Majaha man’wana lama ha riki vantshwa, ma hehliwe hi ku pfinya jaha rin’wana loko va ri karhi va ya ethiripini ya xikolo. Hinkwavo ka vona a va nghena exikolweni xa private eCanada. Endzhaku ka loko mhaka leyi yi endlekile, Leonard Stern u tsale eka phephahungu ra Ottawa Citizen, a ku: “Ku va u tlharihile, u ri ni dyondzo ya xiyimo xa le henhla kumbe u fumile, a swi vuli swona leswaku u ta va ni mahanyelo lamanene.”

Stern u tlhele a ku: “U nga ha anakanya leswaku lexi a xi fanele xi va xa nkoka eka vatswari ku tlula hinkwaswo, i ku dyondzisa vana va vona ku hambanisa leswinene ni leswo biha. Kambe vatswari vo tala va tikarhatela ku dyondzisa vana va vona dyondzo ya xiyimo xa le henhla, leswaku va ta titlonya hi vutomi.”

I ntiyiso leswaku xikolo i xa nkoka. Kambe hambiloko munhu a dyondzeke ngopfu, a swi nge n’wi pfuni leswaku a va ni mahanyelo lamanene. Kutani hi nga yi kuma kwihi dyondzo leyi nga hi pfunaka leswaku hi va ni mahanyelo lamanene?

Bibele yi fana ni xivoni. Loko hi ti languta exivonini hi kota ku vona ndlela leyi hi langutekaka ha yona ni leswi hi faneleke hi swi lunghisa. (Yakobo 1:23-25) Kambe Bibele yi endla swo tlula sweswo. Yi hi pfuna leswaku hi antswisa vutomi bya hina, ni ku va ni timfanelo leti nga ta endla leswaku hi va ni ku rhula ni vun’we. Timfanelo leti ti katsa vunene, musa, ku lehisa mbilu, ku tikhoma ni rirhandzu. Rirhandzu “i xiboho lexi hetisekeke xa vun’we.” (Vakolosa 3:14) Hikwalaho ka yini rirhandzu ri ri ra nkoka? Xiya leswi Bibele yi swi vulaka hi rirhandzu.

• “Rirhandzu ri ni mbilu yo leha ni musa. Rirhandzu a ri na mavondzo, a ri tikurisi, a ri tikukumuxi [a ri tibumi], a ri tikhomi hi ndlela leyi nga tengangiki, a ri lavi leswi vuyerisaka rona ntsena, a ri hlundzuki. A ri hlayisi mhaka yo biha. A ri tsaki hi leswi nga lulamangiki [hi leswo biha], kambe ri tsaka ni ntiyiso. Ri byarha swilo hinkwaswo, . . . ri tiyisela swilo hinkwaswo. Rirhandzu a ri heli.”—1 Vakorinto 13:4-8.

• “Rirhandzu a ri endli leswo biha eka warikwavo.”—Varhoma 13:10.

• “Ku tlula hinkwaswo, rhandzanani hi rirhandzu ro enta, hikuva rirhandzu ri funengeta swidyoho swo tala.”—1 Petro 4:8.

U titwa njhani loko u ri ni vanhu lava ku rhandzaka? Xana u titwa u sirhelelekile? U hlayisekile? U ntshunxekile? Ina, wa swi tiva leswaku va ku navelela leswinene naswona a va nge ku vavisi hi vomu.

Rirhandzu ri nga endla leswaku vanhu va titsona swo karhi, va cinca ni ndlela leyi va hanyaka ha yona leswaku va vuyerisa van’wana. Hi xikombiso, wanuna loyi hi nga ta n’wi vitana George, loko a va ni ntukulu, a swi lava hi mbilu hinkwayo ku heta nkarhi wo tala ni ntukulu wa yena. Kambe a ku ri ni lexi a xi nga n’wi dyisi byi rhelela. George a nga dzahi, o chela ndlala naswona mukon’wana wa yena a nga swi lavi leswaku a dzaha ekusuhi ni n’wana wa yena. George u endle yini? Hambileswi se a ri ni malembe ya 50 a ri karhi a dzhaha, u tshikile hikwalaho ka leswi a rhandza ntukulu wakwe. Hakunene rirhandzu ri ni matimba!

 Rirhandzu a hi tswariwi hi ri na rona. Vatswari va fanele va dyondzisa vana va vona leswaku va rhandza van’wana. Vatswari va wundla vana va vona ni ku va sirhelela naswona va va pfuna loko va vavisekile kumbe loko va vabya. Vatswari lavanene va burisana ni vana va vona ni ku va dyondzisa. Va tlhela va tshinya vana va vona ni ku va dyondzisa leswaku va hambanisa leswinene ni leswo biha. Vatswari va fanele va vekela vana va vona xikombiso lexinene, lexi va nga xi tekelelaka.

Kambe, lexi twisaka ku vava, vatswari van’wana va tsandzeka ku hetisisa vutihlamuleri bya vona. Xana leswi swi vula leswaku vana va vona a va nge vi na mahanyelo lamanene? A swi tano! Hambi vanhu vo tala lava kuleke, ku katsa ni lava kuriseriweke emindyangwini leyi nga ni hasahasa, va endle ku cinca lokukulu evuton’wini bya vona, va va vanhu lava khathalaka hi van’wana ni ku tshembeka. Hambi ku ri vanhu lava van’wana a va anakanya leswaku a va nge cinci, va swi kotile ku endla ku cinca, hilaha hi nga ta swi vona hakona eka xihloko lexi landzelaka!