Micato Leyi Xiximekaka eMahlweni Ka Xikwembu Ni Vanhu

“Ku va ni nkhuvo wa vukati eKana . . . Yesu ni vadyondzisiwa vakwe a va rhambiwile na vona enkhubyeni wa vukati.”—YOHANE 2:1, 2.

1. Xiviko lexi vulavulaka hi Yesu loko a ri eKana xi kokela nyingiso eka yini?

YESU, mana wakwe ni vadyondzisiwa va yena van’wana a va swi tiva leswaku mucato lowu xiximekaka exikarhi ka vanhu va Xikwembu wu nga tisa ntsako. Kreste u kale a endla leswaku mucato wun’wana wu hlawuleka hi ku endla singita ro sungula ku vikiwa kwalaho, leri endleke leswaku vanhu va wu tsakela swinene. (Yohane 2:1-11) Kumbexana u swi tsakerile ku va kona emicatweni ya Vakreste lava lavaka ku tirhela Yehovha tanihi vatekani lava tsakeke. Kumbe u wu langutele hi mahlo-ngati nkarhi lowu wena u nga ta va ni mucato wo tano kumbe u pfuna munghana wa wena leswaku mucato wa yena wu va lowu humelelaka. U nga endla yini leswaku u va ni mucato lowu humelelaka?

2. Hi rihi rungula leri kumekaka eBibeleni leri vulavulaka hi micato?

² Vakreste va kume leswaku ndzayo leyi kumekaka eRitweni ra Xikwembu leri huhuteriweke yi pfuna swinene loko wanuna ni wansati va hlela ku tekana. (2 Timotiya 3:16, 17) I ntiyiso leswaku Bibele a yi nyikeli vuxokoxoko hinkwabyo malunghana ni maendlelo ya mucato wa Vukreste. Leswi swa twisiseka hikuva mikhuva ni swilaveko swa nawu swa hambana hi ku ya hi tindhawu ni minkarhi. Hi xikombiso, eIsrayele wa khale a ku nga ri na nkhuvo wa vukati lowu hleriweke. Hi siku ra mucato, wanuna a a tisa nsati wakwe emutini wakwe kumbe wa tata wakwe. (Genesa 24:67; Esaya 61:10; Matewu 1:24) Xiendlo lexi xa le rivaleni a xi kombisa leswaku munhu u tekile, handle ka ku va ni nkhuvo lowu hleriweke lowu tolovelekeke eka micato yo tala namuntlha.

3. Hi le ka xiendlakalo xihi eKana laha Yesu a fikeke a pfuneta?

³ Vaisrayele a va xiya goza rolero tanihi leri kombisaka leswaku munhu u nghenele vukati kumbe u catile. Endzhaku ka sweswo, va nga ha va ni nkhuvo wa ku tlangela wo tanihi lowu boxiweke eka Yohane 2:1. Tibibele to tala ti hundzuluxela ndzimana yoleyo hi ndlela leyi: “A ku ri ni mucato eKana.” Kambe rito ra ririmi ro sungula ri hundzuluxeriwa  hilaha ku faneleke ri va “nkhuvo wa vukati” kumbe “nkhuvo wa mucato.” * (Matewu 22:2-10; 25:10; Luka 14:8) Xiviko lexi xi swi veka erivaleni leswaku Yesu a a ri kona naswona u engetele ntsako eka nkhuvo lowu wa mucato wa Xiyuda. Hambiswiritano, yinhla ya nkoka hileswaku ndlela leyi mucato a wu endliwa ha yona eminkarhini yoleyo ya hambana ni leswi endliwaka hi vo tala namuntlha.

4. I mucato wa muxaka muni lowu Vakreste van’wana va wu hlawulaka, naswona ha yini?

⁴ Ematikweni yo tala namuntlha, Vakreste lava lavaka ku nghenela vukati va fanele va fikelela swilaveko swo karhi swa le nawini. Loko se va endle tano, va nga ha cata hi ndlela yihi na yihi leyi amukelekaka hi ku ya hi nawu. Va nga ha endla xinkhubyana xo olova lexi fambisiwaka hi muavanyisi, meyara kumbe mutirheli wa vukhongeri la pfumeleriweke hi Mfumo. Van’wana va hlawula ku tekana hi ndlela yoleyo, kumbexana va kombela maxaka ma nga ri mangani kumbe vanghana lava nga Vakreste leswaku va va kona tanihi timbhoni ta le nawini kumbe ku ta hlanganyela eka ntsako wa xiendlakalo lexi xa nkoka. (Yeremiya 33:11; Yohane 3:29) Hilaha ku fanaka, Vakreste van’wana va nga ha hlawula ku nga vi ni nkhuvo wa vukati lowukulu lowu nga ta lava leswaku va endla malunghiselelo yo tala ni ku tirhisa mali yo tala. Ematshan’weni ya sweswo, va nga ha hlela leswaku ku dyiwa swakudya swin’we ni vanghana va nga ri vangani. Ku nga khathariseki leswaku hi ta rhandza ku hlawula yini, hi fanele hi xiya leswaku Vakreste van’wana lava wupfeke va nga ha va ni langutelo leri nga faniki ni ra hina.—Varhoma 14:3, 4.

5. Ha yini Vakreste vo tala va lava leswaku ku nyikeriwa nkulumo ya mucato loko va tekana, naswona yi vulavula hi yini?

⁵ Mimpatswa yo tala leyi nga Vakreste yi hlawula leswaku ku nyikeriwa nkulumo leyi sekeriweke eBibeleni emicatweni ya yona. * Va swi xiya leswaku Yehovha u sungule vukati naswona eRitweni ra yena u va nyika switsundzuxo swa vutlhari swa ndlela leyi vukati byi nga humelelaka ha yona ni ku tisa ntsako. (Genesa 2:22-24; Marka 10:6-9; Vaefesa 5:22-33) Naswona mimpatswa yo tala yi lava leswaku vanghana ni maxaka ya yona lama nga Vakreste ma hlanganyela eka xiendlakalo xexo xo tsakisa. Kambe, hi nga swi languta njhani swilaveko swo hambana-hambana swa le nawini, maendlelo ni mukhuva wa xintu wa le ndhawini ya ka hina? Xihloko lexi xi ta tlhuvutsa swiyimo swa le tindhawini to hambana-hambana. Swin’wana swi nga ha hambana swinene ni leswi u swi tivaka kumbe leswi endliwaka endhawini ya ka n’wina. Nilokoswiritano, u nga xiya misinya ya milawu yin’wana leyi fanaka kumbe timhaka leti nga ta nkoka eka malandza ya Xikwembu.

Vukati Lebyi Xiximekaka Hi Lebyi Hetisisaka Swilaveko Swa Le Nawini

6, 7. Ha yini hi fanele hi tikarhatela ku tsarisa vukati bya hina hi ku ya hi nawu, naswona hi nga swi endlisa ku yini leswi?

⁶ Hambileswi Yehovha a sunguleke vukati, tihulumendhe ta vanhu ti ni vulawuri byo karhi eka swiendlo swa lava lavaka ku tekana. Leswi swa fanela. Yesu u te: “Tlheriselani swilo swa Khezari eka Khezari, kambe swilo swa Xikwembu eka Xikwembu.” (Marka 12:17) Hilaha ku fanaka, muapostola Pawulo u lerisile: “Moya-xiviri wun’wana ni wun’wana a wu tiveke ehansi ka valawuri lava tlakukeke, hikuva a ku na vulawuri lebyi nga humiki eka Xikwembu; valawuri lava nga kona va vekiwe hi Xikwembu eswiyin’weni swa vona leswi hikiweke.”—Varhoma 13:1; Tito 3:1.

⁷ Ematikweni yo tala, Khezari, kumbe valawuri va tiko hi vona va bohaka leswaku i mani la fanelekaka ku cata. Xisweswo, loko Vakreste vambirhi lava ntshunxekeke hi ku ya hi Matsalwa va hlawula ku tekana, va landzela milawu ya kwalaho malunghana ni vukati. Leswi swi nga ha katsa ku kuma xitifiketi xa mucato eka muyimeri la vekiweke hi Mfumo leswaku a catisa vanhu kumbexana ni ku tsarisa vukati lebyi se byi nga kona. Loko Khezari Awugusto a lave leswaku vaaki va “tsarisiwa,” Mariya na Yosefa va yingisile kutani va ya eBetlehema leswaku va “ya tsarisiwa.”—Luka 2:1-5.

8. Xiboho xa vukati xi tiye ku fikela kwihi, naswona hi wihi mukhuva wa Timbhoni ta Yehovha lowu kombisaka ndlela leyi ti yi twisisaka ha yona mhaka leyi?

⁸ Loko Vakreste vambirhi va tekana hi ndlela leyi  nga enawini ni leyi pfumeleriwaka, Xikwembu xi teka vukati byebyo byi ri enawini. Hikwalaho, Timbhoni ta Yehovha a ti xi phindhi xinkhubyana lexi nga enawini, hambi ku ri ku phindha swihlambanyo swa vukati ku fana ni loko mpatswa wu hlanganisa 25 kumbe 50 wa malembe wu tekanile. (Matewu 5:37) (Tikereke tin’wana ti honisa vukati bya xilungu lebyi pfumeleriweke hi nawu, ti vula leswaku loko byi nga katekisiwanga hi mufundhisi kumbe a vula leswaku mpatswa wo karhi se i nuna na nsati, vukati byebyo a hi bya xiviri.) Ematikweni yo tala, hulumendhe yi pfumelela mutirheli la nga Mbhoni ya Yehovha leswaku a va mutsarisi wa vukati. Loko sweswo swi koteka, a nga ha catisa vatekani hi nkarhi wa nkulumo ya mucato eHolweni ya Mfumo. Yoleyo i ndhawu ya vugandzeri bya ntiyiso leyi swi faneleke leswaku ku nyikeriwa nkulumo leyi vulavulaka hi lunghiselelo leri, leri sunguriweke hi Yehovha Xikwembu.

9. (a) Emhakeni ya vanhu lava tekanaka hi xilungu, i yini leswi mpatswa lowu nga Vakreste wu nga hlawulaka ku swi endla? (b) Vakulu va nga katseka njhani eka malunghiselelo ya mucato?

⁹ Ematikweni man’wana, nawu wu lava leswaku mpatswa wu tekana ehofisini ya hulumendhe, yo tanihi le holweni ya doroba kumbe emahlweni ka muyimeri la vekiweke hi mfumo. Hakanyingi Vakreste va hlawula ku va ni nkulumo ya mucato eHolweni ya Mfumo hi siku rero kumbe leri landzelaka, endzhaku ko teka goza rero ra le nawini. (I swinene leswaku ku nga hundzi masiku yo tala ku nga si nyikeriwa nkulumo ya Bibele endzhaku ka loko va tsarisile, hikuva se va tekanile emahlweni ka Xikwembu ni vanhu ku katsa ni vandlha ra Vukreste.) Loko mpatswa lowu nga ta tekana hi xilungu wu tsakela ku va ni nkulumo eHolweni ya Mfumo yo karhi, wu fanele wu kombela mpfumelelo ka ha ri emahlweni eka vakulu lava vumbaka Komiti ya Ntirho ya Vandlha. Loko vakulu lava se va kumisisile leswaku mpatswa lowu wu ni xiyimo lexinene, va fanele va tiyiseka leswaku nkarhi wa mucato a wu nge kavanyeti minhlangano ya nkarhi na nkarhi ni minongonoko leyi se yi hleriweke eholweni. (1 Vakorinto 14:33, 40) Va ta tlhela va kambisisa malunghiselelo wahi na wahi ya le holweni lawa lava nga ta tekana va kombeleke ku ma endla eholweni, ivi va endla xiboho xa loko ku ta endliwa xitiviso malunghana ni ku tirhisiwa ka yona.

10. Loko vanhu va ta tekana hi xilungu, sweswo swi ta yi khumba njhani nkulumo ya mucato?

¹⁰ Nkulu loyi a nyikelaka nkulumo ya mucato u ta ringeta ku endla leswaku yi va leyi tsakisaka, yi aka hi tlhelo ra moya naswona yi xiximeka. Loko mpatswa ana se wu tekane hi xilungu, loyi a nyikelaka nkulumo u ta swi veka erivaleni leswaku mpatswa lowu ana se wu tekane hi ku ya hi nawu wa Khezari. Loko mpatswa wu nga swi vulanga swihlambanyo swa vukati loko wu tsarisa, wu nga ha lava ku swi vula loko ku hetiwa nkulumo. * Loko mpatswa wolowo wu swi vurile swihlambanyo swa vukati loko wu tsarisa, kambe wu lava ku tlhela wu swi vula emahlweni ka Yehovha swin’we ni vandlha, wu nga swi vula swi va eka nkarhi lowu hundzeke, wu kombisa leswaku ana se wu ‘paniwe swin’we.’—Matewu 19:6; 22:21.

11. Etindhawini tin’wana, mpatswa wu tekana njhani, naswona ndlela yoleyo yi yi khumba njhani nkulumo ya mucato?

¹¹ Etindhawini tin’wana, swi nga ha endleka nawu wu nga lavi leswaku mpatswa wu tekana hi ku endla nkhuvo wo karhi, hambi ku ri ku ya eka muyimeri wa hulumendhe. Loko va nyika mutirhela-mfumo fomo yo tsarisa vukati leyi sayiniweke va va se va tekanile. Hi nkarhi wolowo xitifiketi xa vukati xa tsarisiwa. Hi ndlela yoleyo mpatswa wu tekiwa tanihi nuna ni nsati naswona siku leri nga eka xitifiketi i siku leri va nga tekana ha rona. Hilaha swi boxiweke hakona hala henhla, mpatswa lowu se wu tekaneke wu nga ha lava leswaku endzhakunyana ka loko wu tsarise vukati bya wona, ku nyikeriwa nkulumo leyi sekeriweke eBibeleni eHolweni ya Mfumo. Makwerhu loyi a wupfeke emoyeni loyi a nga hlawuriwa leswaku a nyikela nkulumo u ta byela hinkwavo lava nga kona leswaku mpatswa lowu wu tekanile hikwalaho ka  leswi wa ha ku tsarisaka vukati bya wona. Swihlambanyo swihi na swihi swa vukati swi ta vuriwa hi ku pfumelelana ni leswi nga eka ndzimana 10 ni nhlamuselo ya yona ya le hansi. Lava nga kona eHolweni ya Mfumo va ta tsaka swin’we ni mpatswa lowu va tlhela va vuyeriwa eka ndzayo leyi nyikeriweke yi huma eRitweni ra Xikwembu.—Risimu Ra Solomoni 3:11.

Vukati Bya Xintu Ni Bya Xilungu

12. Vukati bya xintu i yini, naswona i yini lexi khutaziwaka endzhaku ko nghenela vukati byo tano?

¹² Ematikweni man’wana, mimpatswa yi nghenela vukati lebyi vuriwaka bya xintu (kumbe bya ndhavuko). Sweswo a swi vuli ku va vanhu vambirhi va tshamisana swin’we kumbe ku tlhakisana, ku nga mukhuva lowu amukelekaka etindhawini tin’wana, hambileswi kahle-kahle va vaka va nga tekananga ximfumo. * Vukati bya xintu lebyi hi vulavulaka hi byona hi lebyi vanhu va byi nghenelaka hi ku ya hi mukhuva lowu amukelekaka eka rixaka ro karhi kumbe ndhawu. Leswi swi nga ha katsa ku humesa ndzovolo, leswi endlaka leswaku mpatswa wu va wu tekane hi ku ya hi nawu ni hi Matsalwa. Hulumendhe yi teka vukati byo tano bya xintu tanihi lebyi fanelaka, lebyi nga enawini ni lebyi bohaka. Endzhaku ka sweswo, hakanyingi swa koteka ku tsarisa vukati bya xintu lebya ha ku endlekaka naswona loko mpatswa wu endle tano wu nga ha kuma xitifiketi xa le nawini. Ku tsarisa vukati swi nga nyika mpatswa nsirhelelo wa le nawini kumbe ku sirhelela nsati wa kona loko a va noni, naswona swi nga sirhelela ni vana vahi na vahi lava nga velekiwaka enkarhini lowu taka. Vandlha ri ta khutaza un’wana ni un’wana la nghenelaka vukati byo tano bya xintu leswaku a ya byi tsarisa hi xihatla. Lexi tsakisaka, swi tikomba onge ehansi ka Nawu wa  Muxe, vukati ni ku velekiwa ka vanhu a swi tsarisiwa ximfumo.—Matewu 1:1-16.

13. Endzhaku ka vukati bya xintu, i yini leswi faneleke malunghana ni nkulumo ya mucato?

¹³ Mpatswa lowu hlanganisiweke hi nawu eka vukati byo tano bya xintu wu va nuna na nsati loko vukati byebyo byi simekiwa. Hilaha swi kombisiweke hakona laha henhla, Vakreste lava nghenelaka vukati byo tano lebyi nga enawini va nga ha swi tsakela ku va va nyikeriwa nkulumo ya mucato ni ku vula swihlambanyo swa vukati eHolweni ya Mfumo. Loko sweswo swi endleka, xivulavuri xi nga ha vula leswaku mpatswa ana se wu tekanile hi ku ya hi milawu ya Khezari. Ku ta va ni nkulumo yin’we ntsena. Tanihi leswi ku nga ni vukati byin’we, laha emhakeni leyi ku nga vukati bya xintu (bya ndhavuko) lebyi fanelaka hi ku ya hi nawu, kutani ku fanele ku va ni nkulumo yin’we ya Matsalwa. Ku endla leswaku timhaka letimbirhi ti endliwa hi nkarhi wun’we loko swi koteka, ngopfu-ngopfu hi siku rin’we swi hoxa xandla eku xiximeni ka vukati bya Vukreste emugangeni.

14. I yini leswi Mukreste a faneleke ku swi endla loko vukati bya xintu ni bya xilungu byi amukeleka?

¹⁴ Ematikweni man’wana laha vukati bya xintu byi tekiwaka byi ri enawini, ku tlhela ku va ni malunghiselelo ya ku tekana hi xilungu. Vukati bya xilungu hi ntolovelo byi endliwa emahlweni ka muyimeri wa mfumo naswona byi nga ha katsa ku vuriwa ka swihlambanyo swa vukati ni ku sayina ebukwini yo tsarisa eka yona. Mimpatswa yin’wana leyi nga Vakreste yi rhandza vukati bya xilungu ku tlula bya xintu. A swi bohi leswaku mimpatswa yi cata hi ku tirhisa tindlela leti hatimbirhi; hinkwato ti le nawini. Leswi vuriweke eka ndzimana 9 na 10 malunghana ni nkulumo ya mucato ni swihlambanyo swa vukati swa tirha ni le ka vukati lebyi tsarisiwaka hi nawu. Nchumu wa nkoka hileswaku mpatswa wu tekana hi ndlela leyi xiximekaka emahlweni ka Xikwembu ni vanhu.—Luka 20:25; 1 Petro 2:13, 14.

Hlayisa Vukati Byi Ri Lebyi Xiximekaka

15, 16. Xichavo xi nga va xiphemu xa nkoka evukatini hi ndlela yihi?

¹⁵ Loko ku ve ni xiphiqo evukatini bya hosi ya le Peresiya, mutsundzuxi wa hosi la vuriwaka Memukana u nyikele xitsundzuxo lexi a xi ta va ni vuyelo lebyinene—‘leswaku vavasati hinkwavo va xixima vanuna va vona.’ (Estere 1:20) Eka vukati bya Vakreste, xitsundzuxo xexo a xi kali xi lava ku nyikeriwa hi hosi leyi nga munhu; vavasati va swi lava ku xixima vanuna va vona. Hilaha ku fanaka, vavanuna lava nga Vakreste va xixima vasati va vona va tlhela va va bumabumela. (Swivuriso 31:11, 30; 1 Petro 3:7) A hi fanelanga hi sungula ku xixima vukati bya hina loko se hi ri ni malembe yo tala hi tekanile. Xichavo xi fanele ku kombisiwa ku sukela eku sunguleni, ina ku sukela hi siku ra mucato.

¹⁶ Wanuna ni wansati—muteki ni mutekiwa—a hi vona ntsena va faneleke va kombisa xichavo hi siku ra mucato. Loko nkulu la nga Mukreste a ta nyikela nkulumo ya mucato, na yona yi fanele yi nyikeriwa hi xichavo. Nkulumo yi fanele yi kongomisiwa eka mpatswa. Leswi nkulumo yi hetisisaka xiphemu xo karhi eku xiximeni ka mpatswa, xivulavuri a xi nge nghenisi mafenya kumbe mintsheketo. A xi fanelanga xi nghenisa ngopfu mavonelo ya xona n’wini lama nga khomisaka mpatswa ni vayingiseri tingana. Ematshan’weni ya sweswo, xi ta lwela ku va ni xinghana naswona xi aka, xi vulavula ngopfu hi Musunguri wa vukati ni ndzayo ya Yena leyi pfunaka swinene. Ina, ndlela leyi xiximekaka leyi nkulu a nyikelaka nkulumo ya mucato ha yona yi ta hoxa xandla eka vukati lebyi dzunisaka Yehovha Xikwembu.

17. Ha yini micato ya Vakreste yi hlanganisa timhaka ta le nawini?

¹⁷ A swi kanakanisi leswaku eka xihloko lexi u xiye tinhla to tala malunghana ni vuxokoxoko bya vukati lebyi nga enawini. Timhaka tin’wana swi nga ha endleka ti nga tirhi hi ku kongoma endhawini ya ka n’wina. Kambe hinkwerhu ka hina hi fanele hi xiya ndlela leyi swi nga swa nkoka ha yona leswaku malunghiselelo ya mucato exikarhi ka Timbhoni ta Yehovha  ma kombisa ku xixima milawu ya ndhawu hikwalaho ka swilaveko swa Khezari. (Luka 20:25) Pawulo u hi khutazile a ku: “Nyikani hinkwavo timfanelo ta vona, loyi a lavaka xibalo n’wi nyikeni xibalo; loyi a lavaka ndzuvo n’wi nyikeni ndzuvo; . . . loyi a lavaka ku xiximiwa n’wi xiximeni.” (Varhoma 13:7) Ina, swa fanela leswaku ku sukela hi siku ra mucato, Vakreste va xixima lunghiselelo leri Xikwembu xi ri vekeke eminkarhini leyi.

18. Hi xihi xiendlakalo xa mucato xa ku tirhandzela lexi lavaka ku kambisisiwa naswona hi nga ri kuma kwihi rungula malunghana na xona?

¹⁸ Endzhaku ka micato yo tala ya Vakreste, vanhu va hlangana leswaku va va ni nkhuvo wa vukati, kumbe swakudya. Tsundzuka leswaku Yesu u hlawule ku va kona enkhubyeni wun’wana wo tano. Loko ku ri ni xiendlakalo xo tano, ndzayo leyi humaka eBibeleni yi nga hi pfuna njhani ku tiyiseka leswaku xiendlakalo xexo na xona xi yisa ku dzuneka eka Xikwembu ni ku siya ndhuma leyinene eka mpatswa lowu wa ha ku tekanaka ni le vandlheni ra Vukreste? Xihloko lexi landzelaka xi ta vulavula hi mhaka yoleyo. *

[Tinhlamuselo ta le hansi]

Wa Tsundzuka Xana?

• Ha yini hi fanele hi lava ku hetisisa timhaka ta nawu ni ta moya emicatweni?

• Loko Vakreste vambirhi va tekana hi xilungu, i yini leswi va nga hlawulaka leswaku swi landzela hi xihatla?

• Ha yini tinkulumo ta mucato ti nyikeriwa eHolweni ya Mfumo?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Eka mucato wa le Israyele wa khale, muteki a a tisa mutekiwa emutini wakwe kumbe wa tata wakwe

[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]

Endzhaku ka vukati bya xintu, Vakreste va nga ha tsakela leswaku ku nyikeriwa nkulumo eHolweni ya Mfumo