Xin’wana Ni Xin’wana Xi Ni Nkarhi Wa Xona

Bibele yi ri: “Xin’wana ni xin’wana xi ni nkarhi wa xona lowu vekiweke, ni nkarhi wa mhaka yin’wana ni yin’wana ehansi ka matilo.” Hosi Solomoni wo tlhariha loyi a tsaleke marito wolawo, u tlhele a vula leswaku ku ni nkarhi wa ku velekiwa ni nkarhi wa ku fa, nkarhi wa ku aka ni nkarhi wa ku mbundzumuxa, nkarhi wa ku rhandza ni nkarhi wa ku venga. U gimete hi marito lawa: “Xana muendli u pfuneka ha yini eka leswi a tikarhatelaka swona?”—Eklesiasta 3:1-9.

LOKO vanhu van’wana va hlaya marito wolawo, va gimeta hi ku vula leswaku hakunene Bibele yi dyondzisa leswaku xilo xin’wana ni xin’wana xi ni nkarhi wa xona; leswi vulaka leswaku va ehleketa leswaku Bibele yi seketela dyondzo ya leswaku xin’wana ni xin’wana xi kunguhatiwe hi Xikwembu. Xana sweswo i ntiyiso hakunene? Xana Bibele yi seketela dyondzo ya leswaku xilo xin’wana ni xin’wana lexi humelelaka vanhu evuton’wini xi kunguhatiwe hi Xikwembu? Leswi “Matsalwa hinkwawo ma [huhuteriweke] hi Xikwembu,” leswi hi swi hlayaka eka xiphemu xin’wana xa Bibele swi fanele swi pfumelelana ni leswi hi swi kumaka eka swiphemu leswin’wana swa yona. Hikokwalaho a hi voneni leswi tindzimana letin’wana hinkwato ta Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele, ti swi vulaka hi mhaka leyi.—2 Timotiya 3:16.

Nkarhi Ni Xiendlakalo Lexi Nga Languteriwangiki

Ebukwini ya Eklesiasta, Solomoni u ye emahlweni a ku: “Ndzi tlhele ndzi swi vona ehansi ka dyambu leswaku lava va nga ni rivilo lerikulu a va hluli emphikizanweni, hambi ku ri lava va nga ni matimba a va hluli enyimpini, ni lavo tlhariha a va swi kumi swakudya, hambi ku ri lava twisisaka a va na rona rifuwo, ni lava va nga ni vutivi a va kombiwi tintswalo.” Ha yini? U te: “Hikuva nkarhi ni xiendlakalo lexi nga languteriwangiki swa va wela hinkwavo.”—Eklesiasta 9:11.

Ematshan’weni yo vula leswaku swilo hinkwaswo leswi vanhu va humeleriwaka ha swona evuton’wini swi kunguhatiwe hi Xikwembu, Solomoni a a vula leswaku vanhu a va nge byi voni ka ha ri emahlweni vuyelo bya swilo swin’wana ni swin’wana leswi va ringetaka ku swi endla “hikuva nkarhi ni xiendlakalo lexi nga languteriwangiki swa va wela hinkwavo.” Hakanyingi munhu u humeleriwa hi swilo swo biha hileswi a a ri endhawini yoleyo loko swilo sweswo swi humelela.

Hi xikombiso, xiya marito lama nge: “Lava va nga ni rivilo lerikulu a va hluli emphikizanweni.” Swi nga  ha endleka leswaku wa yi tsundzuka kumbe u tshame u hlaya ha yona mhaka leyi dumeke leyi nga tolovelekangiki, ya mphikizano wa vavasati wo tsutsuma timitara ta 3 000 eka Tiolimpiki ta 1984 edorobeni ra Los Angeles, exifundzheni xa California, le Amerika. Vavasati vambirhi, lava un’wana wa vona a a yimela tiko ra Britain kasi lowun’wana a a yimela tiko ra Amerika, havumbirhi bya vona a va ri ni ntshembo wo wina mendlele ya nsuku. Hambiswiritano loko va ri exikarhi ka mphikizano wolowo va tlumbanile. Un’wana u wile kutani a huma emphikizanweni; lowun’wana u hele matimba lerova a kuma xiyimo xa vunkombo.

Xana i Xikwembu lexi kunguhateke leswaku swilo swi va hi ndlela yoleyo? Van’wana va nga ha vula tano. Kambe swi le rivaleni leswaku va lo tlumbana—ku nga mhangu leyi ku nga riki na munhu loyi a a ta yi vona ka ha ri emahlweni leswaku yi ta humelela—leswi endleke leswaku havumbirhi bya vona va nga wini emphikizanweni wolowo. Xana i Xikwembu lexi kunguhateke leswaku va tlumbana? Nakambe van’wana va nga ha vula tano. Kambe vahaxi va vule leswaku mhangu leyi yi vangiwe hileswi switsutsumi leswi a swi ri kusuhi na kusuhi naswona a swi tsutsuma hi rivilo leri ringanaka, laha xin’wana ni xin’wana xa swona a xi lwela ku hundza lexin’wana. Hilaha Bibele yi vulaka hakona, “nkarhi ni xiendlakalo lexi nga languteriwangiki swa va wela hinkwavo.” Ku nga khathariseki leswaku munhu u tilulamisele kahle ku fikela kwihi ku endla nchumu wo karhi, minkarhi hinkwayo ku ni swilo leswi nga languteriwangiki leswi nga ha hoxaka xandla eka vuyelo bya nchumu wolowo kutani sweswo a swi yelani nikatsongo ni mhaka ya leswaku Xikwembu xi kunguhate nchumu wun’wana ni wun’wana lowu hi wu endlaka.

Kutani, xana Bibele yi vula yini loko yi ku: “Xin’wana ni xin’wana xi ni nkarhi wa xona lowu vekiweke”? Xana xi kona lexi hi nga xi endlaka lexi nga cincaka vumundzuku bya hina?

Nkarhi Lowunene Wo Endla Nchumu Wun’wana Ni Wun’wana

Mutsari wa Bibele a a nga vuli leswaku Xikwembu xi kunguhate leswi munhu un’wana ni un’wana a nga ta humeleriwa ha swona evuton’wini kambe ematshan’weni ya sweswo a a vulavula hi xikongomelo xa Xikwembu ni ndlela leyi a xi ta va khumba ha yona vanhu. Hi swi tivisa ku yini sweswo? Entiyisweni sweswo hi leswi mhaka yoleyo yi vulavulaka ha swona. Endzhaku ka loko Solomoni a vulavule hi swilo swo tala leswi tikombaka swi ri ni ‘nkarhi wa swona lowu vekiweke,’ u tsale a ku: “Ndzi wu vonile ntirho lowu Xikwembu xi wu nyikeke vana va vanhu leswaku va wu endla. Swilo hinkwaswo xi swi endle swi saseka hi nkarhi wa swona.”—Eklesiasta 3:10, 11.

Xikwembu xi nyike vanhu mintirho yo tala—Solomoni u xaxamete yin’wana ya yona. Xikwembu xi tlhele xi hi nyika ntshunxeko wo ti hlawulela leswi hi  lavaka ku swi endla. Hambiswiritano, ntirho wun’wana ni wun’wana wu ni nkarhi wa wona lowunene kumbe lowu faneleke leswaku vuyelo bya wona byi va lebyi tsakisaka. Hi xikombiso, xiya marito lawa Solomoni a ma vuleke lama nga eka Eklesiasta 3:2 ya leswaku ku ni “nkarhi wa ku byala ni nkarhi wa ku simula leswi a swi byariwile.” Van’wamapurasi va swi tiva leswaku hi wihi nkarhi lowu faneleke wo byala mbewu yin’wana ni yin’wana. I yini leswi nga humelelaka loko n’wamapurasi a honisa mhaka yoleyo kutani a byala mbewu hi nguva kumbe hi nkarhi lowu nga riki wona? Xana u fanele a sola Xikwembu a vula leswaku hi xona lexi kunguhateke leswaku a nga kumi ntshovelo lowunene hambileswi a tirheke hi matimba a byala mbewu yoleyo? Nikatsongo! Mhaka hileswaku a nga byalanga mbewu yakwe hi nkarhi lowu faneleke. N’wamapurasi a a ta va a kume ntshovelo lowunene loko a a byale mbewu yakwe hi ku landza tinguva leti Muvumbi a ti simekeke.

Kutani swilo leswi Xikwembu xi swi vekeke i milawu leyi lawulaka mintirho leyi vanhu va yi endlaka hi ku ya hi xikongomelo xa xona kambe a swi vuli swona leswaku xi va kunguhatele swilo leswi nga ta va humelela evuton’wini kumbe vuyelo hinkwabyo bya swiendlo swa vona. Leswaku swilo leswi vanhu va swi endlaka swi va fambela kahle va fanele va twisisa ni ku tirha hi ku ya hi xikongomelo xa Xikwembu ni nkarhi wa xona. Swilo leswi Xikwembu xi hleleke leswaku swi humelela leswi vanhu va tsandzekaka ku swi cinca, i swilo leswi xi nga ni xikongomelo xo swi endla, ku nga ri leswaku xi kunguhatela vanhu swilo leswi nga ta va humelela. Yehovha u tirhise muprofeta Esaya ku vula a ku: “Rito ra mina leri humaka enon’wini wa mina . . . a ri nge tlheleli eka mina ri nga ri na vuyelo, kambe kunene ri ta endla leswi ndzi swi tsakelaka, naswona ri ta humelela hakunene eka leswi ndzi ri rhumeleke swona.”—Esaya 55:11.

Kutani i yini “rito” ra Xikwembu kumbe xikongomelo xa xona lexi xi xi vuleke malunghana ni misava ni vumundzuku bya vanhu lexi nga “ta humelela hakunene”?

Ku Twisisa Nkarhi Wa Xikwembu

Solomoni u nyikele xikombiso. Endzhaku ko vula marito lama nge, “Swilo hinkwaswo [Xikwembu] xi swi endle swi saseka hi nkarhi wa swona,” u tlhele a ku, “Ni nkarhi lowu nga riki na makumu xi wu veke embilwini ya vona, leswaku vanhu va nga pfuki va wu twisisile ntirho lowu Xikwembu xa ntiyiso xi wu endleke ku sukela eku sunguleni ku ya eku heteleleni.” Bibele yin’wana yi hundzuluxela ndzimana leyi hi ndlela leyi: “Xi tlhele xi veka ku hanya hilaha ku nga heriki etimbilwini ta vanhu; hambiswiritano a va swi twisisi leswi Xikwembu xi swi endleke ku sukela eku sunguleni ku ya fika emakumu.”—Eklesiasta 3:11; The NIV Study Bible.

Ku tsariwe swilo swo tala hi ndzimana leyi. Kambe ntiyiso wa mhaka hileswaku hinkwerhu ka hina hi tshame hi tivutisa etimbilwini ta hina leswaku hi hanyela yini ni leswaku hi ta helela kwihi. Ematin’wini hinkwawo, vanhu va kume leswaku swa va tikela ku pfumela leswaku va hanyela ku tirha hi matimba ntsena va endla swilo leswi lavaka ku endliwa kutani eku heteleleni va fa ivi swi helela kwalaho. Hina vanhu hi hlawulekile eka swivumbiwa leswin’wana hinkwaswo hikuva a hi anakanyi ntsena hi vutomi lebyi hi byi hanyaka sweswi kambe ni bya nkarhi lowu taka. Hi tlhela hi navela onge hi nga hanya hilaha ku nga heriki. Ha yini? Hikuva hilaha ndzimana liya yi vulaka hakona, Xikwembu xi “[veke] ku hanya hilaha ku nga heriki etimbilwini ta vanhu.”

Leswaku vanhu va enerisa ku navela koloko, va tshamela ku tivutisa loko vanhu lava feke va hambeta va hanya. Van’wana va gimeta hileswaku loko hi fa ku ni nchumu lowu humaka eka hina wu hambeta wu hanya. Van’wana va pfumela leswaku hi ta tshamela ku tswariwa nakambe hilaha ku nga heriki nkarhi wun’wana ni wun’wana loko hi fa. Kasi van’wana va ehleketa leswaku nchumu wun’wana ni wun’wana lowu hi humelelaka evuton’wini wu kunguhatiwe hi  Xikwembu naswona ku hava lexi hi nga xi endlaka ha swona. Lexi vavisaka, ku hava ni yin’we ya tinhlamuselo leti leyi enerisaka vanhu hi ku helela. Va nge eneriseki loko va tirhisa matshalatshala ya vona vini hikuva Bibele yi vula leswaku “vanhu va [nge] pfuki va wu twisisile ntirho lowu Xikwembu xa ntiyiso xi wu endleke ku sukela eku sunguleni ku ya eku heteleleni.”

Ntlhontlho lowukulu lowu vanhu va nga na wona wo lava ku tiva kasi hi hala tlhelo va tsandzeka ku kuma tinhlamulo ta swivutiso leswi va nga na swona, wu karhate tintlhari ni vativi va filosofi ku ringana malembe yo tala. Hambiswiritano, leswi Xikwembu xi vekeke ku navela koloko etimbilwini ta hina, xana a swi twali ku langutela xona leswaku xi hi nyika leswi lavekaka leswaku hi enerisa ku navela koloko? Phela Bibele yi vula leswi hi Yehovha: “U pfula voko ra wena u enerisa ku navela ka xilo xin’wana ni xin’wana lexi hanyaka.” (Pisalema 145:16) Loko hi dyondza Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele, hi nga kuma tinhlamuselo leti enerisaka malunghana ni vutomi ni rifu swin’we ni xikongomelo lexi nga heriki xa Xikwembu hi misava ni vanhu.—Vaefesa 3:11.

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 5]

“Lava va nga ni rivilo lerikulu a va hluli emphikizanweni.”—Eklesiasta 9:11.

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 6]

Loko n’wamapurasi a nga byalanga mbewu hi nkarhi lowunene, xana u fanele a sola Xikwembu a vula leswaku hi xona lexi kunguhateke leswaku a nga kumi ntshovelo lowunene?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 7]

Hi ehleketa hi vutomi ni rifu hikuva Xikwembu xi “[veke] ku hanya hilaha ku nga heriki etimbilwini ta vanhu”