“Vumbhoni eMatikweni Hinkwawo”

“Mi ta va timbhoni ta mina . . . ku ya fika endhawini ya le kule swinene ya misava.”—MINTIRHO 1:8.

1. Vadyondzisiwa va sungule ku byi twa rini vuprofeta lebyi tsariweke eka Matewu 24:14, naswona va byi twe kwihi?

MARITO ya Yesu lama tsariweke eka Matewu 24:14 ma tolovelekile swinene lerova vo tala hi ma tiva hi nhloko. Naswona ma tamele vuprofeta byo hlamarisa swonghasi! Anakanya leswi vadyondzisiwa va faneleke va titwise swona loko va sungula ku ma twa! A ku ri hi lembe ra 33 C.E. Vadyondzisiwa se a va ri ni malembe lama lavaka ku va manharhu va famba-famba na Yesu, naswona hi nkarhi wolowo a va fambe na yena eYerusalema. A va vone masingita yakwe va tlhela va yingisela tidyondzo ta yena. Hambileswi va tsakeleke tidyondzo ta risima leti Yesu a va dyondziseke tona, a va swi tiva kahle leswaku van’wana a va ti tsakeli. Yesu a a ri ni valala va matimba lava a va hlohlotela vanhu vo tala.

2. Hi wahi makhombo ni swiphiqo leswi vadyondzisiwa a va ta langutana na swona?

² Le Ntshaveni ya Mitlhwari, vadyondzisiwa va mune a va tshame na Yesu, va yingisela hi vukheta loko a ri karhi a vulavula hi makhombo lama tshineleke ni swiphiqo leswi a va ta langutana na swona. Eku sunguleni, Yesu a a va byele leswaku u ta dlayiwa. (Matewu 16:21) Kutani u va byele hi ku kongoma leswaku na vona a va ta kanetiwa hi ndlela ya tihanyi. U te: “Vanhu va ta mi nghenisa enhlomulweni, va mi dlaya, naswona mi ta vengiwa hi matiko hinkwawo hikwalaho ka vito ra mina.” A swi nga ta helela kwalaho. Vaprofeta va mavunwa a va ta kanganyisa vo tala. Van’wana a va ta khunguvanyeka kutani va hehlana ni ku vengana. Kasi van’wana, kahle-kahle “vo tala,” a va ta pfumelela rirhandzu ra vona ri hola eka Xikwembu ni le ka Rito ra xona.—Matewu 24:9-12.

3. Ha yini marito ya Yesu lama kumekaka eka Matewu 24:14 ma hlamarisa hakunene?

³ Endzhaku ko hlamusela mhaka yoleyo leyi nga tsakisiki, Yesu u vule marito lama faneleke ma hlamarise vadyondzisiwa va yena. U te: “Mahungu lamanene lawa ya mfumo ma ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo leyi akiweke leswaku byi va vumbhoni ematikweni hinkwawo; kutani hi kona makumu ma nga ta fika.” (Matewu 24:14) Ina, ntirho lowu Yesu a wu sunguleke eIsrayele—wa ku “nyikela vumbhoni malunghana ni ntiyiso”—a wu ta ya emahlweni, wu ndlandlamuka ni misava hinkwayo. (Yohane 18:37) I vuprofeta lebyi hlamarisaka hakunene! Leswaku ntirho wolowo wu ndlandlamuka wu fika “ematikweni hinkwawo” a swi nga ta olova; leswaku wu endliwa hi vanhu lava a va ta “vengiwa hi matiko hinkwawo” a ku ta va singita. Ku hetisisiwa ka ntirho wolowo lowukulu a ku nga ta kombisa vuhosi ni matimba ya Yehovha ntsena, kambe ni rirhandzu, tintswalo ni ku lehisa ka yena mbilu. Ku tlula kwalaho, a ku ta nyika malandza yakwe nkarhi wo kombisa ripfumelo ni ku tinyiketela ka wona eka yena.

4. I vamani lava lerisiweke ku hetisisa ntirho wa ku nyikela vumbhoni, naswona Yesu u va chavelele njhani?

⁴ Yesu u swi veke erivaleni leswaku vadyondzisiwa vakwe va ni ntirho lowukulu. Loko a nga si tlhandlukela etilweni, Yesu u ye eka vona a fika a ku: “Mi ta amukela matimba loko moya lowo kwetsima wu fika ehenhla ka n’wina, naswona mi ta va timbhoni ta mina eYerusalema swin’we ni le tikweni hinkwaro ra Yudiya ni le Samariya ni ku ya fika endhawini ya le kule swinene ya misava.” (Mintirho 1:8) Ina, van’wana a va ta pfuneta endzhakunyana. Hambiswiritano, vadyondzisiwa a va ri vatsongo. Swi fanele swi va khutazile swinene ku tiva leswaku moya wo kwetsima wa Xikwembu lowu nga ni matimba a wu ta va seketela leswaku va hetisisa ntirho lowu va nyikiweke wona hi Xikwembu!

5. I yini leswi vadyondzisiwa a va nga swi tivi malunghana ni ntirho wa ku nyikela vumbhoni?

⁵ Vadyondzisiwa a va swi tiva leswaku va fanele  va chumayela mahungu lamanene ni ku “endla vanhu va matiko hinkwawo va va vadyondzisiwa.” (Matewu 28:19, 20) Kambe a va nga swi tivi leswaku vumbhoni byi ta nyikeriwa hi rixaladza ku fikela kwihi, naswona a va nga swi tivi leswaku makumu ma ta fika rini. Na hina a hi swi tivi. Sweswo swi tiviwa hi Yehovha ntsena. (Matewu 24:36) Loko vumbhoni byi nyikeriwe hi ndlela leyi Yehovha a enerisekaka ha yona, u ta herisa mafambiselo lawa ya swilo lama hombolokeke. Hi kona Vakreste va nga ta swi twisisa leswaku ntirho wo chumayela wu endliwe hi ndlela leyi Yehovha a enerisekeke ha yona. Vadyondzisiwa volavo vo sungula a va nga ri na vuthala bya mpimo lowu vumbhoni a byi ta chumayeriwa ku fikela eka wona enkarhini lowu wa makumu.

Vumbhoni Eka Lembe-xidzana Ro Sungula

6. Ku humelele yini hi Pentekosta ya 33 C.E. ni le ndzhakunyana ka yona?

⁶ Eka lembe-xidzana ro sungula, ntirho wo chumayela hi Mfumo ni wa ku endla vadyondzisiwa wu ve ni vuyelo byo hlamarisa. Hi siku ra Pentekosta ya 33 C.E., vadyondzisiwa va kwalomu ka 120 a va ri ekamareni ra le henhla eYerusalema. Moya wo kwetsima wa Xikwembu wu chuluriwe ehenhla ka vona, muapostola Petro u nyikele nkulumo leyi khutazaka a hlamusela leswi singita leri ri vulaka swona, kutani vanhu va kwalomu ka 3 000 va ve vapfumeri ivi va khuvuriwa. Sweswo a ko va masungulo ntsena. Hambileswi varhangeri va vukhongeri va lweke hi matimba leswaku va yimisa ku chumayeriwa ka mahungu lamanene, “Yehovha a a hambeta a [tisela vadyondzisiwa] lava ponisiwaka, siku ni siku.” Hi ku hatlisa “nhlayo ya vavanuna yi [fike] kwalomu ka 5 000.” Hiloko “lava pfumelaka eHosini va ya va engeteleka, vunyingi bya vavanuna ni vavasati.”—Mintirho 2:1-4, 8, 14, 41, 47; 4:4; 5:14.

7. Ha yini ku hundzuka ka Korneliyo ku ve xiendlakalo xa nkoka?

⁷ Hi lembe ra 36 C.E. ku ve ni xiendlakalo xin’wana xa nkoka—ku hundzuka ni ku khuvuriwa ka Korneliyo, un’wana wa Vamatiko. Loko a kongomisa muapostola Petro eka munhu yoloye loyi a chavaka Xikwembu, Yehovha u kombise leswaku xileriso xa Yesu xa ku “endla vanhu va matiko hinkwawo va va vadyondzisiwa” a xi nga ta hetisisiwa eka Vayuda lava tshamaka eka matiko yo hambana-hambana ntsena. (Mintirho 10:44, 45) Xana lava a va rhangela va angurise ku yini? Loko vaapostola ni vakulukumba lava a va ri eYudiya va lemuke leswaku mahungu lamanene a ma ta chumayeriwa ni le ka vanhu va matiko—lava nga riki Vayuda—va vangamise Xikwembu. (Mintirho 11:1, 18) Hi hala tlhelo, ntirho wo chumayela wu ye emahlweni wu tswala mihandzu exikarhi ka Vayuda. Endzhaku ka malembe, kumbexana kwalomu ka 58 C.E., handle ka vapfumeri va Vamatiko ku ve ni “vapfumeri va magidi [yo tala ya Vayuda].”—Mintirho 21:20.

8. Xana mahungu lamanene ma n’wi khumba njhani munhu ha un’we?

⁸ Hambileswi swiviko swa tinhlayo ta ku engeteleka ka Vakreste va lembe-xidzana ro sungula swi tsakisaka, hi fanele hi dzikisa mianakanyo eka vanhu hi voxe. Rungula ra Bibele leri va ri tweke ri ve ni matimba swinene. (Vaheveru 4:12) Ri byi cince hi ndlela yo hlamarisa vutomi bya lava va ri amukeleke. Munhu ha un’we u sungule ku hanya vutomi lebyi tengeke, a ambala vumunhu lebyintshwa, kutani a famba hi ndlela leyi tsakisaka  Xikwembu. (Vaefesa 4:22, 23) Swi tano ni namuntlha. Naswona hinkwavo lava va amukelaka mahungu lamanene va ni ntshembo lowunene wa ku hanya hi masiku.—Yohane 3:16.

Ku Va Vatirhi-kulobye Ni Xikwembu

9. Hi rihi lunghelo ni vutihlamuleri lebyi Vakreste vo sungula va lemukeke leswaku byi vekiwe emakatleni ya vona?

⁹ Vakreste vo sungula a va nga anakanyi leswaku leswi a swi humelela enkarhini wolowo a swi vangiwa hi vona. A va pfumela leswaku ntirho wa vona wa ku chumayela a wu seketeriwa hi “matimba ya moya lowo kwetsima.” (Varhoma 15:13, 19) Yehovha hi yena loyi a a endla leswaku nhlengeletano yi kula hi tlhelo ra moya. Hi nkarhi lowu fanaka, Vakreste volavo a va swi tiva leswaku va ni lunghelo ni vutihlamuleri bya ku va “vatirhi-kulobye ni Xikwembu.” (1 Vakorinto 3:6-9) Hikwalaho, ku pfumelelana ni xitsundzuxo xa Yesu, va tikarhate hi matimba entirhweni lowu a va averiwe wona.—Luka 13:24.

10. Hi wahi matshalatshala lawa Vakreste van’wana va lembe-xidzana ro sungula va ma endleke leswaku va nyikela vumbhoni eka matiko hinkwawo?

¹⁰ Tanihi “muapostola eka matiko,” Pawulo u fambe magidi ya tikhilomitara emisaveni ni le lwandle, a simeka mavandlha yo tala exifundzheni xa Rhoma lexi vuriwaka Asia, kun’we ni le Greece. (Varhoma 11:13) Nakambe u ye eRhoma, kumbexana ni le Spain. Hi nkarhi lowu fanaka, muapostola Petro, loyi a a tamerisiwe “mahungu lamanene ya lava nga yimbangiki,” u ye etlhelweni lerin’wana a ya chumayela eBabilona, laha a ku tele Vayuda enkarhini wolowo. (Vagalatiya 2:7-9; 1 Petro 5:13) Exikarhi ka vo tala lava a va tikarhata swinene entirhweni wa Hosi a ku ri ni vavasati vo tanihi Trayifina na Trayifosa. Wansati un’wana, loyi a vuriwaka Persida, ku vuriwa leswaku “u endle mintirho yo tala eHosini.”—Varhoma 16:12.

11. Yehovha u ma katekise njhani matshalatshala ya vadyondzisiwa?

¹¹ Yehovha u ma katekise swinene matshalatshala ya vanhu vo tano ni van’wana lava tirhaka hi matimba. Ku nga si hela malembe ya 30 Yesu a profete leswaku vumbhoni byi ta chumayeriwa ematikweni hinkwawo, Pawulo u tsale leswaku ‘mahungu lamanene’ ma “[chumayeriwe] eka ntumbuluko hinkwawo lowu nga ehansi ka tilo.” (Vakolosa 1:23) Xana makumu ma fikile hi nkarhi wolowo? Hi ndlela yo karhi ma fikile. Ma fikele mafambiselo ya swilo ya Vayuda hi lembe ra 70 C.E. loko masocha ya Rhoma ma lovisa Yerusalema ni tempele ya kona. Kambe Yehovha a a lava leswaku vumbhoni lebyikulu byi nyikeriwa a nga si herisa mafambiselo ya swilo ya Sathana emisaveni hinkwayo.

Vumbhoni Lebyi Nyikeriwaka Namuntlha

12. Xana Swichudeni swa Bibele swo sungula a swi xi twisisa njhani xileriso xa ku ya chumayela?

¹² Exiphen’wini xo hetelela xa lembe-xidzana ra vu-19, vugandzeri lebyi tengeke byi simekiwile endzhaku ka loko vugwinehi bya vukhongeri byi ve kona nkarhi wo leha. Swichudeni swa Bibele, hilaha Timbhoni ta Yehovha a ti tiviwa hakona enkarhini wolowo, a swi xi twisisa kahle xileriso xo endla vadyondzisiwa emisaveni hinkwayo. (Matewu 28:19, 20) Hi 1914, a ku ri ni vanhu va kwalomu ka 5 100 lava a va hlanganyela entirhweni wo chumayela, naswona mahungu lamanene a ma fike ematikweni ya 68. Hambiswiritano, Swichudeni swa Bibele swo sungula enkarhini wolowo a swi nga yi twisisi hi ku helela Matewu 24:14. Eku heleni ka lembe-xidzana ra vu-19, Bibele leyi tameleke mahungu lamanene kumbe evhangeli, a yi  hundzuluxeriwe yi tlhela yi kandziyisiwa hi mavandla ya Bibele hi tindzimi to tala, kutani yi hangalasiwa emisaveni hinkwayo. Kutani hi makume ya malembe, Swichudeni swa Bibele a swi anakanya leswaku vumbhoni ana se byi nyikeriwile ematikweni hinkwawo.

13, 14. I ku twisisa kwihi ko antswa malunghana ni ku rhandza ka Xikwembu ni xikongomelo xa xona loku hlamuseriweke enkandziyisweni wa 1928 wa Xihondzo xo Rindza?

¹³ Hakatsongo-tsongo, Yehovha u pfune vanhu vakwe leswaku va ku twisisa kahle ku rhandza ka yena ni xikongomelo xa yena. (Swivuriso 4:18) Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xa December 1, 1928, xi te: “Xana hi nga vula leswaku ku hangalasiwa ka Bibele ku hetisise ku chumayeriwa loku profetiweke ka evhangeli ya mfumo? Doo! Hambileswi Bibele yi hangalasiweke hi ndlela leyi, ntlawa lowutsongo wa timbhoni ta Xikwembu emisaveni wa ha ri ni vutihlamuleri bya ku kandziyisa tibuku leti hlamuselaka [xikongomelo] xa Xikwembu ni bya ku ya emitini leyi Tibibele leti ti siyiweke eka yona. Loko swi nga ri tano vanhu a va nge swi tivi leswaku hulumendhe ya Mesiya yi simekiwile enkarhini wa hina.”

¹⁴ Nkandziyiso wolowo wa Xihondzo xo Rindza wu ye emahlweni wu ku: “Hi 1920, . . . Swichudeni swa Bibele swi lulamise ndlela leyi a swi byi twisisa ha yona vuprofeta bya Hosi ya hina lebyi nga eka Matewu 24:14. Hi nkarhi wolowo swi lemuke leswaku ‘evhangeli leyi’ a yi fanele yi chumayeriwa emisaveni hinkwayo leswaku byi va vumbhoni eka Vamatiko kumbe eka vanhu va matiko hinkwawo, a ku nga ri evhangeli ya mfumo lowu a wa ha ta, kambe a ku ri evhangeli leyi huwelelaka leswaku Hosi Mesiya u sungule ku fuma misava.”

15. Xana ntirho wo nyikela vumbhoni wu ndlandlamuke ku fikela kwihi ku sukela hi va-1920?

¹⁵ “Ntlawa [wolowo] lowutsongo wa timbhoni” hi va-1920 a wu tshamanga wu ri wutsongo. Eka makume ya malembe lama landzeleke, ku lemukiwe “ntshungu lowukulu” wa “tinyimpfu tin’wana” kutani wu sungula ku hlengeletiwa. (Nhlavutelo 7:9; Yohane 10:16) Namuntlha ku ni vachumayeri va mahungu lamanene va 6 613 829 ematikweni ya 235. Vuprofeta byi hetiseke hi ndlela yo hlamarisa swinene! “Mahungu lamanene Iawa ya mfumo” a ma si tshama ma chumayeriwa hi mpimo lowukulu swonghasi ku fana ni namuntlha. A ku si tshama ku va ni malandza yo tala swonghasi ya Yehovha lama tshembekaka emisaveni.

16. Ku hetisisiwe yini eka lembe ra ntirho leri hundzeke? (Vona chati eka matluka 27-30.)

¹⁶ Ntshungu lowukulu wa Timbhoni wu khomisanile wu tirha hi matimba eka lembe ra ntirho ra 2005. Ku hetiwe tiawara to tlula biliyoni eku chumayeriweni ka mahungu lamanene ematikweni ya 235. Ku endliwe maendzo yo vuyela ya timiliyoni, naswona ku fambisiwe tidyondzo ta Bibele leti hlayiwaka hi timiliyoni. Ntirho lowu wu endliwe hi Timbhoni ta Yehovha leti tirhiseke nkarhi ni swilo swa tona leswaku ti vulavula ni van’wana hi Rito ra Xikwembu. (Matewu 10:8) Hi ku tirhisa moya wakwe wo kwetsima lowu nga ni matimba, Yehovha u hambeta a nyika malandza yakwe matimba leswaku ma hetisisa ku rhandza kakwe.—Zakariya 4:6.

Ku Tikarhatela Ku Nyikela Vumbhoni

17. Vanhu va Yehovha va angurisa ku yini eka marito ya Yesu ya ku chumayela mahungu lamanene?

¹⁷ Hambileswi se ku hundzeke malembe ya kwalomu  ka 2 000 Yesu a vule leswaku mahungu lamanene ma ta chumayeriwa, ku hiseka ka vanhu va Xikwembu entirhweni lowu a ku tsananga. Ha swi tiva leswaku loko hi tiyisela eku endleni ka leswinene hi ta va hi kombisa timfanelo ta Yehovha ta rirhandzu, tintswalo ni ku lehisa mbilu. Ku fana na yena, a hi naveli leswaku ku va ni loyi a lovaka, kambe hi navela leswaku vanhu va hundzuka va tlhelela eka Yehovha. (2 Vakorinto 5:18-20; 2 Petro 3:9) Timbhoni ta Yehovha leti pfurhaka hi moya wa Xikwembu, ti hambeta ti chumayela mahungu lamanene hi ku hiseka ku ya fika emakun’wini ya misava. (Varhoma 12:11) Hikwalaho, vanhu hinkwako-nkwako va amukela ntiyiso ivi va fambisana ni vukongomisi bya Yehovha bya rirhandzu. Xiya swikombiso swi nga ri swingani.

18, 19. I mintokoto yihi leyi u nga yi hlamuselaka ya vanhu lava amukeleke mahungu lamanene?

¹⁸ Charles a a ri n’wamapurasi wa le vupela-dyambu bya Kenya. Hi 1998 u xavise tikhilogiramu to tlula 8 000 ta fole ivi a kuma xitifiketi xa ku va N’wamapurasi Lonkulu Wa Fole. Hi nkarhi wolowo u sungule ku dyondza Bibele. Endzhakunyana u lemuke leswaku munhu loyi a tirhanaka ni fole u tlula xileriso xa Yesu xa ku rhandza warikwavo. (Matewu 22:39) Loko a swi vonile leswaku ‘n’wamapurasi lonkulu wa fole’ kahle-kahle i ‘mudlayi lonkulu,’ Charles u fafazele swimilana swa yena swa fole hi chefu. U endle nhluvuko ku fikela laha a tinyiketelaka ni ku khuvuriwa, naswona sweswi i phayona ra nkarhi hinkwawo tlhelo nandza wa vutirheli.

¹⁹ A swi kanakanisi leswaku Yehovha u ninginisa matiko hi ku tirhisa vumbhoni lebyi nyikeriwaka emisaveni hinkwayo, naswona swilo leswi navelekaka—ku nga vanhu—swa nghenetela. (Hagayi 2:7) Pedro, loyi a tshamaka ePortugal, u sungule ku nghena xikolo xa vufundhisi loko a ha ri ni malembe ya 13. Xikongomelo xakwe a ku ri ku va murhumiwa ni ku dyondzisa vanhu Bibele. Kambe endzhakunyana u tshike xikolo xa vufundhisi hikuva Bibele a yi nga tirhisiwi ngopfu etlilasini yakwe. Endzhaku ka malembe ya tsevu, se a a dyondza ntivo-miehleketo eyunivhesiti ya Lisbon. A a tshama na mhani-ntsongo wakwe loyi a nga Mbhoni ya Yehovha, kutani u n’wi khutaze ku dyondza Bibele. Enkarhini wolowo, Pedro a a nga tiyiseki loko Xikwembu xi ri kona, naswona a swi n’wi tikela ku endla xiboho xa ku dyondza Bibele kumbe e-e. U vulavule ni mudyondzisi wakwe wa ntivo-miehleketo malunghana ni xiphiqo lexi a langutaneke na xona xa ku endla xiboho. Mudyondzisi u vule leswaku dyondzo ya ntivo-miehleketo yi dyondzisa leswaku vanhu lava nga kotiki ku tiendlela swiboho hakanyingi va tionhela swo tala. Hiloko Pedro a endla xiboho xa ku dyondza Bibele. Wa ha ku khuvuriwa ku nga ri khale, naswona se u fambisa tidyondzo ta Bibele ta yena n’wini.

20. Ha yini hi nga tsakaka leswi vumbhoni ematikweni byi nyikeriwaka hi mpimo lowukulu swonghasi?

²⁰ A hi si swi tiva leswaku vumbhoni byi ta nyikeriwa ku fikela kwihi ematikweni, naswona a hi ri tivi siku ni nkarhi lowu makumu ma nga ta fika ha wona. Lexi hi xi tivaka hileswaku ma ta fika ku nga ri khale. Ha tsaka leswi ku chumayeriwa ka mahungu lamanene hi mpimo lowukulu swonghasi ku nga xin’wana xa swikombiso swo tala swa leswaku wu tshinele nkarhi wa leswaku Mfumo wa Xikwembu wu siva tihulumendhe ta vanhu. (Daniyele 2:44) Lembe ni lembe vanhu va timiliyoni va nyikiwa nkarhi wa ku amukela mahungu lamanene, naswona sweswo swi vangamisa Yehovha Xikwembu xa hina. Onge hi nga tiyimisela ku tshama hi tshembekile, hi khomisana ni vamakwerhu emisaveni hinkwayo hi hiseka entirhweni wa ku nyikela vumbhoni ematikweni hinkwawo. Loko hi endla tano, hi ta tiponisa hina hi tlhela hi ponisa lava hi yingisaka.—1 Timotiya 4:16.

Wa Tsundzuka Xana?

• Ha yini Matewu 24:14 yi tamele vuprofeta byo hlawuleka swonghasi?

• Vakreste vo sungula va endle matshalatshala wahi eku chumayeleni, naswona vuyelo byi ve byihi?

• Swichudeni swa Bibele swi sungule ku xi twisisa njhani xilaveko xa ku nyikela vumbhoni eka vanhu va matiko hinkwawo?

• Loko u kambisisa ntirho wa vanhu va Yehovha wa lembe ra ntirho leri hundzeke, i yini leswi ku tsakisaka?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

 [Chati leyi nga eka tluka 27-30]

XIVIKO XA LEMBE RA NTIRHO RA 2005 XA TIMBHONI TA YEHOVHA EMISAVENI HINKWAYO

 (See bound volume)

[Mepe/Swifaniso leswi nga eka tluka 25]

Pawulo u famba-fambe magidi ya tikhilomitara emisaveni ni le lwandle, a chumayela mahungu lamanene

[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]

Yehovha u kongomise Petro leswaku a ya nyikela vumbhoni eka Korneliyo ni ndyangu wakwe