1-3. (a) Hi fanele hi titwa njhani hi ntiyiso lowu nga eBibeleni? Kombisa. (Vona swifaniso leswi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.) (b) Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi kambisisa exihlokweni lexi?

SWI tolovelekile ku va munhu a tlherisa nchumu lowu a wu xaveke. Ku ringanyetiwa leswaku ematikweni man’wana vanhu va tlherisa swilo leswi endlaka kwalomu ka tiphesente ta kaye ta swilo leswi va swi xaveke. Swilo leswi tlherisiwaka leswi odiweke eka Internet swi nga tlula 30 wa tiphesente. Swi nga ha endleka vanhu lava swi xaveke va kume leswaku nchumu wa kona a wu nga endli leswi a va swi languterile, a wu ri ni xihoxo kumbe a va nga wu tsakeli. Hikwalaho va endle xiboho xo wu cincisa kumbe va kombela ku tlheriseriwa mali ya vona.

² Hambileswi hi nga ha kombelaka ku tlheriseriwa mali ya swilo leswi hi swi xaveke, a hi nge pfuki hi lave ku tlherisa kumbe ku ‘xavisa’ “vutivi lebyi kongomeke” bya ntiyiso lowu nga eBibeleni lowu hi wu ‘xavaka.’ (Hlaya Swivuriso 23:23; 1 Tim. 2:4) Hilaha hi swi voneke hakona exihlokweni lexi hundzeke, hi kume ntiyiso hi ku tinyika nkarhi wo tala hi wu dyondza. Ku engetela kwalaho, hi nga ha va hi tshike ntirho lowu hakelaka, hi langutane ni ku cinca ka vuxaka bya hina  ni vanhu van’wana naswona hi cince mianakanyo ni mahanyelo lama thyakeke kumbe hi tshike mikhuva ni swiendlo leswi nga sekeriwangiki eMatsalweni leswaku hi xava ntiyiso. Hambiswiritano, leswi hi titsoneke swona i switsongo loko swi ringanisiwa ni mikateko leyi hi yi kumeke.

³ Loko swi ta eka ntiyiso lowu nga eBibeleni, ndlela leyi hi titwaka ha yona ya fana ni ya wanuna loyi Yesu a vulavuleke ha yena eka xifaniso xakwe xo koma. Leswaku Yesu a kombisa ndlela leyi ntiyiso wa Mfumo wa Xikwembu wu nga wa risima ha yona eka lava wu kumaka, u hlamusele hi muxavisi loyi a fambaka a lava tiperela letinene kutani a kuma yin’we. Entiyisweni, perela yoleyo a yi ri ya nkoka swinene lerova u ‘hatle a ya xavisa’ swilo hinkwaswo leswi a a ri na swona leswaku a ta yi xava. (Mat. 13:45, 46) Hilaha ku fanaka, ntiyiso lowu hi wu kumeke, ku nga ntiyiso wa Mfumo wa Xikwembu ni ntiyiso lowun’wana hinkwawo wa risima lowu hi wu dyondzeke eRitweni ra Xikwembu, i wa nkoka swinene eka hina lerova hi hatle hi tiyimisela ku titsona swo karhi leswaku hi ta wu kuma. A hi nge wu “xavisi” ntiyiso loko ntsena ha ha wu teka wu ri wa nkoka. Kambe, khombo ra kona, vanhu van’wana va Xikwembu a va nga ha wu teki wu ri wa nkoka ntiyiso lowu va wu kumeke, kutani va wu xavisile. Sweswo swi nga tshuki swi humelela eka hina! Hi fanele hi yingisa xitsundzuxo lexi nga eBibeleni xa leswaku hi ‘hambeta hi famba entiyisweni,’ leswaku hi kombisa leswaku hi wu teka wu ri wa nkoka ntiyiso naswona a hi nge pfuki hi wu xavisile. (Hlaya 3 Yohane 2-4.) Ku famba entiyisweni swi katsa ku hanya hi wona, ku wu rhangisa evuton’wini bya hina ni ku tikhoma hi ndlela leyi pfumelelanaka na wona. Sweswi a hi kambisiseni swivutiso leswi: Hikwalaho ka yini van’wana va nga ha ‘xavisaka’ ntiyiso naswona va nga swi endla njhani sweswo? Hi nga swi papalata njhani ku endla xihoxo xolexo lexikulu? Hi nga ku tiyisa njhani ku tiyimisela ka hina ku ‘hambeta hi famba entiyisweni’?

4. Hikwalaho ka yini van’wana va ‘xavise’ ntiyiso enkarhini wa Yesu?

⁴ Enkarhini wa Yesu, van’wana lava pfumeleke eka leswi a a swi dyondzisa va tsandzekile ku ya emahlweni va famba entiyisweni. Hi xikombiso, endzhaku ka loko Yesu a phamele vanhu vo tala swakudya hi singita, vanhu volavo va n’wi landzerile loko a ya etlhelo lerin’wana ra Lwandle ra Galeliya. Loko va ri kwalaho, Yesu u vule mhaka yin’wana leyi va tsemeke nhlana a ku: “Loko mi nga dyi nyama ya N’wana wa munhu mi tlhela mi nwa ngati yakwe, a mi na vutomi.” Ematshan’weni yo kombela leswaku Yesu a va hlamusela, va khunguvanyisiwe hi leswi a swi vuleke kutani va ku: “Mhaka leyi yi tsema nhlana; i mani la nga yi yingisaka?” Hikwalaho, “vo tala va vadyondzisiwa vakwe va tlhelela eka swilo swa le ndzhaku naswona va nga ha fambi na yena.”—Yoh. 6:53-66.

5, 6. (a) Hikwalaho ka yini van’wana va tsandzeke ku khomelela entiyisweni enkarhini wa hina? (b) Munhu a nga tshika ntiyiso hakatsongotsongo hi ndlela yihi?

⁵ Lexi twisaka ku vava, van’wana namuntlha va tsandzekile ku khomelela entiyisweni. Van’wana va khunguvanyisiwe hi ku antswisiwa ka matwisiselo ya ndzimana yo karhi ya le Bibeleni kumbe hikwalaho ka leswi vuriweke kumbe swi endliweke hi makwerhu wo karhi la tivekaka. Van’wana va khunguvanyisiwe hi ndzayo leyi humaka eMatsalweni leyi va nyikiweke yona kumbe va tshike ntiyiso hileswi va holoveke ni Mukrestekulobye. Kasi van’wana va landzele vagwinehi ni vakaneti van’wana lava kaneteke leswi hi pfumelaka eka swona. Hikwalaho ka sweswo, van’wana va sungule ku “suka” eka Yehovha ni le vandlheni hi vomu. (Hev. 3:12-14) A swi ta va swinene loko a va tshame va ri ni ripfumelo va tlhela va tshemba Yesu, hilaha muapostola Petro a endleke hakona! Loko Yesu a vutise vaapostola loko va lava ku famba, Petro u hlamule hi ku hatlisa a ku: “Hosi, xana hi ta ya eka mani? Hi  wena u nga ni marito ya vutomi lebyi nga heriki.”—Yoh. 6:67-69.

⁶ Van’wana va tshike ntiyiso hakatsongotsongo, kumbexana va nga swi xiyi leswaku ku endleka yini. Munhu loyi a tshikaka ntiyiso hakatsongotsongo u fana ni byatso lebyi sukaka eribuweni ra nambu hakatsongotsongo. Bibele yi hlamusela ku cinca koloko tanihi ku “khukhuleka.” (Hev. 2:1) Ku hambana ni munhu loyi a tiyimiselaka ku tshika ntiyiso, munhu loyi a khukhulekaka u va a nga tiyimiselanga. Hambiswiritano, munhu wo tano u tsanisa vuxaka bya yena na Yehovha naswona u le khombyeni ro lahlekeriwa hi byona. Hi nga ri papalata njhani khombo leri?

7. Hi rihi goza ro sungula leri nga ta hi pfuna ku papalata ku xavisa ntiyiso?

⁷ Leswaku hi famba entiyisweni, hi fanele hi amukela hi tlhela hi yingisa hinkwaswo leswi Yehovha a swi vulaka. Hi fanele hi rhangisa ntiyiso evuton’wini bya hina hi tlhela hi hanya hi misinya ya milawu ya le Bibeleni. Hosi Davhida u khongerile eka Yehovha a ku: “Ndzi ta famba entiyisweni wa wena.” (Ps. 86:11) Davhida a a tiyimiserile. Na hina hi fanele hi tiyimisela hi mbilu hinkwayo ku tshama hi ri karhi hi famba entiyisweni wa Xikwembu. Loko hi nga endli tano, hi nga ha sungula ku anakanya hi swilo leswi hi swi tshikeke leswaku hi kuma ntiyiso naswona hi nga ha sungula ku lava swin’wana swa swona. Ku ri na sweswo, hi khomelela swi tiya entiyisweni. Ha swi xiya leswaku a hi nge hlawuli leswaku hi ta amukela ntiyiso wo karhi hi tshika wo karhi. Phela, hi fanele hi famba “entiyisweni hinkwawo.” (Yoh. 16:13) A hi kambisiseni swilo swa ntlhanu leswi hi nga ha vaka hi swi tshikile hikwalaho ka ntiyiso. Sweswo swi ta tiyisa ku tiyimisela ka hina ku nga ringiwi leswaku hi lava swin’wana swa swilo leswi hi swi tshikeke hikwalaho ka ntiyiso.—Mat. 6:19.

8. Ku nga wu tirhisi hi vutlhari nkarhi swi nga endla leswaku Mukreste a khukhuleka entiyisweni hi ndlela yihi? Vula xikombiso.

⁸ Nkarhi. Leswaku hi papalata ku khukhuleka entiyisweni, hi fanele hi wu tirhisa hi vutlhari nkarhi wa hina. Loko hi nga tivoneli, hi nga ha sungula ku heta nkarhi wo tala hi ri karhi hi tihungasa, hi endla swilo leswi hi swi rhandzaka, hi nghena eka Internet kumbe hi hlalela thelevhixini. Hambiloko swilo leswi swi nga hoxanga, nkarhi lowu hi wu hetaka hi swi endla wu nga ha sungula ku siva nkarhi lowu a hi wu tirhisela ku endla dyondzo ya munhu hi yexe ni swilo swin’wana leswi katsaka ku tirhela Yehovha. Anakanya hi leswi humeleleke makwerhu wa xisati loyi a vuriwaka Emma. * Emma a a ti rhandza swinene tihanci ku sukela loko a ha ri muntshwa. Loko a kuma nkarhi a a ya a ya gada tihanci. Endzhaku ka nkarhi, u sungule ku kingindziwa hi ripfalo hikwalaho ka nkarhi wo tala lowu a a wu heta a gada tihanci. U endle mindzulamiso naswona eku heteleleni u swi kotile ku endla vuhungasi hi nkarhi wa kona. U tlhele a khutaziwa hi ntokoto wa Cory Wells, khale ka munhu loyi a a gada tihanci hi ndlela leyi nga tolovelekangiki. * Sweswi Emma u heta nkarhi wo tala a ri karhi a tirhela Yehovha naswona a ri ni ndyangu wakwe ni vanghana vakwe lava nga Vakreste. U titwa a ri ekusuhi swinene na Yehovha naswona u tsakile hi ku tiva leswaku u tirhisa nkarhi wakwe hi vutlhari.

9. Hikwalaho ka yini ku rhandza swilo leswi vonakaka swi endle leswaku van’wana va nga ha wu rhandzi ntiyiso?

⁹ Rifuwo. Loko hi lava ku ya emahlweni hi famba entiyisweni, a hi fanelanga hi teka rifuwo ri ri ra nkoka ngopfu. Loko hi dyondze ntiyiso, hi swi xiyile leswaku ku tirhela Yehovha i swa nkoka swinene ku tlula rifuwo. Ha tsaka leswi hi titsoneke swo karhi leswaku hi ta famba entiyisweni. Kambe, hi ku famba ka nkarhi hi nga ha vona  van’wana va xava switirhisiwa swa elektroniki leswa ha ku humaka kumbe va xava swilo swin’wana. Hi nga ha sungula ku vona onge ha kayela. Loko hi nga ha eneriseki hi leswi hi nga na swona, hi nga ha sungula ku hlengeleta rifuwo ematshan’weni yo tirhela Yehovha. Sweswo swi hi tsundzuxa Demasi. Leswi a a rhandza “mafambiselo ya swilo ya sweswi” u tshike ku tirha na muapostola Pawulo. (2 Tim. 4:10) Hikwalaho ka yini Demasi a sukele Pawulo? Bibele a yi hi byeli leswaku Demasi u tshike ku tirha na Pawulo hikwalaho ko rhandza rifuwo kumbe hikwalaho ka leswi a nga ha tiyimiselanga ku titsona swo karhi. Entiyisweni a hi swi lavi ku tlhela hi navela rifuwo ivi hi ri pfumelela ri hi endla hi nga ha wu rhandzi ntiyiso.

10. Hi wihi ntshikilelo lowu hi faneleke hi lwisana na wona leswaku hi ya emahlweni hi famba entiyisweni?

¹⁰ Vuxaka ni vanhu van’wana. Leswaku hi ya emahlweni hi famba entiyisweni, a hi fanelanga hi pfumelela van’wana va hi heta matimba. Loko hi sungula ku famba entiyisweni, vuxaka bya hina ni vanghana ni maxaka lama nga riki Timbhoni byi cincile. Van’wana va swi amukerile kasi van’wana va hi kanetile. (1 Pet. 4:4) Hambileswi hi tikarhatelaka ku va ni vuxaka lebyinene ni maxaka ya hina ni ku tlhela hi va ni musa eka wona, hi fanele hi tivonela leswaku a hi honisi milawu ya Yehovha leswaku hi ma tsakisa. Hi ta ya emahlweni hi ringeta ku hanyisana ni maxaka ya hina. Hikwalaho ka xitsundzuxo lexi nga erivaleni lexi nga eka 1 Vakorinto 15:33, hi ta va vanghana lavakulu va vanhu lava rhandzaka Yehovha ntsena.

11. Hi nga yi papalata njhani mikhuva leyi thyakeke?

¹¹ Mianakanyo ni mahanyelo lama thyakeke. Hinkwavo lava fambaka entiyisweni va fanele va kwetsima. (Esa. 35:8; hlaya 1 Petro 1:14-16.) Hinkwerhu hi boheke ku endla mindzulamiso loko hi amukela ntiyiso leswaku hi ta hanya hi milawu leyi lulameke ya le Bibeleni. Van’wana va boheke ku endla ku cinca lokukulu. A hi fanelanga hi tshika mahanyelo ya hina lama tengeke, layo kwetsima ivi hi hanya hi ndlela yo biha leyi thyakeke ya misava leyi. Hi nga swi papalata njhani ku tikhoma hi ndlela yo biha? Anakanya hi hakelo leyikulu leyi Yehovha a yi hakeleke leswaku hi ta va vo kwetsima, ku nga ngati ya risima ya N’wana wakwe, Yesu Kreste. (1 Pet. 1:18, 19) Leswaku hi tshama hi ri ni vuxaka lebyinene na Yehovha, hi fanele hi tshama hi ri karhi hi anakanya hi nkoka wa gandzelo ra nkutsulo ra Yesu.

12, 13. (a) Hikwalaho ka yini swi ri swa nkoka ku tshama hi ri karhi hi anakanya hi ndlela leyi Yehovha a ti tekaka ha yona tiholideyi? (b) I yini leswi hi nga ta swi kambisisa sweswi?

¹² Mikhuva ni swiendlo leswi nga sekeriwangiki eMatsalweni. Maxaka, vatirhikulorhi ni lava hi nghenaka na vona xikolo va nga ha ringeta ku hi endla hi hlanganyela eka minkhuvo ya vona. Hi nga lwisana njhani ni ntshikilelo wa ku hlanganyela eka mikhuva ni tiholideyi leswi nga n’wi tsakisiki Yehovha? Hi ku tshama hi ri karhi hi anakanya hi ndlela leyi Yehovha a yi tekaka ha yona mikhuva yoleyo. Swi nga pfuna ku kambisisa rungula leri kandziyisiweke eka minkandziyiso ya hina leri kombisaka laha tiholideyi leti dumeke ti sunguleke kona. Loko hi titsundzuxa hi swivangelo swa le Matsalweni swa ku nga hlanganyeli eka tiholideyi toleto, ha khorwiseka leswaku hi famba endleleni leyi “amukelekaka eHosini.” (Efe. 5:10) Loko hi tshemba Yehovha ni Rito rakwe leri nga ntiyiso hi ta sirheleleka leswaku hi nga ‘chavi vanhu.’—Swiv. 29:25.

¹³ Hi tshemba leswaku hi ta ya emahlweni hi famba entiyisweni hilaha ku nga heriki. Hi nga ku tiyisa njhani ku tiyimisela ka hina ku ya emahlweni hi famba entiyisweni? A hi kambisiseni tindlela tinharhu.

14. (a) Ku ya emahlweni hi xava ntiyiso swi ta hi pfuna njhani leswaku hi nga pfuki hi wu xavisile? (b) Hikwalaho ka yini vutlhari, ndzayo ni ku twisisa swi ri swa nkoka?

¹⁴ Xo sungula, yana emahlweni u dyondza  ntiyiso wa risima wa Rito ra Xikwembu u tlhela u anakanyisisa ha wona. Xava ntiyiso hi ku tinyika nkarhi wa ku hlaya ntiyiso wa risima wa Rito ra Xikwembu. Loko u endla tano u ta wu tlangela swinene ntiyiso naswona a wu nge pfuki u wu xavisile. Ku engetela eka ku xava ntiyiso, Swivuriso 23:23 yi vula leswaku hi fanele hi tlhela hi xava “vutlhari, ndzayo ni ku twisisa.” Vutivi byi ri byoxe a byi enelanga. Hi fanele hi hanya hi ntiyiso. Ku twisisa ku endla leswaku hi tiva ndlela leyi swilo hinkwaswo leswi Yehovha a swi vuleke swi pfumelelanaka ha yona. Vutlhari byi hi susumetela ku endla leswi hi swi tivaka. Mikarhi yin’wana ntiyiso wa hi tshinya, wu hi komba laha hi faneleke hi cinca kona. Onge mikarhi hinkwayo hi nga landzela nkongomiso wolowo. I wa nkoka swinene ku tlula silivhere.—Swiv. 8:10.

15. Bandhi ra ntiyiso ri hi sirhelela njhani?

¹⁵ Xa vumbirhi, tiyimisele hi mbilu hinkwayo ku hanya hi ku pfumelelana ni ntiyiso siku ni siku. Tibohe hi bandhi ra ntiyiso emasengeni ya wena. (Efe. 6:14) Emikarhini ya Bibele, bandhi ra socha a ri seketela ri tlhela ri sirhelela masenge ya rona ni swirho swa rona swa le ndzeni. Kambe leswaku bandhi ra rona ri ri sirhelela, a ri fanele ri ri boha ri tiya. Bandhi leri nga bohiwangiki ri tiya a ri nga ri seketeli ngopfu. Bandhi ra hina ra ntiyiso ri hi sirhelela njhani? Loko hi tshama hi bohe ntiyiso ku fana ni bandhi, wu ta hi sirhelela leswaku hi nga anakanyi swilo leswi hoxeke naswona wu ta hi pfuna leswaku hi endla swiboho leswinene. Loko hi ri ni xiphiqo lexikulu kumbe hi ringiwa, ntiyiso wa le Bibeleni wu ta hi pfuna leswaku hi tiyimisela ku endla leswinene. Tanihi leswi socha a ri nga ta anakanya hi ku ya enyimpini ri nga ri na rona bandhi, hi fanele hi tiyimisela ku nga pfuki hi bohe bandhi ra hina ra ntiyiso ri nga tiyi kumbe hi ri susa. Ku ri na sweswo, hi endla leswi hi nga swi kotaka leswaku hi ri boha ri tiya hi ku hanya hi ku pfumelelana ni ntiyiso. Ntirho wun’wana wa bandhi ra socha a ku ri leswi a ri ri ni ndhawu yo hoxa banga. Leswi swi hi tisa eka ndlela yin’wana leyi nga ta hi pfuna leswaku hi ya emahlweni hi famba entiyisweni.

16. Ku byela van’wana ntiyiso swi ku tiyisa njhani ku tiyimisela ka hina ku ya emahlweni hi famba entiyisweni?

¹⁶ Xa vunharhu, heta nkarhi wo tala hilaha u nga kotaka hakona u ri karhi u dyondzisa van’wana ntiyiso wa le Bibeleni. Loko u endla tano u ta ri khoma ri tiya tlhari ra moya, ku nga “rito ra Xikwembu.” (Efe. 6:17) Hinkwerhu ka hina hi nga tikarhatela ku antswisa vuswikoti bya hina tanihi vadyondzisi, hi “ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso.” (2 Tim. 2:15) Loko hi ri karhi hi tirhisa Bibele ku pfuna van’wana leswaku va xava ntiyiso naswona va fularhela mavunwa, hi dzikisa leswi vuriweke hi Xikwembu emianakanyweni ni le timbilwini ta hina. Loko hi endla tano, hi ta ya emahlweni hi famba entiyisweni.

17. Hikwalaho ka yini ntiyiso wu ri wa risima eka wena?

¹⁷ Ntiyiso i nyiko ya risima leyi humaka eka Yehovha. Hikwalaho ka nyiko leyi, hi ni nchumu lowu hi wu tekaka wu ri wa nkoka swinene, ku nga vuxaka bya hina lebyikulu na Tata wa hina wa le tilweni. Leswi a hi dyondziseke swona ku ta fikela sweswi ko va masungulo ntsena! Xikwembu xi hi tshembise ku hi dyondzisa ntiyiso hilaha ku nga heriki. Hikwalaho, teka ntiyiso wu ri wa risima ku fana ni perela leyinene. Yana emahlweni u “xava ntiyiso, u nga wu xavisi.” Kutani, ku fana na Davhida, u ta hetisisa xitshembiso lexi, lexi u xi tshembiseke Yehovha, lexi nge: “Ndzi ta famba entiyisweni wa wena.”—Ps. 86:11.