“Loko U Fika eNambyeni Wa Coco, Jikela eXineneni”
Papila Leri Humaka eTikweni Ra Nicaragua
“Loko U Fika eNambyeni Wa Coco, Jikela eXineneni”
“U FANELE u famba hi movha lowu kokaka hi mavhilwa ya mune, lowu nga ni ntambhu yo tikoka ha yona loko wo tshuka wu jela naswona u famba ni petirolo leyi engetelekeke. Tivonele, gondzo ra kona ri ni ndzhope lowu nga fikaka emavantini ya movha. Loko u fika enambyeni wa Coco, jikela exineneni.”
Leswi a ndzi titshemba, marito lawa ya murhumiwa-kulorhi a ma ndzi pfunanga ha nchumu. Nilokoswiritano, siku rin’wana hi Ravumbirhi nimixo, ndzi teke riendzo ro ya enhlengeletanweni ya Vukreste eWamblán, exidorobanini lexi nga le n’walungwini wa Nicaragua.
Ndzi suke hi matakuxa, ndzi famba egondzweni lerikulu leri vuriwaka Pan-American hi lori ya mina leyi se a ku ri ya masiku kambe leyi a ya ha tiyile. Loko ndzi fika edorobeni ra Jinotega, ndzi teke gondzo rin’wana leri nga riki ni xikontiri leri vanhu va ndhawu yoleyo va ri vitanaka feo, leswi vulaka ku biha. Loko ndza ha ri edorobeni rolero, ndzi vone switolo swimbirhi, lexi xin’wana xa kona xi vuriwaka Masingita ya Xikwembu kasi lexin’wana xi vuriwaka Ku Pfuxiwa ka Vafi.
Gondzo a ri jika-jika naswona a ri ri ni swiganga. A ndzi famba katsongo etlhelo ka nkova. Ndzi hundze tiva lerikulu leri a ri ri etlhelo ka ntshava leyi funengetiweke hi mapapa. Loko ndzi ri karhi ndzi chayela egondzweni leri nga ni hunguva, ndzi vone mirhi leyi tsondzeriweke hi swimilana.
Loko ndzi fika laha gondzo ri jikaka swinene, a ku sele katsongo leswaku ndzi tlumba bazi leri a ri famba exikarhi ka gondzo. A ri huma musi wa ntima naswona mavhilwa ya rona a ma rahetela maribye loko ri ri karhi ri hundza. Laha eNicaragua, emafasitereni ya tibazi u nga ha vona mavito lawa ma nyikiweke vachayeri va wona lava nga ni tihanyi lama nge: Muhluri, Xipame, Nhlarhu kumbe Muhloti.
Ninhlikanhi se a ndzi tsemakanya Rivala ra Pantasma. Kwalaho ndzi hundze yindlu ya mapulanga leyi a yi ri ejarateni leri a ri tele hi misava. Ndzi vone mukhalabye a tshame ebenceni, mbyana yi etlele ehansi ka murhi ni tinkuzi timbirhi leti kokaka kalichi leyi nga ni mavhilwa ya mapulanga. Exidorobanini xin’wana, ndzi vone ntlawa lowukulu wa vana va huma exikolweni. Loko vana volavo lava ambaleke yunifomo ya xikolo ya muvala wa wasi va ri karhi va famba egondzweni lerikulu a va vonaka onge i gandlati leri kongomeke eribuweni.
Dyambu a ri vavula loko ndzi ri karhi ndzi tshinela endhawini leyi vuriwaka Wiwilí naswona ndzi vone nambu wa Coco ro sungula. Nambu lowu lowukulu wu dume ngopfu edorobeni ra kona hileswi mati ya wona ma tshamelaka ku khuluka. Hilaha ndzi byeriweke hakona, ndzi jikele exineneni ndzi famba hi gondzo leri nga ni khombo leri kongomaka eWamblán, ku nga mpfhuka lowu nga tikhilomitara ta 37.
Loko ndzi ri karhi ndzi famba egondzweni leri nga riki na xikontiri, ndzi tsemakanye swinkobyana swa kwalomu ka nhungu kumbe kaye. Loko ndzi ri karhi ndzi ringeta ku papalata migerho leyi nga egondzweni
rero leri nga ni ndzhope lowu omeke, swi endle leswaku ndzi vanga ritshuri. Ku ve ni ritshuri ro tala lerova ndzi twe onge a ndzi ri eku ri dyeni. Eku heteleleni gondzo fike ri hela, naswona lahaya a ku ri ni nkova lowu funengetiweke hi mirhi yo tala, ku nga ndhawu leyi a ndzi ya eka yona eWamblán.Swi tikomba onge hi 4:30 ya nimixo wa siku leri landzeleke, un’wana ni un’wana se a a pfukile. Leswi ndzi pfuxiweke ka ha ri mpundzu hi ku ringa ka minkuku, ndzi humile ndzi ya egondzweni lerikulu. A ku nun’hwela xinkwa lexi vuriwaka tortilla lexi bakiwaka exitikweni lexi endliweke hi maribye.
Laha ni lahaya a ku vonaka swifaniso swa paradeyisi leswi pendiweke emakhumbini hi muendli wa swa vutshila wa kwalaho. Eswitolo a ku ri ni swifaniso swo navetisa tikholidirinki. Swifaniso swin’wana a swi tsundzuxa vanhu hi switshembiso leswi tihulumendhe tinharhu leti hundzeke ti va tshembiseke swona. Swihambukelo leswi endliweke hi mazenge a swi akiwe eka masungulo ya semendhe.
A ndzi xeweta vanhu hi maxewetelo ya Xinicaragua lama nge Adiós. Vanhu a va n’wayitela naswona va vulavule na mina hi musa. Hi boheke ku vulavula hi rito leri tlakukeke hikwalaho ka pongo leri vangiwaka hi swinyondzwana swa tihanci ni timeyila loko ti ri karhi ti hundza.
Hi Ravuntlhanu nimadyambu, mindyangu se a yi fikile leswaku yi ta va kona eka nhlengeletano ya masiku mambirhi. Yin’wana yi te hi milenge, hi tihanci ni hi tilori. Swifanyetana ni swinhwanyetana swin’wana swi fambe hi milenge ku ringana tiawara ta tsevu swi ambale maphaxani ya tipulasitiki. Va tsemakanye milambu laha a ku fuhlekiwe tibomo naswona va kanye mbilu va tsemakanya mati lama rhuleke ku nga khathariseki leswi ma nga ni tinyulu. Lava a va tshama emigangeni ya le kule va ti tele ni swakudya switsongo ntsena—rhayisi leyi cheriweke mafurha ya nguluve. Xana vanhu lava hinkwavo a va tele yini?
A va tele ku ta tiyisa ntshembo wa vona wa nkarhi lowu taka. A va tele ku ta hlamuseriwa Bibele. A va tele ku ta tsakisa Xikwembu.
Siku ra Mugqivela ri fikile. Vayingiseri lava tlulaka 300 a va tshame emabencini ya mapulanga ni le switulwini swa tipulasitiki ehansi ka lwangu leri fuleriweke hi mazenge. Vamanana a va ri karhi va mamisa vana va vona. A ku twala ku cema ka tinguluve ni ku ringa ka minkuku epurasini leri a ri ri ekusuhi ni kwalaho.
Ku sungule ku hisa swinene naswona hi ku hatlisa ku hisa ka kona a ku nga ha tiyiseleki. Kambe vayingiseri a va yi yingisele hi vurhon’wana ndzayo leyi a va nyikiwa yona. A va fambisana ni swivulavuri loko swi ri karhi swi hlaya tindzimana eBibeleni, va yimbelela tinsimu leti sekeriweke eBibeleni naswona va rhiye ndleve loko ku ri karhi ku khongeriwa.
Endzhaku ka nongonoko ndzi tlange xiswathe ni vana. Kutani hi pfuxete tinhla leti vantshwa va ti tsaleleke tona. Ndzi va kombe swifaniso swa tinyeleti ni swa swirimele ekhompyuteni ya mina. Vana a va n’wayitela naswona vatswari va vona a va tsakile.
Hi ku hatlisa nhlengeletano yi herile kutani hinkwavo va boheke ku tlhelela emakaya. Mina ndzi fambe hi xa mundzuku xa kona nimixo, miehleketo ya mina a yi tele hi swiendlakalo leswi tsakisaka naswona a ndzi va rhandza swinene vanghana va mina lavantshwa. Ndzi tiyimisele ku va tekelela ni ku dyondza ku eneriseka swin’we ni ku rindza Xikwembu.
[Swifaniso leswi nga eka tluka 17]
Mindyangu yi fambe tikhilomitara to tala leswaku yi va kona enhlengeletanweni eWamblán