Ndzima 16

Xikwembu Xa Ntiyiso Ni Vumundzuku Bya Wena

“Eka Vuako lebyi hlamarisaka, ku na nchumu wun’we lowu Munhu a nga tiyisekaka ha wona. Munhu entiyisweni a hi yena munhu lonkulu wa moya eVuakweni hinkwabyo. . . . Ku na munhu un’wana eVuakweni la tlakukeke swinene hi tlhelo ra moya ku tlula Munhu hi yexe. . . . Xikongomelo xa Munhu i ku kuma ndlela yo vulavurisana ni munhu loyi la nga vonakiki ni ku n’wi lava hi xikongomelo xo titwananisa ni munhu loyi wa moya la hetisekeke.”—An Historian’s Approach to Religion, hi Arnold Toynbee.

1. (Katsa ni xingheniso.) (a) Xana i yini lexi n’wamatimu Toynbee a xi xiyeke mayelana ni munhu ni vuako? (b) Xana Bibele yi n’wi hlamusela njhani “munhu la hetisekeke wa moya”?

 HI NKARHI wo tala wa malembe xidzana ya tsevu lama hundzeke, munhu u lavisise hi ku chivirika lokukulu kumbe lokuntsongo leswaku a kuma “munhu loyi wa moya la hetisekeke.” Vukhongeri byin’wana ni byin’wana lebyikulu byi nyike munhu yoloye vito leri hambaneke. Hi ku ya hi leswaku u wela eka vukhongeri byihi—Vuhindu, Vumoslem, Vubudha, Vushinto, Vuconfucius, Vutao, Vuyuda, Vukriste kumbe byihi na byihi byin’wana—mi na vito ra “munhu wa moya la hetisekeke.” Kambe Bibele yi nyika munhu loyi vito, rimbewu ni vumunhu—Yehova, Xikwembu lexi hanyaka. Xikwembu xexo lexi hlawulekeke xi byele Korexi Lonkulu wa le Peresi xi ku: “Hi mina Yehova, ku hava un’wana; ehandle ka mina, ku hava Xikwembu. . . . Hi mina la endleke misava, la vumbeke munhu ehenhla ka yona.”—Esaya 45:5, 12, 18; Psalma 68:19, 20.

 Yehova—Xikwembu Xa Vuprofeta Lebyi Tshembekaka

2. Loko hi lava ku va na rungula leri tshembekaka hi vumundzuku, xana hi fanele hi hundzukela eka mani, naswona ha yini?

² Yehova hi yena munhu wa ntiyiso wa ku lavisisa ka vanhu Xikwembu. Yehova u tipaluxe tanihi Xikwembu xa vuprofeta lexi nga vulaka makumu ku sukela eku sunguleni. Hi ku tirhisa muprofeta Esaya u te: “Tsundzukani swilo leswi humeleleke khale; hikuva hi mina Xikwembu, kutani a ku na xin’wana; ndzi Xikwembu, kutani a ku na loyi a fanaka na mina. Ndzi tivisa ka ha ri ku sunguleni leswi nga ta humelela eku heleni, ni leswi nga siki humelelaka, ndza swi bvumba. Makungu ya mina ma ta tiya, kutani ndzi ta endla ku rhandza ka mina hinkwaku. . . . Hi laha ndzi vuleke ha kona, ndzi ta endlisa sweswo; ndzi kanerile mhaka, ndzi ta yi hetisa.”—Esaya 46:9-11; 55:10, 11.

3. (a) Hi swihi swiendlakalo leswi hi nga swi vonaka ka ha ri emahlweni hi ku tirhisa vuprofeta bya Bibele? (b) Xana Sathana u va endle yini lava nga pfumeriki, naswona ha yini?

³ Eka Xikwembu xo tano lexi tshembekaka xa vuprofeta, hi nga tiva leswi nga ta humelela eka mafambiselo ya misava ya vukhongeri lebyi vangaka ku avana. Nakambe hi nga swi kota ku vona leswi nga ta wela tinhlengeletano ta matimba ta politiki leti vonakaka ti kongomisa misava. Ku tlula kwalaho, hi nga swi kota ku vona leswaku hi wahi makumu lama yimeleke “xikwembu xa misava leyi,” Sathana, lexi “pfa[leke] miehleketo ya vanhu lava va nga pfumeriki” hi vukhongeri bya ntsandza-vahlayi lebyi hambukiseke vanhu eka Xikwembu xa ntiyiso, Yehova. Naswona ha yini Sathana a endle ntirho lowu wo pfala mahlo? Leswaku “va nga voni ku vangama ka Mahungu Lamanene lama twarisaka ku kwetsima ka Kriste, yena loyi a nga xifaniso xa Xikwembu.”—2 Vakorinto 4:3, 4; 1 Yohane 5:19.

4. Hi swihi swivutiso mayelana ni vumundzuku bya misava ni munhu leswi faneleke ku hlamuriwa?

⁴ Nakambe hi nga swi tiva leswi landzelaka swiendlakalo leswi swi vhumbiweke. Xana misava eku heteleleni yi ta kumeka yi ri eka xiyimo xihi? Yi thyakisiwile? Yi onhiwile? Yi ri hava swimilana? Kumbe, xana ku ta va ni ku pfuxetiwa ka misava ni rixaka ra  vanhu? Hi laha hi nga ta vona ha kona, Bibele yi hlamula swivutiso leswi hinkwaswo. Kambe a hi sunguleni hi hundzuluxela nyingiso wa hina eka swiendlakalo swa vumundzuku lebyi nga ekusuhi.

“Babilona lonkulu” A Tiviwa

5. Xana Yohane u vone yini exivonweni?

⁵ Buku ya Bibele ya Nhlavutelo yi paluxiwe eka muapostola Yohane exihlaleni xa Patimosi hi lembe ra 96 C.E. Yi nyikela swivono leswinene swa swiendlakalo leswi nga ta humelela enkarhini wa makumu, nkarhi lowu, hi ku ya hi vumbhoni bya Bibele, vanhu a va ri karhi va hanya eka wona ku sukela hi 1914. * Eka swifaniso sweswo swo fanekisela leswi Yohane a swi voneke exivonweni, xin’wana a xi ri xa muoswi wo biha, la nyenyetsaka, la vuriwaka “Babilona lonkulu, mana wa tinghwavava ni wa lava endlaka swa manyala la misaveni.” Xana a a ri eka xiyimo xihi? “Kutani ndzi vona wansati loyi, a pyopyiwile hi ngati ya vahlawuriwa va Xikwembu ni ngati ya lava dlayiweke hi mhaka ya ku landza Yesu.”—Nhlavutelo 17:5, 6.

6. Ha yini Babilona Lonkulu a nga yimeli swona switirho leswi fumaka swa politiki swa misava?

⁶ Xana wansati loyi u yimela mani? A hi boheki ku mbambela leswaku i mani. Hi endlelo ra ku hambanisiwa, a nga paluxiwa. Eka xivono xexo, Yohane u twa ntsumi yi ku: “Tana, ndzi ta ku komba hilaha muoswi lonkulu, la tshameke ehenhla ka mati layo tala, a nga ta avanyisiwa hakona, loyi tihosi ta misava ti oswaneke na yena, loyi a nga pyopyisa vaaki va laha misaveni hi vhinyo ya vuoswi bya yena.” Loko tihosi kumbe vafumi va misava va oswa na yena, kutani swi vula leswaku muoswi a nga yimeli swona switirho leswi fumaka swa politiki swa misava.—Nhlavutelo 17:1, 2, 18.

7. (a) Ha yini Babilona Lonkulu a nga yimeli swona switirho swa mabindzu? (b) Xana Babilona Lonkulu u yimela yini?

⁷ Mhaka leyi fanaka yi hi byela leswaku “va mabindzu va misava  leyi va fumisiwile hi vuhunguki bya yena lebyo chavisa.” Kutani Babilona Lonkulu a nge yimeli switirho swa bindzu kumbe “va mabindzu” va misava. Kambe, ndzimana leyi huhuteriweke yi ri: “Mati lawa u ma voneke, laha ku nga tshama wansati loyi wa muoswi, i vanhu va swivongo leswo tala ni ntshungu lowukulu, i vanhu va matiko layo tala ni tindzimi leto tala.” Hi xihi xitirho xin’wana lexikulu xa mafambiselo ya misava lexi saleke lexi faneriwaka hi nhlamuselo ya muoswi wo fanekisela loyi a oswaka ni vafumi va politiki, la seketelaka swilaveko swa mabindzu ni la tshamaka eku kwetsimeni ehenhla ka vanhu, mintshungu, matiko ni tindzimi? I vukhongeri bya mavunwa eka swivumbeko swa byona swo hambana-hambana!—Nhlavutelo 17:15; 18:2, 3.

8. Hi yihi mintiyiso yin’wana leyi tiyisaka swinene ku vonaka ka Babilona Lonkulu?

⁸ Ku voniwa loku ka Babilona Lonkulu ku tiyisiwa hi ku avanyisa ka ntsumi ehenhleni ka yena hi “vungoma bya yena [lebyi ha byona] matiko hinkwawo ma xisiweke.” (Nhlavutelo 18:23) Swivumbeko hinkwaswo swa vungoma i swa vukhongeri naswona swi huhuteriwe hi mademona. (Deuteronoma 18:10-12) Xisweswo, Babilona Lonkulu u fanele a fanekisela munhu wa vukhongeri. Vumbhoni bya Bibele byi kombisa leswaku i mfumo hinkwawo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa wa Sathana, lowu kurisiweke hi yena emianakanyweni ya vanhu leswaku a susa nyingiso eka Xikwembu xa ntiyiso, Yehova.—Yohane 8:44-47; 2 Vakorinto 11:13-15; Nhlavutelo 21:8; 22:15.

9. Hi kwihi ku yelana loku nga kona evukhongerini byo tala?

⁹ Hi laha hi voneke ha kona ebukwini leyi hinkwayo, ku ni ku yelana loku nga kona exikarhi ka nxaxamelo lowu pfilunganeke wa vukhongeri bya misava. Vukhongeri byo tala byi simekiwe emintsheketweni. Kwalomu ka hinkwabyo byi hlanganisiwe hi xivumbeko xo karhi xa ku pfumela eka moya wa munhu lowu nga fiki lowu ponaka rifu ivi wu ya hanya kun’wana kumbe wu hundzela eka xivumbiwa xin’wana. Byo tala byi na ripfumelo leri kumekaka hinkwako ra ndhawu leyi chavisaka swinene ya nxaniso ni ku kayakayisa leyi vuriwaka tihele. Byin’wana byi hlanganisiwa  hi tidyondzo ta khale ta vuhedeni ta vunharhu-un’we, swikwembu swinharhu ni swikwembu swa xisati leswi nga vamanana. Hikwalaho, swa fanela leswaku hinkwabyo byi hlengeletiwa ndhawu yin’we ehansi ka xifaniso xin’we lexi hlanganeke xa muoswi “Babilona lonkulu.”—Nhlavutelo 17:5.

I Nkarhi Wo Huma eVukhongerini Bya Mavunwa

10. Hi wahi makumu lama profeteriweke muoswi wa vukhongeri?

¹⁰ Xana Bibele yi vhumba leswaku ma ta va wahi makumu ya muoswi loyi a tateke misava? Hi ririmi ro fanekisela, buku ya Nhlavutelo yi hlamusela ku lovisiwa ka yena hi switirho swa politiki. Leswi swi fanekiseriwa hi “timhondzo ta khume” leti seketelaka Nhlangano wa Matiko, “xivandzana xa ribungu” lexi xi nga xifaniso xa mafambiselo ya Sathana ya politiki lama thyakisiweke hi ngati.—Nhlavutelo 16:2; 17:3-16. *

11. (a) Ha yini vukhongeri bya mavunwa byi avanyisiwa hi Xikwembu? (b) Xana ku ta humelela yini eka Babilona Lonkulu?

¹¹ Ku lovisiwa loku ka mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa wa Sathana ku ta va ku ri vuyelo bya ku avanyisa loku vavaka ka Xikwembu eka vukhongeri lebyi. Va ta va va kumiwe va ri na nandzu wa vuoswi bya moya hikwalaho ka ku pfumelelana ka byona ni swigangu swa vona swa politiki leswi tshikilelaka ni ku swi seketela. Vukhongeri bya mavunwa byi thyakise swikete swa byona hi ngati leyi nga hava nandzu tanihi leswi hi ku rhandza tiko byi tixaxameteke ni ntlawa wa vafumi eka tiko rin’wana ni rin’wana ni tinyimpi ta rona. Hikwalaho, Yehova u susumetela timbilu ta switirho swa politiki leswaku swi endla ku rhandza ka yena ehenhla ka Babilona Lonkulu ivi swi n’wi herisa.—Nhlavutelo 17:16-18.

12. (a) Xana u fanele u endla yini sweswi leswaku u hlayiseka loko Babilona a herisiwa? (b) Hi tihi tidyondzo leti hambanisaka vukhongeri bya ntiyiso?

¹² Eka vumundzuku byo tano lebyi tisaka gome eka vukhongeri  bya misava, xana u fanele u endla yini? Nhlamulo yi kumeka eka leswi Yohane a swi tweke loko rito leri humaka etilweni ri ku: “N’wina vanhu va mina, humani mi n’wi siya, leswaku mi ta kala mi nga ngheni eswidyohweni swa yena, mi ta kala mi nga weriwi hi maxangu ya yena, hikuva swidyoho swa yena swi tlhandlekelene ku ya fika ehenhla tilweni, kutani Xikwembu xi tsundzukile ku homboloka ka yena.” Hikwalaho, sweswi i nkarhi wo yingisa xileriso xa ntsumi xo huma eka mfumo wa vukhongeri bya mavunwa wa Sathana ivi u joyina vugandzeri bya ntiyiso bya Yehova. (Vona bokisi, tluka 377.)—Nhlavutelo 17:17; 18:4, 5; ringanisa Yeremia 2:34; 51:12, 13.

Armagedoni Yi Le Kusuhi

13. Hi swihi swiendlakalo leswi faneleke ku humelela ku nga ri khale?

¹³ Nhlavutelo yi vula leswaku “mintungu hinkwayo yi ta n’wi wela henhla hi siku rin’we, a kuma mavabyi yo chavisa, ni mahlomulo, ni ku sika, kutani ú ta hisiwa hi ndzilo.” Hi swikombiso hinkwaswo swa vuprofeta bya Bibele, “siku rin’we” rero, kumbe xinkarhana xa ku herisiwa hi ku hatlisa, xi tshinele sweswi. Kahle-kahle, ku lovisiwa ka Babilona Lonkulu ku ta yisa eka nguva ya ‘nhlomulo lowukulu’ lowu helelaka “[enyimpini ya] Xikwembu xa matimba hinkwawo hi siku lerikulu ra kona . . . Armagedoni.” Nyimpi yoleyo ya Armagedoni yi ta yisa eku hluriweni ka mafambiselo ya Sathana ya politiki ni ku pfaleriwa ka yena ekheleni. Misava leyintshwa yo lulama yi ta sungula!—Nhlavutelo 16:14-16; 18:7, 8; 21:1-4; Matewu 24:20-22.

14, 15. Hi byihi vuprofeta bya Bibele lebyi vonakaka byi tshinelela ku hetiseka?

¹⁴ Vuprofeta byin’wana lebyi xiyekaka bya Bibele ana se byi tshinelela ku hetiseka emahlweni ya hina. Muapostola Pawulo u profetile ivi a tsundzuxa a ku: “Loko ti ri ta minkarhi ni ta tinguva ta kona, vamakwerhu, a mi faneli ku tsaleriwa nchumu hi tona. Hikuva n’wina hi xiviri, ma swi tiva swinene leswaku Siku ra Hosi ri ta fika kukota khamba leri taka nivusiku. Siku vanhu va nga ta ku: ‘Ku rhulile, ku hava xo karhata’, hi wona nkarhi lowu ku onhaka ku nga ta va wela henhla hi xitshuketa, tanihi ku lumiwa  ka wansati la nga kusuhi ni ku kuma n’wana; va nga ka va nga poni.”—1 Vatesalonika 5:1-3.

¹⁵ Ku ta endleka leswaku matiko lawa khale a ma nga kumani ni lawa a ma ehleketelelana ma sungula ku ya eka xiyimo lexi va nga ta swi kota ku twarisa ku rhula ni nsirhelelo wa misava hinkwayo. Hikwalaho, hi langutelo rin’wana nakambe, ha swi tiva leswaku ku avanyisa ka Yehova ehenhla ka vukhongeri bya mavunwa, matiko ni mufumi wa vona, Sathana, ku le kusuhi.—Sofonia 2:3; 3:8, 9; Nhlavutelo 20:1-3.

16. Ha yini xitsundzuxo xa Yohane xi fanela swonghasi namuntlha?

¹⁶ Timiliyoni namuntlha ti hanya vutomi bya tona onge hi loko swilo leswi vonekaka a swi ri swa hi laha ku nga heriki ni swa ntikelo. Hambi swi ri tano, leswi misava leyi yi thyakeke yi swi nyikelaka a swi nyawuli naswona i swa xinkarhana. Hi yona mhaka leyi xitsundzuxo xa Yohane xi fanelaka swinene: “Mi nga rhandzeni misava, kumbe swilo leswi nge misaveni. Loko munhu a rhandza misava, rirhandzu ro rhandza Tatana a ri kona eka yena. Hikuva hinkwaswo leswi nge misaveni, ku navela ka miri, ni ku navela ka mahlo, ni ku tikurisa hi swa vutomi lebyi, a hi leswi Tatana a swi tsakelaka, kambe swi tsakela hi va misava. Kutani misava ya hundza, ni ku navela ka yona, kambe loyi a endlaka ku rhandza ka Xikwembu, ú tshama hilaha ku nga heriki.” Xana a wu nga ta hlawula ku tshama hi laha ku nga heriki?—1 Yohane 2:15-17.

Misava Leyintshwa Leyi Tshembisiweke

17. Xana vumundzuku byi va khomele yini lava lavisisaka Xikwembu xa ntiyiso?

¹⁷ Tanihi leswi Xikwembu xi nga ta avanyisa misava ha Kriste Yesu, xana ku ta landzela yini? Khale ka khaleni, eMatsalweni ya Xiheveru, Xikwembu xi profete leswaku a xi ta hetisisa xikongomelo xa xona hi vanhu emisaveni leyi, hi leswaku, ku endla leswaku ndyangu wa vanhu lava yingisaka wu tsakela vutomi lebyi hetisekeke emisaveni ya paradeyisi. Matshalatshala ya Sathana yo hambukisa xikongomelo lexi a ma xi herisanga xitshembiso xa Xikwembu. Xisweswo, Hosi Davhida u swi kotile ku tsala a ku: “Hikuva lavo biha va ta susiwa, kambe lava tshembaka Yehova va  ta fuma misava. Ku sele nkarhinyana, kutani lowo biha a nga ka a nga ha vi kona . . . Lavo lulama va ta fuma misava, va tshama ka yona hi masiku.”—Psalma 37:9-11, 29; Yohane 5:21-30.

18-20. Hi kwihi ku cinca loku nga ta humelela emisaveni leyi?

¹⁸ Xana misava yi ta va yi ri eka xiyimo xihi endzhaku ka sweswo? Xana yi ta va yi thyakisiwe hi ku helela? Yi tshwile? Yi ri hava swimilana? Doo! Yehova eku sunguleni a a tiyimisele leswaku misava yi va phaka ya paradeyisi leyi baseke, leyi ringaniseriweke. Ku koteka ka sweswo ku kona ku nga khathariseki leswi munhu a onhaka misava. Kambe Yehova u tshembise leswaku u ta “herisa lava herisaka misava.” Xiyimo lexi tshinelelaka ku onhiwa ka misava xi ve kona ntsena hi lembe xidzana ra vu-20. Kutani ke, ku na swivangelo hinkwaswo swo pfumela leswaku ku nga ri khale  Yehova u ta teka goza ro sirhelela nhundzu ya yena, swivumbiwa swa yena.—Nhlavutelo 11:18; Genesa 1:27, 28.

¹⁹ Ku hundzuka loku ku ta humelela ku nga ri khale ehansi ka lunghiselelo ra Xikwembu ra “matilo lamantshwa ni misava leyintshwa.” A swi nge vuli xibakabaka lexintshwa ni pulanete leyintshwa kambe, ematshan’weni ya sweswo, vuhosi lebyintshwa bya moya ehenhla ka misava leyi pfuxetiweke leyi akiweke hi vanhu lava kondleteriweke. Emisaveni yoleyo leyintshwa, vanhu ni swiharhi a va nge he xanisiwi. A ku nge he vi na vukarhi kumbe ku halata ngati. A ku nge vi ni ku pfumala makaya, ku sika, a ku nge vi na ku tshikeleriwa.—Nhlavutelo 21:1; 2 Petro 3:13.

²⁰ Rito ra Xikwembu ri ri: “Va ta aka tindlu, va ta tshama ka tona; va ta byala tivhinya, va dya mihandzu ya tona. Va nga ka va nga ha aki tindlu, leswaku un’wana a ta tshama kona, va nga ka va nga ha  byari leswaku un’wana a ta dya, hikuva masiku ya tiko ra mina ma ta ringana ni masiku ya mirhi, kutani vahlawuriwa va mina va ta tsakela ntirho wa mavoko ya vona. . . . Mhisi ni xinyimpfana swi ta dya swin’we, nghala yi ta dya byanyi tanihi homu; nyoka yi ta dya ntshuri; ku nga ka ku nga endliwi leswo biha, ni leswi onhaka, entshaveni hinkwayo ya mina leyo kwetsima, ku vula Yehova.”—Esaya 65:17-25.

Masungulo Ya Misava Leyintshwa

21. Ha yini misava leyintshwa yi ri ya xiviri?

²¹ ‘Xana leswi hinkwaswo swi ta kotekisa ku yini?’ u nga ha vutisa. Hikuva “Xikwembu lexi nga riki na ku hemba xi hi tshembisile vutomi lebyi minkarhi yi nga si va kona” leswaku vanhu a va ta kondleteriwa ivi va va ni vutomi lebyi nga heriki va hetisekile. Naswona xisekelo xa ntshembo lowu hi lexi muapostola Petro a xi vuleke eka papila ra yena ro sungula ro ya eka Vakriste-kulobye lava totiweke a ku: “A ku nkhensiwe Xikwembu, Tata wa Hosi ya hina Yesu Kriste! Hi musa wa yena lowukulu, ú hi tswarile ra vumbirhi, leswaku hi va ni ku tshemba loku hanyaka, hikwalaho ka ku pfuka ka Yesu Kriste exikarhi ka vafi, ni leswaku hi nyikiwa ndzhaka leyi nga boriki, leyi nga nyamisiwangiki, leyi nga vuniki.”—Tito 1:1, 2; 1 Petro 1:3, 4.

22. Hi wihi nchumu wa nkoka eka ntshembo wa misava leyintshwa, naswona ha yini?

²² Ku pfuka ka Yesu Kriste i ka nkoka eka ntshembo wa misava leyintshwa yo lulama hikuva u hlawuriwe hi Xikwembu leswaku a fuma ehenhla ka misava leyi basisiweke a ri matilweni. Pawulo na yena u kandziyise ndlela leyi ku pfuxiwa ka Kriste ku nga ka nkoka ha yona loko a tsarile a ku: “Kambe lexi tiyeke hileswaku Kriste ú pfuxiwile exikarhi ka vafi. Hi swona leswi tshembisaka leswaku lava feke na vona va ta pfuxiwa. Hikuva leswi rifu ri nga vangiwa hi munhu un’we, ku pfuka ka vafi na kona ku tisiwile hi munhu un’we. Kukotisa leswi hinkwavo va faka hikwalaho ka Adamu, hi mukhuva wolowo, hinkwavo va ta tlhela va pfuxiwa hikwalaho ka Kriste.”—1 Vakorinto 15:20-22.

23. (a) Ha yini ku pfuxiwa ka Kriste ku ri ka nkoka? (b) Hi xihi xileriso lexi Yesu la pfuxiweke a xi nyikeke valandzeri va yena?

 ²³ Rifu ra Kriste ra gandzelo tanihi nkutsulo lowu ringaneke ni ku pfuxiwa ka yena swi veke xisekelo xa ntshembo wa “matilo lamantshwa,” vuhosi bya Mfumo ni rixaka ra vanhu lava cinciweke, lava kondleteriweke, vanhu va “misava leyintshwa.” Ku pfuxiwa ka yena na kona ku hatlisise ku chumayela ni ku dyondzisa loku endliweke hi vaapostola vo tshembeka. Mhaka ya hi byela: “Vadyondzisiwa lava khume na un’we va ya eGaleliya entshaveni leyi Yesu [loyi a pfuxiweke] a va leriseke yona. Loko va n’wi vona, va nkhinsama, kambe van’wana va kanakana. Kutani Yesu a va tshinelela, a vulavula na vona, a ku: ‘Ndzi nyikiwile vuhosi hinkwabyo etilweni ni la misaveni; hikokwalaho, yanani eka vamatiko hinkwavo, mi va endla vadyondzisiwa va mina, mi va khuvula hi vito ra Tatana, ni ra N’wana, ni ra Moya lowo Kwetsima, mi va dyondzisa ku hlayisa hinkwaswo leswi ndzi mi leriseke swona; kutani vonani, ndzi na n’wina masiku hinkwawo, ku ko ku hela misava.’”—Matewu 19:28, 29; 28:16-20; 1 Timotiya 2:6.

24. Hi wihi nkateko wun’wana lowu ku pfuxiwa ka Yesu ku wu tiyisekisaka?

²⁴ Ku pfuxiwa ka Yesu nakambe ku tiyisekisa nkateko wun’wana eka vanhu—ku pfuxiwa ka vafi. Ku pfuxa ka Yesu Lazaro eku feni a xi ri xikombiso xa ku pfuxiwa lokukulu enkarhini lowu taka. (Vona matluka 249-50.) Yesu u te: “Mi nga hlamaleni hi mhaka leyi, hikuva nkarhi wa ta lowu hinkwavo lava nge masirheni va nga ta twa rito ra yena, kutani va ta huma. Lava endleke leswinene va ta pfuka va ya evutomini lebyi nga heriki, lava endleke leswo biha va ta pfuka va ya eku avanyisiweni.”—Yohane 5:28, 29; 11:39-44; Mintirho 17:30, 31.

25. (a) Hi kwihi ku hlawula loku nga ta va kona eka hinkwavo emisaveni leyintshwa? (b) Hi xihi xivumbeko xa vukhongeri lexi nga ta va xi ri kona emisaveni leyintshwa?

²⁵ Mawaku ntsako wonghasi wo kota ku hoyozela varhandziwa va hina, rixaka rin’wana ni rin’wana kumbexana ri endla sweswo hi laha ku humelelaka! Kwalaho misaveni leyintshwa, munhu un’wana ni un’wana u ta swi kota ku endla xiboho ehansi ka  swiyimo leswi hetisekeke leswaku u ta xi gandzela Xikwembu xa ntiyiso, Yehova, kumbe a lahlekeriwa hi vutomi tanihi mukaneti. Ina, emisaveni leyintshwa, ku ta va ni vukhongeri byin’we ntsena, xivumbeko xin’we xa vugandzeri. Ku dzunisa hinkwako ku ta ya eka Muvumbi la nga ni rirhandzu, naswona vanhu hinkwavo lava yingisaka va ta engeta marito ya mupisalema lama nge: “Ndzi ta ku kurisa, Xikwembu xa mina, Hosi yanga! Ndzi ta vonga vito ra wena hi minkarhi leyi nga yiki helo. Ndzi ta ku vonga hi masiku hinkwawo, . . . Yehova u nkulukumba, u faneriwa hi ku vongiwa hinkwaku; vukulukumba bya yena a byi na ku pimiwa.”—Psalma 145:1-3; Nhlavutelo 20:7-10.

26. Ha yini u fanele u kambisisa Rito ra Xikwembu, Bibele?

²⁶ Leswi sweswi se u pimaniseke vukhongeri lebyikulu bya misava, hi ku rhamba leswaku u endla nkambisiso lowu engetelekeke wa Rito ra Xikwembu, Bibele, leri tidyondzo ta Timbhoni ta Yehova ti sekeriweke eka rona. Tikhorwise leswaku Xikwembu xa ntiyiso xi nga kumiwa. Hambi u Muhindu, Mumoslem, Mubudha, Mushinto, Muconfucius, Mutao, Muyuda, Mukriste kumbe u wa ripfumelo rihi na rihi rin’wana, sweswi i nkarhi wo kambisisa vuxaka bya wena na Xikwembu xa ntiyiso ni lexi hanyaka. Kumbexana vukhongeri bya wena u lo kunguhateriwa byona hi ndhawu leyi u tswaleriweke eka yona, leswi a wu nga ta swi lawula. Entiyisweni, a ku na lexi hoxeke eku kambisiseni ka leswi Bibele yi swi vulaka hi Xikwembu. Leri ku nga va lunghelo ra wena ra vutomi hinkwabyo hakunene, ku tiva xikongomelo xa Xikwembu, Hosi Leyikulu, hi misava leyi ni vanhu lava nga ehenhla ka yona. Ina, ku lavisisa ka wena ka xiviri ka Xikwembu xa ntiyiso ku nga enerisiwa hi ku dyondza Bibele ni varhumiwa va Yehova, Timbhoni ta yena, lava ku tiseleke buku leyi.

27. (a) Hi xihi xirhambo lexi Yesu a xi tisaka eka wena? (b) Hi ku pfumelelana ni nhloko-mhaka ya buku leyi, xana Esaya u rhamba un’wana ni un’wana leswaku a endla yini?

²⁷ Yesu a a ngo tivulela ntsena loko a ku: “Kombelani, mi ta nyikiwa; lavani, mi ta swi kuma; gongondzani, mi ta pfuleriwa.” U nga va exikarhi ka lava va kumeke Xikwembu xa ntiyiso loko wo yingisa rungula ra muprofeta Esaya leri nge: “Lavani Yehova loko  a ha kumeka; huwelelani ka yena, loko a ha ri kusuhi! Lowo biha a a tshike ndlela ya yena, ni wa lunya emeehleketo ya yena; a a tlhelele ka Yehova, la nga ta n’wi twela vusiwana; ni ka Xikwembu xa hina, lexi rivalelaka, ku nga ri hi mpimo.”—Matewu 7:7; Esaya 55:6, 7.

28. I vamani lava nga ku pfunaka leswaku u kuma Xikwembu xa ntiyiso?

²⁸ Loko u lavisisa Xikwembu xa ntiyiso, titwe u ntshunxekile ku vonana ni Timbhoni ta Yehova. * Va ta tsaka ku ku pfuna ku tiva Tatana swinene ni ku rhandza ka yena loko ka ha ri na nkarhi handle ka nxavo.—Sofonia 2:3.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Swivutiso Swa Dyondzo]

 [Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 377]

Ndlela Yo Vona Vukhongeri Bya Ntiyiso

1. Vukhongeri bya ntiyiso byi gandzela Xikwembu xin’we ntsena xa ntiyiso, Yehova.—Deuteronoma 6:4, 5; Psalma 146:5-10; Matewu 22:37, 38.

2. Vukhongeri bya ntiyiso byi ya eka Xikwembu ha Kriste Yesu.—Yohane 17:3, 6-8; 1 Timotiya 2:5, 6; 1 Yohane 4:15.

3. Vukhongeri bya ntiyiso byi dyondzisa ni ku kombisa rirhandzu ro pfumala vutianakanyi.—Yohane 13:34, 35; 1 Vakorinto 13:1-8; 1 Yohane 3:10-12.

4. Vukhongeri bya ntiyiso byi tshama byi nga thyakisiwi hi tipolitiki ni minkwetlembetano ya politiki ya misava. Byi tshama byi ri na vukala-tlhelo hi nkarhi wa nyimpi.—Yohane 18:36; Yakobo 1:27.

5. Vukhongeri bya ntiyiso byi pfumelela Xikwembu xi va lexi nga ni ntiyiso hi ku amukela Bibele tanihi Rito ra Xikwembu.—Varhoma 3:3, 4; 2 Timotiya 3:16, 17; 1 Vatesalonika 2:13.

6. Vukhongeri bya ntiyiso a byi yi seketeli nyimpi kumbe vukarhi bya munhu hi xiyexe.—Mikea 4:2-4; Varhoma 12:17-21; Vakolosa 3:12-14.

7. Vukhongeri bya ntiyiso byi hlanganisa vanhu va tinxaka, tindzimi ni swivongo hinkwaswo hi laha ku humelelaka. A byi chumayeli vutiko kumbe rivengo, kambe rirhandzu.—Esaya 2:2-4; Vakolosa 3:10, 11; Nhlavutelo 7:9, 10.

8. Vukhongeri bya ntiyiso byi seketela ku tirhela Xikwembu, hayi hikwalaho ka vuyelo byo biha kumbe muholo, kambe hikwalaho ka rirhandzu. A byi dzunisi vanhu. Byi dzunisa Xikwembu.—1 Petro 5:1-4; 1 Vakorinto 9:18; Matewu 23:5-12.

9. Vukhongeri bya ntiyiso byi twarisa Mfumo wa Xikwembu tanihi ntshembo lowu tiyeke wa vanhu, hayi tifilosofi ta politiki kumbe ta ntshamisano.—Marka 13:10; Mintirho 8:12; 28:23, 30, 31.

10. Vukhongeri bya ntiyiso byi dyondzisa ntiyiso malunghana ni xikongomelo xa Xikwembu hi vanhu ni misava. A byi dyondzisi mavunwa ya vukhongeri ya moya lowu nga fiki ni ku xanisiwa hi laha ku nga heriki etiheleni. Byi dyondzisa leswaku Xikwembu i rirhandzu.—Vaavanyisi 16:30; Esaya 45:12, 18; Matewu 5:5; 1 Yohane 4:7-11; Nhlavutelo 20:13, 14.

[Xifaniso]

Timbhoni ta chumayela eNetherlands

[Swifaniso leswi nga eka tluka 373]

Misava yi nga swi kota ku va paradeyisi—leswaku leswi swi koteka ku laveka hulumendhe yo lulama ya misava hinkwayo ya hi laha ku nga heriki, naswona yi tshembisiwa hi Xikwembu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 374]

A nga si tlhelela etilweni, Yesu u lerise vadyondzisiwa va yena leswaku va chumayela ni ku dyondzisa mahungu lamanene emisaveni hinkwayo

[Xifaniso lexi nga eka tluka 379]

Ku pfuxiwa ka vafi swi ta tisa ntsako lowukulu endyangwini wa vanhu emisaveni hinkwayo