Tshemba Yehovha—Xikwembu Xa “Minkarhi Ni Tinguva”

“Xi hundzula minkarhi ni tinguva, xi susa tihosi ni ku veka tihosi.”—DAN. 2:21.

U NGA HLAMULA NJHANI?

Ntumbuluko ni ku hetiseka ka vuprofeta swi swi kombisa njhani leswaku Yehovha i Muhlayisi Lonkulu wa Nkarhi?

Ku tiva leswaku Yehovha i Xikwembu xa “minkarhi ni tinguva” swi fanele swi hi susumetela ku endla yini?

Ha yini nkarhi lowu Yehovha a wu vekeke wu nga lawuriwi hi swiendlakalo swa misava ni makungu ya vanhu?

1, 2. I yini leswi kombisaka leswaku Yehovha u swi tiva hi ku helela leswaku nkarhi i yini?

LOKO ka ha sele nkarhi wo leha leswaku Yehovha Xikwembu a vumba vanhu, u endle leswaku swi koteka ku pima nkarhi. Hi siku ra vumune ra ku tumbuluxa, Xikwembu xi te: “Timboni a ti ve kona exibakabakeni xa matilo leswaku ti ta hambanisa nhlikanhi ni vusiku; naswona ti ta va ta swikombiso ni ta tinguva, ta masiku ni ta malembe.” (Gen. 1:14, 19, 26) Sweswo swi endlekile hi ku ya hi ku rhandza ka xona.

² Hambiswiritano, vativi va sayense va ha tsandzeka ninamuntlha ku hlamusela leswaku kahle-kahle nkarhi i yini. Encyclopedia yin’wana yi ri: “Nkarhi i xin’wana xa swihundla swa misava leswi nga twisisiwiki. Ku hava munhu loyi a nga vulaka hi ku kongoma leswaku i yini.” Kambe Yehovha u swi tiva hi ku helela leswaku nkarhi i yini. Phela yena i “Mutumbuluxi wa matilo, . . . Muvumbi wa misava ni Muendli wa yona.” Nakambe Yehovha hi “Loyi a vulaka ka ha ri eku sunguleni leswi nga ta humelela emakumu, ku sukela khale swinene a vula leswi nga si tshamaka swi endliwa.” (Esa. 45:18; 46:10) Kutani a hi kambisiseni ndlela leyi ntumbuluko ni vuprofeta lebyi hetisekeke byi swi kombisaka ha yona leswaku Yehovha i Muhlayisi Lonkulu wa Nkarhi naswona sweswo swi ta hi pfuna leswaku hi n’wi tshemba swinene swin’we ni Rito rakwe, ku nga Bibele.

NTUMBULUKO WU TIYISA RIPFUMELO RA HINA EKA YEHOVHA

3. Hi swihi swikombiso swin’wana swa swilo leswi hlayisaka nkarhi hi ndlela leyi pakanisaka?

³ Swilo swo tala leswi Yehovha a swi tumbuluxeke, leswitsongo ni leswikulu, swi hlayisa nkarhi hi ndlela leyi pakanisaka swinene. Hi xikombiso, tiathomo ti rhurhumela hi mpimo lowu nga cinciki. Tiwachi to hlawuleka leti tirhisaka tiathomo leswaku ti pima nkarhi ti tshama ti khome nkarhi hambiloko se ku hundze malembe ya 80 wa timiliyoni. Leswi Yehovha  a endleke tiathomo ni tinyeleti, swi kombisa leswaku u ni “ntamu lowukulu” naswona u faneriwa hi ku dzunisiwa.—Hlaya Esaya 40:26.

4. Ndlela leyi nkarhi wu swi lawulaka ha yona swivumbiwa leswi hanyaka yi swi kombisa njhani leswaku Xikwembu xi tlharihile hakunene?

⁴ Swilo leswi hanyaka swi lawuriwa hi nkarhi. Swimilana ni swiharhi swo tala swi tikomba onge swi landzela wachi yo karhi leyi nga endzeni ka swona. Hi yona mhaka leyi tinyenyana to tala ti swi tivaka hi ntumbuluko leswaku ti fanele ti sungula rini ku rhurhela endhawini yin’wana. (Yer. 8:7) Ni vanhu va lawuriwa hi nkarhi. Hi xikombiso, mimiri ya hina ya hi byela loko ku ri nhlikanhi niloko ku ri vusiku. Loko hi famba hi xihaha-mpfhuka hi ya etikweni rin’wana leri nkarhi wa rona wu nga faniki ni wa tiko ra hina, mimiri ya hina yi nga ha teka masiku ma nga ri mangani leswaku yi fambisana ni nkarhi wolowo lowuntshwa. Entiyisweni, ntumbuluko wu ni swikombiso swo tala swa swilo leswi kotaka ku hlayisa nkarhi leswi kombisaka matimba ni vutlhari bya Xikwembu xa “minkarhi ni tinguva.” (Hlaya Pisalema 104:24.) Hakunene Muhlayisi Lonkulu wa Nkarhi u ni vutlhari hinkwabyo ni matimba hinkwawo! Kutani hi nga tiyiseka leswaku wa swi kota ku hetisisa xikongomelo xakwe.

VUPROFETA LEBYI HETISEKEKE HI NKARHI LOWU VEKIWEKE BYI TIYISA RIPFUMELO RA HINA

5. (a) Hi yihi ndlela yin’we ntsena leyi hi nga tivaka leswi vumundzuku byi swi khomeleke vanhu? (b) Ha yini Yehovha a kota ku profeta hi swilo leswi nga ta humelela enkarhini lowu taka nileswaku swi ta humelela rini?

⁵ Ntumbuluko wu hi dyondzisa swilo swo tala hi ‘timfanelo ta Yehovha leti nga vonakiki,’ kambe a wu swi hlamuli swivutiso swa nkoka swo tanihi lexi nge, I yini leswi vumundzuku byi swi khomeleke vanhu? (Rhom. 1:20) Ndlela yin’we ntsena leyi hi nga kumaka nhlamulo ya xivutiso lexi i ku dyondza leswi nga eRitweni ra Xikwembu, ku nga Bibele. Eka yona, hi kuma vuprofeta lebyi hetisekeke hi nkarhi lowu vekiweke. Yehovha a nga hi byela swilo leswi nga si humelelaka hikuva u tiva swilo leswi nga ta humelela enkarhini lowu taka. Ku engetela kwalaho, leswi Matsalwa ma swi profeteke swi endleka hi nkarhi lowu vekiweke hikuva Yehovha Xikwembu a nga endla leswaku swilo swi humelela hi ku ya hi xikongomelo xakwe ni hi nkarhi lowu a wu hlawuleke.

6. I yini lexi kombisaka leswaku Yehovha u lava leswaku hi twisisa ku hetiseka ka vuprofeta bya Bibele?

⁶ Yehovha u lava leswaku vagandzeri vakwe va twisisa vuprofeta bya Matsalwa va tlhela va vuyeriwa eka byona. Hambileswi Xikwembu xi nga hlayeriki nkarhi ku fana na hina, hi nga kota ku twisisa mavulavulelo lawa xi ma tirhisaka loko xi profeta leswaku xiendlakalo xo karhi xi ta humelela hi nkarhi lowu xi wu vekeke. (Hlaya Pisalema 90:4.) Hi xikombiso, buku ya Nhlavutelo yi vulavula hi “tintsumi ta mune” leti ‘lunghekeleke awara ni siku ni n’hweti ni lembe,’ ku nga marito lama tirhisiwaka ku pima nkarhi lawa hi ma twisisaka kahle. (Nhlav. 9:14, 15, NW) Loko hi vona ndlela leyi vuprofeta byi hetisekeke ha yona hi minkarhi leyi vekiweke, swi fanele swi endla leswaku ripfumelo ra hina ri tiya eka Xikwembu xa “minkarhi ni tinguva” ni le ka Rito ra xona. A hi kambisiseni swikombiso swi nga ri swingani.

7. Ku hetiseka ka vuprofeta bya Yeremiya lebyi vulavulaka hi muti wa Yerusalema ni tiko ra Yuda ku swi kombisa njhani leswaku Yehovha i Muhlayisi Lonkulu wa Nkarhi?

⁷ Xo sungula, a hi kambisiseni leswi endlekeke hi lembe-xidzana ra vunkombo B.C.E. “Elembeni ra vumune ra Yoyakimi n’wana wa Yosiya, hosi ya Yuda,” rito ra Muhlayisi Lonkulu wa Nkarhi ri “[fike] eka Yeremiya malunghana ni vanhu hinkwavo va Yuda.” (Yer. 25:1) Yehovha u profete hi ta ku lovisiwa ka muti wa Yerusalema swin’we ni ku tekiwa ka vaaki va tiko ra Yuda va yisiwa evuhlongeni eBabilona. Kwalaho a va “ta tirhela hosi ya Babilona malembe ya 70.” Mavuthu ya Vababilona ma lovise muti wa Yerusalema hi 607 B.C.E., naswona Vayuda va le tikweni ra Yuda va yisiwe eBabilona. Kambe a ku ta humelela yini loko malembe ya 70 ma hela? Yeremiya u profete a ku: “Yehovha u te, ‘Hi ku landza ku hetiseka ka malembe ya 70 eBabilona ndzi ta hundzuluxela nyingiso wa mina eka n’wina, naswona ndzi ta simeka rito ra mina lerinene hi ku mi tlherisela endhawini leyi.’” (Yer. 25:11, 12; 29:10) Vuprofeta  lebyi byi hetiseke hi nkarhi lowu vekiweke hi 537 B.C.E. loko Vameda ni Vaperesiya va ntshunxa Vayuda eBabilona.

8, 9. Vuprofeta bya Daniyele lebyi vulavulaka hi ta ku ta ka Mesiya ni ku simekiwa ka Mfumo wa le tilweni, byi swi kombisa njhani leswaku Yehovha i Xikwembu xa “minkarhi ni tinguva”?

⁸ Xiya vuprofeta byin’wana lebyi vulavulaka hi vanhu va khale va Xikwembu. Kwalomu ka malembe mambirhi emahlweni ko va Vayuda va ntshunxiwa eBabilona, Xikwembu xi tirhise muprofeta Daniyele ku profeta leswaku Mesiya a a ta humelela endzhaku ka malembe ya 483 ku humesiwe xileriso xa ku akiwa ka muti wa Yerusalema hi vuntshwa. Hosi ya Vameda ni Vaperesiya yi humese xileriso xexo hi 455 B.C.E. Endzhaku ka malembe ya 483—hi 29 C.E.—Yesu wa le Nazareta u totiwe hi moya lowo kwetsima loko a khuvuriwa kutani a va Mesiya. *—Neh. 2:1, 5-8; Dan. 9:24, 25; Luka 3:1, 2, 21, 22.

⁹ Kutani xiya leswi Matsalwa ma swi profeteke malunghana ni Mfumo. Vuprofeta bya Bibele byi kombise leswaku Mfumo wa Mesiya a wu ta simekiwa etilweni hi 1914. Hi xikombiso, Bibele yi hlamusele “xikombiso” xa vukona bya Yesu naswona yi vule leswaku hi nkarhi wolowo a ku ta va ni makhombo lamakulu emisaveni hileswi Sathana a a ta hlongoriwa etilweni. (Mat. 24:3-14; Nhlav. 12:9, 12) Ku tlula kwalaho, vuprofeta bya Bibele byi kombetele hi ku kongoma elembeni ra 1914, leri “nkarhi lowu vekiweke wa matiko [a wu ta] hetiseka” ha rona naswona Mfumo wa Mesiya a wu ta sungula ha rona ku fuma etilweni.—Luka 21:24; Dan. 4:10-17. *

10. Hi swihi swiendlakalo swa nkarhi lowu taka leswi nga ta endleka hi nkarhi lowu vekiweke?

¹⁰ Ku nga ri khale, ku ta fika “nhlomulo lowukulu” lowu Yesu a profeteke ha wona. Kutani wu ta landzeriwa hi Mfumo wakwe wa Gidi ra Malembe. A swi kanakanisi leswaku swiendlakalo leswi swi ta endleka hi nkarhi lowu vekiweke. Loko Yesu a ha ri laha misaveni, Yehovha se a a ri vekile “siku ra kona ni nkarhi wa kona” lowu swi nga ta endleka ha wona.—Mat. 24:21, 36; Nhlav. 20:6.

‘TIXAVELE NKARHI LOWUNENE’

11. Hi fanele hi endla yini tanihi leswi hi swi xiyaka leswaku hi hanya enkarhini wa makumu?

¹¹ I yini leswi hi faneleke hi swi endla tanihi leswi hi tivaka leswaku Kreste se wa fuma etilweni nileswaku hi hanya “enkarhini wa makumu”? (Dan. 12:4) Vanhu vo tala va swi xiya leswaku swiphiqo leswi nga emisaveni swi ya swi nyanya swinene kambe a va swi twisisi leswaku swiphiqo sweswo swi hetisisa vuprofeta bya Bibele lebyi vulavulaka hi masiku yo hetelela. Van’wana va ehleketa leswaku swiphiqo leswi swi ta nyanya lerova swi nga ha lawuleki kasi van’wanyana va tshemba leswaku vanhu va ta tisa “ku rhula ni nsirhelelo” emisaveni. (1 Tes. 5:3) Kambe ku vuriwa yini hi hina? Loko hi swi xiya leswaku hi hanya evugimamusi bya masiku yo hetelela bya misava leyi ya Sathana, xana a hi fanelanga hi tikarhatela ku tirhisa nkarhi lowu saleke leswaku hi tirhela Xikwembu xa “minkarhi ni tinguva” ni ku pfuna van’wana leswaku va dyondza ha xona? (2 Tim. 3:1) Hi fanele  hi tixavela nkarhi lowunene, leswi vulaka ku endla swiboho swa vutlhari malunghana ni ndlela leyi hi wu tirhisaka ha yona nkarhi wa hina.—Hlaya Vaefesa 5:15-17.

12. I yini leswi hi nga swi dyondzaka eka marito lama vuriweke hi Yesu malunghana ni masiku ya Nowa?

¹² A swi olovi ku “tixavela nkarhi lowunene” emisaveni leyi, leyi nga ni swikavanyeto swo tala. Yesu u hi lemukise a ku: “Hilaha masiku ya Nowa a ma ri hakona, ni masiku ya vukona bya N’wana wa munhu ma ta va tano.” A ma ri njhani masiku ya Nowa? Xikwembu xi byele Nowa leswaku a xi ta lovisa misava yoleyo. Vanhu a va ta dlayiwa hi ndhambi leyikulu leyi a yi ta khukhula misava hinkwayo. Tanihi leswi Nowa a a ri “muchumayeri wa leswo lulama,” u chumayele rungula ra Xikwembu hi ku tshembeka eka vanhu va le nkarhini wakwe. (Mat. 24:37; 2 Pet. 2:5) Kambe a ‘va dya, va nwa, vavanuna va teka ni vavasati va hlomisiwa naswona a va lemukanga nchumu ku fikela loko ndhambi yi fika yi va kukula hinkwavo.’ Hikokwalaho, Yesu u lemukise valandzeri vakwe a ku: “Tshamani mi lunghekile, hikuva N’wana wa munhu u ta ta hi nkarhi lowu mi nga wu ehleketiki.” (Mat. 24:38, 39, 44) Hi fanele hi fana na Nowa, ku nga ri vanhu va le nkarhini wakwe. I yini leswi nga ta hi pfuna leswaku hi tshama hi lunghekile?

13, 14. Loko ha ha rindzele ku ta ka N’wana wa munhu, i yini leswi hi faneleke hi swi tsundzuka malunghana na Yehovha leswi nga ta hi pfuna leswaku hi n’wi tirhela hi ku tshembeka?

¹³ Hambileswi N’wana wa munhu a nga ta ta hi nkarhi lowu hi nga wu ehleketiki, hi fanele hi tsundzuka leswaku Yehovha i Muhlayisi Lonkulu wa Nkarhi. Nkarhi lowu a wu vekeke a wu lawuriwi hi swiendlakalo leswi humelelaka laha misaveni ni leswi vanhu va kunguhataka ku swi endla. Yehovha u lawula nkarhi lowu swilo swi nga ta endleka ha wona ni vuyelo bya kona leswaku a hetisisa ku rhandza kakwe. (Hlaya Daniyele 2:21.) Entiyisweni, Swivuriso 21:1 yi ri: “Mbilu ya hosi yi fana ni swinambyana swa mati evokweni ra Yehovha. Yi hundzukela kun’wana ni kun’wana laha yi ku tsakelaka.”

¹⁴ Yehovha a nga lawula swiendlakalo leswaku a hetisisa xikongomelo xakwe hi nkarhi lowu a wu vekeke. Swiendlakalo swo tala leswikulu leswi cinceke swilo laha misaveni swi hetisisa vuprofeta, ngopfu-ngopfu lebyi fambisanaka ni ku chumayeriwa ka mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu emisaveni hinkwayo. Ehleketa hi ku wa ka mfumo wa Soviet Union ni vuyelo lebyi veke kona. A hi vangani vanhu lava a va tshemba leswaku ku cinca koloko lokukulu ka tipolitiki a ku ta humelela hi ku hatlisa. Kambe hikwalaho ka ku cinca koloko lokukulu, mahungu lamanene se ma chumayeriwa ematikweni yo tala lawa eku sunguleni ntirho wa hina a wu yirisiwile eka wona. Kutani a hi tixaveleni nkarhi lowunene leswaku hi tirhela Xikwembu xa “minkarhi ni tinguva” hi ku tshembeka.

KOMBISA RIPFUMELO EKA YEHOVHA MUHLAYISI WA NKARHI

15. Hi nga ri kombisa njhani ripfumelo loko ku endliwa mindzulamiso enhlengeletanweni ya Yehovha?

¹⁵ Leswaku hi hambeta hi chumayela hi Mfumo eminkarhini leyi yo hetelela, hi fanele hi va ni ripfumelo ra leswaku Yehovha u hetisisa xikongomelo xakwe hi nkarhi lowu a wu vekeke. Leswi swiyimo swa misava swi tshamelaka ku cinca, minkarhi yin’wana swi nga ha lava leswaku hi cinca ndlela leyi hi chumayelaka ha yona. Nkarhi wun’wana nhlengeletano yi nga ha endla mindzulamiso leswaku yi hi pfuna ku va hi chumayela mahungu lamanene hi ndlela leyi humelelaka. Hi ta va hi kombisa leswaku hi ni ripfumelo eka Xikwembu xa “minkarhi ni tinguva” loko hi fambisana ni mindzulamiso yo tano naswona hi xi tirhela hi ku tshembeka ehansi ka nkongomiso wa N’wana wa xona, loyi a nga “nhloko ya vandlha.”—Efe. 5:23.

16. Ha yini hi nga tiyisekaka leswaku Yehovha u ta hi pfuna hi nkarhi lowu a wu vekeke?

¹⁶ Yehovha u lava leswaku hi khongela eka yena nkarhi wun’wana ni wun’wana naswona hi fanele hi tiyiseka hi ku helela leswaku u ta hi ‘pfuna hi nkarhi wa kona.’ (Hev. 4:16) Leswi swi kombisa leswaku wa hi rhandza nileswaku wa  hi khathalela. (Mat. 6:8; 10:29-31) Hi kombisa leswaku hi ni ripfumelo eka Yehovha Xikwembu hi ku khongela eka yena nkarhi ni nkarhi ni ku hanya hi ku pfumelelana ni swikhongelo swa hina ni nkongomiso wakwe. Nakambe, hi fanele hi tsundzuka ku khongelela vapfumeri-kulorhi.

17, 18. (a) Hi rihi goza leri Yehovha a nga ta ri tekela valala vakwe ku nga ri khale? (b) Hi wihi ntlhamu lowu hi faneleke hi wu papalata?

¹⁷ Sweswi a hi wona nkarhi wo “[tsekatseka] hi ku pfumala ripfumelo”; kambe i nkarhi wo va ni ripfumelo leri tiyeke. (Rhom. 4:20) Valala va Xikwembu, ku nga Sathana ni lava va nga ehansi ka nkucetelo wakwe, va ringeta ku sivela ntirho lowu Yesu a a wu nyike valandzeri vakwe, ku katsa na hina. (Mat. 28:19, 20) Ku nga khathariseki minhlaselo ya Sathana, ha swi tiva leswaku Yehovha i “Xikwembu lexi hanyaka, lexi nga Muponisi wa vanhu va mixaka hinkwayo, ngopfu-ngopfu wa lava tshembekaka.” Wa yi “tiva ndlela yo va kutsula endzingweni vanhu lava nga ni ku tinyiketela loku nga ni vukwembu.”—1 Tim. 4:10; 2 Pet. 2:9.

¹⁸ Ku nga ri khale, Yehovha u ta herisa mafambiselo lawa yo biha ya swilo. Hambileswi hi nga swi tiviki hi ku kongoma leswaku sweswo swi ta endleka rini naswona njhani, ha swi tiva leswaku Kreste u ta herisa valala va Xikwembu hi nkarhi lowu vekiweke naswona vuhosi bya xona byi ta lweriwa. Kutani hi ta va hi endla xihoxo loko hi rivala leswi “minkarhi ni tinguva” leti hi hanyaka eka tona sweswi ti vulaka swona! Hi fanele hi tivonela leswaku hi nga weli entlhan’wini hi ku anakanya leswaku “swilo hinkwaswo swa ha tshame hilaha a swi ri hakona eku sunguleni ka ntumbuluko.”—1 Tes. 5:1; 2 Pet. 3:3, 4.

“KOMBISA MOYA WO RINDZA”

19, 20. Ha yini hi fanele hi kombisa moya wo rindza eka Yehovha?

¹⁹ Loko Yehovha Xikwembu a vumba vanhu, a a lava leswaku va dyondza ha yena ni hi ntumbuluko wakwe wo saseka hilaha ku nga heriki. Eklesiasta 3:11 yi ri: “Swilo hinkwaswo [Xikwembu] xi swi endle swi saseka hi nkarhi wa swona. Ni nkarhi lowu nga riki na makumu xi wu veke embilwini ya vona, leswaku vanhu va nga pfuki va wu twisisile ntirho lowu Xikwembu xa ntiyiso xi wu endleke ku sukela eku sunguleni ku ya eku heteleleni.”

²⁰ Hakunene ha tsaka hileswi Yehovha a nga xi cincangiki xikongomelo xakwe hi vanhu! (Mal. 3:6) Yena “a nga cinca-cinci ku fana ni ku hundzuluka ka ndzhuti.” (Yak. 1:17) Nkarhi wakwe lowu a wu vekeke a wu lawuriwi hi tindlela ta vanhu to pima nkarhi, to tanihi ku rhendzeleka ka misava. Yehovha i “Hosi leyi nga riki na makumu.” (1 Tim. 1:17) Hikwalaho, a hi ‘kombiseni moya wo rindza eka Xikwembu lexi hi ponisaka.’ (Mik. 7:7) Kutani “vanani ni xivindzi, onge timbilu ta n’wina ti nga va ni ntamu, hinkwenu lava rindzelaka Yehovha.”—Ps. 31:24.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 19]

Daniyele a a ri ni ntshembo wa leswaku vuprofeta bya Xikwembu byi ta hetiseka

[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]

Xana u wu tirhisa hi vutlhari nkarhi wa wena leswaku u endla ku rhandza ka Yehovha?