1, 2. Yehovha u ma teka njhani malandza yakwe ya laha misaveni?

LOKO vatswari va hlalela vana va vona loko va ri karhi va tlanga, va hlamarisiwa hi vuswikoti lebyi vana volavo va tswariweke na byona. Xana na wena u tshame u swi xiya sweswo? N’wana un’wana a nga ha va a ri ni vuswikoti byo tsutsuma, loko makwavo wakwe a ri ni vuswikoti byo mpfampfarhuta kumbe ku endla swilo swin’wana. Kambe ku nga khathariseki vuswikoti lebyi vana va nga na byona, vatswari va swi tsakela ku pfuna vana va vona leswaku va tirhisa vuswikoti bya vona hi ndlela leyinene.

² Tanihi mutswari la nga ni rirhandzu, Yehovha wa ma rhandza malandza yakwe. U teka malandza yakwe ya namuntlha tanihi “swilo leswi navelekaka swa matiko hinkwawo.” (Hag. 2:7) I ya risima hikwalaho ka ripfumelo ra wona ni ku tinyiketela ka wona. Kambe u nga ha va u swi xiyile leswaku vamakwerhu va xinuna ni va xisati na vona va ni vuswikoti byo hambana-hambana. Vamakwerhu van’wana va xinuna va ni vuswikoti byo dyondzisa, kasi van’wana va ni vuswikoti byo hlela timhaka. Vamakwerhu va xisati vo tala va ni vuswikoti byo dyondza tindzimi timbe va tlhela va ti tirhisa ensin’wini, kasi van’wana i xikombiso lexinene xo seketela lava lavaka ku khutaziwa kumbe ku khathalela lava vabyaka. (Rhom. 16:1, 12) Xana a hi swi tlangeli ku va evandlheni leri nga ni vamakwerhu vo tano?

3. Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi kambisisa exihlokweni lexi?

 ³ Hambiswiritano, Vakreste van’wana, ku katsa ni vantshwa kumbe vamakwerhu va xinuna lava ha ku khuvuriwaka, va nga ha titwa va nga ntshunxekanga evandlheni. Hi nga va pfuna njhani leswaku va wupfa hi tlhelo ra moya? Ha yini hi fanele hi ringeta ku languta leswinene eka vona, xisweswo hi va teka hi ndlela leyi Yehovha a va tekaka ha yona?

4, 5. Rungula leri nga eka Vaavanyisi 6:11-16 ri swi kombisa njhani leswaku Yehovha u vona leswi malandza yakwe ma nga kotaka ku swi endla?

⁴ Marungula yo tala ya le Bibeleni ma swi veka erivaleni leswaku Yehovha a nga voni leswinene ntsena eka malandza yakwe, kambe u tlhela a vona ni leswi ma nga kotaka ku swi endla. Hi xikombiso, loko Gidiyoni a hlawuriwile leswaku a ntshunxa vanhu va Xikwembu eku tshikileriweni hi Vamidiyani, u fanele a hlamarile loko ntsumi yi ku eka yena: “Yehovha u na wena, wena wa matimba, wa vurhena.” Swi tikomba kahle leswaku hi nkarhi wolowo Gidiyoni a a nga titwi a ri wa “matimba.” U ku xiyile ku kanakana kakwe naswona a a titwa a nga ri wa nkoka. Kambe hilaha bulo leri nga landzela ri swi kombiseke hakona, Yehovha a a ri ni langutelo lerinene hi nandza wakwe ku tlula leri Gidiyoni a a ri na rona hi yena n’wini.—Hlaya Vaavanyisi 6:11-16.

⁵ Yehovha a a tiyiseka leswaku Gidiyoni a a ta kutsula Vaisrayele hikuva A a xiye vuswikoti byakwe. Hi xikombiso, ntsumi ya Yehovha yi xiye ndlela leyi Gidiyoni a a hula koroni ha yona hi matimba ya yena hinkwawo. Ku ni nchumu wun’wana lowu kokeke ntsumi yoleyo mahlo. Eminkarhini ya Bibele, hi ntolovelo varimi a va hula mavele endhawini leyi nga rivala leswaku moya wu ta hunga mungu. Lexi hlamarisaka, Gidiyoni a a hula koroni exihundleni exikamelweni xa madiriva leswaku a tumbetela Vamidiyani ntshovelo wakwe lowutsongo. Hakunene rolero a ku ri endlelo ra vutlhari! A swi hlamarisi leswi emahlweni ka Yehovha, Gidiyoni a a nga ri murimi loyi a a ri ni vuxiyaxiya ntsena—a a ri wanuna wo tlhariha. Yehovha u vone leswi a nga kotaka ku swi endla ivi a n’wi letela.

6, 7. (a) Ndlela leyi Yehovha a a n’wi teka ha yona muprofeta Amosi a yi hambane njhani ni ya Vaisrayele van’wana? (b) I yini leswi a swi kombisa leswaku Amosi a a wu fanelekela ntirho wolowo?

⁶ Hilaha ku fanaka, emhakeni ya muprofeta Amosi ha swi vona leswaku Yehovha u xiye leswi un’wana wa malandza yakwe a nga kotaka ku swi endla, hambiloko eka vo tala a a vonaka a nga ri wa nkoka kumbe a ri wa xiyimo xa le hansi. Amosi u tihlamusele tanihi murisi wa tinyimpfu ni mukhi wa makuwa ya swinkuwana—lawa a ma tekiwa ma ri swakudya swa swisiwana. Loko Yehovha a hlawule Amosi leswaku a ya sola tinyimba ta khume ta Israyele leti a ti gandzela swifaniso swa hava, Vaisrayele van’wana va nga ha va va anakanye leswaku a a nga wu fanelekeli ntirho wolowo.—Hlaya Amosi 7:14, 15.

⁷ Amosi a a huma eximutanini lexi nga xoxe, kambe leswi a a tiva swo tala hi mikhuva ya le nkarhini wakwe ni vafumi va kona swi kombisa leswaku a a nga tekeli swilo ehansi. A swi kanakanisi leswaku a a swi tiva kahle swiyimo swo biha swa le Israyele, naswona swi nga ha endleka vaxavisi lava famba-fambaka a va n’wi byerile hileswi endlekaka ematikweni ya le kusuhi. (Amo. 1:6, 9, 11, 13; 2:8; 6:4-6) Swidyondzi swo tala swa Bibele namuntlha swi bumabumela Amosi hi ku va mutsari la nga ni vutshila. Muprofeta yoloye a nga hlawulanga marito yo olova ni ya matimba ntsena kambe u swi tirhise kahle swifananisi naswona a a tlanga hi marito. Entiyisweni, leswi Amosi a n’wi hlamuleke hi xivindzi Amaziya muprista wo homboloka, swi tiyisekise leswaku Yehovha a a hlawule munhu la fanelekaka naswona a a ta tirhisa vuswikoti byakwe lebyi swi nga ha endlekaka a byi nga vonaki eku sunguleni.—Amo. 7:12, 13, 16, 17.

8. (a) Hi xihi xitiyisekiso lexi Yehovha a xi nyikeke Davhida? (b) Ha yini marito lama nga eka Pisalema 32:8 ma khutaza eka lava nga riki na xivindzi kumbe vuswikoti?

⁸ Yehovha wa swi xiya leswi nandza wakwe ha  un’we a nga kotaka ku swi endla. U tiyisekise Hosi Davhida leswaku u ta n’wi kongomisa, ‘tihlo rakwe ri ri ehenhla ka yena.’ (Hlaya Pisalema 32:8.) Xana wa swi vona leswaku ha yini sweswo swi fanele swi hi khutaza? Hambiloko hi nga ri na xivindzi, Yehovha a nga hi pfuna leswaku hi endla swo tlula leswi a hi swi anakanya ivi hi fikelela tipakani ta hina leti a hi nga ehleketi leswaku hi nga ti fikelela. Ku fana ni mudyondzisi loyi a nga ha kongomisaka xichudeni lexi nga riki na ntokoto hakatsongo-tsongo, Yehovha u tiyimiserile ku hi kongomisa loko hi ri karhi hi endla nhluvuko hi tlhelo ra moya. Yehovha a nga ha tlhela a tirhisa vapfumeri-kulorhi leswaku va hi pfuna hi wupfa hi tlhelo ra moya. Njhani?

9. Hi nga xi tirhisa njhani xikhutazo xa Pawulo xo ‘veka tihlo’ etimhakeni ta van’wana?

⁹ Pawulo u khutaze Vakreste hinkwavo leswaku va ‘veka tihlo’ etimhakeni ta vapfumeri-kulobye. (Hlaya Vafilipiya 2:3, 4.) Mongo wa ndzayo ya Pawulo hi leswaku hi fanele hi xiya vuswikoti lebyi van’wana va nga na byona ivi hi va byela hi byona. Hi titwa njhani loko munhu un’wana a xiya nhluvuko lowu hi wu endleke? Hakanyingi, swi hi khutaza ku endla nhluvuko lowu engetelekeke, hi tikarhata swinene. Hilaha ku fanaka, loko hi tinyika nkarhi wo xiya matshalatshala lawa vapfumeri-kulorhi va ma endlaka, va ta khutazeka leswaku va endla nhluvuko naswona va tirhela Yehovha hi ndlela leyinene.

10. I vamani lava ngopfu-ngopfu va nga ha lavaka leswaku hi xiya leswi va swi endlaka?

¹⁰ I vamani lava ngopfu-ngopfu va nga ha lavaka leswaku hi xiya leswi va swi endlaka? Entiyisweni hinkwerhu ka hina hi lava leswaku leswi hi swi endlaka swi xiyiwa. Hambiswiritano, vantshwa kumbe vamakwerhu va xinuna lava ha ku khuvuriwaka va fanele va swi xiya leswaku va katsiwa emintirhweni ya vandlha. Sweswo swi ta va pfuna ku twisisa leswaku i va nkoka exikarhi ka vanhu va Yehovha. Hi hala tlhelo, Rito ra Xikwembu ri va khutaza ku navela ku fanelekela vutihlamuleri lebyi engetelekeke, kambe loko hi nga wu tlangeli ntirho lowu va wu endlaka, ku navela koloko ku nga ha hela.—1 Tim. 3:1.

11. (a) Nkulu un’wana u ri pfune njhani jaha rin’wana leswaku ri hlula tingana? (b) U dyondza yini eka ntokoto wa Julien?

¹¹ Ludovic, nkulu loyi a vuyeriweke hikwalaho ka leswi ku xiyiweke leswi a a swi endla loko a ha ri ntsongo u ri: “Loko ndzi tlangela leswi endliwaka hi makwerhu wo karhi, u endla nhluvuko hi ku hatlisa.” Ludovic loko a vulavula hi Julien, jaha leri a ri ri ni tingana u ri: “Leswi minkarhi yin’wana Julien a a ringeta ku endla leswi engetelekeke evandlheni, a a nga titshembi naswona a a endla swilo hi ndlela leyi nga tolovelekangiki. Kambe a ndzi swi vona leswaku a a ri ni musa naswona a a swi lava hi mbilu hinkwayo ku pfuna van’wana evandlheni. Hikwalaho, ematshan’weni yo n’wi xopaxopa, ndzi langute swinene timfanelo takwe letinene, ndzi ringeta ku n’wi khutaza.” Hi ku famba ka nkarhi Julien u fanelekele ku va nandza wa vutirheli naswona sweswi i phayona ra nkarhi hinkwawo.

12. Hi yihi mfanelo ya nkoka leyi lavekaka ku pfuna un’wana leswaku a wupfa hi tlhelo ra moya? Nyika xikombiso.

¹² Loko hi lava ku pfuna van’wana leswaku va wupfa hi tlhelo ra moya, hi fanele hi va ni vuxiya-xiya. Hilaha swi kombisiweke hakona eka ntokoto wa Julien, swi nga ha lava leswaku hi honisa ku tsana ka vona ivi hi languta timfanelo letinene ni vuswikoti bya vona lebyi nga ha antswisiwaka. Leswi swi fana ni ndlela leyi Yesu a tekeke muapostola Petro ha yona. Hambileswi minkarhi yin’wana Petro a a vonaka a nga tiyanga eripfumelweni, Yesu u vule leswaku ripfumelo rakwe a ri ta tiya ku fana ni ribye.—Yoh. 1:42.

13, 14. (a) Hi yihi ndlela leyi Barnaba a kombiseke ku twisisa ha yona emhakeni ya jaha leri vuriwaka Marka? (b) Makwerhu loyi a ha ri muntshwa u vuyeriwe njhani eka mpfuno wo fana ni lowu Marka a wu kumeke? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

¹³ Barnaba u kombise ku twisisa loku fanaka emhakeni ya Yohane, loyi a a ri ni xivongo xa Xirhoma  xa Marka. (Mint. 12:25) Eka riendzo ra Pawulo ro sungula ra vurhumiwa laha a a famba na Barnaba, Marka a a ri “mulanguteri wa vona,” kumbexana a a khathalela swilaveko swa vona swa nyama. Hambiswiritano, loko va fika ePamfiliya, Marka u va sukerile. Va boheke ku famba va ri voxe hi le n’walungwini va hundza endhawini leyi a yi dume hi ku va ni swigevenga. (Mint. 13:5, 13) Hambiswiritano, Barnaba u langute timfanelo letinene ta Marka, ku nga ri ku tsana ka yena, kutani a ya emahlweni a n’wi letela. (Mint. 15:37-39) Leswi swi pfune jaha rolero leswaku ri va nandza wa Yehovha la wupfeke. Lexi tsakisaka, Marka a a ri le Rhoma na Pawulo, loyi hi nkarhi wolowo a a khotsiwile kutani Marka u n’wi pfune ku rhumela marungula eka Vakreste va le vandlheni ra le Kolosa naswona Pawulo u vulavule kahle hi Marka. (Kol. 4:10) Anakanya ndlela leyi Barnaba a a tsake ha yona loko Pawulo a kombele Marka leswaku a n’wi pfuna.—2 Tim. 4:11.

¹⁴ Alexandre, nkulu loyi a ha ku bumabumeriwaka, u tsundzuka ndlela leyi makwerhu un’wana a n’wi pfuneke ha yona: “Loko ndza ha ri ntsongo, a swi ndzi tikela ku khongela emahlweni ka vanhu. Nkulu un’wana u ndzi kombe ndlela leyi ndzi nga tilunghiselelaka ha yona ni ku endla leswaku ndzi titwa ndzi ntshunxekile. Ematshan’weni yo tshika ku ndzi avela ku khongela, nkarhi na nkarhi a a ndzi kombela leswaku ndzi khongela eka nhlangano wa nsimu. Hi ku famba ka nkarhi ndzi ye ndzi titshemba.”

15. Pawulo u swi kombise njhani leswaku u va teka va ri va nkoka vamakwavo?

¹⁵ Loko hi vona mfanelo leyinene eka Mukreste un’wana, xana ha n’wi bumabumela? Eka Varhoma ndzima 16, Pawulo u vulavule hi vapfumeri-kulobye vo tlula 20 lava a a va rhandza hikwalaho ka timfanelo leti a va ri na tona. (Rhom. 16:3-7, 13) Hi xikombiso, Pawulo u pfumerile leswaku Androniko na Yuniya a va ri ni nkarhi wo leha va ri karhi va tirhela Kreste ku tlula yena Pawulo, a kandziyisa ku tiyisela ka vona tanihi Vakreste. Pawulo u tlhele a vulavula hi ndlela ya rirhandzu hi mana wa Rhufasi, kumbexana a a vulavula hi rirhandzu leri manana yoloye a tshameke a n’wi kombisa rona.

16. Ku nga ha va ni vuyelo byihi loko vantshwa va bumabumeriwa?

¹⁶ Ku nga ha va ni vuyelo lebyinene loko hi bumabumela van’wana hi mbilu hinkwayo. Anakanya hi mhaka ya Rico, jaha ra le Furwa, loyi a a hele matimba hikwalaho ka leswi tata wakwe loyi a a nga ri Mbhoni a a nga swi lavi leswaku Rico a khuvuriwa. Rico a a anakanya leswaku u ta boheka ku rindza ku kondza a kula hilaha ku ringaneke leswaku a ta kota ku tirhela Yehovha hi ku helela. Xin’wana lexi a xi n’wi vangela gome hileswi a a hlekuriwa exikolweni. Frédéric, nkulu wa vandlha loyi a komberiweke ku dyondza ni jaha leri u ri: “Ndzi bumabumele Rico hikuva ku kanetiwa koloko a ku kombisa leswaku a a ri ni xivindzi xo chumayela.” Xibumabumelo xolexo xi endle leswaku Rico a tiyimisela swinene ku tshama a ri xikombiso lexinene naswona xi n’wi pfune ku antswisa vuxaka byakwe ni tata wakwe. Rico u khuvuriwe loko a ri ni malembe ya 12.

17. (a) Hi nga va pfuna njhani vamakwerhu ku endla nhluvuko? (b) Murhumiwa un’wana u va pfune njhani vamakwerhu va xinuna lava ha riki vantshwa naswona ku ve ni vuyelo byihi?

¹⁷ Nkarhi na nkarhi loko hi bumabumela vapfumeri-kulorhi hikwalaho ka swiavelo leswi va  swi endleke kahle kumbe hikwalaho ka xikombiso lexinene, va ta ya va susumeteleka swinene ku tirhela Yehovha hilaha ku engetelekeke. Sylvie, * loyi a a ri ni malembe yo tala a tirha eBethele ya le Furwa, u vule leswaku vamakwerhu va xisati va nga va bumabumela vamakwerhu va xinuna. U vule leswaku vavasati va nga xiya swilo leswi vamakwerhu va xinuna swi nga endlekaka va nga swi xiyi. Hikwalaho, “marito [ya vona] yo khutaza ma nga engetela eka leswi vamakwerhu lava nga ni ntokoto va swi vulaka.” U ye emahlweni a ku: “I vutihlamuleri bya mina ku bumabumela van’wana.” (Swiv. 3:27) Jérôme loyi a nga murhumiwa le French Guiana, u pfune majaha yo tala leswaku ma va varhumiwa. U ri: “Ndzi xiye leswaku loko ndzi bumabumela vamakwerhu va xinuna lava ha riki vantshwa hikwalaho ka swilo swo karhi leswi va swi endleke ensin’wini kumbe hi leswi va nyikeleke tinhlamulo letinene, va sungula ku va ni xivindzi. Hikwalaho, va antswisa vuswikoti bya vona.”

18. Ha yini swi vuyerisa ku tirha ni vamakwerhu lava ha riki vantshwa?

¹⁸ Hi nga tlhela hi khutaza vamakwerhu leswaku va endla nhluvuko hi tlhelo ra moya hi ku tirha na vona. Nkulu a nga ha kombela makwerhu wa xinuna loyi a ha riki muntshwa, loyi a swi tivaka ngopfu ku tirhisa tikhompyuta leswaku a printa rungula ro karhi eka jw.org, leri nga khutazaka vadyuhari lava nga riki na tikhompyuta. Kumbe loko u basisa Holo ya Mfumo kumbe u lunghisa swo karhi eka yona ha yini u nga kombeli makwerhu wa xinuna la ha riki muntshwa leswaku a ku pfuna? Loko u endla tano u ta kota ku vona vuswikoti bya vona kutani u va bumabumela ivi u vona vuyelo bya kona.—Swiv. 15:23.

19, 20. Ha yini hi fanele hi pfuna van’wana leswaku va endla nhluvuko?

¹⁹ Loko Yehovha a hlawule Yoxuwa leswaku a rhangela Vaisrayele, U tlhele a lerisa Muxe leswaku a “khutaza” ni ku “tiyisa” Yoxuwa. (Hlaya Deteronoma 3:28.) Vanhu vo tala va sungula ku gandzela Yehovha. Vakreste hinkwavo lava nga ni ntokoto—ku nga ri vakulu ntsena—va nga pfuna vamakwerhu va xinuna lava ha riki vantshwa ni lava ha riki vantshwa entiyisweni leswaku va wupfa hi tlhelo ra moya. Hikwalaho vo tala va ta nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo naswona vo tala va ta ‘faneleka ku dyondzisa van’wana.’—2 Tim. 2:2.

²⁰ Ku nga khathariseki leswaku vandlha leri hi hlanganyelaka eka rona i rikulu naswona ri ni vamakwerhu va xinuna vo tala lava nga ni ntokoto, kumbe hi hlanganyela ni ntlawa lowutsongo lowu wa ha ta vaka vandlha, a hi kunguhateleni vumundzuku. Leswaku hi kota ku endla tano hi fanele hi tekelela Yehovha kutani hi languta leswinene eka malandza yakwe.