Ntiyiso Malunghana Ni Xidyoho

XANA munhu la vabyaka a nga kombisa leswaku miri wakwe a wu hisi hi ku tshova xipima-mahiselo? Doo! Hilaha ku fanaka, ku va vanhu vo tala va honisa ndlela leyi Xikwembu xi xi langutaka ha yona xidyoho, a swi vuli swona leswaku a xi kona. Rito ra xona, ku nga Bibele, ri hlamusela swo tala hi xidyoho. Twana leswi ri swi vulaka.

Hinkwerhu Ha Dyoha

Emalembeni ya kwalomu ka magidi mambirhi lama hundzeke, muapostola Pawulo u phofule ku karhateka kakwe loko a vula leswaku ‘leswinene leswi a swi navelaka a nga swi endli, kambe leswo biha leswi a nga swi naveliki hi swona leswi a hanyaka hi swona.’ (Varhoma 7:19) Na hina hi nga pfumela leswaku xiyimo xa hina xi fana ni xa yena. Kumbexana hi navela ku hanya hi Milawu ya Khume kumbe milawu yin’wana ya mahanyelo, kambe minkarhi yo tala ha tsandzeka ku yi landzela hi ku helela. A ho hlawula ku tlula nawu hi vomu, kambe swi vangiwa hileswi hi tsaneke. Hikwalaho ka yini swi ri tano? Pawulo u hlamule a ku: “Loko leswi ndzi nga swi naveliki ku ri swona leswi ndzi swi endlaka, a swa ha endliwi hi mina, kambe i xidyoho lexi tshamaka eka mina.”—Varhoma 7:20.

Ku fana na Pawulo, vanhu hinkwavo va velekiwe va nga hetisekanga, ku nga vumbhoni bya leswaku hi velekiwe hi ri ni xidyoho. Muapostola loyi u tlhele a ku: “Hinkwavo va dyohile, naswona va kayivela ku vangama ka Xikwembu.” I yini lexi vangeke sweswo? U ye emahlweni a ku: “Tanihi leswi xidyoho xi ngheneke emisaveni hi munhu un’we [ku nga Adamu], ni rifu hikwalaho ka xidyoho, xisweswo rifu ri tlulele vanhu hinkwavo hikuva hinkwavo va dyohile.”—Varhoma 3:23; 5:12.

Hambileswi vanhu vo tala va nga yimiki na yona mhaka ya leswaku vatswari va hina vo sungula va hi hambanise ni Xikwembu ni ku endla leswaku hi velekiwa hi nga hetisekanga, leswi hi swona leswi Bibele yi swi dyondzisaka. Hi ku tshaha tindzimana to sungula ta Genesa, Yesu u kombise leswaku Adamu na Evha a va ri vanhu va xiviri.—Genesa 1:27; 2:24; 5:2; Matewu 19:1-5.

Yin’wana ya tidyondzo ta nkoka swinene eBibeleni hileswaku Yesu u te emisaveni leswaku a ta kutsula lava kombisaka ripfumelo eka yena. (Yohane 3:16) Vumundzuku bya hina byi titshege hi ku amukela lunghiselelo ra Yehovha ro hi kutsula eka xiyimo lexi a hi nga ta swi kota ku tiponisa eka xona. Kambe loko hi nga yi twisisi ndlela leyi Xikwembu xi xi langutaka ha yona xidyoho, a hi nge ri tlangeli lunghiselelo leri xi hi endleleke rona leswaku xi hi ponisa.

Lexi Endleke Leswaku Ku Laveka Gandzelo Ra Yesu Ra Nkutsulo

Yehovha u nyike munhu wo sungula ntshembo wo hanya hilaha ku nga heriki laha misaveni. Kambe loko Adamu a xandzukela Xikwembu a a ta lahlekeriwa hi ntshembo wolowo lowu tsakisaka. Adamu u xandzukile kutani a hundzuka mudyohi. (Genesa 2:15-17; 3:6) Ku va Adamu a tlule nawu wa Xikwembu swi endle leswaku a nga ha hetiseki naswona u onhe vuxaka byakwe na xona. Endzhaku ka loko a dyohile, u sungule ku dyuhala ivi eku heteleleni a fa. Lexi twisaka ku vava hileswaku vatukulu hinkwavo va Adamu, ku katsa na hina, hi velekiwe hi ri ni xidyoho naswona hi ta fa hikwalaho ka xona. Ha yini?

Xivangelo xa kona xi le rivaleni. A swi nge endleki leswaku vatswari lava nga hetisekangiki va veleka vana lava hetisekeke. Vana hinkwavo va Adamu va velekiwe va ri ni xidyoho, hilaha muapostola Pawulo a vuleke hakona a ku: “Hakelo leyi tisiwaka hi xidyoho i rifu.” (Varhoma 6:23) Loko tsalwa rero ri ya emahlweni ri hi nyika ntshembo loko ri ku: “Kambe nyiko leyi nyikiwaka hi Xikwembu i vutomi lebyi nga heriki ha Kreste  Yesu Hosi ya hina.” Rifu ra Yesu ra gandzelo ri endle leswaku vanhu lava yingisaka va basisiwa eka xidyoho lexi vangiweke hi Adamu. * (Matewu 20:28; 1 Petro 1:18, 19) Xana u fanele u titwa njhani hi mhaka leyi?

Rirhandzu Ra Kreste “Ra Hi Susumeta”

Xikwembu xi huhutele muapostola Pawulo ku nyikela nhlamulo ya xivutiso lexi nga laha henhla. U te: “Rirhandzu leri Kreste a nga na rona ra hi susumeta, hikuva leswi hi swona leswi hi swi avanyiseke, leswaku munhu un’we u fele hinkwavo; . . . naswona u fele hinkwavo leswaku lava va hanyaka va nga ha tihanyeli, kambe va hanyela loyi a va feleke a tlhela a pfuxiwa.” (2 Vakorinto 5:14, 15) Loko munhu a tshemba leswaku rifu ra Yesu ra gandzelo ri nga n’wi ponisa eka leswi vangiweke hi xidyoho, u ta tikarhatela ku hanya hi ku pfumelelana ni ku rhandza ka Xikwembu. Leswi swi ta katsa ku va a twisisa leswi Xikwembu xi swi languteleke eka yena, a letela ripfalo rakwe leswaku ri fambisana ni milawu ya Bibele ni ku hanya hi ku pfumelelana na yona.—Yohane 17:3, 17.

Xidyoho xi onha vuxaka bya hina na Yehovha Xikwembu. Endzhaku ka loko Hosi Davhida a xiye leswaku u endle xidyoho lexikulu hikwalaho ka leswi a endleke vuoswi na Bati-xeba a tlhela a dlaya nuna wakwe, a swi kanakanisi leswaku u tisorile swinene. Kambe lexi a xi n’wi karhata ngopfu hileswi swidyoho swakwe swi hlundzukiseke Xikwembu. U tisorile swinene kutani a byela Yehovha a ku: “Ndzi dyohele wena, wena ntsena, naswona ndzi endle swo biha ematihlweni ya wena.” (Pisalema 51:4) Hilaha ku fanaka, loko Yosefa a ringeka leswaku a endla vuoswi, ripfalo rakwe ri n’wi susumetele ku vutisa a ku: “Ndzi nga byi endlisa ku yini vubihi lebyi lebyikulu ndzi dyohela Xikwembu hakunene?”—Genesa 39:9.

Xidyoho a hi ku va hi kumiwa hi ri karhi hi endla swo biha kumbe ku yima emahlweni ka vanhu hi tipaluxa. Ku tlula milawu ya Xikwembu etimhakeni ta rimbewu, ku tshembeka, ku xixima, ku gandzela ni swin’wana, swi onha vuxaka bya hina na xona. Loko hi endla xidyoho hi vomu, hi tiendla valala va Xikwembu.  Hinkwerhu hi fanele hi tikambela hi vukheta emhakeni leyi.—1 Yohane 3:4, 8.

Xana ku na leswi nga endleka hi xidyoho? A swi kona. Vanhu vo lo sungula ku xi vitana hi mavito man’wana leswaku xi nga ha languteki xi ri ni ntikelo. Vo tala a va ha ri na mhaka ni mapfalo ya vona. Hinkwavo lava lavaka ku tsakeriwa hi Xikwembu va fanele va papalata mikhuva yoleyo. Hilaha hi swi voneke hakona, xidyoho a xo onha vumunhu bya hina ntsena kumbe ku endla leswaku hi khomiwa hi tingana, xa dlaya. Xidyoho xi vula vutomi kumbe rifu.

Mhaka leyi tsakisaka hileswaku rifu ra Yesu ra gandzelo ri nga hi pfuna leswaku hi rivaleriwa swidyoho swa hina loko hi hundzuka swi suka embilwini naswona hi swi tshika. Pawulo u tsale a ku: “Va tsaka lava swiendlo swa vona swo kala nawu swi rivaleriweke, ni lava swidyoho swa vona swi funengetiweke; wa tsaka munhu loyi xidyoho xakwe xi nga ta ka xi nga tsundzukiwi hi Yehovha.”—Varhoma 4:7, 8.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Dyondzo Ya Kereke Yi Cince Hi Ku Helela

Vanhu vo tala lava nghenaka kereke ya Khatoliki a va nga yi twisisi dyondzo ya Limbo. Eka makume ya malembe lama hundzeke, dyondzo leyi yi sungule ku ka yi nga ha twakali ngopfu lerova hambi ku ri swirho leswintshwa leswi joyineke kereke leyi a swi nga ha dyondzisiwi yona. Hi 2007, Kereke ya Khatoliki yi yi herise ximfumo dyondzo ya Limbo hi ku sayina tsalwa leri hlamuselaka “swivangelo swa kereke swa leswaku tincece leti faka ti nga khuvuriwanga swi nga ha endleka leswaku ti ponisiwa kutani ti va ni ntsako.”—International Theological Commission.

Ha yini dyondzo leyi yi herisiwile? Leswi a swi ta pfuna kereke leswaku yi hambana ni leswi Henri Tincq mutsari wa phepha-hungu wa Mufurwa a nga swi vula “ndzhwalo lowu tikaka lowu sunguleke eMalembeni ya le Xikarhi ku ya eka lembe-xidzana ra vu-20 hi tikereke leti a ti chavisa vatswari hi dyondzo ya Limbo ku endlela leswaku va khuvula tincece ta vona.” Kambe ku herisiwa ka dyondzo leyi swi tlakuse swivutiso swin’wana?

Xana Hi Fanele Hi Landzela Ndhavuko Kumbe Matsalwa? Hi ku ya hi matimu, dyondzo ya Limbo yi sungule ku va kona hi lembe-xidzana ra vu-12 endzhaku ka ku kanetana loku nga va kona malunghana ni pagatori, ku nga xivandla lexi ku vuriwaka leswaku mimoya ya vafi yi fika yi xanisiwa eka xona emahlweni ko va yi hundzela etilweni. Kereke ya Khatoliki yi dyondzisa leswaku loko munhu a fa moya wakwe wu ya emahlweni wu hanya, naswona hi wona lowu hlamuselaka leswaku ku endleka yini hi mimoya ya tincece leti nga ta ka ti nga yi etilweni hikwalaho ka leswi ti nga khuvuriwangiki naswona ti nga faneriwiki hi tihele. Leswi hi swona swi nga endla leswaku ku sungula dyondzo leyi ya Limbo.

Hambiswiritano, Bibele a yi dyondzisi swona leswaku loko munhu a fa, moya wakwe wu ya emahlweni wu hanya. Ku ri na sweswo, yi swi veka erivaleni leswaku ematshan’weni yo va ni moya lowu nga fiki, mimoya-xiviri leyi dyohaka yi ta “lovisiwa” naswona yi “ta fa.” (Mintirho 3:23; Ezekiyele 18:4) Leswi ku nga riki na lexi humaka loko munhu a fa, leswi swi vula leswaku ku hava ndhawu leyi vuriwaka Limbo. Ku tlula kwalaho, Bibele yi kombisa leswaku rifu ri fana ni xiyimo lexi loko munhu a ri eka xona a nga tiviki nchumu, ku fana ni loko a etlele.—Eklesiasta 9:5, 10; Yohane 11:11-14.

Bibele yi kombisa leswaku Xikwembu xi va teka va ri lava kwetsimaka vana lava vatswari va vona va nga Vakreste. (1 Vakorinto 7:14) Mhaka yoleyo a yi ta va yi nga pfuni nchumu loko nkhuvulo wa tincece a wu boha leswaku ti ta ponisiwa.

Hakunene dyondzo ya Limbo a yi nyenyetsa eka Xikwembu hikuva yi xi hlamusela tanihi lexi nga ni tihanyi naswona xi xupulaka vanhu lava nga riki na nandzu, ematshan’weni yo va Tatana loyi hi n’wi tivaka a ri ni rirhandzu. (Deteronoma 32:4; Matewu 5:45; 1 Yohane 4:8) Kutani a swi hlamarisi leswi Vakreste va nga yi twisisiki dyondzo leyi, leyi nga sekeriwangiki eMatsalweni.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 9]

Ku hanya hileswi Rito ra Xikwembu ri swi vulaka swi endla leswaku hi va ni vuxaka lebyinene na xona swin’we ni vanhu van’wana