Dünya’nın Kusursuz “Adresi”

ADRESİMİZİ verirken yaşadığımız ülkenin, şehrin ve sokağın adını yazarız. Bunu şöyle bir örneğe uyarlayalım: Dünya’nın “ülkesi” Samanyolu Gökadası olsun, “şehri” güneş sistemi, yani güneş ve ona bağlı gezegenler, “sokağı” da güneş sistemindeki yörüngesi olsun. Astronomi ve fizik alanındaki gelişmeler sayesinde bilim insanları, Dünyamızın evrende bulunduğu, “nokta” kadar olan yerin avantajları hakkında büyük bir anlayış kazandı.

İlk olarak “şehrimiz”, yani güneş sistemimiz, Samanyolu’nun birçok bilim insanı tarafından galaktik yaşanabilirlik kuşağı olarak tanımlanan kısmında bulunuyor. Bu kuşak gökadanın merkezinden yaklaşık 28.000 ışık yılı uzaklıktadır ve orada yaşam için gerekli kimyasal elementler tam doğru oranda bulunur. Biraz daha uzaktaki bölgede yeterince element yoktur, biraz yakındaki bölgeyse fazla tehlikelidir çünkü orada ölümcül oranda radyasyon ve başka etkenler bulunması riski çok daha yüksektir. Scientific American dergisi, “olabilecek en iyi yerde yaşıyoruz” diye yazdı.

İdeal “Sokak”

“Şehrimiz” olan Güneş sistemindeki en iyi “sokak” yani yörünge, Dünya’nınkidir. Güneşten yaklaşık 150 milyon kilometre uzakta olan bu yörünge, bilim insanlarının deyimiyle bir yıldızın çevresindeki yaşanabilir kuşakta yer alır ve burada canlılar ne donar ne de kavrulur. Dahası Dünya’nın neredeyse bir daire şeklinde olan rotası sayesinde, Güneş’le Dünya arasındaki mesafe yıl boyunca hemen hemen hep aynı kalır.

Bunun yanında Güneş de kusursuz bir “santraldir.” İstikrarlı çalışır, ideal büyüklüktedir ve tam gerekli miktarda enerji yayar. Güneş yerinde olarak “çok özel bir yıldız” olarak adlandırılmıştır.

Kusursuz Komşu

Dünya için bir “kapı komşusu” seçmek isteseydiniz Ay’dan iyisini bulamazdınız. Ay’ın çapı Dünya’nınkinin dörtte birinden biraz fazladır. Dolayısıyla güneş sistemimizdeki başka uydularla karşılaştırıldığında Ay, yörüngesinde olduğu gezegene oranla oldukça büyük bir uydudur. Fakat bu bir tesadüf değil.

Böyle olmasının bir nedeni Ay’ın gezegenin ekolojisinde yaşamsal bir rol oynayan gelgitleri sağlayan ana etken olmasıdır. Üstelik Ay, Dünya’nın sabit dönme eksenini korumasına katkıda bulunur. Dünya için biçilmiş kaftan olan Ay olmasaydı Dünyamız dönen bir topaç gibi savrulur hatta belki de yan yatar ve o şekilde olduğu yerde dönüp dururdu. Bunun sonucunda iklimlerde,  gelgitlerde ve başka alanlarda meydana gelen değişimler korkunç olurdu.

Dünyanın Kusursuz Eğimi ve Dönüşü

Dünyanın 23,5 derece eğik olması, yıllık mevsim döngüsünü oluşturur, sıcaklıkları düzenler ve çok çeşitli iklim kuşaklarının oluşmasını sağlar. Bir kaynak şöyle yazdı: “Anlaşılan gezegenimizin eksen eğikliği ‘dört dörtlüktür’” (Rare Earth—Why Complex Life Is Uncommon in the Universe).

Ayrıca dünyanın kendi çevresinde dönüşü, gece ve gündüzlerin çok uygun bir uzunlukta olmasını da sağlar. Dönüş süresi şimdikinden çok daha uzun olsaydı dünyanın güneşe bakan tarafı kavrulur diğer tarafı ise donardı. Öte yandan, günler şimdikinden belki birkaç saat daha kısa olsaydı dünyanın hızlı dönmesi, fırtına şiddetinde sert rüzgârlara neden olabilir ve başka olumsuz sonuçlar doğurabilirdi.

Evet, “adresinden” tutun, dönüş hızına ve komşusu Ay’a kadar, gezegenimizle ilgili her şey hikmetli bir Yaratıcı tarafından yapılan tasarımın kanıtıdır. * Fizikçi ve evrimci Paul Davies şunları söylüyor: “Evrenin büyüklüğü, görkemi, uyumu, zevkli tarzı ve dahice işleyişi, tanrıtanımaz bilim insanlarını bile şaire dönüştürür.”

Böyle dahice bir sistem rastlantı eseri olabilir mi, yoksa amacı olan bir tasarımı mı yansıtır? Dünya’daki yaşamı uzaydan gelecek tehditlerden koruyan olağanüstü iki koruyucuya değinen sonraki kısa makaleyi okurken lütfen bu soru üzerinde düşünün.

[Dipnot]

[Sayfa 5’teki çerçeve]

MERMİDEN DAHA HIZLI GİDİYORSUNUZ!

Bu çerçeveyi okuyup bitirinceye kadar farkına bile varmadan binlerce kilometre yol katetmiş olacaksınız! Şöyle açıklayalım:

Dünyanın çevresi 40.000 kilometredir ve gezegenimiz her 24 saatte bir, kendi çevresinde bir kez döner. Dolayısıyla ekvatorda ya da o civarda duran biri, saatte 1.600 kilometre hızla hareket etmiş olur. (Tabii kutuplar tek bir nokta üzerinde döner.)

Ayrıca Dünya Güneş’in etrafında saniyede 30 kilometre hızla dönerken, tüm güneş sistemi Samanyolu merkezinin çevresinde saniyede 249 kilometre hızla dönerek inanılmaz bir hız yapar. Karşılaştırma yapmak gerekirse, bir merminin hızı saniyede 1,5 kilometre bile değildir.

[Sayfa 4’teki resim tanıtım notu]

Samanyolu: NASA/JPL/Caltech

[Sayfa 5’teki resim tanıtım notu]

Dünya: NASA/Visible Earth imagery