Loko a gimeta papila rakwe ro hetelela eka mapapila yakwe manharhu lama nga eBibeleni, muapostola Yohane u te: “A ndzi ri ni swilo swo tala swa ku ku tsalela swona, kambe a ndzi naveli ku tama ndzi ku tsalela hi inki ni xitsalo.” Vuhundzuluxeri bya rito hi rito bya Xigriki xo sungula lexi Yohane a xi tirhiseke byi kombisa leswaku a a nga ha lavi ku ya emahlweni a tsala hi “inki ni xitsalo.”—3 Yohane 13.

Xitsalo xa mutsari a ku ri rihlanga leri omeke. A ri tsemiwe ri voyama eka tlhelo lerin’wana naswona ri tsemiwe ri tontswa laha ri tsalaka hakona. Mutsari a ta vatla laha ri tsalaka hakona a tirhisa ribye leri ri rhetelaka ri tlhela ri khwaxa katsongo. Rihlanga leri a ri languteka ri tlhela ri tirha ku fana ni xitsalo xa manguva lawa lexi nga ni xinsimbana laha xi tsalaka hakona.

Inki yo tala a yi endliwa hi ku hlanganisa nsiti ni vurimba lebyi nga ni rhaba, lebyi tirhaka tanihi xinamarheti. Inki leyi a yi xavisiwa yi omile naswona a yi fanele yi hlanganisiwa ni mati hi ndlela leyinene loko yi nga si tirhisiwa. Loko ku ri karhi ku tsariwa hi yona, inki yo tano a yi oma eka papirasi naswona a yi nga nweleli. Xisweswo, mutsari a a ta kota ku lulamisa swihoxo hi ku tirhisa xiponci lexi tsakamaka lexi na xona a xi ri xin’wana xa swilo leswi mutsari a a tshama a ri na swona. Vuxokoxoko lebyi malunghana ni inki eminkarhini ya khale byi hlamusela leswi kumbexana vatsari va Bibele a va anakanya swona loko va vulavula hi ku va mavito ma suriwa ebukwini ya xitsundzuxo ya Xikwembu.—Eksoda 32:32, 33; Nhlavutelo 3:5.

Mintirho 18:3 yi vula leswaku muapostola Pawulo a a ri muendli wa matende. Eminkarhini ya ku tsariwa ka Bibele, vaendli va matende a va rhunga voya bya kamela kumbe bya mbuti leswaku va endla malapi. Kutani a va rhunga malapi lawa va ma hlanganisa leswaku va endlela vafambi matende. Hambiswiritano, eminkarhini yoleyo, matende yo tala a ya endliwe hi dzovo. Man’wana a ma endliwe hi malapi, lawa a ma endliwa emutini wa Tarso lowu Pawulo a a huma eka wona. Pawulo a nga ha va a tirhise xin’wana xa switirhisiwa leswi kumbe hinkwaswo ka swona. Hambiswiritano, loko a ri karhi a tirha na Akhwila, swi nga ha endleka leswaku Pawulo a a endla malapi lama a ma vekiwa exivaveni xa le ndzeni ka yindlu leswaku ma sivela dyambu.

Swi nga ha endleka leswaku Pawulo u dyondze ku endla ntirho lowu a ha ri muntshwa. Vumbhoni lebyi kumiweke eka papirasi ya le Egipta byi kombisa leswaku hi nkarhi wa ku fuma ka Varhoma, vanhu a va sungula ku dyondzela ntirho va ri ni malembe ya kwalomu ka 13. Loko ku ri leswaku Pawulo a a ri emalembeni wolawo loko a sungula ntirho lowu, swi vula leswaku loko se a ri ni malembe ya 15 kumbe 16 kumbexana se a ri ni vutshila eku tsemeni ka malapi yakwe ya va mpimo ni xivumbeko lexi lavekaka kutani a ma rhunga hi swilo swo hambana-hambana. Buku leyi nge The Social Context of Paul’s Ministry yi vula leswaku “loko Pawulo a heta ku dyondzela ntirho wolowo, a nga ha va a nyikiwe switirho swo tirha ha swona. Leswi a ku nga laveki switirho swo tala, swi nga ha va swi endle leswaku ntirho wa ku rhunga matende wu olova naswona swi koteka leswaku wu endliwa kun’wana ni kun’wana,” leswi a swi ta pfuna Pawulo leswaku a tihanyisa tanihi murhumiwa la famba-fambaka.