1. Ha yini hi fanele hi ri tshemba hi ku helela Rito ra Xikwembu?

LOKO vakulu va kambisisa loko xichudeni xa Bibele xi fanelekela ku huma nsimu, va tivutisa va ku, ‘Xana munhu loyi u kombisa leswaku wa tshemba leswaku Bibele i Rito ra Xikwembu leri huhuteriweke?’ * Eka munhu loyi a lavaka ku va muhuweleri wa Mfumo—kahle-kahle, eka malandza hinkwawo ya Xikwembu—nhlamulo ya kona yi fanele yi va ina. Ha yini? Ku tshemba ka hina Rito ra Xikwembu ni vuswikoti bya hina byo ri tirhisa ensin’wini swi ta hi pfuna leswaku hi pfuna van’wana va tiva Yehovha ni leswaku va kota ku pona.

2. Ha yini hi fanele hi ‘tshama eka swilo leswi hi swi dyondzeke’?

² Muapostola Pawulo u kandziyise nkoka wa Rito ra Xikwembu loko a tsalela Timotiya a ku: “Tshama eka swilo leswi u swi dyondzeke, leswi u susumetelekeke ku swi pfumela.” “Swilo” leswi Pawulo a swi boxeke i ntiyiso wa le Bibeleni lowu susumeteleke Timotiya ku va ni ripfumelo eka mahungu lamanene. Ntiyiso lowu wu ve ni vuyelo lebyi fanaka ni le ka hina namuntlha naswona wu hambeta wu hi pfuna leswaku hi tshama hi ‘tlharihile leswaku hi ta pona.’ (2 Tim. 3:14, 15) Hakanyingi hi tirhisa marito ya Pawulo lama landzelaka leswaku hi komba van’wana leswaku Bibele yi huma eka Xikwembu, kambe na hina hi nga ha vuyeriwa hilaha ku engetelekeke eka marito wolawo lama nga eka 2 Timotiya 3:16. (Yi hlaye.) A hi kambisiseni ndzimana leyi hi vuenti. Ku endla tano swi ta tiyisa ntshembo wa hina wa leswaku tidyondzo hinkwato ta Yehovha ti ‘lulamile.’—Ps. 119:128.

3-5. (a) Ntshungu wu endle yini hi Pentekosta endzhaku ka loko wu yingisele nkulumo ya Petro naswona ha yini? (b) Ha yini vo tala eTesalonika va amukele ntiyiso? (c) I yini leswi nga ha tsakisaka vanhu namuntlha malunghana ni ndlela leyi hi chumayelaka ha yona?

³ Yesu u byele tiko ra Israyele a ku: “Ndzi rhuma vaprofeta  ni vanhu vo tlhariha ni valeteri va le rivaleni va ta eka n’wina.” (Mat. 23:34) Yesu a a vulavula hi vadyondzisiwa va yena, lava a va dyondziseke ku tirhisa Matsalwa entirhweni wa vona wa nsimu. Hi Pentekosta ya 33 C.E., un’wana wa “valeteri [volavo] va le rivaleni,” ku nga muapostola Petro, u nyikele nkulumo eka ntshungu lowukulu lowu a wu ri eYerusalema laha a tshaheke tindzimana to hlayanyana eka Matsalwa ya Xiheveru. Loko va twa ndlela leyi Petro a ti hlamuseleke ha yona tindzimana leti, vayingiseri va yena vo tala ‘va tlhavekile embilwini.’ Va hundzukile eswidyohweni swa vona swa khale. Vanhu va kwalomu ka 3 000 va kombele Xikwembu leswaku xi va rivalela kutani va va Vakreste.—Mint. 2:37-41.

⁴ Muleteri un’wana wa le rivaleni, ku nga muapostola Pawulo, u chumayele mahungu lamanene ehandle ka Yerusalema. Hi xikombiso, eTesalonika ku nga muti wa le Makedoniya, u vulavule ni vanhu lava a va tele ku gandzela esinagogeni. Ku ringana Tisavata tinharhu, Pawulo u “[kanerisane] na vona hi Matsalwa, a hlamusela ni ku kombisa hi tinhlamuselo leswaku a swi fanela leswaku Kreste a xaniseka ni ku pfuka eka lava feke.” Vuyelo byi ve byihi? “Van’wana va vona [Vayuda] va ve vapfumeri” hilaha swi veke hakona hi “vunyingi lebyikulu bya Magriki.”—Mint. 17:1-4.

⁵ Ndlela leyi malandza ya Xikwembu ma tirhisaka Bibele ha yona namuntlha yi tsakisa vo tala. Endzhaku ka loko n’wini wa muti eSwitzerland a yingisele un’wana wa vamakwerhu va hina va xisati a ri karhi a hlaya tsalwa, n’wini wa muti u n’wi vutisile a ku: “U nghena kereke yihi?” Makwerhu wa hina wa xisati u te: “Mina ni loyi ndzi fambaka na yena hi Timbhoni ta Yehovha.” N’wini wa muti u te: “A ndzi fanele ndzi swi xiyile. Handle ka Timbhoni ta Yehovha, i mani loyi a nga taka ekaya ka mina a fika a hlaya Bibele?”

6, 7. (a) Lava va dyondzisaka evandlheni va nga yi tirhisa njhani Bibele hi ndlela leyinene? (b) Ha yini ku tirhisa Matsalwa hi ndlela leyinene loko hi fambisa tidyondzo ta le kaya ta Bibele swi ri swa nkoka swinene?

⁶ Hi nga yi tirhisa njhani Bibele hi ndlela leyinene loko hi dyondzisa van’wana? Loko u averiwe ku nyikela tinkulumo evandlheni, tirhisa matsalwa yo karhi ya le Bibeleni. Ematshan’weni yo byela vayingiseri leswi matsalwa ma vulaka swona kumbe u ma hlaya eka phepha leri u nga ri kandziyisa kumbe eka xitirhisiwa xa elektroniki, ma hlaye eBibeleni ya wena naswona u khutaza vayingiseri leswaku va pfula Tibibele ta vona. Nakambe, tinyike nkarhi wa ku hlamusela tindzimana toleto hi ndlela leyi nga ta pfuna vayingiseri leswaku va tshinela eka Yehovha. Ematshan’weni yo tirhisa swifaniso leswi rharhanganeke ni mintokoto leyi hlekisaka vanhu ntsena, tirhisa nkarhi wolowo leswaku u hlamusela Rito ra Xikwembu.

⁷ I yini leswi hi faneleke hi swi tsundzuka loko hi fambisa tidyondzo ta le kaya ta Bibele? Loko hi ri karhi hi tirhisa minkandziyiso ya hina ya Vukreste, hi fanele hi tivonela leswaku a hi tluli matsalwa lama kombisiweke. Hi fanele hi khutaza xichudeni leswaku xi hlaya matsalwa lama kombisiweke hi tlhela hi xi pfuna leswaku xi ma twisisa. Njhani? Ku nga ri hi ku nyikela tinhlamuselo to leha kambe hi fanele hi khutaza xichudeni ku tiphofula. Ematshan’weni yo xi byela leswi xi faneleke xi swi pfumela kumbe leswi xi faneleke xi swi endla, hi nga ha xi vutisa swivutiso leswi nga ta xi pfuna leswaku xi kota ku twisisa leswi Bibele yi swi dyondzisaka. *

8. I nyimpi yihi ya le ndzeni leyi Pawulo a a ri ku yi lweni?

⁸ Hakanyingi hi teka mhaka ya “ku tshinya” ku ri ntirho lowu faneleke wu endliwa hi vakulu va Vakreste. Hakunene, valanguteri va ni vutihlamuleri bya ku ‘tshinya lava hanyaka hi xidyoho.’ (1 Tim. 5:20; Tito 1:13) Kambe ku titshinya i swa nkoka na swona. Pawulo a a ri Mukreste la nga xikombiso lexinene loyi a ri ni ripfalo leri baseke. (2 Tim. 1:3) Nilokoswiritano u tsale a ku: “Eswirhweni swa mina ndzi vona nawu wun’wana lowu lwaka ni nawu wa mianakanyo ya mina, wu ndzi endla khumbi ra nawu wa xidyoho.”  Loko hi kambisisa mongo wa marito wolawo, hi ta swi twisisa leswaku i yini leswi Pawulo a bohekeke ku swi endla leswaku a lwisana ni ku tsana ka yena.—Hlaya Varhoma 7:21-25.

9, 10. (a) I ku tsana kwihi loku swi nga ha endlekaka Pawulo a a ri na kona? (b) Pawulo a nga ha va a lwisane njhani ni ku tsana ka yena?

⁹ I ku tsana kwihi loku Pawulo a tikarhateleke ku ku hlula? Hambileswi a nga ku boxangiki, u tsalele Timotiya a vula leswaku a a ri “murhukani.” (1 Tim. 1:13) Loko a nga si va Mukreste, Pawulo a a khoma Vakreste hi tihanyi. Malunghana ni ndlela leyi a a titwa ha yona hi valandzeri va Kreste, u vule leswi: “A ndzi va hlundzukele ngopfu.” (Mint. 26:11) Pawulo u dyondze ku lawula ku hlundzuka ka yena, kambe minkarhi yin’wana a swi n’wi tikela ku lawula ndlela leyi a titwa ha yona ni mavulavulelo ya yena. (Mint. 15:36-39) U pfune hi yini leswaku a humelela?

¹⁰ Loko a tsalela Vakreste va le Korinto, Pawulo u hlamusele ndlela leyi a yi tirhiseke leswaku a titshinya. (Hlaya 1 Vakorinto 9:26, 27.) U teke goza ra nkoka leswaku a lwisana ni ku tsana ka yena. Handle ko kanakana, u lavisise ndzayo ya le Matsalweni, a kombela mpfuno eka Yehovha leswaku a yi tirhisa a tlhela a tirha hi matimba leswaku a antswisa. * Hi nga vuyeriwa eka xikombiso xa yena hikuva hi lwa nyimpi leyi fanaka hi lwisana ni ku tsana ka hina.

11. Hi nga ‘tshama njhani hi ri karhi hi tikambela’ ku vona loko ha ha famba endleleni ya ntiyiso?

¹¹ A hi fanelanga hi anakanya leswaku hi nga tshika ku lwisana ni ku tsana ka hina. Ku ri na sweswo, hi fanele hi ‘tshama hi ri karhi hi tikambela’ ku tiyiseka leswaku hakunene hi famba endleleni ya ntiyiso. (2 Kor. 13:5) Loko hi hlaya matsalwa yo fana na Vakolosa 3:5-10, hi nga ha tivutisa hi ku: ‘Xana ndzi tikarhatela ku lwisana ni ku tsana ka mina kumbe ndzi sungula ku rhandza swilo leswi Yehovha a nge a hi swinene? Loko ndzi tirhisa Internet, ivi ku pfuleka Web site leyi thyakeke, xana ndza yi pfala kumbe ndzi ya emahlweni ndzi languta ti-Web site leti thyakeke?’ Ku tirhisa Rito ra Xikwembu hi ndlela yoleyo swi ta hi pfuna leswaku hi “[hiteka] hi hlayisa mianakanyo ya hina leyi hlutekeke.”—1 Tes. 5:6-8.

12, 13. (a) Hi fanele hi va ni xikongomelo xihi loko hi “lulamisa swilo,” naswona hi nga xi landzelela njhani xikombiso xa Yesu loko hi endla tano? (b) Hi wahi mavulavulelo lawa hi faneleke hi ma papalata loko hi “lulamisa swilo” ni van’wana?

¹² Xiga xa Xigriki lexi hundzuluxeriweke xi va “ku lulamisa swilo” xi vula “ku endla nchumu wu va wunene, ku lulamisa, ku vuyetela exiyin’weni lexinene.” Minkarhi yin’wana, hi fanele hi teka goza ra ku lulamisa swilo ni van’wana loko va nga swi twisisanga kahle leswi hi swi vuleke kumbe leswi hi swi endleke. Hi xikombiso, varhangeri va vukhongeri va Vayuda va gungule hileswaku Yesu a a ri ni musa eka “valuvisi ni vadyohi.” Yesu u te: “Vanhu lava hanyeke a va lavi n’anga, kambe yi laviwa hi lava va vabyaka. Kutani, fambani, mi ya dyondza nhlamuselo ya marito lawa, ‘Ndzi lava tintswalo, ku nga ri xitlhavelo.’” (Mat. 9:11-13) U hlamusele rito ra Xikwembu hi ku lehisa mbilu ni musa eka vanhu hinkwavo. Hikwalaho, lava va titsongahataka va tive Yehovha tanihi “Xikwembu xa tintswalo ni nsovo, la hlwelaka ku hlundzuka, la teleke musa wa rirhandzu ni ntiyiso.” (Eks. 34:6) Hikwalaho ka matshalatshala ya N’wana wa Xikwembu yo “lulamisa swilo,” vo tala va ve ni ripfumelo eka mahungu lamanene.

¹³ Xikombiso xa Yesu xi hi dyondzisa ndlela leyi hi faneleke hi pfuna van’wana ha yona. Munhu loyi a hlundzukeke a nga ha vula a karihile a ku, ‘Ndzi lava ku lulamisa swin’wana na wena.’ Kambe ku vulavula hi ndlela yoleyo a swi fambisani ni leswi vuriweke eka 2 Timotiya 3:16. “Matsalwa hinkwawo” a ma hi nyiki mpfumelelo wa ku vulavula ni van’wana handle ko anakanyela ndlela leyi va titwaka ha yona. Ku fana ni “ku tlhava ka banga,” hakanyingi ku vulavula hi ndlela ya tihanyi ku vanga ku vava lokukulu naswona a swi pfuni.—Swiv. 12:18.

14-16. (a) Vakulu va nga swi ‘lulamisa njhani swilo’ hi ndlela leyi nga ta pfuna van’wana leswaku va lulamisa swiphiqo swa vona? (b) Ha yini “ku lulamisa swilo” hi ndlela ya Matsalwa swi ri swa nkoka swinene eku kuriseni ka vana?

 ¹⁴ Kutani, hi nga yi lehisa njhani mbilu ni ku va ni musa loko hi “lulamisa swilo”? A hi nge mpatswa wu kombele nkulu la nga Mukreste leswaku a wu pfuna ku herisa timholovo leti wu tshamelaka ku va na tona. Xana nkulu loyi a a ta endla yini? Handle ko yima ni munhu wo karhi, a nga burisana na wona a tirhisa milawu ya le Bibeleni, kumbexana a tirhisa leyi kumekaka eka ndzima 3 ya buku leyi nge, Xihundla Xa Ntsako eNdyangwini. Loko nkulu a ri karhi a burisana na wona, wanuna ni nsati wa yena va nga ha xiya leswaku hi yihi ndzayo leyi ha un’we wa vona a nga yi tirhisaka swinene. Endzhaku ka nkarhi, nkulu loyi a nga ha va vutisa leswaku swilo swi famba njhani endyangwini kutani a va pfuna hilaha ku engetelekeke loko swi laveka.

 ¹⁵ Vatswari va nga swi ‘lulamisa njhani swilo’ hi ndlela leyi nga ta tiyisa vana va vona hi tlhelo ra moya? A hi nge u lava ku pfuna n’wana wa wena wa nhwanyana loyi a nga eka malembe ya kondlo-a-ndzi-dyi leswaku a papalata munghana la nga riki lonene. Xo sungula, u fanele u kumisisa leswi engetelekeke hi munghana yoloye. Kutani, loko swi nga ku dyisi byi rhelela, u nga ha vulavula ni n’wana wa wena wa nhwanyana, kumbexana u tirhisa tinhla leti nga ebukwini leyi nge, Swivutiso Leswi Vantshwa Va Swi Vutisaka—Tinhlamulo Leti Tirhaka, Vholumo 2. Eka masiku lama landzelaka, u nga ha heta nkarhi lowu engetelekeke u ri na yena. U nga ha tlhela u xiyisisa langutelo ra yena loko a ri ensin’wini kumbe loko a ri eku tihungaseni ni vandyangu. Loko u n’wi lehisela mbilu ni ku n’wi kombisa musa, n’wana wa wena wa nhwanyana u ta swi xiya leswaku wa n’wi rhandza. U ta susumeteleka ku tirhisa ndzayo ya wena kutani a papalata ku endla swiboho swo biha evuton’wini bya yena.

¹⁶ Hi ku lehisa mbilu ni ku kombisa musa hi ndlela leyi fanaka, hi nga khutaza lava vilerisiwaka hi rihanyo ra vona, lava heleke matimba hikwalaho ko heleriwa hi ntirho kumbe lava va  pfilunganyekeke hikwalaho ka tidyondzo to karhi ta le Matsalweni. Ku tirhisa Rito ra Xikwembu leswaku hi “lulamisa swilo” swi endla leswaku vanhu va Yehovha va vuyeriwa swinene.

17. Ha yini hi fanele hi amukela ndzayo hi ku tlangela?

¹⁷ “Ku hava ku tshinyiwa loku vonakaka ku tsakisa enkarhini wolowo, kambe ku tisa gome.” Kambe, “endzhakunyana ku veka mbhandzu wo rhula eka lava leteriweke hi kona, ku nga ku lulama.” (Hev. 12:11) Vakreste vo tala lava kuleke lava kuriseriweke entiyisweni va vula leswaku ndzayo leyi va yi kumeke eka vatswari va vona yi va pfunile. Naswona loko hi amukela ndzayo leyi humaka eka Yehovha, leyi nyikeriwaka hi vakulu lava nga Vakreste, swi hi pfuna leswaku hi tshama endleleni leyi yisaka evuton’wini.—Swiv. 4:13.

18, 19. (a) Ha yini ndzayo leyi nga eka Swivuriso 18:13 yi ri ya nkoka swinene eku “[layeni] eku lulameni”? (b) Loko vakulu va kombisa moya wo rhula ni rirhandzu loko va laya lava dyoheke, hakanyingi ku va ni vuyelo byihi?

¹⁸ Ku nyikela ndzayo leyi pfunaka swi lava vutshila. Yehovha u byele Vakreste leswaku va yi nyikela hi ‘ku lulama.’ (2 Tim. 3:16) Hikwalaho, hi fanele hi tirhisa milawu ya Bibele leswaku yi hi kongomisa. Wun’wana wa milawu yoleyo wu kumeka eka Swivuriso 18:13 leyi nge: “Loko munhu a angula malunghana ni mhaka yo karhi kambe a nga si yi twa, sweswo i vuphukuphuku eka yena ni ku tsongahatiwa.” Hikwalaho, loko vakulu va lava ku vulavula ni munhu loyi a hehliwaka hi ku va a endle xidyoho lexikulu, va fanele va kambisisa mhaka ya kona hi vuenti leswaku va ta tiva ntiyiso hinkwawo. (Det. 13:14) Hi kona va nga nyikelaka ndzayo hi ‘ku lulama.’

¹⁹ Ku engetela kwalaho, Rito ra Xikwembu ri lerisa vakulu va Vakreste ku lulamisa van’wana “hi ku rhula.” (Hlaya 2 Timotiya 2:24-26.) I ntiyiso, munhu a nga ha yisa xisandzu eka Yehovha ni ku twisa vanhu lava nga riki na nandzu ku vava. Nilokoswiritano, nkulu loyi a hlundzukaka loko a nyika munhu yoloye ndzayo a nge n’wi pfuni. Hambiswiritano, loko vakulu va tekelela “mfanelo ya musa ya Xikwembu,” va nga ha pfuna munhu loyi a dyoheke leswaku a hundzuka.—Rhom. 2:4.

20. I milawu yihi leyi vatswari va faneleke va yi tirhisa loko va laya vana va vona?

²⁰ Loko va kurisa vana va vona “hi ku tshinya ni nkongomiso wa mianakanyo wa Yehovha,” vatswari va fanele va tirhisa milawu ya Bibele. (Efe. 6:4) Tatana a nga fanelanga a xupula n’wana wa yena wa jaha hileswi a byeriweke leswaku a nga tikhomi kahle, kambe u fanele a rhanga a kuma ntiyiso hinkwawo. Naswona a nga kona endyangwini wa Vakreste loyi a faneleke a hlundzuka lerova a endla swilo hi vukarhi. “Yehovha u ni xinakulobye lexikulu swinene ni tintswalo,” naswona lava nga ni vutihlamuleri byo laya vana va fanele va tikarhatela ku kombisa timfanelo leti fanaka ta rirhandzu.—Yak. 5:11.

21, 22. Loko u hlaya Pisalema 119:97-104, i marito wahi lama hlamuselaka ndlela leyi u titwaka ha yona malunghana ni Rito ra Yehovha?

²¹ Nandza wa Xikwembu u tshame a vula leswaku ha yini a rhandza nawu wa Yehovha. (Hlaya Pisalema 119:97-104.) Hi ku dyondza Bibele, u kume vutlhari ni ku twisisa. Loko a landzela milawu leyi nga eMatsalweni, u papalate ku endla swihoxo leswi vo tala va swi endlaka. A a swi tsakela swinene ku dyondza Matsalwa naswona u vuyeriwile loko a tirhisa ndzayo ya wona. A a tiyimisele ku landzela nawu wa Xikwembu vutomi bya yena hinkwabyo.

²² Xana u teka “Matsalwa hinkwawo” ma ri ya nkoka? Ma nga ku pfuna leswaku u va ni ripfumelo leswaku Xikwembu xi ta hetisisa xikongomelo xa xona. Ndzayo ya wona leyi huhuteriweke ya ku sirhelela leswaku u nga endli xidyoho lexi yisaka eku feni. Naswona loko u ma hlamusela hi vutshila, u nga pfuna van’wana leswaku va famba endleleni leyi yisaka evuton’wini va tlhela va tshama eka yona. Onge hi nga hambeta hi tirhisa “Matsalwa hinkwawo” kahle loko hi ri karhi hi tirhela Yehovha, Xikwembu xa hina lexi nga ni vutlhari lebyikulu ni rirhandzu.