1-3. (a) Ha yini Yoxuwa a ri xikombiso lexinene eka hina? (b) I yini leswi hi faneleke hi swi tsundzuka loko hi fanele hi endla swiboho?

LESWI hi swi hlawulaka i swa nkoka swinene. Swi hi pfumelela ku lawula ndlela leyi hi byi tirhisaka ha yona vutomi bya hina. Hi xikombiso: A hi nge munhu u famba endleleni ivi yi avana yi va tindlela timbirhi. U ta hlawula ku landzela yihi? U ta hlawula ndlela leyi nga ta n’wi yisa laha a lavaka ku ya kona ematshan’weni ya leyi nga ta n’wi yisa ekule ni laha a lavaka ku ya kona.

² Bibele yi ni swikombiso swo tala swa vanhu lava langutaneke ni xiyimo lexi fanaka. Hi xikombiso, Kayini a a fanele a hlawula leswaku u lava ku lawula ku hlundzuka ka yena kumbe e-e. (Gen. 4:6, 7) Yoxuwa a a fanele a hlawula leswaku u lava ku tirhela Xikwembu xa ntiyiso kumbe u lava ku gandzela swikwembu swa mavunwa. (Yox. 24:15) Yoxuwa a a lava ku tshama ekusuhi na Yehovha; hikwalaho u hlawule ndlela leyi nga ta n’wi pfuna leswaku a endla tano. Kayini a a nga ri na pakani yo tano, kutani u hlawule ndlela leyi nga n’wi hambanisa na Yehovha.

³ Minkarhi yin’wana na hina hi fanele hi endla swiboho swa nkoka leswaku hi ta tshama endleleni leyinene. Loko sweswo swi endleka, u fanele u tsundzuka pakani ya wena—ku yisa ku dzuneka eka Yehovha eka hinkwaswo leswi u swi endlaka ni ku papalata nchumu wihi na wihi lowu nga ku hambanisaka na yena. (Hlaya Vaheveru 3:12.) Eka xihloko lexi ni lexi landzelaka hi ta kambisisa tindhawu ta nkombo evuton’wini leti hi nga fanelangiki hi pfumelela nchumu xi hi hambanisa na Yehovha.

4. Ha yini ku va ni ntirho wo tihanysia swi ri swa nkoka?

⁴ Vakreste va fanele va tirha leswaku va tiwundla ni ku wundla mindyangu ya vona. Bibele yi kombisa leswaku loko munhu a nga swi lavi ku wundla swirho swa ndyangu wakwe u bihe ngopfu ku tlula la nga riki mupfumeri. (2 Tes. 3: 10; 1 Tim. 5:8, hlamuselo ya le hansi ya NW.) Swi le rivaleni leswaku i swa nkoka ku tirha kambe loko u nga ri na vuxiyaxiya, swiboho leswi u swi endlaka hi ntirho wo tihanyisa swi nga sungula ku ku hambanisa na Yehovha. Njhani?

5. I yini leswi hi faneleke hi anakanya ha swona hi nga si amukela ntirho?

⁵ A hi nge u lava ntirho. Loko u tshama etikweni leri swi tikaka ku kuma ntirho, u nga ha ringeka ku amukela ntirho wun’wana ni wun’wana lowu u wu kumaka. Kambe ku vuriwa yini loko ntirho wolowo wu lwisana ni milawu ya Bibele? Ku vuriwa yini loko ntirho wa kona wu ta ku dyela nkarhi wo tala lerova u nga ha swi koti ku va kona evandlheni ra Vukreste kumbe ku va ni ndyangu wa wena? Xana u ta wu amukela hi ku anakanya leswaku swa antswa ku va u tirha ku ri ni ku va u nga tirhi? Tsundzuka, ku hlawula ndlela leyi hoxeke swi nga ha ku hambanisa na Yehovha. (Hev. 2:1) Ku nga khathariseki leswaku u lava ntirho kumbe u anakanya hi ku cinca ntirho wa wena, xana u nga swi endla njhani swiboho swa vutlhari?

6, 7. (a) Hi tihi tipakani leti munhu a nga vaka na tona malunghana ni ku amukela ntirho wo tihanyisa? (b) Hi xihi xivangelo lexi kombisaka leswaku munhu u lava ku tshama a ri ekusuhi na Yehovha naswona ha yini?

⁶ Leswi u swi hlawulaka swi ta titshega hi leswaku u lava ku endla yini hi vutomi bya wena. Tivutise, ‘Xana ndzi lava ntirho wa mina wu ndzi endlela yini?’ Loko xikongomelo xa wena xo kuma ntirho ku ri ku tiwundla ni ku wundla ndyangu wa wena leswaku mi ta hambeta mi tirhela Yehovha, u ta ku pfuna. (Mat. 6:33) Yehovha wa swi tiva leswaku u ta ku pfuna njhani loko u lahlekeriwa hi ntirho kumbe loko ikhonomi yi wa. (Esa. 59:1) “Wa yi tiva ndlela yo va kutsula endzingweni vanhu lava nga ni ku tinyiketela loku nga ni vukwembu.”—2 Pet. 2:9.

⁷ Kambe ku vuriwa yini loko xikongomelo xa wena xo kuma ntirho ku ri ku va xigwili? Kumbexana u nga swi kota. Kambe, niloko wo swi kota, tsundzuka leswaku swi ni khombo ku tirhela ku va xigwili. (Hlaya 1 Timotiya 6:9, 10.) Loko mali ni ntirho wa wena swi ri swilo swa nkoka swinene evuton’wini bya wena, swi ta ku hambanisa na Yehovha.

8, 9. Hi swihi swivutiso leswi vatswari va faneleke va tivutisa swona malunghana ni ntirho wa vona? Hlamusela.

⁸ Loko u ri mutswari, anakanya hi ndlela leyi xikombiso xa wena xi va khumbaka ha yona vana va wena. I yini lexi va xi vonaka xi ri xa nkoka swinene evuton’wini bya wena—i ntirho wa wena kumbe i vunghana bya wena na Yehovha? Loko u tshamela ku lava ku va ni ndhuma kumbe ku va ni mali yo tala, xana vana va wena va nga ha endla xiboho xo biha na vona loko se va kurile? Xana a va nge he ku xiximi tanihi mutswari wa vona? Mukreste un’wana la ha riki muntshwa u ri: “Ku sukela khale swinene, tatana a a tshama a khomekile hi ntirho wa yena. Eku sunguleni, a swi vonaka onge u tirha hi matimba swinene hikuva a a lava leswaku ndyangu wa ka hina wu va ni leswi wu swi lavaka. A a lava leswaku hi khathaleriwa kahle. Kambe emalembeni ya sweswinyana, swilo swi cincile. U tshama a ri eku tirheni naswona u xava swilo swo durha leswi ndyangu wa ka hina wu nga swi pfumaliki. Leswi swi endle leswaku ndyangu wa ka hina wu tiviwa tanihi lowu nga ni mali yo tala, ku nga ri lowu khutazaka van’wana leswaku va tirhela Yehovha. A ndzi ta tsaka swinene loko tatana a a tirha hi matimba leswaku a hlayisa ndyangu wa ka hina wu ri ekusuhi na Yehovha ematshan’weni yo tirha hi matimba leswaku a va ni mali yo tala.”

⁹ Vatswari, tiyisekani leswaku a mi pfumeleli ntirho wa n’wina wu mi hambanisa na Yehovha. Vekelani vana va n’wina xikombiso lexinene hi ku va kombisa leswaku mi tshemba hi ku helela leswaku ku va ni vuxaka na Yehovha i swa nkoka swinene ku tlula ku va ni mali ni swilo leswi vonakaka.—Mat. 5:3.

10. I yini leswi muntshwa a faneleke a anakanya ha swona loko a nga si hlawula ntirho lowu a nga ta wu endla?

¹⁰ Loko u ri muntshwa loyi a anakanyaka hi ntirho lowu u nga ta wu tirha loko u kurile, xana u nga xi endla njhani xiboho lexinene? Hilaha se  hi buleke hakona, xiboho xa wena xi ta ya hileswaku u lava ku endla yini hi vutomi bya wena. Loko u anakanya hi ku kuma ndzetelo wa ntirho wo karhi, xana ntirho wolowo wu ta ku pfuna leswaku u teka ntirho wa Mfumo wu ri nchumu wa nkoka swinene evuton’wini bya wena kumbe wu ta ku hambanisa na Yehovha? (2 Tim. 4:10) Xana u lava ku fana ni vanhu lava tsakaka ntsena loko va ri ni mali yo tala? Kumbe, xana u ta hlawula ku tshemba Yehovha ku fana na Davhida loyi a tsaleke a ku: “A ndzi ri jaha, kambe se ndzi dyuhele, kambe a ndzi si tshama ndzi vona munhu la lulameke a tshikiwa hi ku helela, hambi ku ri vana vakwe va lava xinkwa”? (Ps. 37:25) Tsundzuka leswaku ndlela yin’wana yi ta ku hambanisa na Yehovha kasi leyin’wana yi ta endla leswaku u va ni vutomi lebyinene. (Hlaya Swivuriso 10:22; Malakiya 3:10.) U ta hlawula ndlela yihi? *

11. Bibele yi hi dyondzisa yini hi vuhungasi, kambe hi fanele hi tsundzuka yini?

¹¹ Bibele a yi vuli leswaku swi hoxile ku titsakisa, naswona a yi vuli leswaku ku tihungasa i ku tlanga hi nkarhi. Pawulo u tsalele Timotiya a ku: “Ku letela miri swa pfuna katsongo.” (1 Tim. 4:8) Bibele yi tlhela yi vula leswaku ku ni “nkarhi wa ku hleka” ni “nkarhi wa ku tlula-tlula,” naswona yi hi khutaza ku wisa kahle. (Ekl. 3:4; 4:6) Kambe, loko u nga tivoneli, vuhungasi byi nga ku hambanisa na Yehovha. Njhani? Khombo ra kona ri titshege hi swilo swimbirhi—muxaka lowu u wu hlawulaka ni leswaku u heta nkarhi wo tanihi kwihi eka byona.

12. I yini leswi u faneleke u anakanyisisa ha swona loko u hlawula vuhungasi?

¹² Xo sungula, anakanya hi muxaka wa vuhungasi lebyi u byi hlawulaka. Swa koteka ku kuma vuhungasi lebyinene. Kambe vuhungasi byo tala lebyi nga kona byi ni swilo leswi Xikwembu xi swi vengaka, ku katsa madzolonga, vungoma ni ku tikhoma loko biha hi tlhelo ra rimbewu. Hikwalaho u fanele u kambisisa leswaku i vuhungasi bya njhani lebyi u byi hlawulaka. Byi ku khumba njhani? Xana byi ku khutaza ku va ni madzolonga, ku anakanya leswaku minkarhi hinkwayo u fanele u hlula kumbe ku tibuma hi tiko ra ka n’wina? (Swiv. 3:31) Xana byi koxa mali yo tala? Xana byi nga khunguvanyisa van’wana? (Rhom. 14:21) Vuhungasi bya wena  byi ku endla leswaku u tihlanganisa na vanhu va njhani? (Swiv. 13:20) Xana byi ku hlohlotela ku endla swilo swo biha?—Yak. 1:14, 15.

13, 14. Ha yini u fanele u anakanyisisa hi nkarhi lowu u wu hetaka u tihungasa?

¹³ Nakambe, anakanya hi nkarhi lowu u wu hetaka u tihungasa. Tivutise: ‘Xana ndzi heta nkarhi wo tala swinene ndzi ri eku tihungaseni lerova ndzi va ni nkarhi wutsongo wo ya ensin’wini ni le minhlanganweni?’ Loko u heta nkarhi wo tala u tihungasa, u ta kuma leswaku a wa ha phyuphyi hilaha a wu fanele u phyuphya hakona. Entiyisweni, lava va nga hetiki nkarhi wo tala swinene va tihungasa va tiphina swinene hi vuhungasi bya vona. Ha yini? Hikuva va swi tiva leswaku va rhange va endla “swilo swa nkoka swinene,” hikwalaho a va kingindziwi hi ripfalo loko va titsakisa.—Hlaya Vafilipiya 1:10, 11.

¹⁴ Hambileswi ku heta nkarhi wo tala u tihungasa swi nga ha vonakaka swi tsakisa, swi nga ku hambanisa na Yehovha. Makwerhu wa xisati la nga ni malembe ya 20 la vuriwaka Kim, swi n’wi humelerile sweswo. U ri: “A ndzi ya eswinkhubyanini hinkwaswo. Mahelo-vhiki man’wana ni man’wana a ku tshama ku ri ni swinkhubyana—hi Ravuntlhanu, Mugqivela ni hi Sonto. Kambe, sweswi ndza swi vona leswaku ku ni swilo swo tala swinene swa nkoka swo swi endla. Hi xikombiso, leswi ndzi nga phayona, ndzi pfuka hi awara ya tsevu nimixo leswaku ndzi ta ya ensin’wini, hikwalaho a swi nge koteki leswaku ndzi va ndza ha ri exinkhubyanini ku fikela hi awara ya n’we kumbe ya mbirhi nimixo. Ndza swi tiva leswaku a hi swinkhubyana hinkwaswo swi biheke, kambe swi nga va swikavanyeto leswikulu. Ku fana ni nchumu wihi na wihi, swi fanele swi va ni ndhawu ya swona.”

15. Vatswari va nga va pfuna njhani vana va vona leswaku va hlawula vuhungasi lebyi phyuphyisaka?

¹⁵ Vatswari va fanele va wundla vona swin’we ni vana va vona hi tlhelo ra nyama, ra moya ni ra mintlhaveko. Sweswo swi katsa ku endla ndyangu wu titwa wu tsakile naswona wu rhandziwa. Loko u ri mutswari u nga anakanyi leswaku vuhungasi hinkwabyo byi bihile. Hi nkarhi lowu fanaka, u fanele u tivonela eka minkucetelo yo biha. (1 Kor. 5:6) Loko u endla matshalatshala yo hlawula vuhungasi lebyinene, u nga endla leswaku ndyangu wa wena wu va ni nkarhi lowunene wo va swin’we lowu phyuphyisaka hakunene. * Hi ndlela yoleyo, wena ni vana va wena mi ta hlawula ndlela leyi nga ta mi endla leswaku mi va ekusuhi na Yehovha.

16, 17. I swiyimo swihi leswi tisaka gome leswi vatswari vo tala va swi tokoteke, naswona hi swi tiva njhani leswaku Yehovha wa ri tiva gome ra vona?

¹⁶ Vuxaka lebyi nga kona exikarhi ka mutswari ni n’wana i byikulu swinene lerova Yehovha u tirhise vuxaka byebyo ku kombisa rirhandzu leri a nga na rona eka vanhu va yena. (Esa. 49:15) Hikwalaho, i swa ntumbuluko ku va ni gome swinene loko xirho lexi rhandzekaka xa ndyangu xi fularhela Yehovha. Makwerhu un’wana wa xisati loyi n’wana wa yena wa nhwanyana a susiweke evandlheni u te: “A ndzi karhatekile swinene. Ndzi tivutisile leswaku, ‘Ha yini a fularhele Yehovha?’ Ndzi titwe ndzi ri ni nandzu.”

¹⁷ Yehovha wa yi twisisa ndlela leyi u titwaka ha yona. Na yena u “[vavisekile] embilwini yakwe” loko xirho xo sungula xa ndyangu wa yena wa vanhu xi xandzuka ivi endzhaku ku landzela vanhu vo tala lava hanyeke emahlweni ka Ndhambi. (Gen. 6:5, 6) Lava va nga si tshamaka va va eka xiyimo lexi swi nga endleka va nga swi twisisi leswaku swi vava njhani. Nilokoswiritano, ku ta va ku nga ri vutlhari ku pfumelela mahanyelo yo biha ya xirho xa ndyangu lexi susiweke ma ku hambanisa na Yehovha. U nga langutana njhani ni gome leri vangiwaka hi ku va xirho xa ndyangu xi fularhela Yehovha?

18. Ha yini vatswari va nga fanelanga va tivona nandzu loko n’wana wa vona a fularhela Yehovha?

¹⁸ U nga tivoni nandzu hileswi nga humelela. Yehovha u nyike vanhu ntshunxeko wo tihlawulela,  naswona xirho xin’wana ni xin’wana xa ndyangu lexi tinyiketeleke ni ku khuvuriwa xi fanele xi ‘rhwala ndzhwalo wa xona’ wa vutihlamuleri. (Gal. 6:5) Yehovha u teka mudyohi a ri ni vutihlamuleri bya xiboho xa yena, ku nga ri wena. (Ezek. 18:20) Nakambe, u nga voni van’wana nandzu. Xixima ndlela leyi Yehovha a va tshinyaka ha yona vanhu va yena. Lwisana na Diyavulosi—ku nga ri vakulu lava va sirhelelaka vandlha.—1 Pet. 5:8, 9.

19, 20. (a) Vatswari lava vana va vona va susiweke va fanele va endla yini leswaku va ta kota ku langutana ni gome ra vona? (b) Hi wihi ntshembo lowu vatswari lava va faneleke va va na wona?

¹⁹ Hi hala tlhelo, loko u hlawula ku hlundzukela Yehovha, u ta tihambanisa na yena. Entiyisweni, leswi xirho lexi rhandzekaka xa ndyangu wa wena xi faneleke xi swi vona hileswaku u tiyimisele ku rhandza Yehovha ku tlula ndlela leyi u rhandzaka ndyangu wa wena ha yona. Hikwalaho leswaku u langutana ni gome ra wena, u fanele u tirha hi matimba leswaku u hlayisa vuxaka bya wena na Yehovha byi tiyile. U nga tihambanisi ni vamakwenu va Vakreste vo tshembeka. (Swiv. 18:1) Chulula mbilu ya wena eka Yehovha hi xikhongelo. (Ps. 62:7, 8) U nga lavi swivangelo swo vulavurisana ni xirho xa ndyangu lexi susiweke, hi xikombiso, hi ku tirhisa e-mail. (1 Kor. 5:11) Tshama u khomekile entirhweni wa Yehovha. (1 Kor. 15:58) Makwerhu wa xisati la boxiweke laha henhla u ri: “Ndza swi tiva leswaku ndzi fanele ndzi tshama ndzi khomekile entirhweni wa Yehovha ni ku va la tiyeke hi tlhelo ra moya leswaku loko n’wana wa mina wa nhwanyana a tlhelela eka Yehovha, ndzi ta kota ku n’wi pfuna.”

²⁰ Bibele yi vula leswaku rirhandzu ri ni “ntshembo eka swilo hinkwaswo.” (1 Kor. 13:4, 7) A swi hoxanga ku va ni ntshembo wa leswaku murhandziwa wa wena u ta tlhelela eka Yehovha. Lembe ni lembe, vo tala lava a va susiwile va hundzuka kutani va vuya enhlengeletanweni ya Yehovha. Loko se va hundzukile, Yehovha a nga ha va hlundzukeli. Ku hambana ni sweswo, u “lunghekele ku rivalela.”—Ps. 86:5.

21, 22. U tiyimisele yini loko swi ta eku tirhiseni ka wena lunghelo ra ku tihlawulela?

²¹ Yehovha u nyike vanhu lunghelo ra ku tihlawulela evuton’wini. (Hlaya Deteronoma 30:19, 20.) Kambe leswi swi vula leswaku hi ni vutihlamuleri byo hlawula hi ndlela leyinene. Mukreste un’wana ni un’wana u fanele a tivutisa: ‘Xana ndzi le ndleleni yihi? Xana ndzi pfumelela ntirho, vuhungasi kumbe vuxaka bya ndyangu swi ndzi hambanisa na Yehovha?’

²² Yehovha a nga tshiki ku rhandza vanhu va yena. Hikwalaho a xi kona lexi nga hi hambanisaka na Yehovha handle ka loko hi hlawula ndlela yo biha. (Rhom. 8:38, 39) Kambe sweswo a swi fanelanga swi endleka! Tiyiseka leswaku a wu pfumeleli nchumu xi ku hambanisa na Yehovha. Xihloko lexi landzelaka xi ta vulavula hi tindhawu ta mune leti hi faneleke hi va ni vuxiyaxiya eka leswi hi swi hlawulaka.