat bikpela strong moa winim “ol gavman.” Skelim 3-pela eksampel. Fero bilong Isip i bin kalabusim lain bilong Jehova na inap planti taim em i no laik lusim ol i go. Tasol God i mekim ol i kamap fri na em i draunim Fero long Solwara Retsi. (Kis. 14:26-28; Sng. 136:15) King Belsasar bilong Babilon i mekim wanpela traipela pati, na em i “apim nem bilong [em] yet winim Bikpela bilong heven” na em “i preisim ol god ol i bin wokim long silva na gol” na em i no preisim Jehova. (Dan. 5:22, 23) Tasol God i daunim dispela man i gat pasin antap. Long “dispela nait yet,” ol i kilim i dai Belsasar na God i givim kingdom bilong em i go long han bilong ol Midia na ol Persia. (Dan. 5:28, 30, 31) King Herot Agripa Namba 1 bilong Palestain i bin kilim i dai aposel Jems, na em i tok na ol i kalabusim aposel Pita, long wanem, em i laik kilim em i dai tu. Tasol Jehova i pasim Herot na em i no karimaut dispela plen bilong em. “Ensel bilong Jehova i mekim save long em” na em i dai.​—Apo. 12:1-5, 21-23.

13. Stori long hau Jehova i helpim lain Israel long daunim ol king i bung wantaim na i kam pait long ol.

¹³ Jehova i kamapim klia olsem em i gat bikpela strong moa winim ol king em ol i bung wantaim na kam pait long lain Israel. Em i mekim pait bilong helpim lain Israel, na ol i bagarapim 31 king bilong ol Kenan, na tu, ol i kisim bikpela hap graun long Graun Bilong Promis. (Jos. 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Jehova i bin helpim tu lain Israel long daunim na bagarapim King Ben-hadat na 32 narapela king bilong Siria em ol i kam pait long lain Israel.​—1 Kin. 20:1, 26-29.

14-15. (a) King Nebukatnesar na King Darius i mekim wanem tok long wok bos bilong Jehova? (b) Man bilong raitim song i tok wanem long Jehova na lain bilong Em?

 ¹⁴ Inap planti taim, Jehova i kamapim klia olsem em wanpela tasol em i Nambawan God Antap Tru! Taim King Nebukatnesar bilong Babilon i apim nem bilong em yet long ‘strong, glori, na biknem bilong em,’ na em i no daunim em yet na tok olsem Jehova wanpela tasol i gat rait long kisim biknem, God i mekim save long em long rot bilong mekim em i kamap longlong. Bihain long Nebukatnesar i kamap orait, em i “preisim God Antap Tru,” na em i tokaut klia olsem “wok king bilong [Jehova] i bilong i stap oltaim oltaim.” Em i tok moa olsem: “I no gat wanpela man inap pasim em.” (Dan. 4:30, 33-35) Bihain long ol samting i kamap na i traim pasin bilong Daniel long stap gut long God, Jehova i kisim bek em long hul bilong laion na King Darius i putim lo olsem: “Ol manmeri i mas pret na rispek long God bilong Daniel. Long wanem, em i God i gat laip na em i stap oltaim oltaim. Kingdom bilong em i no inap bagarap, na wok bos bilong em i bilong oltaim oltaim.”​—Dan. 6:7-10, 19-22, 26, 27, ftn.

¹⁵ Man bilong raitim song i tok: “Jehova i bagarapim ol samting ol lain manmeri i tingting long mekim; em i bagarapim plen bilong ol lain manmeri.” Na em i tok moa olsem: “Lain manmeri God bilong ol em Jehova, ol i ken amamas, ol dispela manmeri em i bin makim bilong em yet.” (Sng. 33:10, 12) Tru tumas, i gat gutpela risen na yumi ken holimpas pasin bilong yumi long stap gut long Jehova!

16. Yumi ken save tru olsem wanem samting bai kamap long taim bilong “traipela hevi tru,” na bilong wanem? (Lukim piksa.)

¹⁶ Yumi ritim stori long ol samting Jehova i bin mekim long bipo. So yumi ken save olsem Jehova bai mekim wanem samting klostu taim? Yumi ken save tru olsem Jehova bai kisim bek lain bilong em i stap gut long em long taim bilong “traipela hevi tru.” (Mat. 24:21; Dan. 12:1)  Em bai mekim olsem taim lain Gok Bilong Magok, em ol kantri i bung wantaim, i kam pait long lain bilong Jehova em ol i stap gut long em long olgeta hap bilong graun. Maski olgeta 193 memba bilong Yunaitet Nesen i bung wantaim ol dispela lain na kam pait long yumi, strong bilong ol bai i no wankain long strong bilong Nambawan God Antap Tru na ol ami bilong Em long heven! Jehova i tok promis olsem: “Tru tumas, long ai bilong planti kantri, mi bai litimapim tru mi yet na mekim mi yet i kamap holi na ol bai save long mi; na ol bai save tru olsem mi Jehova.”​—Ese. 38:14-16, 23; Sng. 46:10.

17. Baibel i tok wanem samting bai painim ol king bilong graun na ol manmeri i stap gut long Jehova long bihain?

¹⁷ Taim lain Gok Bilong Magok i kam pait, dispela bai kirapim Jehova long mekim pait bilong Armagedon, na long dispela taim em bai pinisim “ol king bilong olgeta hap graun.” (Rev. 16:14, 16; 19:19-21) Tasol “ol stretpela man tasol bai stap long graun, na ol man i no gat asua bai stap yet long graun.”​—Prov. 2:21.

18. Planti trupela Kristen i redi long mekim wanem, na bilong wanem? (Daniel 3:28)

¹⁸ Insait long planti handret yia i kam inap long nau, planti trupela Kristen i bin redi long lusim pasin bilong ol long stap fri na redi long lusim laip bilong ol tu bilong soim olsem ol i laikim Jehova em Nambawan King bilong ol. Em ol manmeri husat i holimpas bilip na ol i gat wankain tingting olsem 3-pela Hibru em ol i bin abrusim bagarap long hatpela paia bilong Babilon taim ol i stap gut yet long Nambawan God Antap Tru.​—Ritim Daniel 3:28.

19. Jehova bai skelim lain bilong em long wanem samting, na yumi mas mekim wanem?

¹⁹ Devit em man bilong raitim song, em i kamapim klia olsem em i bikpela samting tru long yumi mas stap gut long God, na em i tok: “Jehova i save tokaut long wanem kain kot i mas painim ol manmeri. Skelim mi, O Jehova, i stret long stretpela pasin bilong mi na long pasin bilong mi long wokabaut stret.” (Sng. 7:8) Na Devit i tok gen olsem: “Pasin bilong mi long i stap gut long yu na bihainim pasin i stret i ken lukautim mi.” (Sng. 25:21) Nambawan gutpela samting yumi ken mekim long laip bilong yumi em long stap gut yet long Jehova na holim strong dispela pasin, maski wanem ol hevi i painim yumi! Taim yumi mekim olsem, yumi bai pilim wankain olsem man bilong raitim song, em i tok: “Ol man i stap gut long [Jehova] . . . , na i save bihainim lo bilong Jehova, ol i ken amamas.”​—Sng. 119:1, ftn.