Çıkış Kitabından Önemli Noktalar
Yehova’nın Sözü Canlıdır
Çıkış Kitabından Önemli Noktalar
BU KİTAP köle olarak ‘amansızca çalıştırılan’ kişilerin kurtuluşunu anlatan gerçek bir hikâyeyi içerir. (Çıkış 1:13, YÇ) Bu aynı zamanda, bir ulusun doğuşuyla ilgili heyecan verici bir kayıttır. Şaşırtıcı mucizeler, mükemmel yasalar ve toplanma çadırının kurulması gibi konular bu kitabın anlattığı dikkat çekici konular arasındadır. Kutsal Yazıların Çıkış kitabında özet olarak bunlar yer alır.
İbrani peygamber Musa’nın yazdığı Çıkış kitabı, Yusuf’un öldüğü MÖ 1657 yılından, toplanma çadırının tamamlandığı MÖ 1512 yılına kadar geçen 145 yıllık bir dönemde İsraillilerin başından geçenleri anlatır. Ancak, bu kayıt sadece tarihsel açıdan ilginç bir hikâye değildir. Tanrı’nın sözünün, yani insanlığa verdiği mesajın bir kısmıdır. Aslında ‘canlı ve etkilidir.’ (İbraniler 4:12) Bu nedenle, Çıkış kitabının bizim için gerçek bir anlamı var.
“ALLAH ONLARIN İNİLTİLERİNİ İŞİTTİ”
Mısır’da yaşayan Yakub’un soyu, hızla çoğaldığından, kralın emriyle köle olarak zorla çalıştırılıyor. Hatta Firavun tüm İsrailli erkek bebeklerin öldürülmesini emrediyor. Üç aylık bir bebek olan Musa, Firavun’un kızı tarafından evlat edinildiğinden bu akıbetten kurtuluyor. Musa kralın evinde yetiştirilmesine rağmen, 40 yaşındayken kendi toplumunun tarafında olduğunu gösteriyor ve bir Mısırlıyı öldürüyor. (Resullerin İşleri 7:23, 24) Kaçmak zorunda kalıp, Midyan’a gidiyor. Orada evleniyor ve yaşamını bir çoban olarak sürdürüyor. Yehova, mucizevi şekilde yanan bir çalıda, Musa’ya Mısır’a dönüp İsraillileri kölelikten kurtarmasını emrediyor. Ağabeyi Harun, Musa’nın sözcüsü olarak tayin ediliyor.
Mukaddes Kitapla İlgili Soruların Yanıtları:
3:1—Yetro ne tür bir kâhindi? Ataerkil dönemlerde aile reisi, ailenin kâhini olarak hizmet ederdi. Yetro herhalde Midyanlı bir kabile atasıydı. Midyanlılar, Ketura vasıtasıyla İbrahim soyundan geldiğine göre, muhtemelen Yehova’ya tapınma konusunda bilgileri vardı.—Tekvin 25:1, 2.
4:11—Yehova’nın insanı ‘dilsiz, sağır ve kör’ yapması ne anlama gelir? Yehova bazen körlüğe ve dilsizliğe neden olduysa da, bu O’nun bütün bu tür sakatlıklardan sorumlu olduğu anlamına gelmez. (Tekvin 19:11; Luka 1:20-22, 62-64) Bunlar miras alınan günahın sonuçlarıdır. (Eyub 14:4; Romalılar 5:12) Ancak Tanrı, bu durumun olmasına izin verdiğinden, Kendisinden dilsizleri, sağırları ve körleri “yapan” olarak söz edebilir.
4:16—Musa, Harun için nasıl “Allah gibi” oldu? Musa, Tanrı’nın bir temsilcisiydi. Bu nedenle, Musa da kendisini temsilen konuşan Harun için “Allah gibi” oldu.
Alacağımız Dersler:
1:7, 14. Yehova, toplumu Mısır’da baskı altında zulüm görürken, onları destekledi. Benzer şekilde, günümüzde yoğun baskı altında şiddetli zulümle karşı karşıya olan Şahitlerini de destekliyor.
1:17-21. Yehova bizi “iyilikle” anıyor.—Nehemya 13:31.
3:7-10. Yehova, toplumunun feryadına cevap verir.
3:14. Yehova amaçlarını mutlaka yerine getirir. Bu nedenle, Mukaddes Kitaba dayanan ümitlerimizi gerçeğe dönüştüreceğinden emin olabiliriz.
4:10, 13. Musa konuşma yeteneğine neredeyse hiç güvenmiyordu. Bu nedenle, Tanrısal desteğe sahip olduğuna dair güvence verilmesine rağmen, Firavun’la konuşmak üzere başka birini göndermesi için Tanrı’ya yalvardı. Böyle olmakla birlikte, Yehova Musa’yı kullandı ve görevini yerine getirebilmesi için gerekli olan hikmeti ve gücü ona verdi. Biz de dikkatimizi yetersizliklerimiz üzerinde toplamaktansa, Yehova’ya güvenelim ve Sözünü vaaz etme ve öğretme görevimizi sadık şekilde yerine getirelim.—Matta 24:14; 28:19, 20.
ŞAŞIRTICI MUCİZELER KURTULUŞ SAĞLIYOR
Musa ve Harun, Firavun’un karşısına çıkarak, İsraillilerin çölde, Yehova için bir bayram yapmalarına izin vermesini istiyorlar. Mısır hükümdarı bu isteği küstahça reddediyor. Yehova, Musa’yı kullanarak art arda etkili belalar gönderiyor. Ancak onuncu beladan sonra Firavun İsraillilerin gitmesine izin veriyor. Çok geçmeden, Firavun askeri güçlerini toplayıp İsraillilerin peşine düşüyor. Fakat Yehova, Kızıldenizi yarıp bir kaçış yolu açarak, toplumuna kurtuluş sağlıyor. İsraillileri kovalayan Mısırlılar, deniz üzerlerine kapandığı için boğuluyor.
Mukaddes Kitapla İlgili Soruların Yanıtları:
6:3—Hangi anlamda Tanrı, İbrahim’e, İshak’a ve Yakub’a ismiyle ‘malûm olmamıştı’? Bu atalar Tanrı’nın ismini kullandılar ve Yehova’dan vaatler aldılar. Oysa, onlar Yehova’yı bu vaatleri yerine getiren biri olarak tanımadılar.—Tekvin 12:1, 2; 15:7, 13-16; 26:24; 28:10-15.
7:1—Musa nasıl “Firavuna Allah” oldu? Musa’ya, Firavun’un üzerinde kullanacağı Tanrısal güç ve yetki verilmişti. Bu nedenle, onun bu kraldan korkmasına gerek yoktu.
7:22—Mısırlı sihirbazlar Musa ile Harun’un yaptığını yapmak için kana çevrilmemiş suyu nereden buldular? Onlar bu beladan önce Nil nehrinden alınan suyu kullanmış olabilirler. Ayrıca Nil nehri dolaylarındaki ıslak topraklarda çukurlar kazarak da henüz kana çevrilmemiş su bulmuş olabilirler.—Çıkış 7:24.
8:26, 27—Musa neden İsraillilerin kurbanlarını “Mısırlıların mekruh” sayacağını söyledi? Mısır’da birçok farklı hayvana tapınılıyordu. Bu nedenle, Musa’nın kurbanlardan söz etmesi, İsrail’in Yehova’ya kurban sunmak için gitmesine izin verilmesi konusundaki ısrarına daha fazla geçerlilik ve inandırıcılık kazandırdı.
12:29—Kimler ilk doğan olarak kabul ediliyordu? Sadece erkekler ilk doğan kabul ediliyordu. (Sayılar 3:40-51) Firavun da ilk doğandı fakat öldürülmedi. Çünkü onun çocukları vardı. Oysa onuncu belada bir ev halkının reisi değil, ailede doğan ilk erkek çocuk öldü.
12:40—İsrailliler Mısır’da ne kadar oturdu? Bu ayette sözü edilen 430 yıl, İsrailoğullarının “Mısır ve Kenan diyarında” geçirdikleri süreyi kapsar. (Reference Bible, dipnot) MÖ 1943’te, 75 yaşındaki İbrahim Kenan’a giderken Fırat Irmağı’ndan geçti. (Tekvin 12:4) O tarihten, 130 yaşındaki Yakub’un Mısır’a girdiği tarihe kadar 215 yıl geçti. (Tekvin 21:5; 25:26; 47:9) Bu demektir ki, İsrailliler Mısır’da bir o kadar daha, yani 215 yıl kaldılar.
15:8—Acaba Kızıldeniz’in suları gerçekten ‘donmuş’ muydu? “Dondular” olarak tercüme edilen İbranice fiil büzüşmek veya koyulaşmak anlamına gelir. Bu sözcük Eyub 10:10’da sütü peynire dönüştürmekle ilgili olarak da kullanılmıştır. Dolayısıyla bu ifade mutlaka suların, donup buzlaştığını göstermez. Çıkış 14:21’de sözü edilen “kuvvetli şark yeli” suları donduracak kadar soğuk olsaydı, aşırı soğuğun etkisinden şüphesiz söz edilecekti. Görünürde suların hareketini engelleyen hiçbir şey olmadığına göre, sular dondurulmuş, katılaşmış veya koyulaşmış olarak görünüyordu.
Alacağımız Dersler:
7:14–12:30. On Bela sadece rastlantı eseri gerçekleşen olaylar değildi. Bunlar önceden bildirilmişti ve tam belirtilen zamanda meydana geldi. Bu belalar, Yaratıcının su, gün ışığı, böcekler, hayvanlar ve insanlar üzerindeki denetimini ne kadar canlı şekilde gösteriyor! Aynı zamanda bu belalar, Tanrı’nın seçici davranıp, kendisine hizmet edenleri korurken düşmanlarının başına felaket getirebileceğini de gösteriyor.
11:2; 12:36. Yehova, toplumunu bereketler. Anlaşılan O, İsraillilerin Mısır’daki emeklerinin karşılığını almalarını sağladı. Onlar Mısır’a, köle yapılacak savaş esirleri olarak değil, özgür insanlar olarak girmişlerdi.
14:30. Yehova’nın gelmekte olan “büyük sıkıntıda” hizmetçilerini kurtaracağına güvenebiliriz.—Matta 24:20-22; Vahiy 7:9, 14.
YEHOVA TANRISAL YÖNETİMLE YÖNETİLEN BİR ULUS OLUŞTURUYOR
Mısır’dan kurtuluşun ardından, üçüncü ayda İsrailliler Sina Dağının eteklerinde kamp kuruyorlar. Orada On Emri ve başka kanunları alıyorlar, Yehova ile ahit yapıyorlar, ayrıca Tanrı yönetimiyle yönetilen bir ulus oluyorlar. Musa, taşınır bir mabet olan Yehova’nın toplanma çadırının kurulmasıyla ve hakiki tapınmayla ilgili talimatlar almak üzere dağda 40 gün geçiriyor. Bu arada, İsrailliler altından bir buzağı yapıp ona tapınıyorlar. Musa dağdan indiğinde bunu görüyor ve öyle kızıyor ki, Tanrı’nın ona verdiği iki taş levhayı paramparça ediyor. Suçlulara hak ettikleri ceza verildikten sonra, Musa tekrar dağa çıkıyor ve iki levha daha alıyor. Musa dağdan inince, toplanma çadırının kurulmasına başlanıyor. İsrail’in özgürlüğe kavuştuğu ilk yılın sonlarına doğru, bu şahane çadır ve tüm eşyaları tamamlanıyor ve çadır kuruluyor. Yehova çadırı görkemiyle dolduruyor.
Mukaddes Kitapla İlgili Soruların Yanıtları:
20:5—Yehova ‘babaların işlediği suçun hesabını’ [YÇ] nasıl çocuklarından soruyor? Sorumluluk üstlenecek yaşa gelen her birey, davranışlarına ve tutumuna göre yargılanır. Ancak İsrail ulusu putperestliğe yöneldiğinde, bunun sonuçlarını sonraki nesiller de çekti. Hatta sadık İsrailliler de bunun etkilerini hissettiler; çünkü ulusun dinsel suçları yüzünden onların bütünlüğünü korumaya devam etmesi zorlaştı.
23:19; 34:26—Oğlağı anasının sütünde pişirmeme emrinin anlamı neydi? Bazı araştırmalara göre, oğlağın (keçi veya başka bir hayvanın yavrusunun) anasının sütünde pişirilmesi, yağmur yağması için yapılan putperest bir ayindi. Üstelik, ana sütü yavrunun beslenmesi için olduğundan, yavrunun sütte pişirilmesi gaddarca bir davranış olacaktı. Bu kanun, Tanrı’nın toplumuna merhametli olmaları gerektiğini göstermeye yardım etti.
23:20-23—Bu ayetlerde sözü edilen melek kimdi ve Yehova’nın ismi nasıl ‘ondaydı?’ Muhtemelen bu melek, insan öncesi haliyle İsa’ydı. İsrailliler Vaat Edilmiş Topraklara giderken, İsa onlara rehberlik etmesi için kullanıldı. (I. Korintoslular 10:1-4) Yehova’nın ismi ‘ondadır’ çünkü, Babasının ismini savunan ve kutsayan başlıca kişi İsa’dır.
32:1-8, 25-35—Harun altından buzağı yaptığı için neden cezalandırılmadı? Harun putperestliğe yürekten katılmadı. Daha sonra herhalde, Musa’ya direnenlere karşı tavır alıp Tanrı’nın yanında yer alarak Levililere katıldı. Suçlular öldürüldükten sonra, Musa İsraillilere büyük günah işlediklerini tekrar hatırlattı. Bu, Harun’dan başka birçok kişinin de Yehova’nın merhametinden yararlandığını gösteriyor.
33:11, 20—Musa Tanrı’yla nasıl “yüz yüze” konuştu? Bu ifade, karşılıklı samimi bir sohbeti gösterir. Musa, Tanrı’nın temsilcisiyle konuştu ve onun aracılığıyla Yehova’dan sözlü talimatlar aldı. Fakat Musa Yehova’yı görmedi; çünkü ‘hiç kimse Tanrı’yı görüp yaşayamaz.’ Aslında, Yehova Musa’yla bizzat konuşmadı. Galatyalılar 3:19, Kanun “melekler yoluyla, bir aracı eliyle düzenlendi” diyor.
Alacağımız Dersler:
15:25; 16:12. Yehova, toplumuna gerekeni sağlıyor.
18:21. Tanrı’nın cemaatinde sorumlu konumlara seçilen erkeklerin yetenekli, Tanrı’dan korkan, güvenilir ve özverili olması da gerekir.
20:1–23:33. Yehova En Üstün Kanun Koyucu’dur. İsraillilerin, Yehova’nın kanunlarına itaat ettiklerinde, O’na düzenli ve sevinçli bir şekilde tapınmaları mümkün olmuştu. Günümüzde de Yehova’nın Tanrı yönetimiyle yönetilen bir teşkilatı var. Onunla işbirliği yapmamız mutluluğumuz ve güvenliğimizle sonuçlanır.
Bizim İçin Gerçek Anlamı
Çıkış kitabı Yehova hakkında ne gösteriyor? O’nu, İhtiyaçlarımızı Sevgiyle Karşılayan Kişi, Eşsiz Kurtarıcı ve amaçlarını Yerine Getiren olarak tanıtır. O, teokrasiyle yönetilen bir teşkilatın Tanrısıdır.
Vaizlik İbadetindeki haftalık Mukaddes Kitap okuma programına hazırlanırken, Çıkış kitabından öğrendikleriniz sizi kuşkusuz derinden etkileyecek. “Mukaddes Kitapla İlgili Soruların Yanıtları” başlığı altındakileri gözden geçirmeniz, Kutsal Yazılardaki bazı bölümleri daha iyi anlamanızı sağlayacak. “Alacağımız Dersler” başlığı altındaki açıklamalar ise haftalık Mukaddes Kitap okumasından nasıl yararlanabileceğinizi gösterecek.
[Sayfa 24, 25’teki resim]
Yehova, alçakgönüllü biri olan Musa’ya İsraillileri kölelikten kurtarmasını emretti
[Sayfa 25’teki resim]
On Bela, Yaratıcının su, gün ışığı böcekler, hayvanlar ve insanlar üzerindeki denetimini gösteriyor
[Sayfa 26, 27’deki resim]
Yehova, Musa aracılığıyla İsraillileri teşkilatlandırıp, Tanrı yönetimiyle yönetilen bir ulus haline getirdi