Xana Hi Fanele Hi Hanyisana Njhani Ni Van’wana?

“Leswi mi lavaka vanhu va swi endla eka n’wina, swi endleni eka vona hilaha ku fanaka.”—LUKA 6:31.

1, 2. (a) I yini Dyondzo ya le Ntshaveni? (b) I yini leswi hi nga ta bula ha swona exihlokweni lexi ni lexi landzelaka?

HAKUNENE, Yesu Kreste a a ri Mudyondzisi Lonkulu. Loko valala va yena va rhumele tindhuna leswaku ti ya n’wi khoma, ti vuye ximandla-mandla, kutani ti ku: “Ku hava munhu un’wana la tshameke a vulavula hi ndlela leyi.” (Yoh. 7:32, 45, 46) Yin’wana ya tinkulumo ta Yesu ta vutshila a ku ri Dyondzo ya le Ntshaveni. Yi kumeka eka Evhangeli ya Matewu tindzima 5 ku ya ka 7, naswona rungula leri fanaka ri kumeka eka Luka 6:20-49. *

² Kumbexana mhaka leyi tivekaka ngopfu eka dyondzo yoleyo hi leyi vulavulaka hi ndlela leyi hi faneleke hi hanyisana ni van’wana ha yona. Yesu u te: “Leswi mi lavaka vanhu va swi endla eka n’wina, swi endleni eka vona hilaha ku fanaka.” (Luka 6:31) U endlele vanhu swilo leswinene. Yesu u hanyise lava vabyaka a tlhela a pfuxa lava feke. Hambiswiritano, vanhu va katekisiwe hi ndlela yo hlawuleka loko va amukela mahungu lamanene lawa a va chumayeleke wona. (Hlaya Luka 7:20-22.) Leswi hi nga Timbhoni ta Yehovha, ha tsaka ku hlanganyela entirhweni lowu fanaka wo chumayela hi Mfumo. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Eka xihloko lexi ni lexi landzelaka, hi ta kambisisa leswi Yesu a swi vuleke hi ta ntirho lowu kun’we ni tinhla tin’wana ta Dyondzo ya le Ntshaveni leti fambisanaka ni ndlela leyi hi faneleke hi hanyisana ha yona ni van’wana.

Vanani Ni Moya Wo Rhula

3. Xana u nga ku hlamusela njhani ku va ni moya wo rhula?

³ Yesu u te: “Va tsaka lava nga ni moya wo rhula, hikuva va ta dya ndzhaka ya misava.” (Mat. 5:5) EMatsalweni, ku va ni moya wo rhula a swi vuli ku tsana. I musa lowu hi wu kombisaka hikwalaho ka leswi Xikwembu xi lavaka leswaku hi endla tano. Langutelo leri ri vonaka eka ndlela leyi hi hanyisanaka ha yona ni vanhu van’wana. Hi xikombiso, a hi “tlheriseli swo biha hi swo biha hambi eka mani na mani.”—Rhom. 12:17-19.

4. Ha yini lava nga ni moya wo rhula va tsaka?

⁴ Lava nga ni moya wo rhula va tsaka hikuva “va ta dya ndzhaka ya misava.” Yesu, loyi a a ri “ni moya wo rhula ni mbilu yo titsongahata,” i “mudyandzhaka wa swilo hinkwaswo,” hikwalaho i Mudyandzhaka lonkulu wa misava. (Mat. 11:29; Hev. 1:2; Ps. 2:8) Ku profetiwe leswaku “n’wana wa munhu” la nga Mesiya a a ta fuma a ri ni vanhu van’wana eMfun’weni wa le tilweni. (Dan. 7:13, 14, 21, 22, 27) Tanihi “vadyandzhaka-kulobye na Kreste,” vatotiwa lava nga ni moya wo rhula va 144 000 a va ta dya ndzhaka ya misava swin’we na Yesu. (Rhom. 8:16, 17; Nhlav. 14:1) Van’wana lava nga ni moya wo rhula va ta katekisiwa hi vutomi lebyi nga heriki laha misaveni ehansi ka Mfumo wa yena.—Ps. 37:11.

5. Ku va ni moya wo rhula lowu fanaka ni wa Kreste swi hi pfuna yini?

⁵ Loko a ho karihela vanhu, van’wana a va nga ta swi tsakela ku va na hina naswona a va ta hi papalata. Hambiswiritano, ku va ni moya wo rhula lowu fanaka ni wa Kreste swi hi endla hi rhandzeka ni ku aka van’wana hi tlhelo ra moya evandlheni. Ku rhula i wun’wana wa mihandzu leyi moya wa Xikwembu lowu tirhaka wu hi endlaka hi va na wona loko hi ‘hanya hi tlhela hi famba hi moya.’ (Hlaya Vagalatiya 5:22-25.) Entiyisweni hi lava ku va vanhu lava nga ni moya wo rhula lava kongomisiwaka hi moya lowo kwetsima wa Yehovha!

 Hakunene Lava Nga Ni Tintswalo Va Tsaka!

6. Hi tihi timfanelo leti “lava nga ni tintswalo” va tiviwaka ha tona?

⁶ Eka Dyondzo yakwe ya le Ntshaveni Yesu u tlhele a ku: “Va tsaka lava nga ni tintswalo, hikuva va ta kombiwa tintswalo.” (Mat. 5:7) Lava nga ni “tintswalo” va ni ntwela-vusiwana va tlhela va anakanyela van’wana lava lavaka mpfuno. Yesu u hanyise vanhu hi singita hikuva a a va “twela vusiwana,” kumbe a a “susumetiwa hi ntwela-vusiwana.” (Mat. 14:14; 20:34) Hikwalaho, ntwela-vusiwana swin’we ni ku anakanyela swi fanele swi hi susumetela ku va ni tintswalo.—Yak. 2:13.

7. Ntwela-vusiwana wu susumetele Yesu leswaku a endla yini?

⁷ Loko ntshungu wu hlangane na Yesu loko a ya eku wiseni “[u] wu [twele] vusiwana, hikuva a wu fana ni tinyimpfu leti nga riki na murisi.” Xisweswo, “a sungula ku wu dyondzisa swilo swo tala.” (Mar. 6:34) Ha tsaka loko hi ri karhi hi chumayela van’wana rungula ra Mfumo ni ku va byela hi ta tintswalo letikulu ta Xikwembu!

8. Ha yini lava nga ni tintswalo va tsaka?

⁸ Lava nga ni tintswalo va tsaka hikwalaho ka leswi va ‘kombiweke tintswalo.’ Loko hi khoma vanhu hi musa, hi ntolovelo na vona va hi khoma hi ndlela yoleyo. (Luka 6:38) Ku tlula kwalaho, Yesu u te: “Loko mi rivalela vanhu swivi swa vona, Tata wa n’wina wa le tilweni na yena u ta mi rivalela.” (Mat. 6:14) I vanhu lava nga ni tintswalo ntsena lava Xikwembu xi nga ta va rivalela swidyoho swa vona xi tlhela xi va amukela, ku nga nchumu lowu tisaka ntsako.

Leswi Endlaka “Lava Kondletelaka Ku Rhula” Va Tsaka

9. Xana hi ta endla yini loko hi ri lava kondletelaka ku rhula?

⁹ Loko Yesu a hlamusela xivangelo xin’wana xa ku va vanhu va tsaka u te: “Va tsaka lava kondletelaka ku rhula, hikuva va ta vuriwa ‘vana va Xikwembu.’” (Mat. 5:9) Loko hi ri vakondleteri va ku rhula, a hi nge hlanganyeli eka swilo swo tanihi rihlevo ro biha, leri nga ta “hambanisa lava tolovelaneke.” (Swiv. 16:28) Hi ta kondletela ku rhula ni Vakreste-kulorhi evandlheni ni le ka vanhu van’wana, hi leswi hi swi vulavulaka ni hi swiendlo. (Hev. 12:14) Ngopfu-ngopfu hi ta tikarhatela ku va ni ku rhula na Yehovha Xikwembu.—Hlaya 1 Petro 3:10-12.

10. Ha yini “lava kondletelaka ku rhula” va tsaka?

¹⁰ Yesu u vule leswaku “lava kondletelaka ku rhula” va tsaka “hikuva va ta vuriwa ‘vana va Xikwembu.’” Leswi Vakreste lava nga vatotiwa va nga ni ripfumelo eka Yesu la nga Mesiya, va nyikiwa “mfanelo yo va vana va Xikwembu.” (Yoh. 1:12; 1 Pet. 2:24) Ku vuriwa yini hi “tinyimpfu tin’wana” ta Yesu leti kondletelaka ku rhula? Yesu u ta va “Tatana La Nga Riki Na Makumu” eka tona hi nkarhi wa Mfumo wa Gidi ra Malembe swin’we ni vadyandzhaka-kulobye etilweni. (Yoh. 10:14, 16; Esa. 9:6; Nhlav. 20:6) Eku heleni ka Mfumo wa yena wa Gidi ra Malembe, vakondleteri volavo va ku rhula va ta va vana va Xikwembu va laha misaveni hilaha ku heleleke.—1 Kor. 15:27, 28.

11. Hi ta va khoma njhani van’wana loko hi kongomisiwa hi “vutlhari lebyi humaka ehenhla”?

¹¹ Leswaku hi tiphina hi vuxaka lebyikulu na Yehovha, “Xikwembu xa ku rhula,” hi fanele hi tekelela timfanelo ta yena, ku katsa ni ya ku kondletela ku rhula. (Filp. 4:9) Loko hi pfumela ku lawuriwa hi “vutlhari lebyi humaka ehenhla,” hi ta hanyisana ni van’wana hi ku rhula. (Yak. 3:17) Ina, hi ta va vakondleteri va ku rhula lava tsakeke.

 “Ku Voninga Ka N’wina A Ku Vonakale”

12. (a) Yesu u te yini mayelana ni ku vonakala ka moya? (b) Hi nga endla njhani leswaku ku voninga ka hina ku vonakala?

¹² Hi khoma vanhu hi ndlela leyinene ngopfu loko hi va pfuna ku kuma ku vonakala ka ntiyiso loku humaka eka Xikwembu. (Ps. 43:3) Yesu u byele vadyondzisiwa vakwe leswaku a va ri ku “vonakala ka misava,” a tlhela a va khutaza leswaku va fanele va endla ku voninga ka vona ku vonakala leswaku vanhu va ta vona ‘mintirho ya vona leyinene,’ kumbe swiendlo swa vona leswinene leswi va swi endleleke van’wana. Leswi a swi ta tisa ku vonakala hi tlhelo ra moya “emahlweni ka vanhu,” leswaku va pfuneka. (Hlaya Matewu 5:14-16.) Namuntlha, hi endla leswaku ku voninga ka hina ku vonakala hi ku endlela vanhu van’wana swilo leswinene ni hi ku hlanganyela entirhweni wo chumayela mahungu lamanene “emisaveni hinkwayo,” hileswaku “ematikweni hinkwawo.” (Mat. 26:13; Mar. 13:10) Hakunene i lunghelo ku hlanganyela entirhweni lowu!

13. I yini lexi hi xiyiwaka ha xona?

¹³ Yesu u te: “Muti a wu nge fihleki loko wu akiwe ehenhla ka ntshava.” Muti wihi ni wihi lowu akiweke entshaveni wu vonaka hi ku olova. Hilaha ku fanaka, ha xiyiwa hikwalaho ka mintirho ya hina leyinene tanihi vahuweleri va Mfumo ni hikwalaho ka timfanelo to tanihi ku ringanisela ni ku va lava tengeke.—Tito 2:1-14.

14. (a) U nga ma hlamusela njhani mavoni ya lembe-xidzana ro sungula? (b) Swi vula yini ku nga tumbeti ku vonakala ka hina ka moya ehansi ka “xirhundzu xo pima”?

¹⁴ Yesu u vulavule hi ku lumeka rivoni u ri tlhandleka eka xo tlhoma rivoni ku nga ri ehansi ka xirhundzu, leswaku ri ta voninga hinkwavo lava nga endlwini. Mavoni lawa a ma tolovelekile eka lembe-xidzana ro sungula a ma endliwe hi xibya xa vumba lexi cheriwaka mafurha (hi ntolovelo mafurha ya mutlhwari) ivi ku hoxiwa ni ngoti. Hi ntolovelo xibya lexi a xi vekiwa eka xo tlhandleka rivoni xa pulanga kumbe xa nsimbi, naswona rivoni ra kona a ri ta ‘voningela hinkwavo endlwini.’ Vanhu a va nga ta lumeka rivoni ivi va ri veka ehansi ka “xirhundzu xo pima”—ku nga xibya lexikulu lexi nga tamelaka tilitara ta kaye. Yesu a a nga lavi leswaku vadyondzisiwa vakwe va tumbeta ku vonakala ka vona ka moya ehansi ka xirhundzu xo pima ha xona xo fanekisela. Kutani hi fanele hi endla leswaku ku voninga ka hina ku vonakala, hi nga pfumeleli nkaneto kumbe nxaniso wu hi endla hi tumbeta ntiyiso wa Matsalwa kumbe hi tshama na wona hi nga wu hundziseli eka van’wana.

15. ‘Mintirho ya hina leyinene’ yi va khumba njhani vanhu van’wana?

¹⁵ A ku ri endzhaku ka loko Yesu a vulavule hi rivoni leri voningaka, loko a ta byela vadyondzisiwa vakwe a ku: “Hi ku fanana ku voninga ka n’wina a ku vonakale emahlweni ka vanhu, leswaku va ta vona mintirho ya n’wina leyinene kutani va vangamisa Tata wa n’wina la nge matilweni.” Hikwalaho ka ‘mintirho ya hina leyinene,’ van’wana va “vangamisa” Xikwembu hi ku va malandza ya xona. Entiyisweni, leswi swi hi susumetela ku hambeta hi va lava ‘voningaka kukota mavoningo emisaveni.’—Filp. 2:15.

16. Leswi hi nga “ku vonakala ka misava” hi fanele hi endla yini?

¹⁶ Leswaku hi va “ku vonakala ka misava” swi lava leswaku hi hlanganyela entirhweni wo chumayela hi Mfumo ni wa ku endla vadyondzisiwa. Kambe ku laveka ni swin’wana. Muapostola Pawulo u tsale a ku: “Hambetani mi famba tanihi vana va ku vonakala, hikuva mihandzu  ya ku vonakala yi katsa muxaka wun’wana ni wun’wana wa vunene ni ku lulama ni ntiyiso.” (Efe. 5:8, 9) Minkarhi hinkwayo mahanyelo ya hina ma fanele ma fambisana ni milawu ya Xikwembu leyi tlakukeke. Entiyisweni, hi fanele hi yingisa ndzayo ya muapostola Petro leyi nge: “Hlayisani ku tikhoma ka n’wina ku ri kunene exikarhi ka matiko, leswaku, eka leswi va mi lumbetaka ha swona onge hi loko mi ri vaendli va leswo biha, va dzunisa Xikwembu hi siku ra ku kambela ka xona hikwalaho ka mintirho leyinene ya n’wina leyi va nga timbhoni leti yi voneke hi mahlo.” (1 Pet. 2:12) Kambe ku fanele ku endliwa yini loko vapfumeri-kulobye va tlulane milenge?

“Endla Ku Rhula Ni Makwenu”

17-19. (a) Xana “nyiko” leyi boxiweke eka Matewu 5:23, 24, a ku ri yini? (b) I swa nkoka ku fikela kwihi ku endla ku rhula ni makwenu naswona Yesu u swi kombise njhani leswi?

¹⁷ Eka Dyondzo ya yena ya le Ntshaveni, Yesu u lemukise vadyondzisiwa vakwe leswaku va nga vi na xikhomela naswona va nga sandzi vamakwavo. Ku ri na sweswo, a va fanele va hatla va endla ku rhula ni makwavo loyi va n’wi khunguvanyiseke. (Hlaya Matewu 5:21-25.) Xiyisisa ndzayo ya Yesu. Loko u tisa nyiko ya wena ealitarini ivi u tsundzuka leswaku u khunguvanyise makwenu, xana a wu fanele u endla yini? A wu fanele u siya nyiko ya wena emahlweni ka alitari kutani u famba u ya endla ku rhula ni makwenu. Endzhaku ka sweswo, a wu ta vuya u ta nyikela nyiko ya wena.

¹⁸ Hakanyingi “nyiko” a yi ri gandzelo leri munhu a nga ha ri nyikelaka etempeleni ya Yehovha. Switlhavelo swa swiharhi a swi ri swa nkoka ngopfu, hikuva Xikwembu hi xona xi leriseke Vaisrayele leswaku va swi endla tanihi xiphemu xa vugandzeri bya vona ehansi ka Nawu wa Muxe. Kambe loko u tsundzuka leswaku makwenu u ku khunguvanyisile, ku endla ku rhula na yena a swi ri swa nkoka ku tlula ku nyikela nyiko ya wena. Yesu u te: “Siya nyiko ya wena kwalaho mahlweni ka alitari, u famba. U rhanga u ya endla ku rhula ni makwenu, kutani loko u vuya, u nyikela nyiko ya wena.” Ku endla ku rhula ni makwenu a swi ri swa nkoka ku tlula ku endla mintirho yin’wana leyi a yi fanerile hi ku ya hi Nawu.

¹⁹ Marito ya Yesu a ma nga tirhi eka magandzelo yo karhi ni le ka mixaka yo karhi ya swidyoho ntsena. Hikwalaho, gandzelo rihi na rihi a ri fanele ri nga nyikeriwi loko munhu a tsundzuka leswaku u khunguvanyise makwavo. Loko gandzelo ra kona ku va ku ri xifuwo lexi hanyaka, a xi fanele xi siyiwa “emahlweni ka alitari” ya gandzelo leri hisiwaka exivaveni xa vaprista xa le tempeleni. Endzhaku ka loko xiphiqo lexi xi tlhantlhiwile, loyi a dyoheleke makwavo a a ta vuya a ta nyikela gandzelo rakwe.

20. Ha yini hi fanele hi lulamisa timhaka hi ku hatlisa loko makwerhu un’wana a hi khunguvanyisile?

²⁰ Hi ku ya hi Xikwembu, vuxaka bya hina ni vamakwerhu i bya nkoka evugandzerini bya hina bya ntiyiso. Switlhavelo swa swiharhi a swi nga vuli nchumu eka Yehovha loko ku ri leswaku lava  swi nyikelaka a va hanyisani kahle ni vamakwavo. (Mik. 6:6-8) Hikwalaho, Yesu u khutaze vadyondzisiwa vakwe leswaku va “lulamisa timhaka hi ku hatlisa.” (Mat. 5:25) Pawulo u tsale swin’wana leswi yelanaka ni sweswo a ku: “Karihani, kambe mi nga dyohi; dyambu ri nga peli ma ha ri eka xiyimo xa ku kariha, mi nga nyiki Diyavulosi ndhawu.” (Efe. 4:26, 27) Loko ho hlundzuka hi xivangelo lexi twalaka, hi fanele hi lulamisa timhaka hi ku hatlisa leswaku hi nga tshami hi hlundzukile ivi hi nyika Diyavulosi ndhawu.—Luka 17:3, 4.

Xixima Vanhu Van’wana Minkarhi Hinkwayo

21, 22. (a) Hi nga yi tirhisa njhani ndzayo ya Yesu leyi ha ha ku bulaka ha yona? (b) I yini leswi hi nga ta bula ha swona eka xihloko lexi landzelaka?

²¹ Loko hi kambisisa swiga swin’wana swa Yesu leswi a swi vuleke eka Dyondzo ya le Ntshaveni swi fanele swi hi pfuna leswaku hi hanyisana ni vanhu van’wana hi musa ni hi xichavo. Hambileswi hinkwerhu hi nga hetisekangiki, hi nga tirhisa ndzayo ya Yesu hikuva yena ni Tata wa hina wa le tilweni a va langutelanga swo tlula leswi hi nga kotaka ku swi endla. Xikhongelo ni matshalatshala lamakulu ni mpfuno wa Yehovha Xikwembu swi nga hi pfuna ku va ni moya wo rhula, musa ni ku va lava kondletelaka ku rhula. Hi nga voninga hi tlhelo ra moya leswaku ku vangamisiwa Yehovha. Ku tlula kwalaho, hi nga endla ku rhula ni makwerhu loko sweswo swi laveka.

²² Vugandzeri lebyi amukelekaka eka Yehovha byi katsa ku hanyisana ni vanhu van’wana. (Mar. 12:31) Eka xihloko lexi landzelaka, hi ta kambisisa swiga swin’wana swa Dyondzo ya le Ntshaveni leswi faneleke swi hi pfuna ku hambeta hi endlela van’wana leswinene. Hambiswiritano, endzhaku ko anakanyisisa hi tinhla leti hi buleke ha tona ta nkulumo ya Yesu ya nkoka, hi nga ha tivutisa, ‘Xana ndzi va khoma kahle vanhu van’wana?’

[Nhlamuselo ya le hansi]

U Nga Hlamula Njhani?

• Swi vula yini ku va ni moya wo rhula?

• Ha yini “lava nga ni tintswalo” va tsaka?

• Hi nga endla njhani leswaku ku voninga ka hina ku vonakala?

• Ha yini hi fanele hi hatlisela ku ya ‘endla ku rhula ni makwerhu’?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso eka tluka 4]

Ku chumayela rungula ra Mfumo i ndlela ya nkoka yo endla ku voninga ka hina ku vonakala

[Xifaniso eka tluka 5]

Vakreste va fanele va va swikombiso swa ku hanya hi ndlela yo xixima Xikwembu

[Xifaniso eka tluka 6]

Endla hinkwaswo leswi u nga swi kotaka leswaku u endla ku rhula ni makwenu