Ku thyakisiwa ka moya swi nga endla leswaku ku nga vi na vutomi emisaveni. Hi ku ya hi Nhlangano Wa Rihanyo Wa Misava Hinkwayo ko va vanhu vatsongo emisaveni lava hefemulaka moya lowu baseke.

Moya lowu thyakeke wu nga hi vangela mavabyi lama nga endlaka swi hi tikela ku hefemula, cancer ya mahahu ni vuvabyi lebyi vuriwaka cardiovascular. Moya lowu thyakeke wu endla leswaku lembe ni lembe vanhu lava ringanaka 7 000 000 va hatla va fa.

Misava yi endliwe hi ndlela leyi nga kotaka ku nyika xivumbiwa xin’wana ni xin’wana lexi hanyaka emisaveni moya lowu baseke. Kambe yi nga kota ku endla sweswo ntsena loko vanhu va nga thyakisi mbango ku tlula mpimo. Xiya swikombiso swi nga ri swingani.

• Ndlela leyi makhwati ma kotaka ku teka moya lowu thyakeke ha yona ya tiveka. Kambe leswi nga tivekiki ngopfu hi leswaku misinya leyi vuriwaka ti-mangroves yi nga kota ku endla ntirho wo antswa. Misinya ya mangroves yi tlanga xiphemu xa nkoka eku suseni ka moya lowu thyakeke ku tlula ndlela leyi makhwati ma nga swi endlaka hayona hi mikarhi ya ntlhanu.

• Tidyondzo ta sweswinyana ti kombisa leswaku swimilana leswikulu swa le ndzeni ka mati swo tanihi ti-kelp swi kota ku susa moya lowu thyakeke exibakabakeni. Makamba ya ti-kelp lama fanaka na xikaringani ma ni moya lowu endlaka leswaku ti kota ku famba mpfhuka wo leha endzeni ka mati. Ekulenyana ni le ribuweni ra lwandle, ta baleka naswona ti-kelp leti taleke hi carbon dioxide timbombomela ti ya ehansi ka lwandle. Kwalaho ti famba ti sirhelelekile ku ringana malembe yo tala.

• Vuswikoti bya xibakabaka xa hina byo tisirhelela eka mpimo wo karhi wa moya lowu thyakeke, byi vonake hi nkarhi wa ntungu wa COVID-19. Hi 2020, loko tikhampani ni timovha swi nga ha tirhisiwi hi xitalo, ku thyakisiwa ka moya ku antswile swinene. Hi ku ya hi “Xiviko Xa World Air Quality Xa 2020,” matiko lama tlulaka 80 wa tiphesente ma vike leswaku ku ve ni moya wo tenga endzhaku ka loko ku vekiwe swipimelo swa COVID-19.

Mifumo yi ya emahlweni yi byela van’wamabindzu leswaku va hunguta ku thyakisa moya. Nakambe van’wasayense va ya emahlweni va kuma tindlela letintshwa ta ku nga thyakisi moya. Hi xikombiso, va hundzula moya lowu thyakeke hi ku tirhisa tibaktheriya leswaku wu va moya lowu nga riki na khombo. Nakambe vativi va tsundzuxa vanhu leswaku va famba kunene kumbe leswaku va tirhisa swikanyakanya ku ri ni ku va va chayela timovha ni ku tlhela va kuma tindlela to tirhisa gezi hi ndlela leyinene emakaya ya vona.

Kambe ka ha laveka swo tala, hilaha swi kombisiweke ha kona eka xiviko xa 2022 xa mihlangano ya misava leyi katsaka Nhlangano Wa Rihanyo Wa Misava Hinkwayo na the World Bank.

Xiviko xexo xi vule leswaku hi 2020 vanhu emisaveni va tirhisa swilo leswi thyakisaka moya loko va sweka. Etindhawini to tala, i vanhu vatsongo lava kotaka ku xava switofu kumbe ku kuma swilo swin’wana leswi va nga swi tirhisaka leswaku va sweka hi swona.

“Leswi hi leswi Yehovha Xikwembu xa ntiyiso a swi vulaka, Mutumbuluxi wa matilo, . . . Loyi a ndlandlamuxaka misava ni ntshovelo wa yona, Loyi a nyikaka vanhu lava nga eka yona ku hefemula:”—Esaya 42:5.

Xikwembu xi tumbuluxe moya lowu hi wu hefemulaka ni fambiselo ra ntumbuluko leswaku xi tengisa moya naswona xi ni matimba lamakulu xi tlhela xi rhandza vanhu. Kutani swa twala ku pfumela leswaku xi ta susa moya hinkwawo lowu thyakeke. Vona nhlokomhaka leyi nge, “Xikwembu Xi Tshembisa Leswaku Misava Yi Ta Pona.”