1-3. Hlamusela ndlela leyi Yesu a phameleke ntshungu lowukulu ha yona ekusuhi ni le Betsayida. (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

ANAKANYA hi xiendlakalo lexi. (Hlaya Matewu 14:14-21.) Hi le mahlweninyana ka Paseka ya 32 C.E. Ntshungu wa vavanuna va kwalomu ka 5 000 ku nga hlayiwi vavasati ni vana lavatsongo, wu na Yesu ni vadyondzisiwa vakwe endhawini leyi nga mananga ekusuhi ni le Betsayida, ku nga ximutana lexi nga eribuweni leri nga en’walungwini wa Lwandle ra Galeliya.

² Loko Yesu a vona ntshungu, u twela vanhu vusiwana, kutani a sungula ku hanyisa lava vabyaka exikarhi ka vona ni ku va dyondzisa swilo swo tala hi Mfumo wa Xikwembu. Loko se ri perile, vadyondzisiwa va byela Yesu leswaku a lerisa vanhu va famba leswaku va ya tixavela swakudya eswimitanini swa le kusuhi. Kambe Yesu u byela vadyondzisiwa vakwe a ku: “N’wina [va] nyikeni swakudya.” Mhaka yoleyo yi fanele yi va hlamarisile hikuva swakudya leswi a va ri na swona a swi ri switsongo ngopfu, ku nga swinkwa swa ntlhanu ni tinhlampfi timbirhi letitsongo.

³ Hikwalaho ka ntwela-vusiwana, Yesu u endla singita, ku nga singita ri ri roxe leri tsariweke hi vatsari va mune va Tievhangeli. (Mar. 6:35-44; Luka 9:10-17; Yoh. 6:1-13) Yesu u lerisa vadyondzisiwa vakwe leswaku va byela ntshungu wu tshama ebyanyini bya rihlaza hi mintlawa ya 50 ni ya 100. Endzhaku ko khongela, u sungula ku phemelela swinkwa ni ku ava tinhlampfi. Kutani, ematshan’weni yo va Yesu a nyika vanhu swakudya hi yexe, u swi avela “vadyondzisiwa vakwe, vadyondzisiwa na vona va avela mintshungu.” Hi singita swakudya swi hundzuke matutu vana va ntavasi. Ehleketa hi mhaka leyi: Yesu u phamele magidi ya vanhu hi ku tirhisa vanhu vatsongo, ku nga vadyondzisiwa va yena. *

4. (a) Yesu a a khathala swinene hi ku phamela vanhu swakudya swa muxaka muni naswona ha yini? (b) Hi ta tlhuvutsa yini exihlokweni lexi ni le ka lexi landzelaka?

⁴ Yesu a a khathala swinene ni hi ku phamela valandzeri vakwe swakudya swa moya. A a swi tiva leswaku ku dya swakudya swa moya, ku nga ntiyiso lowu kumekaka eRitweni ra  Xikwembu swi yisa evuton’wini lebyi nga heriki. (Yoh. 6:26, 27; 17:3) Hikwalaho ka ntwela-vusiwana lowu fanaka ni lowu n’wi susumeteleke ku phamela mintshungu swinkwa ni tinhlampfi, Yesu u hete tiawara to tala a ri karhi a dyondzisa valandzeri vakwe. (Mar. 6:34) Kambe a a swi tiva leswaku nkarhi wakwe wo va laha misaveni a wu komile naswona a a ta tlhelela etilweni. (Mat. 16:21; Yoh. 14:12) Yesu a a ta hambeta a va phamela hi ndlela yihi valandzeri vakwe hi tlhelo ra moya a ri etilweni? A a ta tirhisa endlelo leri fanaka—a a ta phamela vanhu vo tala hi ku tirhisa vanhu vatsongo. Kambe, vanhu volavo vatsongo a ku ta va vamani? A hi voneni ndlela leyi Yesu a va tirhiseke ha yona vanhu vatsongo leswaku a phamela valandzeri vakwe vo tala lava totiweke hi lembe-xidzana ro sungula. Kutani, exihlokweni lexi landzelaka, hi ta tlhuvutsa xivutiso lexi, lexi nga xa nkoka swinene eka un’wana ni un’wana wa hina: Hi nga va tiva njhani vanhu vatsongo lava Kreste a va tirhisaka ku hi phamela swakudya swa moya namuntlha?

5, 6. (a) Hi xihi xiboho xa nkoka lexi Yesu a xi endleke ku tiyisekisa leswaku valandzeri vakwe va ta hambeta va phameriwa kahle hi tlhelo ra moya endzhaku ka loko a file? (b) Yesu u va hlomise njhani vaapostola vakwe leswaku va ta endla ntirho wa nkoka swinene endzhaku ka loko a file?

⁵ Nhloko ya ndyangu leyi nga ni vutihlamuleri yi endla malunghiselelo leswaku ndyangu wa yona wu ta sala wu khathaleriwa loko yi file. Hilaha ku fanaka, Yesu loyi a a ta va Nhloko ya vandlha ra Vukreste, u endle malunghiselelo ku tiyisekisa leswaku valandzeri vakwe va ta sala va khathaleriwa hi tlhelo ra moya loko a file. (Efe. 1:22) Hi xikombiso, loko ka ha sele kwalomu ka malembe mambirhi leswaku Yesu a fa, u endle xiboho xa nkoka swinene. U hlawule vanhu vatsongo vo sungula lava hi ku famba ka nkarhi a a ta va tirhisa ku phamela vanhu vo tala. Xiya leswi endlekeke.

⁶ Endzhaku ko khongela vusiku hinkwabyo, Yesu u hlengelete vadyondzisiwa vakwe kutani exikarhi ka vona u hlawule vaapostola va 12. (Luka 6:12-16) Eka malembe mambirhi lama landzeleke, u hete nkarhi wo tala a dyondzisa lava 12 hi marito ni hi swiendlo. A a swi tiva leswaku a va ri ni swo tala leswi a va fanele va swi dyondza; entiyisweni va hambete va vitaniwa “vadyondzisiwa.” (Mat. 11:1; 20:17) U va nyike ndzayo ya nkoka a tlhela a va letela swinene entirhweni wo chumayela. (Mat. 10:1-42; 20:20-23; Luka 8:1; 9:52-55) Swi le rivaleni leswaku a a va hlomisela ku endla ntirho wa nkoka swinene endzhaku ka loko a file naswona a tlhelele etilweni.

7. Yesu u swi kombise njhani leswaku vutihlamuleri lebyikulu bya vaapostola a byi ta va byihi?

⁷ Hi wihi ntirho lowu vaapostola a va ta wu endla? Loko Pentekosta ya 33 C.E. yi ya yi tshinela, a swi ri erivaleni leswaku vaapostola a va ta va ‘valanguteri.’ (Mint. 1:20) Kambe, a byi ta va byihi vutihlamuleri bya vona lebyikulu? Endzhaku ka loko Yesu a ta va a pfuxiwile, u vule swo karhi eka muapostola Petro leswi hi nyikaka nhlamulo. (Hlaya Yohane 21:1, 2, 15-17.) Yesu u byele Petro emahlweni ka vaapostola van’wana a ku: “Phamela tinyimpfu ta mina letitsongo.” Xisweswo Yesu u kombise leswaku vaapostola vakwe a va ta va van’wana va vanhu vatsongo lava a a ta va tirhisa ku phamela vanhu vo tala swakudya swa moya. Hakunene marito lawa ma kombisa ndlela leyi Yesu a ti rhandzaka ha yona “tinyimpfu [takwe] letitsongo”! *

8. Vapfumeri lavantshwa va swi kombise njhani hi Pentekosta leswaku a va va tiva vanhu lava Kreste a a va tirhisa ku phamela swakudya swa moya?

⁸ Ku sukela hi Pentekosta ya 33 C.E., Kreste loyi a pfuxiweke u tirhise vaapostola vakwe ku phamela vadyondzisiwa vakwe hinkwavo lava totiweke swakudya swa moya. (Hlaya Mintirho 2:41, 42.) Vayuda ni vaproselita lava veke Vakreste lava totiweke hi moya hi siku rero a va swi tiva kahle leswaku Kreste u tirhisa vamani. Va “[hambete] va tinyiketela edyondzweni ya vaapostola” hi mbilu hinkwayo. Hi ku ya hi xidyondzi xin’wana, riendli ra Xigriki leri hundzuluxeriweke ri va “hambeta  va tinyiketela,” ri nga vula “ku tshembeka hilaha ku tiyeke ni ku va ni pakani yin’we eka nchumu wo karhi lowu u lavaka ku wu endla.” Vapfumeri lava lavantshwa a va ri ni ndlala leyikulu ya swakudya swa moya, naswona a va swi tiva leswaku va fanele va swi kuma kwihi. Hi timbilu ta vona hinkwato, a va tshembela eka vaapostola leswaku va va hlamusela marito ni swiendlo swa Yesu ni leswi matsalwa lama vulavulaka hi yena ma vulaka swona. *—Mint. 2:22-36.

9. Vaapostola va swi kombise njhani leswaku a va byi rivalanga vutihlamuleri bya vona byo phamela tinyimpfu ta Yesu?

⁹ Vaapostola a va rivalanga leswaku vutihlamuleri bya vona a ku ri ku phamela tinyimpfu ta Yesu. Hi xikombiso, xiya ndlela leyi va yi lulamiseke ha yona mhaka yo tika leyi a yi ta va yi vange ku avana evandlheni leri a ra ha ku simekiwa. Mhaka ya kona a yi katsa swakudya swa nyama. Tinoni leti vulavulaka Xigriki a ti nga nyikiwi mphakelo wa siku ni siku wa swakudya, kambe tinoni leti vulavulaka Xiheveru a ti nyikiwa. Vaapostola va xi tlhantlhe njhani xiphiqo lexi? “Lava 12” va hlawule vamakwerhu va nkombo lava fanelekaka leswaku va langutela ‘ntirho lowu faneleke,’ ku nga ku phakela swakudya. Vaapostola—lava vo tala va vona swi nga ha endlekaka va hlanganyeleke eku phameleni ka mintshungu swakudya leyi Yesu a yi phameleke hi singita—va swi xiyile leswaku a swi ri swa nkoka swinene leswaku vona va phamela swakudya swa moya. Hikwalaho, va tinyiketele ‘evutirhelini bya rito.’—Mint. 6:1-6.

10. Kreste u va tirhise njhani vaapostola ni vakulukumba eYerusalema?

¹⁰ Hi 49 C.E., vaapostola lava a va ha hanya se a va joyiniwe hi vakulu van’wana lava fanelekaka. (Hlaya Mintirho 15:1, 2.) “Vaapostola ni vakulukumba eYerusalema” a va ri huvo leyi fumaka. Kreste tanihi Nhloko ya vandlha u tirhise ntlawa lowu lowutsongo wa vavanuna lava fanelekaka, leswaku va endla swiboho eka swivutiso leswi a swi katsa tidyondzo ta Vukreste va tlhela va langutela ni ku kongomisa ntirho wo chumayela ni wo dyondzisa mahungu lamanene ya Mfumo.—Mint. 15:6-29; 21:17-19; Kol. 1:18.

11, 12. (a) I yini lexi kombisaka leswaku Yehovha u katekise lunghiselelo leri N’wana wa yena a ri tirhiseke ku phamela mavandlha ya lembe-xidzana ro sungula? (b) Vanhu va swi tivise ku yini leswaku Kreste a a tirhisa vamani ku phamela swakudya swa moya?

¹¹ Xana Yehovha u ri katekisile lunghiselelo leri N’wana wa yena a ri tirhiseke ku phamela mavandlha hi lembe-xidzana ro sungula? Ina, u ri katekisile. Hi nga tiyiseka njhani? Buku ya Mintirho yi hi nyika xiviko lexi: “Loko [muapostola Pawulo ni lava a a famba na vona] va hundza hi le mitini a va nyika lava a va ri eka yona swileriso swa nawu leswaku va swi hlayisa, leswi bohiweke hi vaapostola ni vakulukumba lava a va ri eYerusalema. Hikokwalaho, hakunene mavandlha a ma ya ma  tiyisiwa eripfumelweni ni ku andza hi nhlayo siku rin’wana ni rin’wana.” (Mint. 16:4, 5) Xiya leswaku mavandlha wolawo ma tiyile ma tlhela ma kula hikuva a ma yi seketela hi ku tshembeka huvo leyi fumaka leyi a yi ri eYerusalema. Xana byolebyo a hi vumbhoni bya leswaku Yehovha u ri katekisile lunghiselelo leri N’wana wa yena a a ri tirhisa ku phamela mavandlha? A hi tsundzukeni leswaku leswi endlaka mavandlha ma kula hileswi Yehovha a ma katekisaka.—Swiv. 10:22; 1 Kor. 3:6, 7.

¹² Se hi swi vonile leswaku Yesu u landzele ndlela yo karhi loko a phamela valandzeri va yena: U phamele vanhu vo tala hi ku tirhisa vanhu vatsongo. Hi nkarhi wolowo a swi vonaka kahle leswaku u tirhisa vamani ku phamela swakudya swa moya. Phela, vaapostola, ku nga swirho swo sungula swa huvo leyi fumaka, va kote ku endla masingita ku kombisa leswaku va seketeriwa hi Xikwembu. Mintirho 5:12 yi ri: “Hi mavoko ya vaapostola masingita yo tala ni swihlamariso swi hambeta swi humelela exikarhi ka vanhu.” * Hikwalaho, lava va veke Vakreste a va nga ri na xivangelo xo vutisa va ku, ‘Kahle-kahle, i vamani lava Kreste a va tirhisaka ku phamela tinyimpfu ta yena?’ Kambe eku heleni ka lembe-xidzana ro sungula, xiyimo xi cincile.

13, 14. (a) I xilemukiso xihi lexi Yesu a xi nyikeleke malunghana ni nhlaselo, naswona marito ya yena ma sungule ku hetiseka rini? (b) Nhlaselo a wu ta ta wu huma eka mintlawa yihi yimbirhi? (Hlaya nhlamuselo ya le hansi.)

¹³ Yesu u profete leswaku vandlha ra Vukreste a ri ta hlaseriwa. Tsundzuka, exifanisweni xa yena xa koroni ni mfava, Yesu u lemuxe leswaku nsimu leyi a ya ha ku byariwa koroni (ku nga Vakreste lava totiweke) a yi ta haxiwa mfava (ku nga Vakreste va mavunwa). U vule leswaku mintlawa leyimbirhi a yi ta pfumeleriwa ku kula swin’we, kukondza ku fika nkarhi wo tshovela, lowu a wu ta fika “[emakumu] ya mafambiselo lawa ya swilo.” (Mat. 13:24-30, 36-43) Marito ya Yesu ma sungule ku hetiseka ku nga si hela nkarhi wo leha. *

¹⁴ Vugwinehi byi sungule ku nghena evandlheni hi lembe-xidzana ro sungula, kambe vaapostola va Yesu vo tshembeka a va fana ni “xirhalanganya,” a va sivela ku thyakisiwa ni ku kuceteriwa hi tidyondzo ta mavunwa. (2 Tes. 2:3, 6, 7) Hambiswiritano, loko ku fa muapostola wo hetelela, vugwinehi byi tinyike matimba kutani byi andza hi nkarhi wa ku kula ka koroni ni mfava lowu tekeke malembe-xidzana yo tala. Ku engetela kwalaho, hi nkarhi wolowo mfava wu sungule ku andza kasi koroni a yi nga talanga. A ku nga ri na ntlawa lowu hleriweke lowu a wu phamela swakudya swa moya nkarhi na nkarhi. Sweswo a swi ta hetelela swi cincile. Kambe xivutiso hileswaku a swi ta cinca rini?

15, 16. Dyondzo ya vukheta ya Matsalwa ya Swichudeni swa Bibele yi tswale mihandzu yihi, naswona ku tlakuka xivutiso xihi?

¹⁵ Loko nkarhi wa ku kula swin’we ka koroni ni mfava wu ri kusuhi no hela, vanhu va sungule ku wu tsakela swinene ntiyiso wa le Bibeleni. Tsundzuka leswaku hi va-1870, ntlawa lowutsongo wa vanhu lava lavaka ntiyiso hi timbilu ta vona hinkwato wu hlanganile kutani wu vumba mintlawa ya Bibele wu nga hlangananga ni mfava, lowu nga Vakreste va mavunwa lava a va ri etikerekeni ni mimpambukwa ya Vujagana. Swichudeni swoleswo swa Bibele leswi tinyiketeleke swi endle ndzavisiso wa vukheta ni lowu enteke wa Matsalwa hi timbilu leti titsongahataka ni hi mianakanyo leyi lavaka ku tiva.—Mat. 11:25.

¹⁶ Dyondzo yoleyo ya vukheta ya Matsalwa ya Swichudeni swa Bibele yi tswale mihandzu leyinene ngopfu. Vavanuna ni vavasati volavo vo tshembeka va paluxe tidyondzo ta mavunwa va tlhela va twarisa ntiyiso wa moya, va kandziyisa ni ku fambisa minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni ni le tindhawini ta le kule swinene. Ntirho wa swona wu khumbe timbilu ta vanhu vo tala lava a va ri ni ndlala ni torha hi tlhelo ra moya wu tlhela wu va khorwisa. Hikwalaho ku tlakuka xivutiso lexi tlhontlhaka mianakanyo lexi nge: Xana Swichudeni swa Bibele swa le malembeni ya le mahlweni ka  1914 a swi ri ntlawa lowu Kreste a vuleke leswaku u ta wu tirhisa ku phamela tinyimpfu ta yena? Doo! Koroni ni mfava a swa ha kula swin’we, naswona ntlawa lowu Kreste a a ta wu tirhisa ku phamela swakudya swa moya a wu nga si lungheka. A wu nga si fika nkarhi wa ku hambanisa Vakreste va mavunwa lava fanaka ni mfava eka Vakreste va ntiyiso lava fanaka ni koroni.

17. I swiendlakalo swihi swa nkoka leswi sunguleke ku endleka hi 1914?

¹⁷ Hilaha hi dyondzeke hakona exihlokweni lexi hundzeke, nkarhi wo tshovela wu sungule hi 1914. Hi lembe rolero, swiendlakalo swo hlayanyana swa nkoka swi sungule ku endleka. Yesu u vekiwe exiluvelweni tanihi Hosi naswona ku sungule masiku yo hetelela. (Nhlav. 11:15) Ku sukela hi 1914 ku ya eku sunguleni ka 1919, Yesu ni Tata wakwe va kambele tempele ya moya va tlhela va yi basisa. * (Mal. 3:1-4) Kutani, ku sukela hi 1919 a ku ri nkarhi wo sungula ku hlengeleta koroni. Xana se a ku ri nkarhi wa leswaku Kreste a veka ntlawa wun’we lowu hleriweke leswaku wu phamela swakudya swa moya? Ina, a ku ri wona.

18. Yesu u profete leswaku u ta veka vamani naswona a xi ri xihi xivutiso xa nkoka endzhaku ka loko masiku yo hetelela ma ta va ma sungurile?

¹⁸ Eka vuprofeta bya yena lebyi vulavulaka hi nkarhi wa makumu, Yesu u profete leswaku u ta veka “hlonga” leri a nga ta ri tirhisa ku phamela ‘swakudya swa moya hi nkarhi lowu faneleke.’ (Mat. 24:45-47) I vamani lava a va ta vumba “hlonga” leri? Hi ku pfumelelana ni leswi Yesu a swi endleke hi lembe-xidzana ro sungula, a a ta tlhela a phamela vanhu vo tala hi ku tirhisa vanhu vatsongo. Kambe endzhaku ka loko masiku yo hetelela ma ta va ma sungurile, xivutiso xa nkoka lexi a xi tlakuka a xi ku, Vanhu volavo vatsongo a ku ta va vamani? Xivutiso lexi ni swin’wana leswi vulavulaka hi vuprofeta bya Yesu swi ta tlhuvutsiwa exihlokweni lexi landzelaka.