A HI nge u nghena exitolo leswaku u ya xava nchumu wo karhi, kambe u kuma leswaku swilo hinkwaswo leswi xavisiwaka swi lo n’walala ehansi. A swi ta ku tekela nkarhi wo tanihi kwihi ku kuma nchumu lowu u wu lavaka? Xana a swi nga ta ku olovela ku wu kuma loko swilo swa kona a swi vekiwe hi ku hleleka naswona ehenhla ka tiphaseji ta tixelufu ku vekiwe bodo leyi nga ni mavito lama vonakaka kahle ya swilo leswi nga kwalaho? Xikombiso lexi xa tirha ni le mhakeni ya xikolo. Hi ndlela yihi?

Zachary loyi a nga ni malembe ya 18 wa le United States u ri: “Siku rin’wana ndzi rivale ku tsala ntirho wa xikolo ni ku endla mintirho ya le kaya hileswi a ndzi endzele munghana wa mina hi mahelo-vhiki. Hi Musumbhunuku wa kona, ndzi boheke ku kombela vadyondzisi va mina leswaku va ndzi pfumelela ku tisa ntirho wolowo hi siku leri landzelaka. Sweswi ndzi yi tsala ehansi mintirho leyi ndzi faneleke ndzi yi endla naswona sweswo swa ndzi pfuna leswaku ndzi nga rivali ku yi endla.”

Ku tsala ehansi mintirho leyi faneleke yi endliwa swi pfune na Celestine, nhwanyana un’wana wa le Papua New Guinea. Loko a tsundzuka nkarhi lowu a ha nghena xikolo, u ri: “A ndzi yi tsala ehansi mintirho hinkwayo leyi a ndzi fanele ndzi yi endla, ku katsa ni ntirho-kaya, swikambelo ni swiendlakalo swo tihungasa. Sweswo swi ndzi pfune ku tiva leswi ndzi faneleke ndzi swi rhangisa ni ku endla swilo hi nkarhi wa kona.”

Xitsundzuxo: Tsala mintirho leyi u faneleke u yi endla eka xibukwana, eka selfoni kumbe eka xitirhisiwa xin’wana xa elektroniki.

Swa olova ku vula u ku, “Leswi ndzi ta swi endla hi nkarhi wun’wana.” Swa antswa ku endla swilo hi ku hatlisa—ngopfu-ngopfu ntirho-kaya.

Xitsundzuxo: Titolovete ku endla ntirho-kaya hi ku hatlisa loko u vuya hi le xikolweni, u nga si sungula ku hlalela TV kumbe ku endla swilo swin’wana swo tihungasa.

Xana u tshame u kuma leswaku u rivale buku yo tsalela eka yona, xitsalo kumbe xipele loko se u ri etlilasini? U nga swi papalata sweswo! Njhani? Aung Myo Myat, jaha rin’wana ra le Myanmar, u ri: “Minkarhi hinkwayo a ndzi paka bege ya mina ya le xikolweni ka ha ri ni nkarhi.”

Xitsundzuxo: Tshama u veke swilo swa wena ebegeni hi ndlela leyi hlelekeke leswaku u ta swi kuma hi ku olova.

Makumu ya mhaka: Ku hleleka swi ta ku pfuna leswaku u nga tshikileleki hileswi u rivaleke swin’wana, u nga leti naswona u nga pfumali nkarhi wo endla swilo swin’wana leswi nga swa nkoka.

Ha yini u nga sunguli sweswi? Ehleketa hi ndhawu leyi u faneleke u hleleka eka yona. Kutani wena swin’we ni mutswari kumbe munghana wa wena, ehleketani hi tindlela tin’wana leti nga ku pfunaka leswaku u antswisa.