Ninivha a ku ri ntsindza wa Mfumo wa Asiriya. A ku ri muti lowukulu lowu a wu ri ni swigodlho leswikulu ni titempele, magondzo lama anameke ni marhangu lamakulu. Muprofeta Nahume wa Muheveru u kombetele eka wona tanihi “muti lowu halataka ngati.”—Nahume 3:1.

Nhlamuselo yoleyo a yi wu fanela kahle hikuva swifaniso leswi kovotliweke leswi kumiweke exigodlhweni xa Senakeribi eNinivha swi nyika vumbhoni bya leswaku Vaasiriya a va ri ni tihanyi. Xin’wana xi kombisa muxanisi a ri karhi a humesa ririmi ra mubohiwa loyi a wiseriweke ehansi. Minkovotlo yin’wana yi kombisa leswaku vabohiwa a va kokiwa hi tintambhu leti a ti boxiwe swo haka ha swona etinhompfini kumbe emilon’wini ya vona. Valawuri lava khotsiweke a va sindzisiwa ku hakarha tinhloko to hlayanyana ta tihosi ta vona etinhan’wini ta vona, onge i ritlama.

Mutivi wa ndhavuko wa Vaasiriya Archibald Henry Sayce u hlamusela tihanyi leti a ti endliwa endzhaku ka loko ku hluriwe muti: “Tinhloko ta vanhu a ti vekiwa leswaku hosi yi famba ehenhla ka tona; vafana ni vanhwanyana a va hisiwa va ri karhi va hanya kumbe va tshikiwa va hanya leswaku va ta endliwa nsele lowukulu; vavanuna a va hayekiwa etimhandzini, va susiwa nhlonge va ri karhi va hanya, va dlayiwa mahlo kumbe va susiwa mavoko ni milenge, matihlo ni tinhompfu.”

Xikwembu xi byele Vayuda xi ku: “Loko wo tshuka u aka yindlu leyintshwa, u fanele u tlhela u endla guma elwangwini ra wena, leswaku u nga veki nandzu wa ngati ehenhla ka yindlu ya wena, hikuva munhu . . . a nga wa a ri ehenhla ka yona.” (Deteronoma 22:8) A swi laveka leswaku guma leri ri va kona tanihi leswi mindyangu ya Vayuda enkarhini wa ku tsariwa ka Bibele a yi tirhisa malwangu ya wona.

Makaya yo tala ya Vaisrayele a ya ri ni malwangu lama andlalekeke. Ehenhla ka lwangu a ku ri ndhawu leyinene ya leswaku vanhu va orha masana, va bela hi moya kumbe va endla mintirho ya siku ni siku. Hi ximumu, a ku ri ndhawu leyinene yo etlela eka yona. (1 Samuwele 9:26) Murimi a a ta tirhisa lwangu rakwe ku omisa mavele emahlweni ko va ya kandziwa kumbe ku omisa makuwa ni madiriva.—Yoxuwa 2:6.

Ehenhla ka lwangu a ku tlhela ku va ndhawu leyinene leswaku va gandzela, Xikwembu xa ntiyiso ni swikwembu swa hava. (Nehemiya 8:16-18; Yeremiya 19:13) Muapostola Petro u ye ehenhla ka lwangu ninhlikanhi leswaku a ya khongela. (Mintirho 10:9-16) Lwangu a ri ri ndhawu ya kahle yo wisela eka yona loko ri ri ni ndzhuti wa murhi wa vhinya kumbe matluka ya ncindzu.

Buku leyi nge, The Land and the Book yi vula leswaku makaya ya Vaisrayele a ya ri ni xitepisi lexi a xi ri “ehandle ka yindlu kambe xi sukela exivaveni” lexi a xi kota ku ya elwangwini. Kutani n’wini wa muti a a kota ku suka elwangwini a ya endlwini a nga kalanga a huma endlwini. Kutani swa twisiseka leswi Yesu a vuleke xilemukiso malunghana ni ndlela leyi a swi ri swa xihatla ha yona leswaku ku balekiwa emutini lowu a wu ri ekusuhi ni ku lovisiwa a ku: “Munhu loyi a nge lwangwini ra yindlu a nga xiki a ta humesa nhundzu leyi nga endlwini yakwe.”—Matewu 24:17.