Xana A Wu Swi Tiva?

Handle ka vhinyo, hi swihi swakunwa swin’wana leswi pyopyaka leswi a swi endliwa eminkarhini ya Bibele?

▪ Hakanyingi “vhinyo [ni] swakunwa leswi pyopyaka” swi boxiwa xikan’we eBibeleni. (Deteronoma 14:26; Luka 1:15) Rito leri nge “swakunwa” a ri fanelanga ri twisisiwa onge ri vula leswaku swakunwa sweswo a swi endliwa hi nkahelo, tanihi leswi endlelo rero ri nga va kona endzhaku ka malembe-xidzana. Swakunwa leswi pyopyaka a swi nga endliwi ntsena hi mihandzu yo kota madiriva, mihandzu ya ncindzu, makuwa, maapula ni magrenada, kambe a swi endliwa ni hi vulombe.

Entiyisweni xiga lexi nge “swakunwa leswi pyopyaka” xi nga ha tlhela xi vula byala. Rito ra Xiheveru leri hundzuluxeriweke ri va “swakunwa leswi pyopyaka” ri fambisana ni rito ra Xiakkad leri vulaka byala lebyi tolovelekeke bya le Mesopotamiya lebyi endliweke hi maxalana. Swakunwa sweswo a swi nga ri na xihoko xo tala, kambe a swi dakwa loko munhu a nwa swo tala. (Swivuriso 20:1) Eka masirha-bako ya khale ya le Egipta ku kumiwe makhuwana lawa byala a byi endleriwa eka wona ni swifaniso swa vaendli va byona. Le Babilona, byala a ku ri swakunwa leswi nwiwaka siku ni siku eswigodlheni ni le makaya ya swisiwana. Vafilista na vona a va endla byala lebyi fanaka. Etikweni hinkwaro ra Palestina vayimburi va kume ketlele leyi endliweke hi vumba leyi a yi ri ni sefo enon’wini wa yona. Sefo yoleyo a yi endla leswaku loko munhu a nwa byala bya kona a nga nwi ni mungu wa maxalana lawa byi endliweke ha wona.

Eminkarhini ya muapostola Pawulo, ha yini hi minkarhi yin’wana ya lembe a swi ri ni khombo ku famba hi xikepe?

▪ Hikwalaho ka timheho, xikepe lexi muapostola Pawulo a a tluta ha xona xi hete nkarhi wo leha xi ri karhi xi ringeta ku ya eribuweni leri nga evupela-dyambu bya Asia Minor. Rungula ra Bibele ri vula leswaku loko xi fika endhawini yo karhi, “a swi ri ni khombo ku tluta hikuva hambi ku titsona swakudya ka siku ro kombela ku rivaleriwa se a ku hundzile.” Pawulo u byele vanhu lava a a famba na vona leswaku ku ringeta ku ya emahlweni va tluta swi ta vanga ku onhakeriwa ni ku lahlekeriwa lokukulu, “ku nga ri ka ndzhwalo ni xikepe ntsena, kambe ni ka mimoya-xiviri ya [vona].”—Mintirho 27:4-10.

Ku titsona swakudya ka Siku ro Kombela ku Rivaleriwa a ku va kona eku heleni ka September kumbe eku sunguleni ka October. Vatluti va le Rhoma a va swi tiva leswaku nkarhi lowunene wo famba hi xikepe i ku sukela hi May 27 ku ya eka September 14. Exikarhi ka September 14 na November 11, ku tluta a swi ri ni khombo naswona ku sukela hi November 11 ku ya eka March 10, a swi tekiwa swi ri ni khombo ngopfu. Xivangelo xin’wana lexi a xi endla leswaku swi va ni khombo i maxelo lawa a ma nga twisiseki, hilaha ntokoto wa Pawulo wu swi kombiseke hakona. (Mintirho 27:13-44) Vatluti a va langutana ni swidzedze swa matimba swin’we ni swiphiqo swin’wana loko va ri karhi va tluta. Mapapa a ma pfala dyambu ninhlikanhi naswona nivusiku a ma pfala tinyeleti. Hi hala tlhelo, nkunghwa ni mpfula a swi endla leswaku ku nga voni kahle naswona a swi nga olovi ku xalamukela makhombo lama nga ha humelelaka.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Mabodlhela yo chela byala ya le Egipta lama endliweke hi pulanga

[Xihlovo Xa Kona]

Erich Lessing/​Art Resource, NY

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Xikepe xa le Rhoma lexi rhwalaka nhundzu c. 100-200 C.E.

[Xihlovo Xa Kona]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.