Kimliğinizi Çalabilirler!

GENÇ bir kadın telesekreterinde, bazı adamlar tarafından bırakılmış çirkin mesajlar bulmaya başladı. Ardından bir adam onu arayarak kendisinin İnternet’teki ahlaksız ilanlarına karşılık vermek istediğini söyledi. Fakat, bu kadının bilgisayarı bile yoktu. Bir süre sonra, birisinin siberuzayda onun kimliğine bürünerek İnternet’te ahlaksız ilanlar yayımladığını anladı. Bu kadarla da kalmadı; kimliği bilinmeyen dolandırıcı, kadının adresini vermiş ve evine nasıl gidilebileceğini anlatmıştı, hatta alarm sisteminden yakalanmadan nasıl geçilebileceğiyle ilgili tavsiyelerde de bulunmuştu.

Kimlik, çoğumuzun pek fazla düşünmediği bir konudur. Kim olduğumuzu biliyoruz, sorulduğunda bunu kanıtlarız. Fakat kim olduğumuzu kanıtlamak üzere kullandığımız nüfus kağıdı, kimlik numarası, * sürücü belgesi, pasaport, kimlik kartı gibi belgelerin çalınması ya da sahtesinin yapılması öylesine kolaylaştı ki, “kimlik hırsızlığı” diye yeni bir suç terimi ortaya çıktı.

Bir Dolandırıcılık Salgını

Bu suç türü karmaşık ve sinsidir; hatta insanı mahvedebilir. Kurbanlar aniden bir başkasının, onları büyük bir borç altına soktuğunu, alacaklıları dolandırdığını ve başka zararlara da yol açtıklarını fark ediyorlar. Bazı ülkelerde kanun, kurbanları böyle borçları ödemekten korur; fakat sonuç olarak onların itibarları sarsılır ve kredi limitleri düşer.

Devletin yürütme organları, kredi veren kurumlar ve tüketici grupları kimlik hırsızlığının her yıl milyarlarca dolarlık kayba yol açtığı konusunda görüş birliğindeler. Kimlik hırsızlığıyla dolandırılan kişilerin sayısını tam olarak bilme olanağı yoktur. Belki en büyük sorunlardan biri de, kişi kimliğinin çalındığını fark edene kadar aylar geçmesidir. Bazı yetkililer kimlik hırsızlığının Amerika Birleşik Devletleri’nde en fazla artış gösteren suç türü olduğunu söylüyor. Benzer sorunların diğer ülkelerde de yaşandığı bildiriliyor.

Durumu daha da kötüleştiren etken, hırsızların, kimlik dolandırıcılığının soruşturulması güç ve çok ender dava açılabilen bir konu olduğunu bilmesidir. Özel müfettiş Cheryl Smith şunu ileri sürdü: “Suçlulara göre kimlik dolandırıcılığının kurbanları kişiler değildir. Kurban ya bir banka ya da büyük bir mağazadır. Hırsızlar bir insana zarar verdiklerini düşünmüyorlar.”

 Adınıza Göz Dikiyorlar

Kimlik hırsızları genellikle kimlik numaranızı ya da sürücü belgeniz gibi, size ait bir ya da iki önemli bilgiyi çalarlar. Daha sonra bu verileri kullanarak sizin adınıza kredi hesapları açarlar. Ardından, yazışma için kendi adreslerini verirler. Mümkün olduğunca çabuk ve çok harcama yaparlar. Kredi servisleri sizi arayana dek yapılanlardan haberiniz bile olmaz.

Bu vicdansız hırsızlar, hakkınızdaki bilgileri nasıl elde ederler? Çok kolay. Çoğunlukla, birçok insanın kredi başvurularında ilgili kuruma ya da elektronik yolla satış yapanlara verdiği kişisel bilgi verilerini toplamakla işe başlarlar. Bazı dolandırıcılar “çöp avcılığı” yapar, yani banka, ipotek ya da kredi kayıtlarını elde etmek için çöplerinizi karıştırırlar. Başkaları posta kutularından mali konularla ilgili mektupları ele geçirirler. ‘Dikizciler’ olarak adlandırılanlar, kurbanlarının bankamatik kartlarının ya da umumi telefonlarda kullandıkları kredi kartlarının şifrelerini görmek üzere kamera ya da dürbün kullanan hırsızlardır. Bazı ülkelerde pek çok kişisel bilgi mahkemelerde, herkesin ulaşabileceği belgelerde ya da İnternet’te bulunabilir.

İyi Adınız Çalınıyor

Dolandırıcının, kimlik numaranızı ele geçirdikten sonra, doğum tarihinizi, adresinizi, telefon numaranızı ve benzeri kimlik bilgilerinizi de öğrenmesi gerekebilir. Bu bilgilerin ve belki kendi resminin bulunduğu sahte bir sürücü belgesi kullanarak suç işlemeye başlayabilir. Bir hırsız sizin kimliğinizi kullanarak ya bizzat gidip ya da posta aracılığıyla hemen alabileceği bir kredi için başvurur. Genelde taşındığını söyleyerek farklı bir adres verir. Kredi müfettişleri işlerini aceleyle yapmaya çalıştıklarından, bilgiyi ya da adresi her zaman kontrol etmezler.

Dolandırıcı ilk hesabını açtığında, bu kartı güvenilirliğini artırmak için de kullanabilir. Bu adım onun daha çok dolandırmasını kolaylaştırır. O zengin olma yolunda başarıyla ilerlerken, sizin kredinizi ve iyi adınızı mahveder.

Zararı telafi etmek güç olabilir, çok zaman alır ve sinir bozucudur. California’dan avukat Mari Frank bunun ne kadar zor olabileceğini acı bir tecrübeyle öğrendi; bir dolandırıcı, onun adına yaklaşık 100.000 dolar değerinde borç yaptı. “Adımı temize çıkarmak için 90 mektup yazmak ve 500 saat harcamak zorunda kaldım.” diyor. “Kredinizi ve aklınızı kaybetmemek için savaşmanız gerekir. . . . . Çoğu kez bunu kimin yaptığını bilemezsiniz ve suçlu asla yakalanmaz.”

Yapılması Gereken

Eğer bir kimlik hırsızının kurbanı olduysanız, atabileceğiniz bazı adımlar var. İlk olarak, durumu bölgedeki kredi bürolarının dolandırıcılık bölümlerine bildirmeniz tavsiye ediliyor. Bunun ardından yazılı bir beyanat yollayın ve ileride yapılabilecek yeni kredi taleplerini onaylamaları için sizinle temasa geçmelerini rica edin.

Ardından, polise şikâyette bulunun. Alacaklılara bildirmek üzere ihtiyacınız olabileceğinden,  elinizde polis raporunun bir kopyasını bulundurun.

Ayrıca birlikte iş yaptığınız bankalara ve kredi şirketlerine de durumu bildirmelisiniz. Hatta hırsız yeni kredi kartları üretmek için çalıntı bilgileri kullanmaya devam ediyorsa, tüm kartlarınızı yenilemeniz en güvenli yol olacaktır. Eğer çek ve tasarruf hesaplarınızdan para çalındıysa, bunların yenilerini açmak zorunda kalabilirsiniz. Ayrıca bankamatik kartlarınızı ve kimlik numaranızı yenilemeniz gerekebilir.

Çözümü Var mı?

Hükümetler, devletin yürütme organları ve kredi kurumları kimlik hırsızlığını önleme yollarını geliştirmeye çalışıyor. Bazı yerlerde, kişisel bilgileri daha iyi koruyan ve bu hırsızlığı ağır bir suç sayan kanunlar çıkarıldı. Başka yüksek teknoloji önlemleri teklif edildi. Bunlardan bazıları dijital parmak izi kodu bulunan kartlar, avuç içini ve sesi tanıyan bankamatik kartları, kan grubu ve parmak izleri gibi kişisel bilgilerin saklanabildiği çip kartları ve silinmez bir imza şeridi olan kartlardır.

Böyle yüksek teknoloji ürünü olan önlemlerin yanı sıra kendi kendinizi koruyabileceğiniz başka pratik yollar da vardır. (“Kimlik Hırsızlığından Nasıl Korunabilirsiniz? başlıklı çerçeveye bakın.) Çeşitli önlemler alarak ve dikkatli planlar yaparak kimlik hırsızlığı riskini azaltabilirsiniz.

[Dipnot]

[Sayfa 21’deki çerçeve]

Kimlik Hırsızlığından Nasıl Korunabilirsiniz?

● Sadece gerçekten gerektiğinde kimlik numaranızı verin.

● Kredi kartlarınızı, kimlik kartınızı, nüfus kâğıdınızı ya da pasaportunuzu gerekmedikçe çanta veya cüzdanınızda taşımayın.

● Önceden onaylanmış kredi başvurularınızla ilgili belgeleri atmadan önce küçük parçalar halinde yırtın. Aynısını banka ekstreleri, telefon faturaları, kredi kartı makbuzları gibi belgelerle ilgili de yapın.

● Bankamatik veya şifreli telefon kartınızı kullanırken, yaptığınız işlemleri başkaları tarafından görülmemesi için elinizle kapatın. ‘Dikizciler’ dürbün ya da kameralarıyla yakınlarda olabilirler.

● Mektup hırsızlığını engellemek için kilitli bir posta kutusu alın.

● Yeni çekleri posta yoluyla değil, bankadan kendiniz alın.

● Bütün kredi hesap numaralarının listesini veya kopyalarını güvenli bir yerde saklayın.

● Güvenilir iş ilişkisi kurduğunuz bir şirket olmadıkça ve arayan siz olmadıkça telefonda asla kredi kartı numaranızı ya da başka kişisel bilgilerinizi vermeyin.

● Şifrenizi ezbere bilin, çanta ya da cüzdanınızda yazılı olarak taşımayın.

● Mümkünse kredi hesabı hareketlerinin dökümünü düzenli olarak isteyin.

● Kredi verenler ya da kredi hesabı açan bürolar tarafından yapılan reklam listelerinden isminizi sildirin.

[Sayfa 20’deki resim]

‘Dikizciler’ kurbanlarını kredi kartlarının kullanıldığı umumi telefonlarda ya da bankamatiklerde şifrelerini yazarken izlerler

[Sayfa 21’deki resim]

‘Çöp avcıları’ kişisel bilgi çalmak üzere çöpünüzü karıştırır