Tshama U Lunghekele Siku Ra Yehovha

“Tshamani mi lunghekile, hikuva N’wana wa munhu u ta ta hi nkarhi lowu mi nga wu ehleketiki.”—MATEWU 24:44.

1. Ha yini hi fanele hi khumbeka hi siku ra Yehovha?

RI TA va siku ra nyimpi ni vukarhi, ra maxangu ni nhlomulo, ra munyama ni ndzoviso. “Siku lerikulu ni leri chavisaka” ra Yehovha ri ta fikela mafambiselo lawa yo biha ya swilo hakunene, ku fana ni Ndhambi leyi funengeteke misava yo homboloka ya le nkarhini wa Nowa. Ri ta ri tile hakunene. Kambe “un’wana ni un’wana loyi a vitanaka vito ra Yehovha u ta pona.” (Yuwele 2:30-32; Amosi 5:18-20) Xikwembu xi ta lovisa valala va xona kutani xi ponisa vanhu va xona. Muprofeta Sofaniya u vule hi mahika a ku: “Siku lerikulu ra Yehovha ri le kusuhi. Ri le kusuhi, naswona ra hatlisa swinene.” (Sofaniya 1:14) Kambe xana Xikwembu xi ta byi hetisisa rini vuavanyisi bya xona?

2, 3. Ha yini swi ri swa nkoka leswaku hi tilunghiselela siku ra Yehovha?

² Yesu u te: “Malunghana ni siku ra kona ni nkarhi wa kona a ku na munhu la swi tivaka, hambi ku ri tintsumi ta le matilweni hambi ku ri N’wana, kambe swi tiviwa hi Tatana ntsena.” (Matewu 24:36) Tanihi leswi hi nga wu tiviki hi ku kongoma nkarhi wa kona, i swa nkoka leswaku  hi yingisa marito ya ndzimana ya lembe ra 2004 lama nge: “Tshamani mi rindzile . . . Tshamani mi lunghekile.”—Matewu 24:42, 44.

³ Loko a kombisa ndlela leyi lava lunghekeke va nga ta hlengeletiwa hi xihatla ha yona endhawini leyi hlayisekeke loko van’wana va siyiwa, Yesu u te: “Vavanuna vambirhi va ta va va ri ensin’wini: un’wana u ta tekiwa kasi un’wanyana u ta siyiwa; vavasati vambirhi va ta va va sila eribyeni: un’wana u ta tekiwa kasi un’wanyana u ta siyiwa.” (Matewu 24:40, 41) Enkarhini wolowo wo tika, xana hina hi ta va hi ri exiyin’weni xihi? Xana hi ta va hi lunghekile, kumbe, xana siku rero ri ta hi kuma hi nga ri rindzelanga? Sweswo swi titshege swinene hi leswi hi swi endlaka sweswi. Leswaku hi tshama hi lunghekele siku ra Yehovha, hi fanele hi papalata langutelo rin’wana leri tolovelekeke namuntlha, naswona hi fanele hi balekela ku wela exiyin’weni xo karhi xa moya hi tlhela hi lwisana ni mikhuva yo karhi.

Papalata Langutelo Ra Ku Nga Khathali Hi Nchumu

4. Xana vanhu va le nkarhini wa Nowa a va ri ni langutelo rihi?

⁴ Anakanya hi masiku ya Nowa. Bibele yi ri: “Hi ripfumelo Nowa, loko a nyikiwe xilemukiso xa Xikwembu xa swilo leswi nga si voniwaka, u kombise nchavo lowu nga ni vukwembu ivi a aka ngalava leswaku ku ponisiwa ndyangu wakwe.” (Vaheveru 11:7) Ngalava a yi ta va muako lowu nga tolovelekangiki naswona a yi ta voniwa hi mani na mani. Ku tlula kwalaho, Nowa a a ri “muchumayeri wa leswo lulama.” (2 Petro 2:5) Ntirho wo aka wa Nowa kun’we ni ku chumayela kakwe a swi susumetelanga vanhu va le nkarhini wa yena ku teka goza. Ha yini? Hikuva a va “dya, va nwa, vavanuna va teka ni vavasati va hlomisiwa.” Vanhu lava Nowa a va chumayeleke a va mbombomele va twelela etimhakeni ta vona ni le ku titsakiseni lerova “va nga [lemuki] nchumu ku fikela loko ndhambi yi fika yi va kukula hinkwavo.”—Matewu 24:38, 39.

5. A ri ri rihi langutelo ra vaaki va Sodoma enkarhini wa Lota?

⁵ A swi ri tano ni le nkarhini wa Lota. Matsalwa ma ri: “A va dya, a va nwa, a va xava, a va xavisa, a va byala, a va aka. Kambe esikwini leri Lota a humeke ha rona eSodoma ku ne ndzilo ni xivavula swi huma etilweni, swi va lovisa hinkwavo.” (Luka 17:28, 29) Endzhaku ka loko tintsumi ti lemukise Lota hi ta ndzoviso lowu tshinelaka, yena u byele vakon’wana vakwe malunghana ni mhaka leyi. Kambe eka vona “a a vonaka a fana ni munhu la vungunyaka.”—Genesa 19:14.

6. Hi rihi langutelo leri hi faneleke hi ri papalata?

⁶ Yesu u vule leswaku hilaha swilo a swi ri hakona enkarhini wa Nowa ni wa Lota, a “swi ta va tano ni hi vukona bya N’wana wa munhu.” (Matewu 24:39; Luka 17:30) Ina, vo tala namuntlha va ni langutelo ra ku nga khathali hi nchumu. Hi fanele hi tivonela leswaku hi nga tluleriwi hi langutelo ro tano. A swi hoxanga ku tiphina hi swakudya swo xawula ni ku nwa hi ku ringanisela. Hilaha ku fanaka, vukati i lunghiselelo ra Xikwembu. Kambe loko hi rhangisa swilo swo tano evuton’wini ku ri ni timhaka ta moya, xana hi ta va hi lunghekele siku leri chavisaka ra Yehovha?

7. Hi xihi xivutiso xa nkoka lexi hi faneleke hi tivutisa xona loko hi nga si sungula ku endla nchumu wo karhi, naswona ha yini?

⁷ Muapostola Pawulo u te: “Nkarhi lowu seleke wu komile. Ku sukela sweswi lava va nga ni vasati a va endle onge a va na vona.” (1 Vakorinto 7:29-31) Hi saleriwe hi nkarhi wutsongo leswaku hi hetisa ntirho wo chumayela timhaka ta Mfumo lowu Xikwembu xi hi nyikeke wona. (Matewu 24:14) Pawulo u tsundzuxe ni mimpatswa leyi tekaneke leswaku yi nga khathalelani ku tlula mpimo lerova timhaka ta Mfumo ti nga ha vi ta nkoka evuton’wini bya yona. Swi le rivaleni leswaku langutelo leri Pawulo a ri bumabumeleke ri hambane ni ra ku nga khathali hi nchumu. Yesu u te: “Kutani, hambetani mi lava mfumo ni ku lulama ka [Xikwembu].” (Matewu 6:33) Loko u endla xiboho xihi ni xihi kumbe loko u nga si sungula ku endla nchumu wo karhi, u fanele u tivutisa xivutiso xa nkoka lexi nge, ‘Xana mhaka leyi yi ta xi khumba njhani xikongomelo xa mina xa ku hambeta  ndzi rhangisa timhaka ta Mfumo evuton’wini bya mina?’

8. Loko hi tikuma hi khomeke ngopfu hi swilo swa siku ni siku, hi fanele hi endla yini?

⁸ Ku vuriwa yini loko hi lemuka leswaku ana se hi khomeke ngopfu hi swilo leswi tolovelekeke swa siku ni siku lerova hi nga ha swi koti kahle ku rhangisa timhaka ta moya? Xana mahanyelo ya hina a ma hambananga ngopfu ni ya vaakelani va hina lava nga ma tiviki kahle Matsalwa ni lava nga riki vachumayeri va Mfumo? Loko swi ri tano, hi fanele hi khongela hi mhaka yoleyo. Yehovha a nga hi pfuna leswaku hi va ni langutelo lerinene. (Varhoma 15:5; Vafilipiya 3:15) A nga hi pfuna leswaku hi rhangisa timhaka ta Mfumo, hi endla leswi lulameke ni ku hetisisa vutihlamuleri lebyi a hi nyikeke byona.—Varhoma 12:2; 2 Vakorinto 13:7.

Papalata Vurhongo Bya Moya

9. Hi ku ya hi Nhlavutelo 16:14-16, ha yini swi ri swa nkoka ku lwisana ni vurhongo bya moya?

⁹ Vuprofeta lebyi vulavulaka hi “nyimpi [leyi taka] ya siku lerikulu ra Xikwembu xa Matimba Hinkwawo” eArmagedoni byi kombisa leswaku van’wana va nga kumeka va nga rindzanga. Hosi Yesu Kreste u te: “Maswivo! Ndzi ta ku fana ni khamba. Wa tsaka loyi a tshamaka a hitekile, a hlayisa tinguvu takwe ta le handle, leswaku a nga fambi a nga ambalanga kutani vanhu va hlalela tingana takwe.” (Nhlavutelo 16:14-16) Tinguvu ta le handle leti ku vulavuriwaka ha tona laha i nchumu lowu hi funghaka tanihi Timbhoni ta Yehovha leti nga Vakreste. Mfungho lowu wu katsa ntirho wa hina tanihi vachumayeri va Mfumo wu tlhela wu katsa ni mahanyelo ya hina ya Vukreste. Loko hi tshama hi mavoko ku fana ni munhu la khudzehelaka, hi nga tekeriwa mfungho wa hina wa Vukreste. Sweswo swi khomisa tingana naswona swi ni khombo. Hi fanele hi lwisana ni vurhongo bya moya kumbe ku tshama hi mavoko. Xana hi nga lwisana njhani ni mboyamelo wolowo?

10. Ku hlaya Bibele siku ni siku swi hi pfuna njhani leswaku hi tshama hi xalamukile emoyeni?

¹⁰ Bibele yi yi kandziyisa swinene mhaka ya ku tshama hi xalamukile, hi ri ni mianakanyo leyi hlutekeke. Hi xikombiso, marungula ya Tievhangeli ma hi tsundzuxa: “Tshamani mi rindzile” (Matewu 24:42; 25:13; Marka 13:35, 37); “tshamani mi lunghekile” (Matewu 24:44); “tshamani mi langutile, tshamani mi hitekile” (Marka 13:33); “tshamani mi lunghekile” (Luka 12:40). Endzhaku ko vula leswaku siku ra Yehovha ri ta fika ri nga languteriwanga emisaveni leyi, muapostola Pawulo u khutaze vapfumeri-kulobye a ku: “Hi nga etleli ku fana ni lavan’wana hinkwavo lava etlelaka, kambe a hi hitekeni hi hlayisa mianakanyo ya hina  leyi hlutekeke.” (1 Vatesalonika 5:6) Ebukwini yo hetelela ya Bibele, Kreste Yesu la kwetsimaka u kandziyisa mhaka ya ku ta ka yena hi xitshuketa, a ku: “Ndza ta hi ku hatlisa.” (Nhlavutelo 3:11; 22:7, 12, 20) Ni vaprofeta vo tala va Vaheveru va hlamusele hi ta siku lerikulu ra vuavanyisi bya Yehovha va tlhela va lemukisa ha rona. (Esaya 2:12, 17; Yeremiya 30:7; Yuwele 2:11; Sofaniya 3:8) Loko hi hlaya Rito ra Xikwembu ku nga Bibele siku ni siku hi tlhela hi anakanyisisa hi leswi hi swi hlayeke hi ta pfuneka swinene leswaku hi tshama hi xalamukile emoyeni.

11. Ha yini dyondzo ya Bibele ya munhu hi xiyexe yi ri ya nkoka leswaku hi tshama hi xalamukile emoyeni?

¹¹ Ina, loko hi hisekela ku dyondza Matsalwa hi ku tirhisa minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni leyi lunghiseleriweke hi “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” hi ta pfuneka swinene leswaku hi tshama hi xalamukile emoyeni! (Matewu 24:45-47) Kambe loko hi ta vuyeriwa hakunene, hi fanele hi ya emahlweni hi dyondza nkarhi na nkarhi. (Vaheveru 5:14–6:3) Hi fanele hi dya swakudya swa moya leswi tiyeke nkarhi na nkarhi. Ina, masiku lawa a swi olovi ku kuma nkarhi wa ku endla tano. (Vaefesa 5:15, 16) Kambe ku hlaya Bibele ni minkandziyiso leyi sekeriweke eMatsalweni loko hi kuma nkarhi ntsena a swi enelanga. Ku dyondza nkarhi na nkarhi i swa nkoka leswaku hi tshama hi ri karhi hi “hanya eripfumelweni,” hi va lava xalamukeke minkarhi hinkwayo.—Tito 1:13.

12. Minhlangano ya Vukreste, tinhlengeletano ni mintsombano swi hi pfuna njhani leswaku hi lwisana ni vurhongo bya moya?

¹² Minhlangano ya Vukreste, tinhlengeletano ni mintsombano na swona swa hi pfuna leswaku hi lwisana ni vurhongo bya moya. Njhani? Hikwalaho ka switsundzuxo leswi hi swi kumaka. Eminhlanganweni leyi, xana a hi tsundzuxiwi nkarhi na nkarhi malunghana ni ku tshinela ka siku ra Yehovha? Minhlangano ya Vukreste ya vhiki na vhiki na yona yi hi nyika nkarhi wa ku “khutazana erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene.” Xikhutazo xo tano xa hi pfuna leswaku hi tshama hi xalamukile emoyeni. A swi hlamarisi leswi hi lerisiwaka ku hlangana swin’we nkarhi na nkarhi tanihi leswi hi “vonaka siku ri tshinela.”—Vaheveru 10:24, 25.

13. Ntirho wa Vukreste wu hi pfuna njhani leswaku hi tshama hi xalamukile emoyeni?

¹³ Nchumu wun’wana lowu hi pfunaka leswaku hi tshama hi xalamukile i ku hlanganyela hi mbilu hinkwayo entirhweni wa Vukreste. Ndlela yo antswa ya ku tshama hi ri karhi hi tsundzuka swikombiso swa minkarhi ni tinhlamuselo ta swona i ku vulavula ha swona ni vanhu van’wana. Naswona loko hi vona vanhu lava hi dyondzaka na vona Bibele va endla nhluvuko naswona va sungula ku tirhisa leswi va swi dyondzaka, sweswo swi hi nyika matimba ya ku hiteka. Muapostola Petro u te: “Hlomiselani mianakanyo ya n’wina ntirho, hlayisani mianakanyo ya n’wina yi ri leyi hlutekeke hi ku helela.” (1 Petro 1:13) Nchumu lowunene wo hlongola vurhongo bya moya i ku ‘tshama u ri ni swo tala swo swi endla entirhweni wa Hosi.’—1 Vakorinto 15:58.

Papalata Mahanyelo Lama Vavisaka Hi Tlhelo Ra Moya

14. Hilaha ku hlamuseriweke hakona eka Luka 21:34-36, i mikhuva yihi leyi Yesu a lemukiseke ha yona?

¹⁴ Eka vuprofeta byakwe byo hlawuleka lebyi vulavulaka hi xikombiso xa vukona bya yena, Yesu u nyike xilemukiso xin’wana. U te: “Tivoneleni leswaku timbilu ta n’wina ti nga tshuki ti tshikileriwa hi ku dya ngopfu ni ku nwa ngopfu ni ku vilela hi vutomi, kutani hi xitshuketa siku rero ri mi wela hi xihatla ku fana ni ntlhamu. Hikuva ri ta wela hinkwavo lava tshamaka emisaveni hinkwayo. Kutani, hitekani nkarhi hinkwawo mi endla xikombelo leswaku mi ta humelela loko mi balekela swilo leswi hinkwaswo leswi nga ta humelela, ni ku yima emahlweni ka N’wana wa munhu.” (Luka 21:34-36) Yesu u yi hlamusele kahle mikhuva leyi vanhu hi ku angarhela a va ta tipeta eka yona: ku dya ngopfu, ku nwa ku tlula mpimo ni ku titikisela vutomi.

15. Ha yini hi fanele hi papalata ku dya ngopfu ni ku nwa ku tlula mpimo?

¹⁵ Ku dya ngopfu ni ku nwa ku tlula mpimo a swi fambisani ni misinya ya milawu ya Bibele, kutani swi fanele swi papalatiwa. Bibele yi ri: “U nga vi exikarhi ka lava va nwaka ngopfu vhinyo, exikarhi ka lava va dyaka nyama hi makolo.” (Swivuriso 23:20) Kambe munhu a nga weriwa hi makhombo ya moya hambiloko a nga dyi ngopfu kumbe ku nwa ku tlula mpimo. A nga sungula ku  khudzehela ni ku va ni vulolo a nga si fika eka xiyimo xexo. Xivuriso xa Bibele xi ri: “Lolo ri tikombisa ri navela, kambe moya-xiviri wa rona a wu na nchumu.” (Swivuriso 13:4) Munhu wo tano a nga ha va a swi lava ku endla ku rhandza ka Xikwembu, kambe a nga va a siveriwa ku swi endla hileswi a nga khathaliki.

16. Hi nga swi papalatisa ku yini ku tshikileriwa hi ku vilela hi mindyangu ya hina?

¹⁶ Hi yihi mivilelo ya vutomi leyi Yesu a lemukiseke ha yona? Yi katsa swilo leswi khumbaka munhu hi ku kongoma, ku wundla ndyangu ni swin’wana swo fana ni sweswo. Hi ta va hi nga kombisi vutlhari loko hi tshika swilo swo tano swi hi tikisela vutomi! Yesu u vutisile a ku: “I mani eka n’wina loyi a nga engetelaka xisungunu xin’we eka mpimo wakwe wa vutomi hikwalaho ka ku vilela?” U tsundzuxe vayingiseri vakwe a ku: “Mi nga tshuki mi vilela kutani mi ku, ‘Xana hi ta dya yini?’ kumbe, ‘Xana hi ta nwa yini?’ kumbe, ‘Xana hi ta ambala yini?’ Hikuva hinkwaswo leswi i swilo leswi va matiko va swi lavisisaka hi mapfundza. Hikuva Tata wa n’wina wa le tilweni wa swi tiva leswaku ma swi lava swilo leswi hinkwaswo.” Ku rhangisa timhaka ta Mfumo evuton’wini bya hina ni ku tshemba leswaku Yehovha u ta hi wundla swi ta endla leswaku hi nga karhateki ku tlula mpimo, naswona swi ta hi pfuna leswaku hi tshama hi xalamukile.—Matewu 6:25-34.

17. Ku hlongorisa rifuwo swi nga tisa ku vilela hi ndlela yihi?

¹⁷ Ku vilela ku nga tisiwa ni hi ku hlongorisa rifuwo. Hi xikombiso, van’wana va rharhanganisa vutomi bya vona hi ku xava swilo leswi va nga riki na mali ya ku swi hakelela. Van’wana va wongiwe hi marhengu ya ku fuwa hi ku hatlisa ni ku lava ku endla ntswalo wa mali ya vona hi ku yi vekisa etindhawini leti kanakanisaka. Van’wana va phasiwa hi ku lava ku tirhisa dyondzo ya misava leswaku va kuma mali. Ina, munhu a nga kota ku kuma ntirho loko a kume dyondzo yo karhi exikolweni. Kambe ntiyiso hileswaku van’wana va tivavisile hi tlhelo ra moya hi ku hlongorisa dyondzo ya le henhla leyi dyaka nkarhi. Sweswo i ku tipeta exiyin’weni xa khombo hakunene, enkarhini lowu siku ra Yehovha ri tshineleke!  Bibele ya hi lemukisa yi ku: “Lava tiyimiseleke ku fuwa va wela endzingweni ni le ntlhan’wini ni le ku naveleni ko tala ka vuhunguki ni loku vavisaka, loku nghenisaka vanhu endzovisweni ni le ku onhakeni.”—1 Timotiya 6:9.

18. Hi byihi vuswikoti lebyi hi faneleke hi byi hlakulela leswaku hi papalata ku tipeta evuton’wini bya ku hlongorisa rifuwo?

¹⁸ Lexi nga ta hi pfuna swinene leswaku hi nga hlongorisi rifuwo i ku hlakulela vuswikoti byo hambanisa leswinene ni leswo biha loko hi endla swiboho. Vuswikoti byebyo hi nga byi hlakulela hi ku tshama hi ri karhi hi kuma ‘swakudya leswi tiyeke swa moya leswi nga swa vanhu lava wupfeke’ ni hi ku ‘letela matimba ya hina ya ku twisisa hi ku ma tirhisa.’ (Vaheveru 5:13, 14) Xin’wana lexi nga ta hi pfuna leswaku hi nga endli swiboho leswi hoxeke i ku tiyiseka “hi swilo swa nkoka swinene.”—Vafilipiya 1:10.

19. Hi fanele hi endla yini loko hi lemuka leswaku a hi kumi nkarhi wa ku endla swilo swa moya?

¹⁹ Ku hanya hi ku hlongorisa rifuwo swi nga hi yenga, hi tikuma hi nga ha ri na nkarhi wa ku endla swilo swa moya. Xana hi nga tikambisisa njhani, kutani hi papalata ku phasiwa hi mikhuva yo tano? Hi fanele hi khongela, hi anakanya hi ndlela ni mpimo lowu hi nga olovisaka vutomi bya hina ha wona. Hosi Solomoni wa le tikweni ra khale ra Israyele u te: “Bya nandziha vurhongo bya loyi a tirhelaka un’wana, ku nga khathariseki leswaku u dya leswitsongo kumbe swo tala; kambe swo tala swa loyi a fuweke a swi n’wi pfumeleli leswaku a etlela.” (Eklesiasta 5:12) Xana ku khathalela rifuwo leri hi nga bohekiki ku va na rona swi hi dyela nkarhi wo tala swi tlhela swi hi siya hi ri hava matimba? Loko hi va ni swo tala, swi ta koxa leswaku hi swi hlayisa, hi swi hakelela mali yo tala ya ndzindza-khombo ni ku tirhisa tindlela leti rharhanganeke to swi sirhelela. Xana hi nga vuyeriwa loko hi tiolovisela vutomi hi ku hunguta rifuwo ra hina?

Ringeta Hi Matimba Leswaku U Tshama U Lunghekile

20, 21. (a) Hi xihi xitiyisekiso lexi muapostola Petro a xi nyikeke malunghana ni siku ra Yehovha? (b) Hi fanele hi hambeta hi endla yini loko hi hala tlhelo hi tikombisa hi lunghekele siku ra Yehovha?

²⁰ Misava ya le nkarhini wa Nowa swi fike laha yi heleriwaka hi nkarhi, kutani ni mafambiselo ya namuntlha ya swilo ma ta heleriwa hi nkarhi. Muapostola Petro wa hi tiyisekisa a ku: “Siku ra Yehovha ri ta ta ku fana ni khamba, leri ha rona matilo ma nga ta hundza hi huwa leyi chavisaka, kambe swiaki swa wona leswi nga ta hisa ngopfu swi ta n’oka, naswona misava ni mintirho leyi nga eka yona swi ta yimburiwa.” Matilo yo fanekisela—ku nga tihulumendhe to homboloka—ni misava yo fanekisela—ku nga vanhu lava xandzukeleke Xikwembu—a swi nge poni loko Xikwembu xi humesa vukarhi bya xona lebyi pfurhaka. Loko a hlamusela ndlela leyi hi nga kombisaka ha yona leswaku hi ri lunghekerile siku rero, Petro u te: “Leswi swilo leswi hinkwaswo swi nga ta n’oka, n’wina mi fanele mi va vanhu va muxaka muni hi tlhelo ra swiendlo swo kwetsima swa ku tikhoma ni swiendlo swa ku tinyiketela loku nga ni vukwembu, mi ri karhi mi rindzela ni ku hamba mi tsundzuka vukona bya siku ra Yehovha!”—2 Petro 3:10-12.

²¹ Ku va kona nkarhi ni nkarhi eminhlanganweni ya Vukreste ni ku hlanganyela eku chumayeleni ka mahungu lamanene i swin’wana swa swiendlo swa ku tinyiketela ka hina loku nga ni vukwembu. Onge hi nga swi endla hi ku tinyiketela hi mbilu hinkwayo eka Xikwembu, loko hi ri karhi hi lehisa mbilu hi rindzela siku lerikulu ra Yehovha. A hi ‘endleni hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku emakumu Xikwembu xi hi kuma hi ri lava pfumalaka xivati, lava nga solekiki ni lava nga ni ku rhula.’—2 Petro 3:14.

Wa Tsundzuka Xana?

• Ha yini hi fanele hi tshama hi lunghekele siku ra Yehovha?

• Hi fanele hi endla yini loko hi tikuma hi khomeke ngopfu hi timhaka leti tolovelekeke ta vutomi?

• I yini lexi nga ta hi pfuna leswaku hi hlongola vurhongo bya moya?

• Hi wahi mahanyelo lama onhaka lawa hi faneleke hi ma papalata, naswona hi nga ma papalata njhani?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 20, 21]

Vanhu va le nkarhini wa Nowa a va byi lemukanga vuavanyisi lebyi a byi tshinele—xana wena wa byi lemuka?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Xana u nga olovisa vutomi bya wena leswaku u kuma nkarhi lowu engetelekeke wa ku endla swilo swa moya?