Ku Titsona Swakudya—Xana Swi Ku Tshineta Eka Xikwembu?
Ku Titsona Swakudya—Xana Swi Ku Tshineta Eka Xikwembu?
‘Ku titsona swakudya swi ku pfuna leswaku u tiyisa vuxaka bya wena ni Xikwembu naswona swi ku tsundzuxa leswaku swilo swa nyama ni swakudya a hi swa nkoka swinene evuton’wini.’—WANSATI WA MUKHATOLIKI.
‘Ku titsona swakudya swi ku pfuna leswaku u va ni vuxaka lebyinene ni Xikwembu.’—MUFUNDHISI WA MUYUDA.
‘Evukhongerini bya mina ku titsona swakudya swa boha naswona swi kombisa leswaku ndzi tinyiketerile eka Xikwembu naswona ndza xi tlangela. Ndzi titsona swakudya hikuva ndzi rhandza Xikwembu.’—WANSATI LOYI A NGA XIRHO XA VUKHONGERI BYA BAHA’I.
KU TITSONA swakudya i mukhuva lowu tolovelekeke evukhongerini byo tala emisaveni, byo tanihi Vubudha, Vuhindu, Vuislem, Vujayini ni Vuyuda. Vanhu vo tala va kholwa leswaku ku titsona swakudya ku ringana nkarhi wo karhi swi endla leswaku munhu a tshinela eka Xikwembu.
Xana wena u ehleketa yini? Xana u fanele u titsona swakudya? Rito ra Xikwembu ku nga Bibele ri ri yini hi mhaka leyi?
Ku Titsona Swakudya eMinkarhini Ya Bibele
Eminkarhini ya Bibele vanhu a va titsona swakudya hikwalaho ka swivangelo swo hambana-hambana leswi Xikwembu a xi swi amukela. Van’wana a va titsona swakudya leswaku va kombisa ku tisola kumbe ku hundzuka eswidyohweni swa vona (1 Samuwele 7:4-6), leswaku va kombela musa wa Xikwembu kumbe va lava nkongomiso wa xona (Vaavanyisi 20:26-28; Luka 2:36, 37), kumbe leswaku va dzikisa mianakanyo ya vona loko va ri karhi va anakanyisisa.—Matewu 4:1, 2.
Hambiswiritano, Bibele yi tlhela yi vulavula hi ku titsona swakudya loku Xikwembu xi nga ku amukelangiki. Hosi Sawulo u titsone swakudya loko a nga si ya emungomeni. (Levhitika 20:6; 1 Samuwele 28:20) Vanhu vo homboloka vo fana na Yezabele swin’we ni van’wana lava a va hisekela swilo swo biha lava a va bohe kungu ro dlaya muapostola Pawulo va vule leswaku a va ta titsona swakudya. (1 Tihosi 21:7-12; Mintirho 23:12-14) Vafarisi a va dume hi ku tshamela ku titsona swakudya. (Marka 2:18) Kambe Yesu u va sorile naswona a va xi tsakisanga Xikwembu. (Matewu 6:16; Luka 18:12) Hilaha ku fanaka, Vaisrayele van’wana a va titsona swakudya, kambe Yehovha a nga va amukelanga hikwalaho ka mahanyelo ya vona yo biha.—Yeremiya 14:12.
Swikombiso leswi swi swi veka erivaleni leswaku ku titsona swakudya a hi swona leswi endlaka
leswaku hi amukeleka eka Xikwembu. Hambiswiritano, enkarhini lowu hundzeke Xikwembu xi ku amukerile ku titsona swakudya ka malandza ya xona yo tala lama tshembekeke. Kutani, xana Vakreste va fanele va titsona swakudya?Xana Swa Boha Leswaku Vakreste Va Titsona Swakudya?
Nawu wa Muxe wu lerise Vayuda leswaku va ‘xanisa mimoya-xiviri ya vona,’ ku nga ku titsona swakudya kan’we hi lembe hi Siku ro Kombela ku Rivaleriwa. (Levhitika 16:29-31; Pisalema 35:13) Loku hi kona ntsena ku titsona swakudya loku Yehovha a nga lerisa vanhu vakwe leswaku va ku endla. * Vayuda lava a va hanya hi Nawu wa Muxe a va fanele va yingisa xileriso lexi. Kambe Vakreste a va ha ri ehansi ka Nawu wa Muxe.—Varhoma 10:4; Vakolosa 2:14.
Hambileswi Yesu a titsoneke swakudya hikwalaho ka leswi Nawu a wu vula tano, a a nga dumanga hi ku endla tano. U byele vadyondzisiwa vakwe leswi a va fanele va swi endla loko va lava ku titsona swakudya, kambe a nga va lerisanga leswaku va titsona swakudya. (Matewu 6:16-18; 9:14) Kutani ha yini Yesu a vule leswaku vadyondzisiwa vakwe a va ta titsona swakudya endzhaku ka rifu rakwe? (Matewu 9:15) Lexi a ku nga ri xileriso. Marito ya Yesu a ma kombisa ntsena leswaku loko se a file vadyondzisiwa vakwe a va ta va ni gome lerikulu naswona a va nga ta navela ku dya swakudya.
Swiviko swimbirhi swa le Bibeleni leswi vulavulaka hi Vakreste vo sungula lava nga tshama va titsona swakudya swi kombisa leswaku loko munhu a titsona swakudya hikwalaho ka xivangelo lexinene, Xikwembu xa swi amukela. (Mintirho 13:2, 3; 14:23) * Kutani a swi bohi leswaku Vakreste va titsona swakudya. Kambe loko munhu a lava ku titsona swakudya u fanele a tivonela eka makhombo yo karhi.
Tivonele Eka Makhombo Ya Ku Titsona Swakudya
Khombo rin’wana leri munhu a faneleke a ri papalata malunghana ni ku titsona swakudya i ku tiendla lonene. Bibele yi hi lemukisa leswaku hi nga vi ni “ku titsongahata ka vuxisi.” (Vakolosa 2:20-23) Xikombiso xa Yesu xa Mufarisi loyi a a ehleketa leswaku u ni mahanyelo lamanene ku tlula van’wana hileswi a a tshamela ku titsona swakudya, xi swi veka erivaleni leswaku Xikwembu a xi ri amukeli langutelo ro tano.—Luka 18:9-14.
Nakambe ku ta va ku ri xihoxo ku famba u byeletela vanhu leswaku u titsona swakudya kumbe u endla tano hileswi munhu un’wana a ku byeleke leswaku u titsona swakudya. Hi ku ya hi Matewu 6:16-18, Yesu u vule leswaku ku titsona swakudya ku fanele ku va mhaka ya xihundla, yi tiviwa hi wena ni Xikwembu ntsena.
Munhu a nga fanelanga a tibyela leswaku ku titsona swakudya swi ta endla leswaku a rivaleriwa swidyoho swakwe hi ndlela yo karhi. Leswaku munhu a amukeleka eka Xikwembu loko a titsona swakudya, u fanele a tlhela a yingisa ni milawu ya xona. (Esaya 58:3-7) Ku hundzuka hi mbilu hinkwayo hi swona leswi nga ta endla leswaku Xikwembu xi hi rivalela swidyoho swa hina, ku nga ri ku titsona swakudya. (Yuwele 2:12, 13) Bibele yi kandziyisa leswaku Yehovha u hi rivalela swidyoho swa hina hikwalaho ka musa wakwe lowu nga faneriwiki lowu hi wu kumaka hikwalaho ka gandzelo ra Kreste. A swi koteki ku va hi rivaleriwa swidyoho swa hina hikwalaho ka swiendlo swihi na swihi, ku katsa ni ku titsona swakudya.—Varhoma 3:24, 27, 28; Vagalatiya 2:16; Vaefesa 2:8, 9.
Esaya 58:3 yi vulavula hi xihoxo xin’wana lexi a xi tolovelekile. Vaisrayele a va ehleketa leswaku Yehovha u fanele a va hakela hikwalaho ka leswi a va titsona swakudya, onge hiloko ku titsona ka vona swakudya va swi endlela ku pfuna Xikwembu. Va vutise va ku: “Hikwalaho ka yini hi titsona swakudya, n’wina mi nga swi voni, ni ku xanisa moya-xiviri wa hina kambe n’wina mi nga swi lemuki?” Hilaha ku fanaka, vanhu vo tala namuntlha va ehleketa leswaku loko va titsona swakudya va nga langutela leswaku Xikwembu xi va endlela swo karhi. A hi fanelanga hi tekelela langutelo ro tano ro delela Xikwembu ni leri nga fambisaniki ni Matsalwa!
Vanhu van’wana va pfumela leswaku va ta amukeleka eka Xikwembu loko va twisa mimiri ya vona ku vava hi ku titsona swakudya, va tibukutela kumbe va endla swin’wana swo fana ni sweswo. Rito ra Xikwembu ri lwisana ni mukhuva wolowo, ri kombisa leswaku “ku khoma miri hi tihanyi” a swi “pfuni nchumu eku lwisaneni” ni ku navela ko biha.—Vakolosa 2:20-23.
Ku Va Ni Langutelo Lerinene
A swi bohi ku titsona swakudya; naswona a swi bihanga. Eka swiyimo swin’wana ku titsona swakudya swi nga ha ku vuyerisa loko u papalata makhombo lama boxiweke laha henhla. Hambiswiritano, ku titsona swakudya a hi nchumu wa nkoka lowu hi faneleke hi khomelela eka wona hikuva a hi wona wu endlaka leswaku vugandzeri bya hina byi amukeleka eka Xikwembu. Yehovha i “Xikwembu lexi tsakeke,” naswona u lava leswaku malandza yakwe ma tsaka. (1 Timotiya 1:11) Rito rakwe ri ri: “A ku na nchumu lexi antswaka eka vona ematshan’weni [ya] . . . leswaku munhu un’wana ni un’wana u fanele a dya, kunene a nwa, a kuma leswinene entirhweni wakwe hinkwawo wa matimba. I nyiko leyi humaka eka Xikwembu.”—Eklesiasta 3:12, 13.
Vugandzeri bya hina byi fanele byi tsakisa, kambe Bibele a yi vuli leswaku ku titsona swakudya swi fambelana ni ntsako. Ku tlula kwalaho, loko ku ri leswaku ku titsona ka hina swakudya swi ta veka rihanyo ra hina ekhombyeni kumbe swi hi endla hi nga vi na matimba yo endla ntirho lowu tsakisaka lowu Muvumbi wa hina a wu nyikeke Vakreste va ntiyiso—ku nga ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo—swi le rivaleni leswaku a swi nge hi vuyerisi.
Ku nga khathariseki leswaku hi hlawula ku titsona swakudya kumbe ku nga titsoni, hi fanele hi papalata ku avanyisa van’wana. Vakreste va ntiyiso a va fanelanga va kanetana hi mhaka leyi, “hikuva mfumo wa Xikwembu a wu vuli ku dya ni ku nwa, kambe wu vula ku lulama ni ku rhula ni ntsako lowu fambisanaka ni moya lowo kwetsima.”—Varhoma 14:17.
[Tinhlamuselo ta le hansi]
^ par. 12 Loko Estere a titsona swakudya emahlweni ka Nkhuvo wa Purimi a a nga lerisiwanga hi Xikwembu hambileswi a swi tikomba onge Xikwembu xi xi amukerile xiendlo xakwe xa ku titsona swakudya.
^ par. 14 Tibibele tin’wana ti engetele marito lama vulavulaka hi ku titsona swakudya, kambe marito wolawo a ma kona eka matsalwa ya khale ya Xigriki lama tsariweke hi voko.—Matewu 17:21; Marka 9:29; Mintirho 10:30; 1 Vakorinto 7:5, King James Version.
[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 28]
Vafarisi a va kombisa ku titsongahata ka vuxisi loko va titsona swakudya
[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 29]
“Mfumo wa Xikwembu a wu vuli ku dya ni ku nwa, kambe wu vula ku lulama ni ku rhula ni ntsako”
[Bokisi leri nga eka tluka 29]
Ku Vuriwa Yini Hi Lent?
Lent i masiku ya 40 ya ku titsona swakudya lawa ku vuriwaka leswaku i ya ku tlangela masiku ya 40 lawa Kreste a titsoneke swakudya ha wona. Kambe Yesu a nga va lerisanga vadyondzisiwa vakwe leswaku va tlangela masiku lawa a nga titsona swakudya ha wona naswona a ku na vumbhoni lebyi kombaka leswaku va tshame va endla tano. Ndhawu yo sungula leyi ku tsariweke hi ta masiku ya 40 ya ku titsona swakudya nkhuvo wa Paseka wu nga si simekiwa, yi kumeka eka mapapila ya Athanasius lama tsariweke hi 330 C.E.
Leswi Yesu a titsoneke swakudya endzhaku ka loko a khuvuriwile ku nga ri emahlweni ka rifu rakwe, swi nga ha hlamarisa leswi vukhongeri byin’wana byi tlangelaka Lent eka mavhiki ya le mahlweni ka Paseka. Hambiswiritano, masiku ya 40 ya ku titsona swakudya eku sunguleni ka lembe i mhaka leyi a yi tolovelekile eka Vababilona va khale, Vaegipta ni Magriki. Mukhuva lowu, lowu vanhu van’wana va vulaka leswaku i wa “Vakreste” wu sungule eka matiko wolawo.