VANHU lava pfumelaka dyondzo ya Vunharhu-un’we va vula leswaku Xikwembu i vanhu vanharhu—ku nga Tatana, N’wana ni Moya wo Kwetsima. Ku vuriwa leswaku vanhu lava hi vunharhu bya vona va ringana, va ni matimba hinkwawo naswona a va na masungulo.  Hi ku ya hi dyondzo leyi ya Vunharhu-un’we, Tatana i Xikwembu, N’wana i Xikwembu ni Moya wo Kwetsima i Xikwembu, kambe hinkwavo i Xikwembu xin’we.

Vo tala lava pfumelaka dyondzo leyi a va yi kaneti mhaka ya leswaku na vona vini a va swi koti ku yi hlamusela. Hambiswiritano, va vula leswaku yi kumeka eBibeleni. Ntiyiso hi leswaku rito “Vunharhu-un’we” a ri kumeki helo eBibeleni. Kambe, xana ku kona laha ku vulavuriwaka hi mhaka leyi yelanaka na Vunharhu-un’we? Ku hlamula xivutiso xexo, a hi langute tsalwa leri lava pfumelaka dyondzo leyi va vulaka leswaku ri seketela Vunharhu-un’we.

Yohane 1:1 yi ri: “Eku sunguleni Rito a a ri kona, naswona Rito a a ri ni Xikwembu, Rito a a ri [Xikwembu].” Loko u ya mahlweni u hlaya ndzima leyi, u kuma laha muapostola Yohane a swi vekaka erivaleni leswaku “Rito” i Yesu. (Yohane 1:14) Hambiswiritano, leswi Rito a vuriwaka Xikwembu, van’wana va gimeta hi leswaku N’wana ni Tatana va fanele va ri Xikwembu xin’we.

U nga rivali leswaku eku sunguleni ndzimana leyi ya Bibele a yi tsariwe hi Xigriki. Kutani hi ku famba ka nkarhi vahundzuluxeri va yi hundzuluxela yi ya eka tindzimi tin’wana. Vahundzuluxeri vo hlayanyana va Bibele a va xi tirhisanga xivulwa lexi nge “Rito a a ri [Xikwembu].” Ha yini? Hi ku ya hi vutivi lebyi va nga na byona bya Xigriki, va gimete hi leswaku xivulwa lexi nge “Rito a a ri [Xikwembu]” xi fanele xi hundzuluxeriwa hi ndlela yin’wana. Njhani? Hi leswi swikombiso swi nga ri swingani: “Rito [Logos] a ri fana ni Xikwembu.” (A New Translation of the Bible) “Rito a ri ri xikwembu.” (The New Testament in an Improved Version) “Rito a ri ri ni Xikwembu naswona a ri fana na xona.” (The Translator’s New Testament) Hi ku ya hi vahundzuluxeri lava, Rito a ri nga ri Xikwembu hi xoxe. * Kambe, Rito ri vuriwa “xikwembu” hileswi ri nga ni xikhundlha lexi tlakukeke ku tlula swivumbiwa hinkwaswo swa Yehovha. Laha rito leri nge “xikwembu” ri vula “la nga ni matimba.”

Vanhu vo tala a va xi tivi Xigriki lexi tsariweke eBibeleni. Kutani u nga swi tivisa ku yini leswi hakunene muapostola Yohane a a vula swona? Anakanya hi xikombiso lexi: Mudyondzisi u hlamusela swichudeni  swa yena mhaka yo karhi. Endzhaku ka sweswo swichudeni swi yi twisisa hi tindlela to hambana-hambana. Xana swi nga xi tlhantlha njhani xiphiqo xexo? Swi nga xi tlhantlha hi ku kombela mudyondzisi leswaku a swi hlamusela mhaka yoleyo hi vuenti. A swi kanakanisi leswaku ku kuma tinhla leti engetelekeke ku ta swi pfuna leswaku swi yi twisisa kahle mhaka yoleyo. Hilaha ku fanaka, u nga swi kota ku twisisa nhlamuselo ya Yohane 1:1 hi ku kamba Evhangheli ya Yohane, xisweswo u ta ri twisisa kahle langutelo ra Yesu emhakeni leyi. Ku dyondza tinhla leti engetelekeke hi mhaka leyi swi ta ku pfuna leswaku u endla xiboho lexi faneleke.

Hi xikombiso, xiya leswi Yohane a hambeteke a swi tsala eka ndzima 1, ndzimana 18, a ku: “A ku na munhu la tshameke a vona Xikwembu [xa Matimba Hinkwawo].” Kambe vanhu va n’wi vonile Yesu, N’wana wa munhu hikuva Yohane u ri: “Rito [Yesu] u ve nyama ivi a tshama exikarhi ka hina, naswona hi vone ku vangama ka yena.” (Yohane 1:14) Kutani, swi nga kotekisa ku yini leswaku N’wana a va xiphemu xa Xikwembu xa Matimba Hinkwawo? Yohane u tlhela a vula leswaku Rito a a ri “ni Xikwembu.” Kambe, xana munhu a nga swi kota ku va ni munhu wo karhi kambe hi nkarhi lowu fanaka a ri munhu yoloye? Tlhandlakambirhi, hilaha swi tsariweke hakona eka Yohane 17:3, Yesu u swi veka erivaleni leswaku ku ni ku hambana exikarhi ka yena ni Tata wakwe wa le tilweni. U n’wi vitana “Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso.” Kutani, loko Yohane a gimeta Evhangheli ya yena u ri: “Leswi swi tsaleriwe leswaku mi kholwa leswaku Yesu i Kreste N’wana wa Xikwembu.” (Yohane 20:31) Xiya leswaku Yesu a nga vitaniwi Xikwembu kambe u vitaniwa N’wana wa Xikwembu. Rungula leri engetelekeke leri kumekaka eka Evhangheli ya Yohane, ri kombisa ndlela leyi Yohane 1:1 yi faneleke yi twisisiwa ha yona. Yesu, ku nga Rito i “xikwembu” hileswi a nga ni xikhundlha lexi tlakukeke kambe a nga ringani ni Xikwembu xa Matimba Hinkwawo.

Tlhela u anakanya hi xikombiso xa mudyondzisi ni swichudeni. A hi nge swichudeni swin’wana swa ha yi kanakana mhaka leyi mudyondzisi a swi hlamuseleke yona, hambiloko a ringete ku yi hlamusela kahle. Xana swi fanele swi endla yini? Swi nga ha vutisa mudyondzisi un’wana. Loko mudyondzisi lon’wana a vula leswi fanaka ni leswi vuriweke hi lowo sungula, swichudeni swo tala swi nga ha eneriseka. Hilaha ku fanaka, loko u nga tiyiseki kahle hileswi Yohane lowa mutsari wa Bibele a swi vuleke hi vuxaka lebyi nga  kona exikarhi ka Yesu ni Xikwembu xa Matimba Hinkwawo, u nga ha kamba leswi vuriweke hi mutsari un’wana wa Bibele leswaku u kuma rungula leri engetelekeke. Hi xikombiso, anakanya leswi vuriweke hi Matewu. Loko a vulavula hi ku hela ka mafambiselo lawa ya swilo, u tshaha Yesu a ku: “Malunghana ni siku ra kona ni nkarhi wa kona a ku na munhu la swi tivaka, hambi ku ri tintsumi ta le matilweni hambi ku ri N’wana, kambe swi tiviwa hi Tatana ntsena.” (Matewu 24:36) Xana marito lawa ma yi tiyisekisa njhani mhaka ya leswaku Yesu a hi Xikwembu xa Matimba Hinkwawo?

Yesu u vula leswaku Tatana u ni vutivi byo tala ku tlula N’wana. Phela, loko Yesu a a ri xiphemu xa Xikwembu xa Matimba Hinkwawo, a a ta va ni vutivi lebyi fanaka ni bya Tatana. Kutani, swi le rivaleni leswaku N’wana a nge ringani ni Tata wakwe. Kambe, van’wana va nga ha ku: ‘Yesu u hanye etilweni a tlhela a hanya la misaveni. Eka ndzimana leyi u vulavule a ri la misaveni.’ Loko swi ri tano, ku vuriwa yini hi moya wo kwetsima? Loko wu ri xiphemu xa xona Xikwembu lexi nga Tatana, ha yini Yesu a nga vuli leswaku wu ni vutivi lebyi fanaka ni bya Tatana?

Loko u ri karhi u dyondza Bibele u ta tolovelana ni matsalwa yo tala ya Bibele lama seketelaka mhaka leyi. Ma tiyisekisa ntiyiso lowu tiviwaka malunghana na Tatana, N’wana ni moya wo kwetsima.—Pisalema 90:2; Mintirho 7:55; Vakolosa 1:15.