Hi February 1998, masocha ya hulumendhe lama humaka eka Economic Community of West African States Monitoring Group (ECOMOG) ma sungule nhlaselo wo herisa mavuthu ya vaxandzuki lama humaka eFreetown. Khombo ra kona, makwerhu un’wana u dlayiwe hi swipetlu swa ku buluka ka tibomo hi nkarhi wa nyimpi.

Vamakwerhu va kwalomu ka 150 va kume vutumbelo ekaya ra varhumiwa leri nga eKissy ni le Cockerill. Laddie Sandy, un’wana wa vamakwerhu vambirhi lava rindzaka nivusiku eBethele u ri: “Siku rin’wana nivusiku, loko mina na Philip Turay hi ri eku rindzeni, ku fike vaxandzuki vambirhi va RUF lava hlomeke eBethele kutani va hi lerisa leswaku hi pfula tinyangwa leti endliweke hi nghilazi. Loko mina na Philip hi ri karhi hi lava ndhawu yo tumbela, va hambete va duvula loko ra nyangwa hi ku phindha-phindha. Lexi hlamarisaka, a ri tshovekanga naswona a va swi ehleketanga ku duvula nyangwa wa nghilazi. Kutani va suke va famba hikwalaho ko hlundzuka.

“Endzhaku ka vusiku byimbirhi, vaxandzuki volavo va tlhele va vuya va ri ni vanghana va vona lava hlomeke kahle va kwalomu ka 20 lava tiyimiseleke. Hi hatle hi tivisa ndyangu wa Bethele leswaku wu tsutsumela eka vutumbelo lebyi lunghiseleriweke ka ha ri emahlweni eka xithezi xa le hansi. Hina va nkombo hi tumbele emunyameni endzhaku ka madiramu lamakulu, hi ri karhi hi rhurhumela hikwalaho ko chava. Vaxandzuki va kongome emuakweni, va ri karhi va duvula loko. Un’wana wa vona u huwelele a ku: ‘A hi laveni Timbhoni ta Yehovha kutani hi ti tsema minkolo.’ Hi hambete hi nkhinsamile hi miyerile loko va ri karhi va hi lava emuakweni ku ringana tiawara ta nkombo. Endzhaku ka loko va onhetele swilo swo tala, va teke swilo leswi va swi lavaka kutani va suka va famba.

“Hi hlengelete swilo swa hina kutani hi tsutsumela ekaya ra varhumiwa leri nga eCockerill—khale ka kaya ra Bethele—leri  nga exitarateni xexo. Loko hi ri karhi hi famba hi tekeriwe swilo swa hina hi ntlawa wun’wana wa vaxandzuki. Hi fike ekaya ra varhumiwa hi ri karhi hi rhurhumela swinene hikwalaho ko chuha kambe lexi a hi xi tlangela hileswi a ha ha hanya. Endzhaku ka loko hi wise masiku ma nga ri mangani, hi tlhelele eBethele leswaku hi ya basisa thyaka.”

Endzhaku ka tin’hweti timbirhi, endzhaku ka loko mavuthu ya ECOMOG ma ri karhi ma lawula doroba, varhumiwa va sungule ku tlhelela eGuinea. Kambe a va nga swi tivi leswaku a va nga ta tshama nkarhi wo leha.

Endzhaku ka tin’hweti ta nhungu, hi December 1998, vapfhumba lava endlaka madzana lava hlengeletaneke eNational Stadium le Freetown a va ri karhi va tiphina hi Ntsombano wa Muganga lowu nge, “Ku Hanya Hi Ndlela Ya Xikwembu.” Hi xitshuketa, va twe ku buluka loku a ku twalela ekule naswona va vone musi lowu a wu ta hi le switsungeni. Vuthu ra vaxandzuki a ri tlhele ri vuya!

Eka masiku lama landzeleke, xiyimo xa le Freetown xi nyanyile. Komiti ya Rhavi yi hirhe xihaha-mpfhuka lexitsongo kutani xi balekisa varhumiwa va 12, vatirhi va nhungu va le Bethele lava humaka ematikweni mambe ni vatirhi vo aka va ntlhanu va ku tirhandzela xi va yisa eConakry. Endzhaku ka masiku manharhu, hi January 6, 1999, mavuthu ya vaxandzuki ma sungule tsima ra tihanyi leri vitaniwaka Operation No Living Thing (Tsima Ro Dlayetela Vanhu.) Ma hlasele eFreetown hi ku va ma vanga madzolonga lama chavisaka naswona ma dlaye vaaka-tiko va kwalomu ka 6 000. Vaxandzuki va tseme vanhu mavoko ni milenge, va tlhakisa vana va madzana ni ku tlhela va onhetela tindlu ta magidi.

Makwerhu un’wana loyi a a rhandzeka swinene, ku nga Edward Toby, u dlayiwe hi ndlela ya tihanyi. Vahuweleri vo tlula 200 lava tsemekeke nhlana va rhurheriwe eBethele kumbe ekaya ra varhumiwa ra le Cockerill. Van’wana va tumbele emakaya ya vona. Timbhoni leti kumeke vutumbelo ekaya ra varhumiwa ra le Kissy, leri nga evuxeni bya doroba a va lava mirhi. Kambe  ku tsemakanya doroba a swi ri ni khombo swinene. Xana i mani loyi a ta tihoxa ekhombyeni? Laddie Sandy na Philip Turay, ku nga varindzi va nivusiku va le Bethele, va nambe va tinyiketela ku yi landza.

Philip u ri: “A ku ri ni mpfilumpfilu edorobeni. Masocha ya vaxandzuki a ma yimisa vanhu kutani ma va secha, laha vo tala va vona a ma va khoma hi ndlela yo biha. A ma lawula ku sukela nindzhenga ku ya fika nimixo ma hi sivela ku teka maendzo. Endzhaku ka masiku mambirhi loko hi sungule riendzo ra hina, hi fike ekaya ra varhumiwa ra le Kissy, laha hi kumeke leswaku ri phangiwile ri tlhela ri hisiwa.

“Loko hi kamba endhawini leyi nga ekusuhi, hi kume un’wana wa vamakwerhu va hina, ku nga Andrew Caulker, loyi a ri ni mbanga leyi chavisaka enhlokweni. Vaxandzuki a va n’wi bohile kutani va n’wi ba hi ku phindha-phindha hi xihloka. Lexi  hlamarisaka, u ponile kutani a kota ku baleka. Hi n’wi tsutsumisele exibedlhele, laha a fikeke a hlakarhela hakatsongo-tsongo. Endzhakunyana, u ve phayona ra nkarhi hinkwawo.”

Timbhoni tin’wana ti dlayiwile kumbe ti vavisiwa hikwalaho ko ala ku hlanganyela eka tipolitiki. Makwerhu un’wana u ri: “Vaxandzuki va hi lerise leswaku hi ambala swikhafu swo basa kutani hi cina eswitarateni leswaku hi seketela swiendlo swa vona. Va hi byele va ku, ‘Loko mi ala, hi ta mi tsema voko kumbe nenge kumbe hi mi dlaya kunene.’ Leswi a hi khomiwe hi rhumbyana, mina ni nsati wa mina hi yime etlhelo, hi khongela Yehovha hi mbilu leswaku a hi pfuna. Loko ri vona leswi a hi endliwa swona, jaha rin’wana ra muakelani leri a ri tirhisana ni vaxandzuki volavo, ri byele mukongomisi wa vaxandzuki ri ku: ‘Loyi i “makwerhu” wa hina. A nga hlanganyeli eka tipolitiki, kutani hi ta n’wi cinela.’ Leswi a a enerisekile, mukongomisi u fambile hiloko hi tsutsumela ekaya.”

Leswi mpfilumpfilu a wu sungula ku hunguteka edorobeni, hi vuxiyaxiya vamakwerhu va sungule ku ya eminhlanganweni ni le nsin’wini. Vahuweleri a va vehela tibeji ta ntsombano leti hlamuselaka leswaku i vamani loko va fika laha ku sechiwaka kona. Vamakwerhu lava a va yima eka tilayini leti leheke leti a ku sechiwa eka tona va ve ni vutshila byo sungula mabulo ya Bibele.

Tanihi leswi a ku kayivela swilo hinkwaswo edorobeni, rhavi ra le Britain ri rhumele mabokisi ya 200 ya swilo swo phalala hi swihaha-mpfhuka. Billie Cowan na Alan Jones va fambe hi swihaha-mpfhuka va suka eConakry va ya eFreetown leswaku va ya hundzisa mphalalo wolowo laha ku sechiwaka kona. Mphalalo wolowo wu fike eBethele ri nga si pela. James Koroma u teke maendzo yo hlayanyana yo ya eConakry, laha a a vuya ni minkandziyiso ni swilo swin’wana swa nkoka. Yin’wana ya minkandziyiso yoleyo yi yisiwe eka vahuweleri lava tshamaka etindhawini ta le kule to tanihi hi le Bo ni le Kenema.

Hi August 9, 1999, varhumiwa va le Conakry va sungule ku tlhelela eFreetown. Eka lembe leri landzeleke, vuthu leri taka hi le Britain ri hlongole vaxandzuki eFreetown. Nyimpi yoleyo yi  hambete yi va kona ku ringana nkarhinyana, kambe hi January 2002, ku vuriwe leswaku yi herile. Hikwalaho ka mpfilumpfilu lowu heteke malembe ya 11, vanhu va 50 000 va dlayiwile, va 20 000 va vaviseka swinene, makaya ya 300 000 ma onhiwile naswona vanhu 1,2 wa timiliyoni va rhurhisiwile.

Nhlengeletano ya Yehovha yi langutane njhani ni xiyimo xexo? Swi le rivaleni leswaku Yehovha u yi sirhelerile ni ku yi katekisa. Hi nkarhi wa mpfilumpfilu, ku khuvuriwe vanhu va kwalomu ka 700. Timbhoni ta madzana ti baleke endhawini leyi a ku ri ni nyimpi, kambe nhlayo ya vahuweleri va le Sierra Leone yi andze hi tiphesente ta 50. Tiko ra Guinea ri engeteleke hi vahuweleri lava tlulaka 300 wa tiphesente! Xa nkoka swinene, vanhu va Xikwembu va tshame va tshembekile. Loko va ri ‘ekheleni ra ku xaniseka,’ a va ri ni vun’we lebyikulu bya Vukreste ni ku tlhela va rhandzana swinene naswona “va [hambete] va nga rhuteli ku dyondzisa ni ku vula mahungu lamanene.”—Esa. 48:10; Mint. 5:42.