Kombisa “Nawu Wa Musa Wa Rirhandzu” Loko U Vulavula
Kombisa “Nawu Wa Musa Wa Rirhandzu” Loko U Vulavula
“Nomu wakwe u wu pfule hi vutlhari, naswona nawu wa musa wa rirhandzu wu le ririmini rakwe.”—SWIV. 31:26.
1, 2. (a) Hi yihi mfanelo leyi vagandzeri va Yehovha va khutaziwaka ku yi hlakulela? (b) Ku ta vulavuriwa hi yini exihlokweni lexi?
RUNGULA ra risima leri Hosi Lemuwele wa le minkarhini ya khale a ri kumeke eka mana wa yena a ri katsa mfanelo ya nkoka ya nsati lonene. Hosi leyi yi byeriwe leswi: “Nomu wakwe u wu pfule hi vutlhari, naswona nawu wa musa wa rirhandzu wu le ririmini rakwe.” (Swiv. 31:1, 10, 26) Wansati wo tlhariha swin’we ni vanhu hinkwavo lava lavaka ku tsakisa Yehovha Xikwembu va fanele va kombisa musa wa rirhandzu loko va vulavula. (Hlaya Swivuriso 19:22.) Vagandzeri hinkwavo va ntiyiso va fanele va kombisa musa wa rirhandzu loko va vulavula.
2 I yini musa wa rirhandzu? Wu fanele wu kombisiwa eka vamani? I yini lexi nga ta hi pfuna ku kombisa “nawu wa musa wa rirhandzu” loko hi vulavula? Ku endla tano swi ta yi khumba njhani ndlela leyi hi vulavurisanaka ha yona ni swirho swa ndyangu ni Vakreste-kulorhi?
Loko Musa Wu Susumetiwa Hi Rirhandzu Ro Tshembeka
3, 4. (a) I yini musa wa rirhandzu? (b) Musa wa rirhandzu wu hambana njhani ni musa lowu tolovelekeke kumbe musa wa vumunhu?
3 Musa wa rirhandzu wu katsa mfanelo ya rirhandzu ni ya musa. Wu katsa musa, ku nga ku khathala hi van’wana ni ku kombisa ku khathala koloko hi swiendlo leswi pfunaka ni marito yo anakanyela. Leswi rirhandzu na rona ri katsekaka, leswaku munhu a kombisa musa wa rirhandzu u fanele a khathala hi vuhlayiseki bya van’wana hikwalaho ka leswi a va rhandzaka. Hambiswiritano, rito ra ririmi ro sungula ra musa wa rirhandzu a ri vuli musa lowu susumetiwaka hi rirhandzu ntsena. Ku kombisa musa wa rirhandzu swi vula ku kombisa munhu un’wana musa hi ku swi rhandza ni hi ku tshembeka ku kondza xikongomelo xa ku kombisa musa wolowo xi fikeleriwa.
4 Musa wa rirhandzu wu hambanile ni musa hi ndlela yin’wana. Musa lowu tolovelekeke kumbe musa wa vumunhu wu nga kombisiwa ni le ka vanhu lava hi nga va tiviki. Muapostola Pawulo ni vanhu van’wana va 275 lava tshovekeriweke hi xikepe va kombisiwe musa lowu hi vaaki va le xihlaleni xa Melita, ku nga vanhu lava a va nga si tshama va hlangana na vona. (Mint. 27:37–28:2) Hi hala tlhelo, musa wa rirhandzu wu fambisana ni ku tiboha ko tshembeka exikarhi ka vanhu lava se va nga ni vuxaka byo karhi. * Vakena va kombise musa wa rirhandzu eka “vana va Israyele hinkwavo enkarhini wa ku huma ka vona aEgipta.”—1 Sam. 15:6.
Ku Anakanyisisa Ni Xikhongelo I Swa Nkoka
5. I yini lexi nga ta hi pfuna ku lawula ririmi ra hina?
5 Swi nga ha tika ku kombisa musa wa rirhandzu loko hi vulavula. Loko mudyondzisiwa Yakobo a vulavula hi ririmi u tsarile a ku: “A nga kona ni un’we eka vanhu la nga ri lerhisaka. I xilo lexi nga lawulekiki xo biha, ri tele vuxungu lebyi dlayaka.” (Yak. 3:8) I yini lexi nga hi pfunaka ku lawula xirho lexi xa miri lexi swi tikaka swinene ku xi lawula? Marito lawa Yesu a ma byeleke varhangeri va vukhongeri va le nkarhini wa yena ma hi pfuna ku twisisa xivangelo xa kona. U te: “Nomu wu vulavula leswi mbilu yi taleke swona.” (Mat. 12:34) Loko hi lava ku kombisa musa wa rirhandzu loko hi vulavula, hi fanele hi hlakulela mfanelo yoleyo embilwini ya hina—eka munhu wa hina wa le ndzeni. A hi voneni leswaku ku anakanyisisa ni xikhongelo swi hi pfuna njhani ku endla sweswo.
6. Ha yini hi fanele hi anakanyisisa hi ndlela yo tlangela malunghana ni swiendlo swa Yehovha swa musa wa rirhandzu?
6 Bibele yi vula leswaku Yehovha Xikwembu u ‘tele musa wa rirhandzu.’ (Eks. 34:6) Mupisalema u yimbelerile a ku: “Oho Yehovha, musa wa wena wa rirhandzu wu tate misava.” (Ps. 119:64) Matsalwa ma ni marungula yo tala ya ndlela leyi Yehovha a kombiseke musa wa rirhandzu ha yona eka vagandzeri va yena. Ku tinyika nkarhi wo anakanyisisa hi ndlela yo tlangela malunghana ni ‘ntirhisano wa Yehovha’ swi nga hi pfuna leswaku hi hlakulela mfanelo leyi leyi tsakisaka Xikwembu.—Hlaya Pisalema 77:12.
7, 8. (a) Hi xihi xiendlo xa musa wa rirhandzu lexi Yehovha a xi endleleke Lota ni ndyangu wa yena? (b) Davhida u titwe njhani hi ku va Xikwembu xi n’wi kombise musa wa rirhandzu?
7 Hi xikombiso, anakanya hi ndlela leyi Yehovha a n’wi kutsuleke ha yona Lota n’wana wa makwavo wa Abrahama swin’we ni ndyangu wa yena, loko A lovisa muti wa Sodoma lowu a va tshama eka wona. Loko nkarhi wolowo wu tshinela, tintsumi leti a ti te eka Lota ti n’wi byele ku teka ndyangu wakwe ni ku huma emutini hi ku hatlisa. Bibele yi ri: “Loko a nonoka, hi ntsetselelo wa Yehovha ehenhla ka yena, [tintsumi ti] n’wi khoma hi voko, [ti] khoma ni voko ra nsati wakwe ni mavoko ya vana vakwe vambirhi, [ti] n’wi humesa [ti] ya n’wi yimisa ehandle ka muti.” Hakunene timbilu ta hina ta khumbeka loko hi anakanyisisa hi xiendlo lexi xo ponisa naswona hi susumeteleka ku pfumela leswaku a xi ri xikombiso xa musa wa rirhandzu wa Xikwembu.—Gen. 19:16, 19.
8 Nakambe anakanya hi xikombiso xa Hosi Davhida wa le Israyele wa khale loyi a yimbeleleke a ku: ‘Yehovha u rivalela xidyoho xa wena hinkwaxo, u horisa mavabyi ya wena hinkwawo.’ Davhida u fanele a n’wi nkhense swinene Yehovha hi leswi a n’wi rivaleleke xidyoho xakwe na Bati-xeba! U dzunise Yehovha a ku: “Tanihi leswi matilo ma tlakukeke ku tlula misava, musa wakwe wa rirhandzu wu tlakukile ehenhla ka lava va n’wi chavaka.” (Ps. 103:3, 11) Ku anakanyisisa hi mhaka leyi ni timhaka tin’wana ta le Matsalweni swi endla leswaku timbilu ta hina ti tlangela musa wa rirhandzu wa Yehovha naswona hi susumeteleka ku n’wi dzunisa ni ku n’wi nkhensa. Loko hi ya hi wu tlangela etimbilwini ta hina swi ta hi olovela ku va vatekeleri va Xikwembu xa ntiyiso.—Efe. 5:1.
9. Hi xihi xivangelo lexikulu lexi vagandzeri va Yehovha va nga na xona xo kombisa musa wa rirhandzu eka vutomi bya vona bya siku ni siku?
9 Swikombiso swa le Matsalweni swi kombisa leswaku Yehovha u kombisa musa wa yena wa rirhandzu—rirhandzu ra yena ro tshembeka—eka lava se va nga ni vuxaka lebyi amukelekaka na yena. Ku vuriwa yini hi lava nga riki na byona vuxaka byolebyo ni Xikwembu lexi hanyaka? Xana Yehovha u va khoma hi ndlela ya tihanyi kumbe a nga va kombisi musa? Nikatsongo. Luka 6:35 yi ri: “[Xikwembu xi] ni musa eka lava nga nkhensiki ni lavo homboloka.” ‘Xi tsuvukisa dyambu ra xona eka vanhu vo homboloka ni lavanene naswona xi nisa mpfula ya xona ehenhla ka vanhu lava lulameke ni lava nga lulamangiki.’ (Mat. 5:45) Loko hi nga si dyondza ntiyiso ni ku wu tirhisa, Xikwembu a xi hi kombisa musa kumbe musa lowu tolovelekeke. Hambiswiritano, leswi se hi nga vagandzeri va xona xi hi kombisa rirhandzu ra xona ro tshembeka—musa wa xona wa rirhandzu lowu tiyeke. (Hlaya Esaya 54:10.) Hi xi tlangela swinene hikwalaho ka sweswo! Naswona xexo i xivangelo lexikulu xo kombisa musa wa rirhandzu loko hi vulavula ni le ka ndlela leyi hi hanyaka ha yona siku ni siku.
10. Ha yini xikhongelo xi ri nchumu wa nkoka eku endleni leswaku musa wa rirhandzu wu va xiphemu xa vumunhu bya hina?
10 Lunghelo ra xikhongelo i nchumu wun’wana wa nkoka lowu hi pfunaka ku hlakulela musa wa rirhandzu. Leswi swi vangiwa hi leswi rirhandzu ni musa ku nga timfanelo ta moya lowo kwetsima wa Yehovha. (Gal. 5:22) Hi nga va ni musa wa rirhandzu etimbilwini ta hina hi ku pfumela ku kongomisiwa hi moya wolowo. Ndlela leyi kongomeke swinene yo kuma moya lowo kwetsima wa Yehovha i ku wu kombela hi xikhongelo. (Luka 11:13) Swi fanerile leswaku hi khongelela moya wa Xikwembu hi ku phindha-phindha hi tlhela hi amukela nkongomiso wa wona. Ina, ku anakanyisisa ni xikhongelo i swa nkoka leswaku hi ta va ni nawu wa musa wa rirhandzu loko hi vulavula.
Loko Vanghana Va Vukati Va Vulavurisana
11. (a) Hi swi tivisa ku yini leswaku Yehovha u langutele leswaku vavanuna va kombisa musa wa rirhandzu eka vasati va vona? (b) Nawu wa musa wa rirhandzu wu nga n’wi pfuna njhani wanuna ku lawula ririmi ra yena?
11 Muapostola Pawulo u khutaze vavanuna a ku: “Hambetani mi rhandza vasati va n’wina, hilaha Kreste na yena a rhandzeke vandlha hakona kutani a tinyiketa hikwalaho ka rona.” (Efe. 5:25) Pawulo u tlhele a va tsundzuxa leswi Yehovha a swi byeleke Adamu na Evha. Muapostola loyi u tsale a ku: “Wanuna u ta siya tata wakwe ni mana wakwe kutani a namarhela nsati wakwe, naswona lavambirhi va ta va nyama yin’we.” (Efe. 5:31) Swi le rivaleni leswaku Yehovha u langutele leswaku vavanuna va namarhela vasati va vona hi ku tshembeka, minkarhi hinkwayo va va kombisa musa wa rirhandzu. Wanuna loyi a nga ni rirhandzu ro tshembeka loko a vulavula a nga paluxi swihoxo swa nsati wa yena eka vanhu van’wana kumbe a vulavula hi yena hi ndlela leyi n’wi tsongahataka. U tsakela ku n’wi dzunisa. (Swiv. 31:28) Loko va tshuka va va ni swiphiqo, musa wa rirhandzu wu ta susumetela wanuna ku papalata ku tsongahata nsati wa yena hi ndlela leyi a vulavulaka ha yena.
12. Ndlela leyi wansati a vulavulaka ha yona yi nga swi kombisa njhani leswaku u ni nawu wa musa wa rirhandzu?
12 Wansati na yena u fanele a kombisa nawu wa musa wa rirhandzu loko a vulavula. Ndlela leyi a vulavulaka ha yona a yi fanelanga yi kuceteriwa hi moya wa misava. Leswi a nga ni “xichavo xo enta eka nuna wakwe,” u vulavula kahle ha yena eka vanhu van’wana naswona u kurisa xichavo lexi van’wana se va nga ha vaka va ri na xona eka nuna wa yena. (Efe. 5:33) A nga holovi na nuna wa yena emahlweni ka vana kumbe a kanetana ni vonelo ra yena emahlweni ka vona tanihi leswi a nga laviki leswaku vana va nga ha n’wi xiximi tata wa vona. Swiphiqo swo tano u swi tlhantlha a ri ni nuna wa yena ntsena. Bibele yi ri: “Wansati la tlhariheke hakunene, u ake yindlu yakwe.” (Swiv. 14:1) Kaya rakwe i ndhawu yo tsakisa leyi ndyangu hinkwawo wu tsakelaka ku va eka yona.
13. Hi kwihi laha ngopfu-ngopfu nawu wa musa wa rirhandzu wu faneleke wu tirha kona, naswona wu nga tirhisiwa njhani?
13 Ni loko va ri voxe ekaya, vanghana va vukati va fanele va hambeta va vulavurisana hi ndlela leyi kombisaka leswaku va xiximana. Pawulo u tsarile a ku: “Cukumetani hinkwaswo ekule na n’wina, vukarhi, ku hlundzuka, vubihi, mavulavulelo ya nhlambha, ni mavulavulelo lama thyakeke ma suseni emilon’wini ya n’wina.” U ye emahlweni a ku: “Tiambexeni xinakulobye lexikulu xa tintswalo, musa, mianakanyo yo titsongahata, ku rhula, ni ku va ni mbilu yo leha. . . . Ambalani rirhandzu, hikuva i xiboho lexi hetisekeke xa vun’we.” (Kol. 3:8, 12-14) Loko vana va tolovele ku twa vatswari va vona va vulavurisana hi ndlela leyi kombisaka musa wa rirhandzu ekaya, va ta kula kahle va tlhela va tekelela ndlela leyi vatswari va vona va vulavulaka ha yona.
14. Tinhloko ta mindyangu ti nga vulavula hi ndlela leyi chavelelaka eka vanhu lava ti va khathalelaka hi ndlela yihi?
14 Mupisalema u tsarile malunghana na Yehovha a ku: “Ndzi kombela leswaku musa wa wena wa rirhandzu wu ndzi chavelela.” (Ps. 119:76) Ndlela leyikulu leyi Yehovha a chavelelaka vanhu va yena ha yona i ku va nyika xikhutazo ni nkongomiso. (Ps. 119:105) Tinhloko ta mindyangu ti nga vuyeriwa njhani eka xikombiso xa Tata wa hina wa le tilweni kutani ti vulavula hi ndlela leyi chavelelaka eka vanhu lava ti va khathalelaka? Sweswo ti nga swi endla hi ku nyikela nkongomiso lowu lavekaka ni xikhutazo. Dyondzo ya Ndyangu ya nimadyambu yi endla leswaku hi va ni nkarhi lowunene wa ku kuma vutivi bya risima bya le Bibeleni.—Swiv. 24:4.
Kombisa Rirhandzu Ro Tshembeka Eka Vapfumeri-kuloni
15. Vakulu ni vanhu van’wana lava wupfeke hi tlhelo ra moya va nga ri tirhisa njhani ririmi ra vona ku sirhelela van’wana evandlheni?
15 Hosi Davhida u khongerile a ku: “Musa wa wena wa rirhandzu ni ntiyiso wa wena a swi ndzi hlayise nkarhi hinkwawo.” (Ps. 40:11) Vakulu lava nga Vakreste ni vanhu van’wana lava wupfeke hi tlhelo ra moya evandlheni va nga n’wi tekelela njhani Yehovha emhakeni leyi? Ku tirhisa rungula leri humaka eMatsalweni loko hi vulavula swi kombisa musa wa rirhandzu hakunene.—Swiv. 17:17.
16, 17. Hi tihi tindlela tin’wana leti hi nga kombisaka ha tona leswaku hi kongomisiwa hi nawu wa musa wa rirhandzu loko hi vulavula?
16 Hi fanele hi endla yini loko hi xiya leswaku Mukreste u sungula ku endla swilo leswi lwisanaka ni milawu ya le Bibeleni? Xana musa wa rirhandzu a wu nge hi susumeteli ku tirhisa ririmi ra hina leswaku hi ringeta ku n’wi tsundzuxa? (Ps. 141:5) Loko hi twa leswaku mupfumeri-kulorhi u endle xidyoho lexikulu, rirhandzu ro tshembeka ri ta hi susumetela ku khutaza mudyohi yoloye leswaku a “[vitana] vakulukumba va vandlha” leswaku va ta n’wi “[khongelela], va n’wi tota mafurha hi vito ra Yehovha.” (Yak. 5:14) Loko mudyohi yoloye a nga va byeli vakulu xidyoho xa yena, hi ta va hi nga kombisi rirhandzu kumbe musa loko na hina hi tshama ni mhaka yoleyo hi nga va tivisi. Van’wana exikarhi ka hina va nga va va hele matimba, va ri ni xivundza, va titwa va ri swikangalafula kumbe va tshikilelekile hikwalaho ko tsandzeka ku endla swilo swo karhi. Ndlela leyinene yo kombisa leswaku hi ni nawu wa musa wa rirhandzu loko hi vulavula i ku “[vulavula] hi ku chavelela eka mimoya-xiviri leyi karhatekeke.”—1 Tes. 5:14.
17 Hi fanele hi endla yini loko valala va Xikwembu va hangalasa mavarivari malunghana ni vapfumeri-kulorhi? Ematshan’weni yo kanakana vutshembeki bya vamakwerhu, hi fanele hi honisa mhaka yoleyo kumbe hi vutisa muhehli yoloye loko a tiyiseka leswaku ku ni vumbhoni bya leswi a swi vulaka, loko a ri munhu la anakanyelaka. Loko valala va vanhu va Xikwembu va lava ku tiva laha vamakwerhu va nga kona hi xikongomelo xo va vavisa, loko hi rhandza vamakwerhu hi ndlela yo tshembeka a hi nge boxi laha vamakwerhu va nga kona.—Swiv. 18:24.
Munhu La Nga Ni “Musa Wa Rirhandzu U Ta Kuma Vutomi”
18, 19. Ha yini minkarhi hinkwayo hi fanele hi kombisa nawu wa musa wa rirhandzu loko hi vulavula ni vagandzeri-kulorhi?
18 Rirhandzu ro tshembeka ri fanele ri vonaka eka ndlela leyi hi tirhisanaka ha yona ni vagandzeri-kulorhi va Yehovha. Hambiloko hi ri ehansi ka swiyimo swo tika, minkarhi hinkwayo hi fanele hi kombisa nawu wa musa wa rirhandzu loko hi vulavula. Yehovha a nga tsakanga loko musa wa rirhandzu wa vana va Israyele wu sungule ku “fana ni mberha leyi sukaka ka ha ri mpundzu.” (Hos. 6:4, 6) Hi hala tlhelo, Yehovha wa tsaka loko hi hambeta hi kombisa musa wa rirhandzu. Xiya ndlela leyi a va katekisaka ha yona lava wu kombisaka.
19 Swivuriso 21:21 yi ri: “Loyi a lavaka ku lulama ni musa wa rirhandzu u ta kuma vutomi, ku lulama ni ku vangama.” Nkateko wun’wana lowu munhu yoloye a nga ta wu kuma i vutomi—ku nga ri ku hanya swa xinkarhana kambe vutomi lebyi nga heriki. Yehovha wa n’wi pfuna leswaku a “khomelela swinene evuton’wini bya xiviri.” (1 Tim. 6:12, 19) Hikwalaho, a hi ringeteni hilaha hi nga kotaka hakona ku “[hanyisana] hi musa wa rirhandzu.”—Zak. 7:9.
[Nhlamuselo ya le hansi]
^ par. 4 Leswaku u kuma nhlamuselo leyi engetelekeke malunghana ni ndlela leyi musa wa rirhandzu wu hambanaka ha yona ni ku tshembeka, rirhandzu ni musa, vona Xihondzo xo Rindza xa May 15, 2002, matluka 12-13, 18-19.
Xana U Nga Hlamusela?
• U nga wu hlamusela njhani musa wa rirhandzu?
• I yini leswi nga ta hi pfuna ku kombisa nawu wa musa wa rirhandzu loko hi vulavula?
• Vanghana va vukati va nga ri kombisa njhani rirhandzu ro tshembeka loko va vulavurisana?
• I yini leswi kombisaka leswaku hi ni nawu wa musa wa rirhandzu loko hi vulavula ni vapfumeri-kulorhi?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Davhida u dzunise musa wa rirhandzu wa Yehovha
[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]
Xana mi va ni Dyondzo ya Ndyangu ya nimadyambu nkarhi na nkarhi?