LESWI VANHU VA SWI VULAKA

Vanhu vo tala va languta ku gembula tanihi vuhungasi lebyi nga riki na khombo, ntsena loko ku ri enawini. Mixaka yin’wana ya ku gembula loku nga enawini, ko tanihi lotto leyi seketeriwaka hi mfumo, yi endla leswaku vanhu va vuyeriwa.

LESWI BIBELE YI SWI VULAKA

Bibele a yi vulavuli hi ku kongoma hi ku gembula. Kambe yi nyikela milawu yo hlayanyana leyi kongomisaka leyi kombisaka ndlela leyi Xikwembu xi titwaka ha yona hi ku gembula.

Ku gembula—ku wina mali ya van’wana—swi lwisana ni xilemukiso xa Bibele xa ku “tivonela eka muxaka wun’wana ni wun’wana wa ku navela.” (Luka 12:15) Entiyisweni ku gembula swi fambisana ni makwanga. Vanhu lava sunguleke mhaka leyi ya ku gembula, va navetisa leswaku munhu u ta wina mali yo tala loko hi hala tlhelo va nga vuli leswaku swi nga ha endleka vanhu va nga wini, hikuva va swi tiva leswaku milorho leyi vatlangi va nga na yona ya ku lava ku fuma, yi va endla va gembula hi mali yo tala etindlwini to titsakisa ta mintlango. Ematshan’weni yo sirhelela munhu eka makwanga, ku gembula ku hlohlotela ku navela ndlela yo olova yo kuma mali.

Ku gembula swi sekeriwe ngopfungopfu eka pakani ya vutianakanyi: ku wina mali leyi vatlangi van’wana va lahlekeriweke ha yona. Hambiswiritano, Bibele yi khutaza munhu ku “[hambeta] a lava leswaku ku pfuneka un’wana, hayi yena n’wini.” (1 Vakorinto 10:24) Kutani wun’wana wa Milawu ya Khume wu ri: “U nga tshuki u navela . . . xin’wana ni xin’wana lexi nga xa munhu-kuloni.” (Eksoda 20:17) Loko munhu loyi a gembulaka a ri ni ntshembo wo wina, entiyisweni u va a ri ni ntshembo wa leswaku van’wana va ta lahlekeriwa hi mali ya vona kutani ku vuyeriwa yena.

Nakambe Bibele yi hi lemukisa leswaku hi papalata ku teka njombo tanihi masingita lama nga tisaka mikateko. Le Israyele wa khale, a ku ri ni van’wana lava a va nga ri na ripfumelo eka Xikwembu kutani va sungula ku “[lulamisa] tafula ra xikwembu xa Nkateko.” Xana ku tinyiketela ko tano eka “xikwembu xa Nkateko” a ku amukeleka eka Xikwembu? Doo, xi va byele leswi: “Mi hambete mi endla swo biha ematihlweni ya mina, mi hlawule nchumu lowu ndzi nga wu tsakeriki.”—Esaya 65:11, 12.

I ntiyiso leswaku ematikweni man’wana, mali leyi humaka eka ku gembula loku nga enawini yi tirhiseriwa ku hakela dyondzo, ku hluvukisa ikhonomi ni minongonoko yin’wana ya mani na mani. Kambe ku tirhisiwa ka mali yoleyo a ku yi cinci ndlela leyi yi kumiweke ha yona, ku nga swiendlakalo leswi khutazaka makwanga ni vutianakanyi leswi hlohlotelaka ku kuma xo karhi u nga humesanga nchumu.

“U nga tshuki u navela . . . xin’wana ni xin’wana lexi nga xa munhu-kuloni.”—Eksoda 20:17.

LESWI BIBELE YI SWI VULAKA

Bibele yi lemukisa leswaku “lava tiyimiseleke ku fuwa va wela endzingweni ni le ntlhan’wini ni le ku naveleni ko tala ka vuhunguki ni loku vavisaka, loku nghenisaka vanhu endzovisweni ni le ku onhakeni.” (1 Timotiya 6:9) Ku gembula ku sekeriwe eka makwanga naswona makwanga ma onha swinene lerova Bibele yi xaxameta “makwanga” exikarhi ka mahanyelo lama faneleke ma papalatiwa hi ku helela.—Vaefesa 5:3.

Ku gembula ku khutaza munhu leswaku a lava ku kuma rifuwo hi ku olova a tlhela a rhandza mali, ku nga nchumu lowu Bibele yi wu hlamuselaka tanihi “rimitsu ra mixaka hinkwayo ya swilo swo biha.” Ku navela mali ku nga kucetela vutomi bya munhu hi ku olova, ku endla leswaku a karhateka swinene ni ku onha ripfumelo rakwe eka Xikwembu. Hi ndlela yo fanekisela, Bibele yi hlamusela lava phasiweke hi ku rhandza mali tanihi lava va “[titlhaveke] hinkwako-nkwako hi switlhavi swo tala.”—1 Timotiya 6:10.

Makwanga ma endla vanhu va nga eneriseki hi mali ya vona ni leswaku va nga vi na ntsako. “La rhandzaka silivhere ntsena a nge enerisiwi hi silivhere, hambi ku ri la rhandzaka rifuwo a nge enerisiwi hi vuyelo.”—Eklesiasta 5:10.

Vanhu va timiliyoni lava phasiweke hi ku gembula va tikume va godzomberiwe hi ku gembula. Xiphiqo lexi xi hangalake emisaveni hinkwayo naswona ku ringanyetiwa leswaku le United States ntsena ku ni vanhu va timiliyoni lava va godzomberiweke hi ku gembula.

Xivuriso xin’wana xi ri: ‘Ndzhaka leyi kumiwaka hi makwanga eku sunguleni, vumundzuku bya yona a byi nge katekisiwi.’ (Swivuriso 20:21) Xiphiqo xa kona hileswaku ku gembula ku endle leswaku vanhu swi va godzombela kutani va nghena eswikweletini kumbe va sala va nga ri na mali naswona swi endle leswaku vo tala va heleriwa hi mintirho, vukati ni vanghana. Ku tirhisa milawu leyi kongomisaka ya Bibele swi nga pfuna munhu ku papalata vuyelo lebyi nga riki byinene lebyi ku gembula ku nga vaka na byona eka vutomi ni ntsako.

“Lava tiyimiseleke ku fuwa va wela endzingweni ni le ntlhan’wini ni le ku naveleni ko tala ka vuhunguki ni loku vavisaka, loku nghenisaka vanhu endzovisweni ni le ku onhakeni.”—1 Timotiya 6:9.