1, 2. Ha yini Yehovha a tsaka loko a hi vona hi tikarhatela ku va lava tshembekeke? Kombisa.

MANANA ni xifanyetana xa yena va humisana xikan’we exitolo. Hiloko xifanyetana lexi xi yima xi chuhile. Xi khome thoyi leyi xi nga yi teka exitolo kambe xi rivala ku yi siya kumbe ku kombela mana wa xona leswaku a xi xavela yona. Hiloko xi rila xi karhatekile. Mana wa xona wa xi miyeta kutani a tlhelela na xona exitolo leswaku xi ta tlherisa thoyi leyi xi tlhela xi kombela ku rivaleriwa eka n’wini wa xitolo. Loko xi ri karhi xi kombela ku rivaleriwa, mana wa xona u tsakile naswona wa tinyungubyisa. Ha yini?

² Minkarhi hinkwayo vatswari va tsaka loko va vona vana va vona va xiya leswaku i swa nkoka ku tshembeka. Swi tano ni hi Tata wa hina la nge matilweni, “Xikwembu xa ntiyiso.” (Pisalema 31:5) Loko a ri karhi a hi vona hi hlakulela vuxaka lebyinene na yena, wa tsaka loko hi tikarhatela ku va lava tshembekaka. Tanihi leswi hi lavaka ku n’wi tsakisa ni ku va lava rhandzekaka eka yena, hi titwa hi ndlela leyi muapostola Pawulo a titweke ha yona loko a ku: ‘Hi navela ku tikhoma hi ku tshembeka eka swilo hinkwaswo.’ (Vaheveru 13:18) A hi kambisiseni swiyenge swa mune leswi nga swa nkoka evuton’wini, leswi minkarhi yin’wana swi nga tikaka ku va lava tshembekeke eka swona. Kutani hi ta kambisisa mikateko leyi hi nga yi kumaka loko hi tshama hi tshembekile.

3-5. (a) Xana Rito ra Xikwembu ri hi lemukisa hi ndlela yihi leswaku hi papalata ku tixisa? (b) I yini lexi nga ta hi pfuna leswaku hi nga tixisi?

³ Ntlhontlho wo sungula i ku dyondza ku nga tixisi. Tanihi  leswi hi nga hetisekangiki, swa olova leswaku hi tixisa, hi tibyela leswaku ha tshembeka. Hi xikombiso, Yesu u byele Vakreste va le Lawodikiya leswaku a va tixisa, va anakanya leswaku va fuwile kambe a va ri ‘swisiwana, va fe mahlo naswona va swerile’ eka vuxaka bya vona na Yehovha, hakunene a va terisa vusiwana. (Nhlavutelo 3:17) Ku tixisa ka vona ku endle leswaku vuxaka bya vona na Yehovha byi va ekhombyeni.

⁴ Tsundzuka leswaku mudyondzisiwa Yakobo u te: “Loko munhu un’wana ni un’wana a tivona a ri mugandzeri wa xiviri kambe a nga lawuli ririmi ra yena, a tama a xisa mbilu ya yena n’wini, muxaka wa vugandzeri bya munhu loyi i wa hava.” (Yakobo 1:26) Loko ho anakanya leswaku hi nga tirhisa ririmi ra hina hi ndlela yo biha kambe hi tama hi gandzela Yehovha hi ndlela leyi amukelekaka, hi ta va hi tixisa. Vugandzeri bya hina byi ta va bya hava eka Yehovha naswona hi ta va hi tlanga hi nkarhi. I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi papalata khombo rero?

⁵ Eka rona tsalwa rero, Yakobo u fanisa rito ra Xikwembu ni xivoni. U hi khutaza leswaku hi kambisisa nawu lowu hetisekeke wa Xikwembu kutani hi lulamisa laha hi hambukeke kona. (Hlaya Yakobo 1:23-25) Bibele yi nga hi pfuna leswaku hi tikambisisa ivi hi vona leswi hi faneleke hi swi lulamisa. (Swirilo 3:40; Hagayi 1:5) Nakambe hi nga khongela Yehovha, hi kombela leswaku a hi kambisisa a tlhela a hi pfuna leswaku hi vona swidyoho swa hina ni ku swi lulamisa. (Pisalema 139:23, 24) Ku nga tshembeki i xidyoho lexi kanganyisaka kutani hi fanele hi ku languta hilaha Tata wa hina la nge matilweni a ku langutaka hakona. Swivuriso 3:32 yi ri: “Munhu la kanganyisaka i nchumu lowu nyenyetsaka eka Yehovha, kambe Yena u rhandza lavo lulama.” Yehovha a nga hi pfuna hi titwa hi ndlela leyi a titwaka ha yona nileswaku hi tivona hi ndlela leyi a hi vonaka ha yona. Tsundzuka leswaku Pawulo u te: ‘Hi navela ku tikhoma hi ku tshembeka.’ A hi nge swi koti ku tshembeka hilaha ku heleleke sweswi kambe hi navela ku va lava tshembekeke naswona hi tiyimisele ku endla tano.

6. Ha yini vatekani va fanele va tshembana naswona hi wahi makhombo lawa va ma papalataka loko va endla tano?

⁶ Mindyangu ya Vakreste yi fanele yi tiveka hi ku tshembeka. Hikwalaho, nuna na nsati va fanele va vulavurisana hi ku ntshunxeka naswona va nga fihlelani nchumu. Vatekani lava nga Vakreste va fanele va papalata mikhuva leyi thyakeke, yo kota ku hlakulela rirhandzu eka vanhu lava nga tekanangiki na vona, ku va ni swigangu exihundleni eka Internet kumbe va hlalela swifaniso swo navetisa rimbewu kumbe ku hlaya tibuku ta swona. Vakreste van’wana va endle mikhuva yo tano va fihlela vatekani va vona. Sweswo i ku nga tshembeki. Hosi Davhida la tshembekaka u te: “A ndzi tshamanga ni vanhu lava nga riki na ntiyiso; naswona a ndzi ngheni ni vanhu lava va fihlaka leswi va nga swona.” (Pisalema 26:4) Loko u tekile kumbe u tekiwile, u nga tshuki u endla swilo leswi u nga ta fihlela munghana wa wena wa vukati!

7, 8. Hi swihi swikombiso swa le Bibeleni leswi nga pfunaka vana va xiya leswaku i swa nkoka ku tshembeka?

⁷ Vatswari va ta va va endla kahle loko va tirhisa swikombiso swa le Bibeleni ku dyondzisa vana va vona ku tshembeka. Loko va lava ku va lemukisa hi khombo ra ku nga tshembeki, va nga ha tirhisa rungula leri vulavulaka hi Akani, loyi a yiveke a tlhela a ringeta ku tshama hi mhaka yoleyo leswaku yi nga tiviwi hi munhu; Gehazi loyi a hembeke leswaku a ta kuma xuma ni tinguvu; na Yudasi loyi a yiveke kutani a hemba leswaku a ta  xenga Yesu.—Yoxuwa 6:17-19; 7:11-25; 2 Tihosi 5:14-16, 20-27; Matewu 26:14, 15; Yohane 12:6.

⁸ Loko vatswari va lava ku pfuna vana va vona leswaku va tshembeka, va nga ha tirhisa rungula leri vulavulaka hi Yakobe, loyi a kombeleke vana va yena leswaku va tlherisa mali leyi va yi kumeke eminkwameni ya vona hikuva a a anakanya leswaku yi hoxiwe hi xihoxo; Yefta ni n’wana wa yena wa nhwanyana, loyi a pfumelelaneke ni xihlambanyo lexi endliweke hi tata wa yena hambileswi a swi vula leswaku u ta tshama a nga tekiwanga; na Yesu, loyi a nga chavangiki ku tiboxa emahlweni ka ntshungu lowu kariheke leswaku ku ta hetiseka vuprofeta nileswaku a sirhelela vanghana va yena. (Genesa 43:12; Vaavanyisi 11:30-40; Yohane 18:3-11) Swikombiso leswi, swi nga pfuna vatswari va swi vona leswaku Rito ra Xikwembu ri tamele rungula ra nkoka leri nga dyondzisaka vana va vona va xiya leswaku i swa nkoka ku tshembeka.

9. I yini leswi vatswari va faneleke va swi papalata loko va lava ku vekela vana va vona xikombiso lexinene emhakeni ya ku tshembeka, naswona ha yini xikombiso xo tano xi ri xa nkoka?

⁹ Vatswari va ni vutihlamuleri lebyikulu byo dyondzisa vana va vona ku tshembeka. Muapostola Pawulo u vutise a ku: “Xana wena, loyi u dyondzisaka un’wanyana, a wu tidyondzisi ke? Wena, loyi u chumayelaka u ku ‘U nga tshuki u yiva,’ wa yiva ke?” (Varhoma 2:21) Vatswari van’wana va pfilunganya vana va vona hi ku va dyondzisa leswaku va tshembeka kambe vona va nga tshembeki. Va nga ha yiva kutani va tiyimelela hi ku, “Mani na mani wa swi teka swilo leswi,” kumbe va hemba kutani va ku “Munhu lonkulu a nga hembi.” Kambe ntiyiso hi leswaku ku teka nchumu wa munhu handle ka mpfumelelo i ku yiva, swi nga khathariseki leswaku i yini lexi tekiwaka, naswona mavunwa ma ta tshama ma ri mavunwa, swi nga khathariseki leswaku i yini lexi ku vulavuriwaka ha xona niloko mhaka ya kona ku ri mavunwa ya rihlaza kumbe mavunwanyana lama nga vuriki nchumu. * (Hlaya Luka 16:10.) Vana va swi vona hi ku  hatlisa loko va kanganyisiwa naswona sweswo swi nga endla leswaku va nga ha tshembeki. (Vaefesa 6:4) Hambiswiritano, loko va vona vatswari va vona va tshembeka eka swilo hinkwaswo, na vona va nga ha tekelela xikombiso xa vona kutani va dzunisa Yehovha emisaveni leyi nga tshembekiki.—Swivuriso 22:6.

10. I yini leswi hi faneleke hi swi xiya leswaku hi nga tikumi hi hleva loko hi ri karhi hi bula ni Vakreste-kulorhi?

¹⁰ Ku hlangana ni Vakreste-kulorhi ku lava leswaku hi va lava tshembekaka. Hilaha hi dyondzeke hakona eka Ndzima 12, hi fanele hi xiya ndlela leyi hi yi tirhisaka ha yona nyiko leyi hi nyikiweke yona yo vulavula, ngopfu-ngopfu loko hi ri ni Timbhoni-kulorhi. Swa olova leswaku bulo leri tolovelekeke ri hundzuka rihlevo kutani hi hetelela hi lumbeta van’wana hi mavunwa! Loko hi vula mhaka leyi hi nga tiyisekiki leswaku yi huma kwihi, hi nga ha tikuma hi hangalasa mavunwa kutani swa antswa ku xiya leswi hi swi vulaka. (Swivuriso 10:19) Kambe, swi nga endleka hi tiva leswaku mhaka yo karhi i ntiyiso, nilokoswiritano sweswo a swi vuli leswaku hi fanele hi byela van’wana. Hi xikombiso, swi nga endleka mhaka yoleyo yi nga hi khumbi kumbe swi nga fanelanga leswaku hi bula ha yona. (1 Vatesalonika 4:11) Vanhu van’wana va vula leswaku va tshembekile loko va vulavula hi ndlela leyi nga riki na musa, kambe  leswi hi swi vulaka swi fanele swi va swi lungiwe kahle hi munyu.—Hlaya Vakolosa 4:6.

11, 12. (a) Xana van’wana va tshama ni swidyoho leswikulu hi ndlela yihi? (b) Hi wahi mavunwa man’wana lawa Sathana a ma dyondzisaka vanhu leswaku va tiyimelela ha wona loko va endle swidyoho leswikulu naswona hi nga ma papalata njhani? (c) Xana hi nga tshembeka njhani eka nhlengeletano ya Yehovha?

¹¹ I swa nkoka ngopfu leswaku hi tshembeka eka lava hi rhangelaka evandlheni. Van’wana va nga ha endla swidyoho leswikulu kutani va ringeta ku tshama hi swona va tlhela va hemba loko vakulu va vandlha va va vutisa hi swona. Vanhu vo tano va kala va sungula ku hanya vutomi bya mikoka mimbirhi, va tirhela Yehovha kambe va ri karhi va endla swidyoho leswikulu. Entiyisweni munhu wo tano vugandzeri bya yena a byi amukeleki eka Yehovha. (Pisalema 12:2) Van’wana a va byeli vakulu ntiyiso hinkwawo. (Mintirho 5:1-11) Hakanyingi vanhu lava tiyimelelaka hi mavunwa yo tano, va swi veka erivaleni leswaku va kongomisiwa hi Sathana.—Vona bokisi leri nge “ Mavunwa Ya Sathana Hi Swidyoho Leswikulu.”

¹² Nakambe i swa nkoka leswaku hi tshembeka eka nhlengeletano ya Yehovha loko hi tata tifomo. Hi xikombiso, loko hi tata xiviko xa ntirho wa hina wa nsimu ha xiya leswaku hi nga tsali xiviko lexi nga riki ntiyiso. Hilaha ku fanaka, loko hi tata fomo yo karhi, hi fanele hi vula ntiyiso eka tinhlamulo leti hi ti tsalaka, hi nga tshuki hi vula leswaku hi hanye bya cheleni kambe hi vabya kumbe hi vula swin’wana leswi nga riki ntiyiso.—Hlaya Swivuriso 6:16-19.

13. Xana hi nga tshembeka hi ndlela yihi loko hi ri ebindzwini ni Mukreste-kulorhi?

¹³ Ku tshembeka ka hina eka Vakreste-kulorhi ku khumba ni timhaka ta bindzu. Minkarhi yin’wana Vakreste va nga ha endla bindzu swin’we. Va fanele va xiya leswaku timhaka ta bindzu ti nga kavanyeti vugandzeri bya vona eHolweni ya Mfumo ni ntirho wo chumayela. Loko makwerhu a thole vamakwerhu, u fanele a tshembeka, a va hakela hi nkarhi naswona a va hakela muholo lowu va pfumelelaneke ha wona ni timfanelo leti lavekaka hi ku ya hi nawu. (1 Timotiya 5:18; Yakobo 5:1-4)  Hilaha ku fanaka, loko hi thoriwe hi makwerhu, hi fanele hi tirha tiawara leti languteriweke eka hina. (2 Vatesalonika 3:10) A hi fanelanga hi langutela ku khomiwa hi ndlela yo hlawuleka hileswi hi tirhelaka makwerhu, hi lava leswaku a hi nyika nkarhi wo wisa kumbe swilo swin’wana leswi vatirhi lavan’wana va nga swi kumiki.—Vaefesa 6:5-8.

14. Loko Vakreste va hlanganyele bindzu leri nga pindzurisaka kambe ri ri ni khombo ra ku lova mali hinkwayo, va fanele va endla yini naswona ha yini?

¹⁴ A hi nge mi hlanganyele bindzu leri pindzurisaka kambe ri ri ni khombo ra ku lova mali hinkwayo, kumbexana mi vekise mali kumbe mi yi lombile! Bibele yi ni nawu wa nkoka lowu kongomisaka ni lowu pfunaka, lowu nge: Tsalani hinkwaswo ehansi! Hi xikombiso, loko Yeremiya a xava nsimu, u tsale papila ra mpfumelelano a tlhela a endla ni kopi ya rona naswona a ku ri ni timbhoni, kutani a ri hlayisa leswaku ri ta va vumbhoni enkarhini lowu taka. (Yeremiya 32:9-12; nakambe vona Genesa 23:16-20) Loko hi hlanganyele bindzu ni Vakreste-kulorhi kutani hi tsala swilo hinkwaswo ehansi ivi hi swi sayina hi tlhela hi va ni timbhoni, a swi vuli leswaku a hi tshembani. Kambe swi pfuna leswaku hi papalata timholovo, ku khomisiwa tingana ni ku nga twani loku nga endlaka leswaku hi hetelela hi ri valala. Vakreste hinkwavo lava hlanganyelaka bindzu va fanele va tsundzuka leswaku loko ro wa, sweswo a swi fanelanga swi kavanyeta vun’we ni ku rhula ka vandlha. *—1 Vakorinto 6:1-8.

15. Xana Yehovha u titwa njhani hi ku dyelela van’wana ebindzwini naswona Vakreste va fanele va endla yini hi mukhuva wo tano lowu tolovelekeke?

¹⁵ Mukreste a nga fanelanga a tshembeka evandlheni ntsena. Pawulo u te: ‘Hi navela ku tikhoma hi ku tshembeka eka swilo hinkwaswo.’ (Vaheveru 13:18) Muvumbi wa hina u lava leswaku hi tshembeka swinene loko swi ta etimhakeni ta bindzu. Ebukwini  ya Swivuriso yi ri yoxe, ku vulavuriwa ka mune hi swikalo leswi dyelelaka vaxavi. (Swivuriso 11:1; 16:11; 20:10, 23) Eminkarhini ya khale, a swi tolovelekile leswaku swilo leswi vanhu va swi xavaka swi kariwa leswaku munhu a ta hakela mali leyi faneleke. Van’wamabindzu lava nga tshembekiki a va kota ku dyelela vaxavi hi ku va xavisela swilo swa mpimo lowu nga riki wona. * Yehovha u wu vengile mukhuva wo tano! Leswaku hi rhandzeka eka yena, hi fanele hi papalata mukhuva wun’wana ni wun’wana wa ku dyelela vanhu ebindzwini.

16, 17. Hi tihi tindlela ta ku nga tshembeki leti tolovelekeke namuntlha naswona i yini leswi Vakreste va ntiyiso va tiyimiseleke ku swi endla?

¹⁶ Tanihi leswi misava leyi yi fumiwaka hi Sathana, a swi hi hlamarisi leswi vanhu vo tala va nga tshembekiki. Siku ni siku hi nga ha ringeka ku va lava nga tshembekiki. Loko vanhu va endla xikombelo xa ntirho kutani va tsala rungula leri hlamuselaka leswi va nga xiswona, swi tolovelekile leswaku va hemba kumbe va hundzeleta swilo hi ku vula leswaku va ni ntokoto entirhweni wolowo kambe swi nga ri tano. Loko va tata tifomo to rhurhela etikweni rin’wana kumbe ta xibalo ni ta ndzindza-khombo swin’we ni tifomo tin’wana to fana ni teto, swi tolovelekile leswaku va tsala mavunwa leswaku va ta kuma leswi va swi lavaka. Swichudeni swo tala swa kopela exikolweni loko ku tsariwa xikambelo, kumbe loko swi tsala switsalwana ni swiviko swa xikolo, swi nga ha ya eka Internet kutani swi lava rungula leri fanaka ni leri swi faneleke swi ri tsala, ivi swi ri yisa eka mathicara onge hiloko ri tsariwe hi swona. Nakambe loko vanhu va lava ku endleriwa swo karhi eka vatirhela-mfumo lava nga tshembekiki, va va pfala nomu leswaku va ta kuma leswi va swi lavaka. Leswi a swi hi hlamarisi hikuva hi hanya emisaveni leyi vanhu vo tala va ‘tirhandzaka, va rhandzaka mali naswona va nga rhandziki vunene.’—2 Timotiya 3:1-5.

¹⁷ Vakreste va ntiyiso a va nge pfuki va hlanganyerile eka  mikhuva yo tano. Lexi endlaka leswaku minkarhi yin’wana swi tika ku tshembeka hileswaku vanhu lava nga tshembekiki va vonaka swi va fambela kahle. (Pisalema 73:1-8) Vakreste va nga ha koka ku tika hi tlhelo ra timali hi ku va va lava ku tshembeka eka “swilo hinkwaswo.” Xana swa vuyerisa? Ina, swa vuyerisa! Kambe ha yini swi vuyerisa? Hi yihi mikateko leyi hi nga ta yi kuma loko hi tshembeka?

18. Ha yini swi ri swa nkoka ku tiveka hi ku va la tshembekaka?

¹⁸ Ku tiveka hi ku va munhu la tshembekaka i swa nkoka swinene evuton’wini. (Vona bokisi leri nge “ Xana Ndza Tshembeka?”) Entiyisweni un’wana ni un’wana a nga swi kota ku va la tshembekaka. A swi kali swi lava leswaku u va ni nyiko yo karhi, rifuwo, u va ni xivumbeko xo karhi, u va wa rixaka ro karhi kumbe u va ni vuswikoti byo karhi byo hlawuleka. Hambiswiritano, vanhu vo tala va tsandzeka ku tshembeka. (Mikiya 7:2) Van’wana va nga ha ku hlekula hileswi u tshembekaka kambe van’wana va ta ku bumabumela naswona va ta ku tshemba va tlhela va ku xixima. Timbhoni ta Yehovha to tala ti kume ntirho hikwalaho ko tshembeka. Loko ku hlongoriwa vatirhi lava nga tshembekiki tona a ti hlongoriwi naswona ti kuma mintirho loko ku laveka vatirhi lava tshembekaka.

19. Xana ku tshama hi tshembekile ku ri khumba njhani ripfalo ra hina ni vuxaka bya hina na Yehovha?

¹⁹ Swi nga khathariseki leswaku swilo leswi boxiweke eka ndzimana leyi nga laha henhla swi endlekile kumbe a swi endlekanga eka wena, ku tshembeka ku ta ku tisela mikateko leyikulu. U ta va ni ripfalo leri baseke. Pawulo u te: “Ha tshemba leswaku hi ni ripfalo ro tshembeka.” (Vaheveru 13:18) Nakambe, Tata wa hina la nge matilweni wa ku xiya ku tshembeka ka hina naswona wa va rhandza vanhu lava tshembekaka. (Hlaya Pisalema 15:1, 2; Swivuriso 22:1.) Ina, ku tshembeka ku hi pfuna leswaku hi va lava rhandzekaka eka Xikwembu naswona a yi kona hakelo leyi tlulaka yoleyo. Ndzima leyi landzelaka yi ta bula hi mhaka leyi nge: Ndlela leyi Yehovha a wu langutaka ha yona ntirho.