Nghena endzeni

Hundzela eka leswi nga endzeni

 SIERRA LEONE NA GUINEA

2002 Ku Fikela Hi 2013 Nhluvuko Lowu Veke Kona Sweswinyana (Xiyenge 1)

2002 Ku Fikela Hi 2013 Nhluvuko Lowu Veke Kona Sweswinyana (Xiyenge 1)

 “Ndza Nkhensa Yehovha”

Loko xiyimo xi ri karhi xi antswa, vamakwerhu va tlhelele emakaya ya vona. Loko se nyimpi yi herile ku tlhele ku simekiwa mavandlha etindhawini leti a ma ri eka tona, ngopfu-ngopfu evuxeni bya Sierra Leone laha ku onhiweke hi nyimpi. Maphayona yo hlawuleka ya le ndhawini yin’wana leyi nga kwale ma vike leswi: “Lava veke kona eka nhlangano wa hina wo sungula a va ri 16, kasi eka lowu landzeleke a va ri 36, ivi eka lowu hi veke na wona endzhaku ka wolowo a va ri 56 kasi eXitsundzuxweni a va ri 77! A hi tsake no tlurisa!” Ku simekiwe mavandlha lamantshwa lama endlaka kaye lawa hinkwawo ka wona loko ma helerile ma endlaka 24. Ku fike varhumiwa lavantshwa va khume va le Giliyadi lava pfuneke swinene entirhweni wo chumayela. Hi 2004, lava veke kona eXitsundzuxweni a va ri 7 594, ku nga nhlayo leyi wu tlulaka ka ntlhanu ntsengo wa vahuweleri! Hilaha ku fanaka, ku ve ni nhlayo leyi andzeke eGuinea.

Hi ku hatlisa, Huvo leyi Fumaka yi humese mali yo pfuneta vahlapfa lava vuyeke leswaku va kota ku tshamiseka. (Yak. 2:15, 16) Mintlawa ya vatirhi va ku tirhandzela yi ake kumbe ku lunghisa Tiholo ta Mfumo ta 12 ni Holo ya Tinhlengeletano eKoindu. Yi tlhele yi aka tindlu ta 42 ta switina swa misava leswaku ku ta tshama mindyangu leyi makaya ya yona ma onhiweke. Makwerhu un’wana wa xisati loyi a nga noni naswona a nga ni malembe ya va-70 a a yime etlhelo ka yindlu yakwe leyintshwa leyi fuleriweke hi mazenge a ri karhi a xiririka mihloti ya ntsako a ku: “Ndza nkhensa Yehovha! Ndza nkhensa Yehovha! Ndza nkhensa vamakwerhu!”

Rhavi ri tlhele ri sungula ku aka Tiholo ta Mfumo hi mali leyi ri yi vekeleke etlhelo leswaku yi ta pfuna matiko lama nga riki na switirhisiwa. Saidu Juanah, loyi a nga nkulu tlhelo  phayona wa le Vandlheni ra Bo West u ri: “Makwerhu un’wana wa xisati u ndzi byele leswi, ‘Loko ndzo twa leswaku hi ta akeriwa Holo ya Mfumo ndzi ta phokotela mavoko ndzi tlhela ndzi tlula-tlula!’ Loko ndzi tivise leswaku hi ta akeriwa holo leyintshwa, makwerhu wa xisati u tlule exitulwini xakwe a phokotela mavoko a tlhela a cina hi ku va a tlula-tlula!”

Hi 2010, Vandlha ra le Waterloo ri nyiketele Holo ya Mfumo leyintshwa leyi a yi ta ndlandlamuxiwa yi va Holo ya Tinhlengeletano leyi nga ni switulu swa 800. Siku leri vandlha ri xaveke ndhawu ha rona, n’wini wa ndhawu u endzeriwe hi munhu loyi a n’wi tshembiseke leswaku a a ta n’wi nyika mali leyi engetelekeke loko o n’wi xavisela yona. U te, “Swa antswa ndhawu ya mina yi va ya ku khomela minhlangano ya vukhongeri ematshan’weni ya leswaku yi tirhiseriwa swa mabindzu.”

Hi nkarhi wa tsima ro aka tiholo, ku akiwe Tiholo ta Mfumo ta 17 eSierra Leone kasi eGuinea ku akiwe ta tsevu. Tindhawu leti to gandzela eka tona leti akiweke hi ndlela yo olova kambe ti xiximekaka ti endle leswaku vanhu vo tala va ta eminhlanganweni.

Ku Kuma Tinyimpfu Ta Yehovha Leti Lahlekeke

Tanihi leswi vo tala a va sungule ku hiseka entirhweni wo chumayela, rhavi ri hlele tsima ra tin’hweti timbirhi ro chumayela nsimu leyi nga tirhiwiki nkarhi na nkarhi. Vahuweleri va fambise tibuku ta kwalomu ka 15 000 naswona va ve ni mintokoto yo tala yo tsakisa. Vanhu van’wana va kombele Timbhoni ta Yehovha leswaku ti va simekela mavandlha emadorobeni ya kwalaho. Eku heteleleni, sweswo swi endle leswaku ku simekiwa mavandlha mambirhi lamantshwa. Eximutanini xin’wana lexi nga ekule, vamakwerhu va kume vamakwerhu vambirhi va xisati lava hi nkarhi wa nyimpi va bohekeke ku suka emakaya ya vona kutani sweswo swi endla leswaku va nga ha swi koti ku tihlanganisa ni vamakwerhu. Hi ku hatlisa vamakwerhu va hlele leswaku ku va ni minhlangano  leyi khomiwaka nkarhi na nkarhi ni ku sungula tidyondzo to hlayanyana ta Bibele eximutanini xexo.

Hi 2009, rhavi ri twe leswaku ku ni ximutana lexi nga exikarhi ka nhova eGuinea lexi nga ni vanhu lava tivulaka Timbhoni ta Yehovha. Loko rhavi ri ta va ri rhumele vamakwerhu leswaku va ya kambisisa mhaka yoleyo, ri kume leswaku ku tshame ku va ni makwerhu loyi a dyuhaleke loyi a tlheleleke eximutanini xexo xa rikwavo endzhaku ka loko a hume penceni. Emahlweni ko va a fa u dyondze ni vavanuna vo hlayanyana. Un’wana wa vavanuna volavo u ve ni ripfumelo eka Yehovha kutani a sungula ku chumayela van’wana hi vutivi lebyi a ri na byona hi Bibele. Nakambe a a khoma minhlangano hi ku tirhisa minkandziyiso ya makwerhu loyi a feke. Emahlweni ko va vamakwerhu volavo va fika, ntlawa wolowo se a wu ri ni malembe ya 20 wu ri karhi wu gandzela Yehovha. Hi ku hatlisa rhavi ri rhumele vamakwerhu leswaku va ya pfuna ntlawa wolowo hi tlhelo ra moya. Hi 2012, vanhu va 172 va le ximutanini xexo va ve kona eXitsundzuxweni xa rifu ra Kreste.

Sweswinyana ku kumiwe nhlayo leyi engetelekeke ya ‘tinyimpfu leti lahlekeke.’ Vanhu lava hi lava tshikeke ku ya evandlheni kumbe lava susiweke. Vo tala va vana volavo va vusopfa va hundzukile kutani va vuyela evandlheni. Vanhu va Yehovha va va amukele hi mandla mambirhi.Luka 15:11-24.

Mamoslem Ma Amukela Ntiyiso

Loko muapostola Pawulo a chumayela mahungu lamanene u ve “swilo hinkwaswo eka vanhu va mixaka hinkwayo.” (1 Kor. 9:22, 23) Hilaha ku fanaka, malandza ya Yehovha ya le Sierra Leone ni le Guinea ma antswise swingheniso swa wona leswaku swi koka rinoko eka vanhu vo hambana-hambana. Hi xikombiso, xiya ndlela leyi vahuweleri van’wana va burisanaka ha yona ni Mamoslem, ku nga ntlawa lowu vukhongeri bya wona byi taleke swinene ematikweni wolawo mambirhi.

Saidu Juanah, loyi a a ri Mumoslem u ri: “Mamoslem ma tshemba leswaku Adamu u vumbiwe hi ntshuri nileswaku eku sunguleni a a tshama eparadeyisini leyi nga etilweni. Leswaku  ndzi va pfuna va twisisa ntiyiso ndzi va vutisa ndzi ku, ‘Xana ntshuri wu huma kwihi?’

“Va hlamula va ku: ‘Emisaveni.’

“Kutani ndzi ya emahlweni ndzi ku: ‘Xana sweswo swi kombisa leswaku Adamu u vumbiwe kwihi?’

“Va hlamula va ku: ‘Emisaveni.’

“Leswaku ndzi veka yinhla ya mina erivaleni, ndzi va hlayela Genesa 1:27, 28 kutani ndzi va vutisa leswaku, ‘Xana swivumbiwa swa le tilweni swi ni vana?’

“Va hlamula va ku: ‘Doo! Tintsumi a hi vavanuna kumbe vavasati.’

“Kutani ndzi va vutisa ndzi ku: ‘Loko Xikwembu xi byela Adamu na Evha leswaku va va ni vana, xana sweswo swi kombisa leswaku a va ri kwihi?’

“Va hlamula va ku: ‘Emisaveni.’

“Ndzi va vutisa ndzi ku: ‘Kutani loko Xikwembu xi vuyetela Paradeyisi, xana sweswo swi kombisa leswaku yi ta va yi ri kwihi?’

“Va hlamula va ku: ‘Laha misaveni.’

Saidu u gimeta hi ku vula leswaku, “Ku burisana ko tano hi Matsalwa ku endla leswaku Mamoslem yo tala ma ya emahlweni ma yingisela ni ku amukela minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni.”

Xiya xikombiso xa Momoh, ku nga Mumoslem, loyi a xavisaka exitolo loyi siku rin’wana a a lava ku va mufundhisi wa kereke ya Mamoslem. Loko varhumiwa lava nga Timbhoni va burisane na yena hi Matsalwa, u sungule ku lava ku tiva leswi engetelekeke. U ve kona eka xiyenge xa nhlengeletano ya xifundzha naswona leswi a swi tweke swi n’wi tsakisile. Endzhaku ka masiku ya mune, yena ni nsati wakwe Ramatu ni vana va vona va ntlhanu va ye eXitsundzuxweni xa rifu ra Yesu. Kutani Momoh u sungule ku dyondza Bibele hi ku hiseka. Endzhaku ka loko a dyondze tidyondzo to hlayanyana u tshike ku xavisa fole. U byele vaxavi vakwe leswaku fole ri vavisa vanhu naswona Xikwembu xa ri venga. U tlhele a sungula ku dyondza  ni nsati wakwe ni vana exitolo xakwe. Loko vaxavi va fika hi nkarhi wa dyondzo ya ndyangu, a a va kombela ku tshama va n’wi rindza, a va byela leswaku dyondzo yoleyo a yi ri ya nkoka swinene eka ndyangu wakwe. Loko yena na Ramatu va tsarisa vukati bya vona, va ka vona va sungule ku va kaneta swinene. Handle ko chava, Momoh na Ramatu va chumayele maxaka ya vona hi xivindzi, lawa eku heteleleni ma sunguleke ku xixima mahanyelo ya vona lamanene. Momoh u khuvuriwe hi 2008 kasi Ramatu hi 2011.

Ku Seketela Ku Kwetsima Ka Ngati

Hi xivindzi vanhu va Yehovha va namarhela milawu yakwe ya mahanyelo, ku katsa ni langutelo rakwe hi ngati. (Mint. 15:29) Sweswo swi endle leswaku va xiximiwa hi vativi vo tala va swa vutshunguri va le Sierra Leone ni le Guinea.

Vamakwerhu va ri karhi va chavelela makwerhu wa xisati exibedlhele

Hi 1978, vamakwerhu va fambisele madokodela, vaongori,  vafambisi va swibedlhele, magqweta ni vaavanyisi va le tikweni hinkwaro ra Sierra Leone xibukwana lexi nge Jehovah’s Witnesses and the Question of Blood. Endzhakunyana ka sweswo, makwerhu wa xisati loyi a ya eku velekeni u sungule ku huma ngati yo tala, kutani madokodela ma ale ku n’wi tshungula handle ko tirhisa ngati. Hambiswiritano, dokodela un’wana u pfumerile ku n’wi pfuna hikwalaho ka leswi a a hlaye rungula leri twisisekaka leri nga exibukwanini lexi nge Blood. Makwerhu wa xisati u veleke xifanyetana lexi hanyeke kahle naswona u hlakarhele hi ku hatlisa.

Kwalomu ka lembe ra 1991, Dok. Bashiru Koroma, loyi a nga muhandzuri eXibedlhele xa Kenema, u hlaye broxara leyi nge Xana Ngati Yi Nga Byi Ponisa Njhani Vutomi Bya Wena? Hikwalaho ko tsakisiwa hileswi nga endzeni, u sungule ku dyondza Bibele ni ku va kona eminhlanganweni ya Vukreste. Loko xifanyetana lexi nga Mbhoni lexi nga ni malembe ya kaye xi vaviseke rivengo eka mhangu, madokodela ya xona ma ale ku xi endla vuhandzuri handle ko tirhisa ngati. Ma byele vatswari va xona ma ku, “Tekani n’wana wa n’wina mi famba na yena ekaya leswaku a ya fela kona!” Vatswari va xona va ye eka Dok. Koroma, loyi a xi endleke vuhandzuri hi ndlela leyi humelelaka.

A swi tekanga nkarhi leswaku Dok. Koroma a va Makwerhu Koroma—loyi a yimelaka vavabyi leswaku va tshunguriwa handle ko tirhisa ngati. Madokodela man’wana a ma nga swi rhandzi leswi a a swi endla, kambe nkarhi na nkarhi vavabyi vakwe a va hanya loko a va endla vuhandzuri. Hi ku famba ka nkarhi, van’wana va vatirhi-kulobye va sungule ku lava mpfuno wakwe loko ku endliwa vuhandzuri lebyi rharhanganeke.

Ku sukela hi 1994, Xiyenge xa Ndzawulo ya Rungula ra Swibedlhele erhavini ra le Freetown xi simeke Tikomiti to Vulavurisana ni Swibedlhele eSierra Leone ni le Guinea. Tikomiti leti ti seketele Timbhoni to tala leti vabyaka ni ku khorwisa vativi vo tala va swa vutshunguri leswaku va tshungula Timbhoni handle ko tirhisa ngati.