“Hi Fanele Ku Yingisa Xikwembu Tanihi Mufumi Ku Tlula Vanhu”

Ku Nyikela Vumbhoni Bya Rixaladza Hi “Xivindzi Lexi Tiyeke”

NTSHUNGU wa vapfukeri lowu kariheke a wu lunghekele ku ba nandza wa Xikwembu la tshembekaka kukondza a fa. Hi nkarhi lowu faneleke, ku fike masocha ya Varhoma ma n’wi susa exikarhi ka vahlaseri volavo kutani ma n’wi hoxa ekhotsweni. Lawa a ku ri masungulo ya swiendlakalo leswi tlhandlamanaka leswi tekeke kwalomu ka ntlhanu wa malembe. Hikwalaho ka sweswo, vatirhela-mfumo vo tala va xiyimo xa le henhla va le Rhoma va byeriwe hi ta Yesu Kreste.

Munhu yoloye loyi a a xanisiwa a ku ri muapostola Pawulo. Kwalomu ka 34 C.E., Yesu u vule leswaku Pawulo (Sawulo) a a ta chumayela hi vito ra Yena emahlweni ka “tihosi.” (Mintirho 9:15) Hi lembe ra 56 C.E., sweswo a swi nga si sungula ku endleka. Hambiswiritano, swilo a swi ta cinca loko riendzo ra vunharhu ra vurhumiwa ra muapostola loyi ri ri kusuhi ni ku hela.

U Hlaseriwe Hi Ntshungu Wa Vapfukeri Kambe A Nga Tshikanga

Pawulo u ye emahlweni ni riendzo ra yena ro ya eYerusalema naswona hi ku pfuniwa “hi moya,” Vakreste van’wana va n’wi lemukise leswaku emutini wolowo a a ta langutana ni nxaniso lowukulu. Hi xivindzi Pawulo u te: “A ndzi lunghekelanga ku bohiwa ntsena kambe ni ku tlhela ndzi fa eYerusalema hikwalaho ka vito ra Hosi Yesu.” (Mintirho 21:4-14) Hi ku hatlisa loko Pawulo a ye etempeleni le Yerusalema, Vayuda lava humaka eAsiya lava swi tivaka leswaku ntirho wo chumayela wa muapostola loyi wu famba kahle endhawini yoleyo, va kucetele ntshungu wa vapfukeri leswaku wu n’wi dlaya. Masocha ya Varhoma ma fike hi xihatla ma n’wi kutsula. (Mintirho 21:27-32) Ku ponisiwa koloko ku nyike Pawulo nkarhi wo hlawuleka wo chumayela ntiyiso malunghana na Kreste eka vayingiseri lava hlundzukeke ni le ka vanhu va xiyimo xa le henhla.

Ku Chumayela Vayingiseri Lava Swi Tikaka Ku Va Fikelela

Pawulo u yisiwe endhawini leyi hlayisekeke a fambisiwa eswitepisini swa khokholo leri vuriwaka Xihondzo xa Antoniya. * Muapostola loyi u nyikele vumbhoni lebyi nga ni matimba eka ntshungu wa vapfukeri lowu nga swirho swa vukhongeri a ri eswitepisini swoleswo. (Mintirho 21:33–22:21) Kambe ku tlhele ku pfuka madzolonga loko a vule leswaku u lerisiwe ku ya chumayela Vamatiko. Lisiya, ndhuna ya nyimpi u lerise leswaku Pawulo a konanisiwa a ri karhi a biwa leswaku va kumisisa lexi endlaka Vayuda va n’wi hehla. Hambiswiritano, loko Pawulo a vule leswaku i muaka-tiko wa le Rhoma, a va ha n’wi banga. Hi siku leri tlhandlamaka, Lisiya u yise Pawulo eka Sanedri leswaku a ya kumisisa leswaku ha yini Vayuda va n’wi hehla.—Mintirho 22:22-30.

Loko a ri emahlweni ka huvo leyi leyi tlakukeke, Pawulo u tlhele a kuma nkarhi wun’wana wo chumayela Vayuda-kulobye. Muvuri loyi wa evhangheli loyi a nga ni xivindzi u hlamusele ntshembo wa yena malunghana ni ku pfuka ka vafi. (Mintirho 23:1-8) Rivengo ra Vayuda ri hambete ri va susumetela ku lava ku dlaya Pawulo naswona va n’wi yise egoveleni ra masocha. Hi siku leri landzelaka nivusiku, u kume xitiyisekiso lexi khutazaka lexi humaka eka Hosi, lexi nge: “Vana ni xivindzi lexi tiyeke! Hikuva leswi a wu nyikela vumbhoni bya rixaladza hi swilo leswi khumbaka mina eYerusalema, u fanele ku nyikela vumbhoni ni le Rhoma.”—Mintirho 23:9-11.

Rhengu ra ku dlaya Pawulo ri siveriwile loko muapostola loyi a tsutsumerisiwa eKhezariya, ku nga ntsindza wa Varhoma exifundzheni xa Yudiya. (Mintirho 23:12-24) Le Khezariya, Pawulo u tlhele a kuma nkarhi wun’wana wa nkoka, kutani u chumayele “tihosi.” Kambe, muapostola loyi u rhange hi ku komba Ndhuna-nkulu Felikisi leswaku a byi nga ri kona vumbhoni lebyi seketelaka swihehlo leswi a phyarhekiweke swona. Endzhakunyana, Pawulo u chumayele Ndhuna-nkulu leyi ni nsati wa yona Drusila malunghana na Yesu, ku tikhoma, ku lulama ni vuavanyisi lebyi taka. Hambiswiritano, Pawulo u tshikiwe ekhotsweni ku ringana malembe mambirhi, hikuva Felikisi a a anakanya leswaku u ta kuma xifumbarheriso, kambe a nga xi kumanga.—Mintirho 23:33–24:27.

 Loko Felikisi a siviwe hi Festo, Vayuda va tlhele va endla matshalatshala ya leswaku Pawulo a voniwa nandzu kutani a dlayiwa. Nandzu lowu wu tlhele wu tengiwa eKhezariya, naswona leswaku wu nga hundziseriwi eYerusalema, Pawulo u te: “Ndzi yime emahlweni ka xitshamo xa Khezari xa vuavanyisi . . . Ndzi endla xikombelo eka Khezari!” (Mintirho 25:1-11, 20, 21) Endzhaku ka masiku ma nga ri mangani, loko muapostola loyi a hlamusele nandzu wakwe emahlweni ka Hosi Heroda Agripa wa Vumbirhi, hosi yoleyo yi te: “Hi nkarhi wo koma a wu ta ndzi kucetela leswaku ndzi va Mukreste.” (Mintirho 26:1-28) Kwalomu ka 58 C.E., Pawulo u yisiwe eRhoma. Loko a ri mukhotsiwa kwalaho, muapostola loyi, loyi a tlhariheke u hambete a lava tindlela to chumayela malunghana na Kreste ku ringana malembe mambirhi. (Mintirho 28:16-31) Swi tikomba onge eku heteleleni Pawulo u ye emahlweni ka Hosi Nero, laha a nga voniwangiki nandzu naswona eku heteleleni u tlhele a ya emahlweni ni ntirho wakwe wa vurhumiwa a ri wanuna la ntshunxekeke. A ri kona rungula leri kombisaka leswaku u kona muapostola un’wana la veke ni lunghelo ro fikelela vavanuna va xiyimo xa le henhla hi mahungu lamanene.

Hilaha swi kombisiweke hakona laha henhla, muapostola Pawulo u hanye hi ku pfumelelana ni nsinya wa nawu wa nkoka lowu vuriweke emahlweni ka huvo leyi tlakukeke ya Xiyuda hi Vakreste-kulobye, va ku: “Hi fanele ku yingisa Xikwembu tanihi mufumi ku tlula vanhu.” (Mintirho 5:29) Mawaku xikombiso lexinene lexi a hi vekeleke xona! Ku nga khathariseki matshalatshala lawa vanhu va phikeleleke va ma endla leswaku va n’wi tshikisa, muapostola loyi u xi yingise hi ku hetiseka xileriso xo nyikela vumbhoni bya rixaladza. Hikwalaho ka ku yingisa ko tano loku nga tsekatsekiki eka Xikwembu, Pawulo u hetisise xiavelo xa yena tanihi “xibya lexi hlawuriweke” leswaku a yisa vito ra Yesu “eka matiko swin’we ni le ka tihosi ni le ka vana va Israyele.”—Mintirho 9:15.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 9]

XANA PAWULO A A LAVA KU TIYIMELELA NTSENA?

Loko a hlamula xivutiso lexi, mutsari Ben Witherington wa Vunharhu wa tsala: “Hi ku ya hi . . . langutelo ra Pawulo, nchumu wa nkoka a ku nga ri leswaku Pawulo a tiyimelela, kambe a ku ri leswaku a nyikela vumbhoni malunghana ni evhangheli eka valawuri va Xiyuda ni Vamatiko. . . . Entiyisweni a a tengisiwa hikwalaho ka evhangheli.”