1-3. (a) Ezekiyele u hlamarisiwa hi yini naswona i yini leswi a swi tweke mayelana ni ku lovisiwa ka Yerusalema? (b) Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi kambisisa?

EZEKIYELE u lo gabaa, hi ku hlamala! Wa ha ku vona xivono xa swilo swo nyenyetsa leswi Vayuda lava gwineheke va swi endlaka etempeleni ya le Yerusalema. * Vaxandzuki volavo va thyakise ni ndhawu leyi a yi ri xivindzi xa vugandzeri lebyi tengeke eIsrayele. Kambe a va thyakisanga tempele ntsena. Tiko ra Yuda ri tele hi madzolonga naswona a ri nga ha ta lungha. Leswi Yehovha a hlundzukisiweke hi leswi vanhu lava a va hlawuleke va swi endlaka, u byela Ezekiyele a ku: “Ndzi ta teka goza ndzi karihile.”—Ezek. 8:17, 18.

² Swi fanele swi n’wi twise ku vava ngopfu Ezekiyele ku tiva leswaku Yehovha u hlundzukele Yerusalema ni tempele ya yona leyi khale ka yona a yi kwetsima lerova a lava ku swi lovisa. A swi kanakanisi leswaku Ezekiyele u tivutise a ku: ‘Ku ta endleka yini hi vanhu vo tshembeka lava nga emutini? Xana va ta ponisiwa? Loko swi ri tano, njhani?’ Ezekiyele u hatle a kuma tinhlamulo ta swivutiso swakwe. Loko a ha ku twa hi ta ku avanyisiwa ka Yerusalema, u tlhele a twa ni rito lerikulu leri a ri vitana lava a va ta tisa vuavanyisi bya Xikwembu. (Ezek. 9:1) Loko xivono xi ri karhi xi ya emahlweni, muprofeta u te hefu, loko a twa leswaku a ku nge lovisiwi vanhu hinkwavo,  kambe va kona lava nga ta pona. Ku ta pona lava rhandzaka leswinene!

³ Leswi misava leyi yo homboloka yi nga ta lovisiwa ku nga ri khale, na hina hi nga tivutisa leswaku i vamani lava nga ta pona ndzoviso lowukulu lowu taka. Kutani a hi kambisiseni swivutiso leswi: (1) I yini swin’wana leswi Ezekiyele a swi voneke exivonweni? (2) Xivono lexi xi hetiseke njhani enkarhini wakwe? (3) Xana xivono lexi xa vuprofeta xi hi dyondzisa yini namuntlha?

4. Hlamusela swilo swin’wana leswi Ezekiyele a swi voneke ni ku swi twa exivonweni.

⁴ I yini swin’wana leswi Ezekiyele a swi voneke ni ku swi twa exivonweni? (Hlaya Ezekiyele 9:1-11.) U vone vavanuna va nkombo “lava a va huma etlhelweni ra gede ya le henhla leyi languteke en’walungwini,” kumbexana a va nghena hi le kusuhi ni laha a ku ri ni xifaniso lexi hlundzukisaka Xikwembu kumbe laha a ku ri ni vavasati lava rilelaka xikwembu Tamuzi. (Ezek. 8:3, 14) Vavanuna volavo va nkombo va nghene exivaveni xa vaprista xa tempele va fika va yima ekusuhi ni altari ya koporo ya magandzelo. Kambe vavanuna volavo a va nga telanga ku ta nyikela magandzelo. Yehovha a a nga ha ma amukeli magandzelo lawa a ma nyikeriwa etempeleni yoleyo. Tsevu wa vavanuna volavo a va yimile “un’wana ni un’wana a a khome nchumu wo pfotlosa ha wona.” Wanuna wa vunkombo a a hambanile swinene ni lavan’wana. A a ambale xiambalo xa lapi, a nga khomanga nchumu wo pfotlosa ha wona kambe a a khome “rimhondzo ra matsalana ro chela inki” kumbe “nchumu wo chela inki wa matsalana,” hilaha nhlamuselo ya le hansi yi vulaka hakona.

5, 6. A ku humelela yini hi lava funghiweke? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni.)

⁵ Wanuna la khomeke rimhondzo ra inki a a fanele a endla yini? Yehovha u n’wi nyike ntirho wa nkoka a ku eka yena: “Yana emutini, u tsemakanya eYerusalema, u fungha mimombo ya vanhu lava nga ni nhlomulo ni lava konyaka hikwalaho ka swilo hinkwaswo leswi nyenyetsaka leswi endliwaka emutini.” Kumbexana hi nkarhi wolowo, Ezekiyele a a ehleketa hi vatswari vo tshembeka va le Israyele lava nga fungha xiphemu xa le henhla xa nyangwa wa vona ni tifureme ta kona tanihi mfungho leswaku vana va vona va mativula va ta pona ku lovisiwa. (Eks. 12:7, 22, 23) Exivonweni xa Ezekiyele, xana mfungho lowu wanuna loyi a khomeke rimhondzo ra inki a fungheke vanhu ha wona wu ta va ni xikongomelo lexi fanaka, wu va xikombiso xa leswaku loyi a nga na wona u ta pona loko Yerusalema wu lovisiwa?

⁶ Nhlamulo ya kona yi va erivaleni loko hi kambisisa xivangelo xa mfungho lowu. A wu fanele wu vekiwa emimombyeni ya lava nga ni “nhlomulo ni lava konyaka” hikwalaho ka swilo leswi nyenyetsaka leswi ‘a swi endliwa emutini.’ A ku humelela yini hi lava funghiweke? A swi kanakanisi leswaku a va twa ku vava ngopfu loko va vona vanhu va gandzela swikwembu swa hava etempeleni, ni hikwalaho ka madzolonga, ku tikhoma ko biha ni vukungundzwana leswi a swi tinyike  matimba eYerusalema. (Ezek. 22:9-12) Ku engetela kwalaho, va fanele va phofule ndlela leyi a va titwa ha yona. A swi kanakanisi leswaku marito ni swiendlo swa vanhu volavo lava rhandzaka leswinene swi kombise leswaku a va nyenyetsiwa hi swilo leswi a swi endleka etikweni ni leswaku a va tiyimisele ku gandzela hi ndlela leyi tengeke. Yehovha hikwalaho ka tintswalo takwe, a a ta ponisa vanhu vo tano lava rhandzaka leswinene.

7, 8. Vavanuna lava a va khome swilo swo pfotlosa ha swona, a va fanele va wu endla njhani ntirho wa vona, naswona ku ve ni vuyelo byihi?

⁷ Kutani vavanuna va tsevu lava a va khome swilo swo pfotlosa ha swona, a va fanele va wu endla njhani ntirho wa vona? Ezekiyele u twe Yehovha a ri karhi a va nyika swiletelo a ku: Landzelani wanuna loyi a khomeke rimhondzo ra inki kutani mi dlaya un’wana ni un’wana handle ka lava nga ni mfungho emombyeni. Yehovha u va lerise a ku: “Mi fanele mi sungula hi le ndhawini ya mina yo kwetsima.” (Ezek. 9:6) Lava lovisaka a va fanele va sungula ntirho wa vona exivindzini xa Yerusalema, ku nga etempeleni leyi a yi nga ha kwetsimi eka Yehovha.  A ku ta rhanga ku dlayiwa “vakulukumba lava a va ri emahlweni ka yindlu” ku nga vakulukumba va 70 va Israyele lava a va ri etempeleni va ri karhi nyikela murhi wa risuna eka swikwembu swa mavunwa.—Ezek. 8:11, 12; 9:6.

⁸ Ku endleke yini eku heteleleni? Loko Ezekiyele a hlalerile naswona a rhiye ndleve, u twe wanuna loyi a nga ni rimhondzo ra inki a tisa xiviko xakwe eka Yehovha a ku: “Ndzi endle hilaha u ndzi leriseke hakona.” (Ezek. 9:11) Hi nga ha tivutisa: ‘Ku humelele yini eka vaaki va Yerusalema? Xana va kona lavo tshembeka lava poneke loko muti wa Yerusalema wu lovisiwa?’

9, 10. I vamani van’wana lavo tshembeka lava poneke ku lovisiwa ka Yerusalema, naswona hi nga ku yini hi vona?

⁹ Hlaya 2 Tikronika 36:17-20. Vuprofeta bya Ezekiyele byi hetiseke hi lembe ra 607 B.C.E. loko masocha ya Vababilona ma lovisa muti wa Yerusalema ni tempele ya wona. Ku fana ni ‘xinwelo evokweni ra Yehovha,’ Vababilona a va ri xitirhisiwa lexi Yehovha a xi tirhiseke ku chululela nxupulo wakwe eka vaaki va Yerusalema lava a va nga tshembekanga. (Yer. 51:7) Xana ku dlayiwe munhu un’wana ni un’wana? Doo! Xivono xa Ezekiyele a xi profete leswaku van’wana a va nga ta dlayiwa hi Vababilona.—Gen. 18:22-33; 2 Pet. 2:9.

¹⁰ Vanhu vo hlayanyana vo tshembeka va ponile ku katsa ni Varekabi, Ebedi-meleke wa Muetiyopiya, muprofeta Yeremiya na Baruku matsalana wakwe. (Yer. 35:1-19; 39:15-18; 45:1-5) Hi ku landza xivono xa Ezekiyele hi nga vula leswaku vanhu volavo a va ri ni ‘nhlomulo naswona a va konya hikwalaho ka swilo hinkwaswo leswi nyenyetsaka’ leswi a swi endliwa eYerusalema. (Ezek. 9:4) A swi kanakanisi leswaku loko muti wa Yerusalema wu nga si lovisiwa va swi kombise erivaleni leswaku va byi venga vuhomboloki ni leswaku va tiyimisele ku gandzela hi ndlela leyi tengeke, hi ku endla tano va kombise leswaku va lava ku ponisiwa.

11. I vamani lava a va yimeriwa hi vavanuna va tsevu lava nga ni swilo swo pfotlosa ha swona ni wanuna la nga ni rimhondzo ro chela inki ra matsalana?

¹¹ Xana vanhu volavo vo tshembeka a va funghiwe hi xiviri leswaku va ta pona? A ku kona laha ku tsariweke leswaku munhu un’wana, ku nga ha va Ezekiyele kumbe muprofeta un’wana u rhendzeleke na Yerusalema a ri karhi a fungha vanhu vo tshembeka hi xiviri emimombyeni. Hikwalaho, swi le rivaleni leswaku xivono xa Ezekiyele xa vuprofeta xi paluxa leswi a swi endleka etilweni, leswi vanhu a va nga swi voni. Wanuna la nga ni rimhondzo ro chela inki ra matsalana ni vavanuna va tsevu lava tameleke swilo swo pfotlosa eka xivono lexi, va yimela swivumbiwa swa moya swo tshembeka swa Yehovha leswi tshamaka swi lunghekele ku hetisisa ku rhandza ka yena. (Ps. 103:20, 21) A swi kanakanisi leswaku Yehovha u tirhise tintsumi takwe ku kongomisa vuavanyisi byakwe byo lovisa vaaki va Yerusalema lava nga tshembekiki. Tintsumi ti tiyisekise leswaku a ku nga ta dlayiwa vanhu hinkwavo, kambe a ku ta va ni lava nga ta pona onge hiloko va ri ni mfungho emimombyeni ya vona.

12, 13. (a) Hikwalaho ka yini Yehovha a chululele vukarhi byakwe emutini wa Yerusalema, naswona hikwalaho ka yini hi fanele hi langutela leswaku u ta endla leswi fanaka esikwini ra hina? (b) Xana Vujagana byi fanekisela muti wa Yerusalema lowu a wu nga tshembekanga? Hlamusela. (Vona bokisi leri nge “Xana Muti Wa Yerusalema A Wu Fanekisela Vujagana?”)

¹² Ku nga ri khale hi ta vona vuavanyisi bya Xikwembu lebyi ku nga riki na munhu loyi a nga tshama a byi vona, ku nga “nhlomulo lowukulu lowu nga si tshamaka wu va kona hi mpfhuka misava yi va kona ku fikela sweswi, naswona a wu nge he tlheli wu va kona.” (Mat. 24:21) Leswi hi rindzeleke xiendlakalo xexo xo hetelela, ku ni swivutiso leswi swa nkoka: Eka ndzoviso lowu taka, xana va kona lava nga ta pona? Xana vagandzeri va Yehovha lava tengeke va ta funghiwa hi ndlela yo karhi leswaku va pona? Hi marito man’wana, xana xivono xa vuprofeta bya Ezekiyele xa wanuna loyi a khomeke rimhondzo ra inki xi hetiseka enkarhini wa hina? Nhlamulo ya swivutiso sweswo swinharhu i ina. Hikwalaho ka yini hi vula tano? Leswaku hi kuma nhlamulo, a hi tlheleleni eka xivono xa Ezekiyele.

¹³ Xana wa ha tsundzuka leswaku hikwalaho ka yini Yehovha a chululele vukarhi byakwe emutini wa khale wa Yerusalema? Nakambe vona Ezekiyele 9:8, 9. (Hlaya.) Loko Ezekiyele a ha chuhile leswaku swi nga ha endleka ndzoviso lowu a wu ri eku teni wu herisa “Vaisrayele hinkwavo lava saleke,” Yehovha u boxe swivangelo swa mune swa ku avanyisa koloko. Xo sungula, “xihoxo” xa tiko a xi ri “xikulu ngopfu.” * Xa vumbirhi, tiko ra Yuda a ri “tele hi ku halata ngati.” Xa vunharhu, Yerusalema ntsindza wa mfumo wa Yuda a wu “tele hi vukanganyisi.” Xa vumune, vanhu a va yimelela mahanyelo ya vona yo biha hi ku tibyela leswaku Yehovha ‘a a nga swi voni’ swiendlo swa vona swo homboloka. Marito wolawo ma va hlamusela kahle vanhu va misava leyi lava nga riki na ripfumelo, lava nga ni mahanyelo yo biha ngopfu, madzolonga ni vukanganyisi. A swi kanakanisi leswaku leswi Yehovha a nga “cincacinciki,” leswi n’wi hlundzukiseke enkarhini wa Ezekiyele hi swona swi nga ta tlhela swi n’wi hlundzukisa ni le nkarhini wa hina. (Yak. 1:17; Mal. 3:6) Hikwalaho, hi fanele hi langutela leswaku vavanuna va tsevu lava nga ni swilo swo pfotlosa ni wanuna loyi a nga ni rimhondzo ro chela inki va ta va ni ntirho wo wu endla ni le nkarhini wa hina!

14, 15. Hi swihi swikombiso leswi kombisaka leswaku Yehovha u rhanga a lemukisa vanhu a nga si tisa ndzoviso?

¹⁴ Hikwalaho, xana vuprofeta bya xivono xa Ezekiyele byi hetiseka njhani esikwini ra hina? Loko hi anakanya hi ndlela leyi xivono xi hetisekeke ha yona enkarhini lowu hundzeke, hi nga swi tiva leswi hi nga swi langutelaka sweswi ni le nkarhini lowu taka. Xiya swiendlakalo swin’wana swa vuprofeta bya Ezekiyele leswi hi swi voneke kumbe leswi hi nga ta swi vona swi hetiseka.

¹⁵ Yehovha u rhanga a lemukisa vanhu a nga si tisa ndzoviso. Yehovha u veke Ezekiyele ku va “murindzi wa Vaisrayele,” hilaha hi swi voneke hakona eka Ndzima 11 ya buku leyi. (Ezek. 3:17-19) Ku sukela hi lembe ra 613 B.C.E., Ezekiyele u va lemukise kahle Vaisrayele hi ta ndzoviso lowu a wu ri endleleni. Vaprofeta van’wana ku katsa na Esaya na Yeremiya na vona va va lemukisile hi ta khombo leri a ri ta  wela Yerusalema. (Esa. 39:6, 7; Yer. 25:8, 9, 11) Enkarhini wa hina, Yehovha, hi ku tirhisa Kreste u tirhisa ntlawa lowutsongo wa malandza lama totiweke leswaku wu phamela lava nga evugandzerini lebyi tengeke, ma tlhela ma lemukisa van’wana hi ta nhlomulo lowukulu lowu tshinelaka hi ku hatlisa.—Mat. 24:45.

16. Xana hina vanhu va Yehovha hi fungha lava nga ta pona? Hlamusela.

¹⁶ Vanhu va Yehovha a va funghi vanhu lava nga ta pona. Tsundzuka leswaku Ezekiyele a nga byeriwanga leswaku a rhendzeleka ni muti wa Yerusalema a fungha lava nga ta pona. Hilaha ku fanaka, namuntlha vanhu va Yehovha a va rhumiwanga ku famba va fungha lava nga ta pona. Ematshan’weni ya sweswo, tanihi malandza endyangwini wa Kreste wa vagandzeri va ntiyiso, hi rhumiwe ku chumayela. Hi kombisa leswaku hi wu teka wu ri wa nkoka ntirho lowu hi ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu hi ku hiseka ni hi ku chivirikela ku lemukisa vanhu leswaku makumu ya misava leyi yo homboloka ma tshinela hi ku hatlisa. (Mat. 24:14; 28:18-20) Hi ndlela yoleyo hi hoxa xandla eku pfuneni ka vanhu lava rhandzaka leswinene leswaku va amukela vugandzeri lebyi tengeke.—1 Tim. 4:16.

17. Vanhu va fanele va endla yini sweswi leswaku va ta fungheriwa ku pona enkarhini lowu taka?

¹⁷ Sweswi munhu un’wana ni un’wana u fanele a kombisa ripfumelo leswaku a ta pona ndzoviso lowu taka. Hilaha se hi swi voneke hakona, lava poneke ku lovisiwa ka muti wa Yerusalema hi lembe 607 B.C.E., va swi veke erivaleni ka ha ri emahlweni leswaku va byi venga hi mbilu hinkwayo vuhomboloki ni leswaku va tinyiketele evugandzerini lebyi tengeke. Swi tano ninamuntlha. Loko ndzoviso wu nga si fika, vanhu  va fanele va va ni ‘nhlomulo va tlhela va konya,’ ku nga ku twa mbilu ku vava swinene hikwalaho ka vuhomboloki lebyi nga laha misaveni. Ematshan’weni yo tumbeta ndlela leyi va titwaka ha yona, va fanele va swi kombisa hi marito ni hi swiendlo leswaku va tinyiketele evugandzerini lebyi tengeke. Va nga swi endla njhani sweswo? Va fanele va amukela mahungu lamanene lama chumayeriwaka namuntlha, va ya emahlweni va ambala vumunhu lebyi fanaka ni bya Kreste, va kombisa ku tinyiketela ka vona eka Yehovha hi ku khuvuriwa naswona va seketela vamakwavo va Kreste hi ku tshembeka. (Ezek. 9:4; Mat. 25:34-40; Efe. 4:22-24; 1 Pet. 3:21) Lava endlaka tano hi vona ntsena lava nga ta fungheriwa ku pona lava loko nhlomulo lowukulu wu fika wu nga ta va kuma va ri vagandzeri lava tengeke.

18. (a) Yesu Kreste u ta va fungha njhani lavo lulama naswona rini? (b) Xana vatotiwa vo tshembeka va fanele va funghiwa? Hlamusela.

¹⁸ Ku funghiwa ka lavo lulama ku ta endliwa etilweni. Enkarhini wa Ezekiyele, tintsumi hi tona a ti fungha lavo tshembeka lava nga ta pona. Manguva lawa loko vuprofeta lebyi byi hetiseka, wanuna la nga ni rimhondzo ro chela inki ra matsalana u yimela Yesu Kreste loko “a ta hi ku vangama kakwe” tanihi Muavanyisi wa matiko hinkwawo. (Mat. 25:31-33) Yesu u ta ta hi nkarhi wa nhlomulo lowukulu, endzhaku ka ku lovisiwa ka vukhongeri bya mavunwa. * Enkarhini wolowo wa nkoka, ku nga si sungula Armagedoni, Yesu u ta avanyisa vanhu tanihi tinyimpfu kumbe timbuti. Lava “ntshungu lowukulu” va ta avanyisiwa kumbe va funghiwa tanihi tinyimpfu, leswi nga ta vula leswaku va ta “kuma vutomi lebyi nga heriki.” (Nhlav. 7:9-14;  Mat. 25:34-40, 46) Ku ta endleka yini hi vatotiwa vo tshembeka? A va nge fungheriwi ku pona Armagedoni. Ematshan’weni ya sweswo, va ta funghiwa ro hetelela va nga si fa kumbe ku nga si sungula nhlomulo lowukulu. Kutani hi nkarhi wo karhi Armagedoni yi nga si sungula, va ta pfuxeriwa etilweni.—Nhlav. 7:1-3.

19. Yesu u ta va a ri na vamani loko a avanyisa misava leyi? (Vona bokisi leri nge “Nhlomulo Ni Ku Konya, Ku Fungha, Ku Pfotlosa—Swi Endleka Rini Naswona Njhani?”)

¹⁹ Yesu Kreste, Hosi ya le tilweni ni mavuthu yakwe ya le tilweni va ta avanyisa misava leyi. Eka xivono xa Ezekiyele, vavanuna va tsevu lava nga ni swilo swo pfotlosa a va sungulanga ku lovisa kukondza wanuna loyi a ambaleke xiambalo xa lapi a heta ntirho wo fungha. (Ezek. 9:4-7) Hilaha ku fanaka, ndzoviso lowu taka wu ta sungula endzhaku ka loko Yesu a avanyise vanhu vamatiko hinkwawo ni ku fungha tinyimpfu leti nga ta pona. Kutani hi nkarhi wa nyimpi ya Armagedoni, Yesu u ta rhangela mavuthu ya le tilweni lama lovisaka, lama nga ta katsa tintsumi to kwetsima swin’we ni vafumikulobye hinkwavo va 144 000, loko va lovisa misava leyi yo homboloka, va yi lovisa hi ku helela ni ku kutsula vagandzeri lava tengeke leswaku va nghena emisaveni leyintshwa yo lulama.—Nhlav. 16:14-16; 19:11-21.

20. Hi tihi tidyondzo leti hi tiyisaka ripfumelo leti hi ti dyondzeke eka xivono xa Ezekiyele xa wanuna loyi a tameleke rimhondzo ro chela inki ra matsalana?

²⁰ Mawaku tidyondzo leti hi tiyisaka ripfumelo leti hi ti dyondzaka eka xivono xa Ezekiyele xa wanuna loyi a tameleke rimhondzo ro chela inki ra matsalana! Hi nga tiyiseka swinene leswaku Yehovha a nge va lovisi lavo lulama loko a lovisa lava homboloka. (Ps. 97:10) Ha swi tiva leswi hi faneleke hi swi endla sweswi leswaku hi ta fungheriwa ku pona enkarhini lowu taka. Tanihi vagandzeri va Yehovha, hi tiyimisele ku hoxa xandla hilaha hi nga kotaka hakona eku twariseni ka mahungu lamanene ni ku lemukisa lava nga ni nhlomulo ni lava konyaka hikwalaho ka vuhomboloki lebyi nga kona emisaveni leyi ya Sathana. Hi ndlela yoleyo, hi nga va ni nkateko wa ku pfuna lava “kombiseke leswaku va lava ku kuma vutomi lebyi nga heriki” leswaku va hi joyina eka vugandzeri lebyi tengeke, leswi nga ta endla leswaku va fungheriwa ku nghena emisaveni leyintshwa yo lulama ya Xikwembu.—Mit. 13:48.