1. Loko hi titwa hi ri hexe naswona hi ri ni swiphiqo, i yini lexi nga hi chavelelaka? (Pisalema 118:5-7)

 XANA u tshame u titwa u ri wexe, u vona onge a ku na loyi a nga ku pfunaka eka swiphiqo leswi u langutaneke na swona? Vo tala va tshame va titwa tano, ku katsa ni malandza yo tshembeka ya Yehovha. (1 Tih. 19:14) Loko u tikuma u ri exiyin’weni xo fana ni lexi, tsundzuka xitshembiso lexi Yehovha a hi tshembisaka xona lexi nge: “Ndzi nga ka ndzi nga ku tshiki naswona ndzi nga ka ndzi nga ku fularheli.” Hikwalaho, hi nga vula handle ko tipfinyinga hi ku: “Yehovha i mupfuni wa mina; a ndzi nge chavi.” (Hev. 13:5, 6) Muapostola Pawulo u tsalele vapfumerikulobye va le Yudiya marito wolawo kwalomu ka 61 C.E. Marito yakwe ma hi tsundzuxa marito lama tsariweke eka Pisalema 118:5-7.—Yi hlaye.

2. Hi ta bula hi yini eka nhlokomhaka leyi naswona hikwalahokayini?

² Ku fana ni mupisalema, Pawulo a a swi tiva leswaku Yehovha i Mupfuni wakwe. Hi xikombiso, emahlweni ka malembe mambirhi a nga si tsalela Vaheveru papila, loko Pawulo a ri eriendzweni u langutane ni khombo leri chavisaka elwandle leri kariheke. (Mit. 27:4, 15, 20) Loko a nga si teka riendzo ni loko a ri eriendzweni rero, Yehovha u n’wi pfunile hi tindlela to hambanahambana. A hi buleni hi tinharhu ntsena. Yehovha u pfune Pawulo hi ku tirhisa Yesu ni tintsumi, vanhu van’wana lava a va ri ni valawuri ni vapfumerikulobye. Loko hi dyondza hi tindlela leti Xikwembu xi pfuneke Pawulo hatona swi ta hi tiyisekisa leswaku na hina xi ta hi pfuna.

3. Hi swihi leswi Pawulo a nga vaka a tivutise swona naswona hikwalahokayini?

³ Pawulo a a lava ku pfuniwa. Kwalomu ka 56 C.E., ntshungu lowu a wu lava ku n’wi dlaya wu n’wi kokele ehandle ka tempele eYerusalema. Hi xamundzuku xa kona, loko Pawulo a yime emahlweni ka Sanedri, a ha twa ku vava swinene hikwalaho ko bukuteriwa hi valala. (Mit. 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Hi nkarhi wolowo, Pawulo a nga va a tivutisile, ‘Xana ndzi ta tiyisela ku fikela rini?’

4. Yehovha u n’wi pfune njhani Pawulo hi ku tirhisa Yesu?

⁴ Hi wihi mpfuno lowu Pawulo a wu kumeke? Hi vusiku lebyi landzeleke endzhaku ka loko Pawulo a khomiwile, “Hosi” Yesu u yime etlhelo ka yena kutani a ku: “Vana ni xivindzi! Hikuva hilaha u nyikeleke vumbhoni lebyi heleleke ha mina eYerusalema, u fanele ku ya endla tano ni le Rhoma.” (Mit. 23:11) Sweswo swi n’wi khutazile swinene! Yesu u bumabumele Pawulo hikwalaho ka leswi a nyikeleke vumbhoni eYerusalema. U tlhele a tshembisa Pawulo leswaku u ta fika eRhoma a hlayisekile naswona u ta ya emahlweni a nyikela vumbhoni. Xitshembiso xexo xi endle leswaku Pawulo a titwa ku fana ni n’wana loyi a vukarhiweke hi tata wakwe.

5. Yehovha u n’wi pfune njhani Pawulo hi ku tirhisa ntsumi? (Vona xifaniso lexi nga eka xifunengeto.)

⁵ Hi yihi mitlhontlho yin’wana leyi Pawulo a a langutane na yona? Endzhaku ka malembe ya kwalomu ka mambirhi Pawulo a xanisiwile eYerusalema, loko a ri eriendzweni ro ya eItaliya hi xikepe ku ve ni xidzedze lexikulu lexi endleke leswaku vakhandziyi lava a va ri na yena va chuha leswaku va ta fa. Kambe Pawulo a a nga chuhanga. Hikwalahokayini? U byele vakhandziyikulobye a ku: “Nivusiku ntsumi ya Xikwembu lexi ndzi xi endlelaka ntirho wo kwetsima yi [fike] yi yima ekusuhi na mina yi ku: ‘U nga chavi, Pawulo. U fanele ku ya yima emahlweni ka Khezari, waswivo, Xikwembu xi ta ponisa hinkwavo lava u nga na vona exikepeni.’” Yehovha u tirhise ntsumi leswaku yi ya byela Pawulo marito lama tiyisaka nhlana lawa Yesu a n’wi byeleke wona eku sunguleni. Hakunene Pawulo u fike eRhoma a hlayisekile.—Mit. 27:20-25; 28:16.

6. Hi xihi xitshembiso xa Yesu lexi hi tiyisaka nhlana naswona hikwalahokayini?

⁶ Hi wihi mpfuno lowu hi wu kumaka? Yesu u ta hi pfuna hilaha a pfuneke Pawulo hakona. Hi xikombiso, Yesu u tshembisa vanhu hinkwavo lava n’wi landzelaka a ku: ‘Ndzi na n’wina masiku hinkwawo kukondza makumu ma fika.’ (Mat. 28:20) Marito ya Yesu ma hi tiyisa nhlana. Hikwalahokayini? Hikuva masiku man’wana swiyimo swa tika. Hi xikombiso, loko hi  loveriwa hi va ni gome ku ringana malembe yo tala. Van’wana va langutana ni swiphiqo swa rihanyo hileswi ti dyaka ti ya emagoveni. Van’wana va karhatiwa hi ntshikilelo wa mianakanyo. Hambiswiritano, swa hi tiyisa ku tiva leswaku hambiloko swiyimo swi tika Yesu u na hina ‘masiku hinkwawo.’—Mat. 11:28-30.

7. Hi ku ya hi Nhlavutelo 14:6, Yehovha u hi pfuna njhani namuntlha?

⁷ Rito ra Xikwembu ri hi tiyisekisa leswaku Yehovha u hi pfuna hi ku tirhisa tintsumi takwe. (Hev. 1:7, 14) Hi xikombiso, tintsumi ta hi seketela ni ku hi kongomisa loko hi chumayela “mahungu lamanene . . . ya Mfumo” eka vanhu “va matiko hinkwawo, tinyimba hinkwato [ni] tindzimi hinkwato.”—Mat. 24:13, 14; hlaya Nhlavutelo 14:6.

8. Yehovha u n’wi pfune njhani Pawulo hi ku tirhisa ndhuna ya nyimpi?

⁸ Hi wihi mpfuno lowu Pawulo a wu kumeke? Hi 56 C.E, Yesu u tiyisekise Pawulo leswaku u ta fika eRhoma. Kambe Vayuda van’wana eYerusalema va endle xikungu xo tumbelela Pawulo va lava ku n’wi dlaya. Loko Klawudiyo Lisiya ndhuna ya nyimpi ya le Rhoma a twa hi ta kungu rero, u ponise Pawulo. Hi ku hatlisa Klawudiyo u rhume masocha leswaku ma heleketa Pawulo eKhezariya laha a swi endla tikhilomitara ta 105 ku suka eYerusalema. Loko va fika eKhezariya, Ndhunankulu Felikisi u lerise leswaku Pawulo “a tshama endlwini ya vuhosi ya Heroda a rindziwile.” Hikwalaho, swigevenga leswi a swi lava ku n’wi dlaya a swi nga ha ta n’wi kuma.—Mit. 23:12-35.

9. Ndhunankulu Festo u n’wi pfune njhani Pawulo?

⁹ Endzhaku ka malembe mambirhi, Pawulo a ha ri ejele eKhezariya. Ndhunankulu Felikisi se a siviwe hi Festo. Vayuda va kombele Festo leswaku Pawulo a yisiwa eYerusalema a ya tengisiwa kona, kambe Festo u arile. Kumbexana Festo a a swi tiva leswaku Vayuda “va bohe xikungu xo tumbelela Pawulo leswaku va ta n’wi dlaya endleleni.”—Mit. 24:27–25:5.

10. Ndhunankulu Festo u angule njhani loko Pawulo a kombela ku ya avanyisiwa hi Khezari?

¹⁰ Hi ku famba ka nkarhi, nandzu wa Pawulo wu tengeriwe eKhezariya. Leswi Festo a lava “ku rhandziwa hi Vayuda” u vutise Pawulo a ku: “Xana wa swi lava ku ya eYerusalema leswaku u ya avanyisiwa kona emahlweni ka mina?” Pawulo a a swi tiva leswaku swi nga endleka a ya dlayiwa eYerusalema naswona a a swi tiva leswi a a fanele a swi endla leswaku a ponisa vutomi byakwe loko a lava ku fika eRhoma a ya hetisa ntirho wakwe wo chumayela. U te: “Ndzi kombela ku avanyisiwa hi Khezari!” Endzhaku ko vulavurisana ni vatsundzuxi vakwe, Festo u byele Pawulo a ku: “U kombele ku avanyisiwa hi Khezari; u ta ya eka Khezari.” Xiboho lexi Festo a xi endleke xi ponise Pawulo eka valala vakwe. Pawulo a ta tikuma se a ri eRhoma laha Vayuda lava a va lava ku n’wi dlaya a va nga ha ta n’wi kuma.—Mit. 25:6-12.

11. Hi wahi marito lama khutazaka lama vuriweke hi Esaya lawa Pawulo a a ehleketa hi wona?

¹¹ Swi nga endleka leswaku loko Pawulo a ha yimele ku teka riendzo ro ya eItaliya, u ehlekete hi xilemukiso xa muprofeta Esaya lexi a xi kongomisiwe eka vanhu lava kanetaka Yehovha lexi nge: “Hambiloko mo boha kungu a ri nge mi pfuni nchumu! Hinkwaswo leswi mi swi vulaka a swi nge humeleli, hikuva Xikwembu xi na hina!” (Esa. 8:10) Pawulo a a swi tiva leswaku Xikwembu xi ta n’wi pfuna naswona marito wolawo ma fanele ma n’wi tiyisile loko a ha yimele ku tengisiwa.

12. Yuliyo u n’wi khome njhani Pawulo naswona Pawulo u xiye yini?

¹² Hi 58 C.E., Pawulo u teke riendzo ro ya  eItaliya. Leswi a a ri xivochwa, a rindziwe hi Yuliyo loyi a ri ndhuna ya masocha ya le Rhoma. Leswi Yuliyo a a ri ni vulawuri, a ta tikisela Pawulo loko a swi lava kumbe a n’wi khoma kahle. A ta byi tirhisa njhani vulawuri byakwe? Hi xa mundzuku xa kona loko va fika ehlalukweni, ‘Yuliyo u kombe Pawulo tintswalo, u n’wi pfumelele leswaku a ya vona vanghana vakwe.’ Hi ku famba ka nkarhi, Yuliyo u tlhele a ponisa Pawulo. Njhani? Masocha a ma lava ku dlaya swivochwa hinkwaswo leswi a swi ri exikepeni kambe Yuliyo u ma yimisile. Hikwalahokayini? A a “lava ku ponisa Pawulo.” Swi nga endleka leswaku Pawulo u swi xiyile leswaku Yehovha a a tirhisa socha rero leri nga ni mbilu leyinene leswaku ri n’wi ponisa.—Mit. 27:1-3, 42-44.

13. Yehovha a nga va tirhisa njhani vanhu lava nga ni vulawuri?

¹³ Hi wihi mpfuno lowu hi wu kumaka? Yehovha a nga tirhisa moya wakwe lowo kwetsima leswaku a kongomisa valawuri va endla leswi a swi lavaka ntsena loko swi fambisana ni xikongomelo xakwe. Hosi Solomoni u te: “Mbilu ya hosi yi fana ni swinambyana swa mati evokweni ra Yehovha. U yi kongomisa laha a lavaka yi ya kona.” (Swiv. 21:1) Xana xivuriso lexi xi vula yini? Vanhu va nga cela nsele wa mati va ma hambukisa ma ya laha va lavaka leswaku ma ya kona. Hilaha ku fanaka, Yehovha a nga tirhisa moya wakwe leswaku a kongomisa valawuri va endla swilo leswi a swi lavaka. Loko sweswo swi endleka, valawuri va endla swiboho leswi vuyerisaka vanhu va Xikwembu.—Ringanisa na Ezra 7:21, 25, 26.

14. Hi ku ya hi Mitirho 12:5, i vamani lava hi faneleke hi va katsa loko hi khongela?

¹⁴ Xana hi fanele hi endla yini? Loko hi khongela hi fanele hi katsa “tihosi ni hinkwavo lava nga eka swikhundlha leswi tlakukeke” loko va fanele va endla swiboho leswi khumbaka ntirho wa hina wa Vukreste. (1 Tim. 2:1, 2; Neh. 1:11) Ku fana ni Vakreste va le nkarhini wa vaapostola, na hina loko hi khongela hi nga katsa vamakwerhu lava nga emajele. (Hlaya Mitirho 12:5; Hev. 13:3) Hi nga tlhela hi katsa ni varindzi va le jele lava rindzeke vamakwerhu. Hi nga kombela Yehovha leswaku a khumba timbilu ta varindzi volavo leswaku ku fana na Yuliyo, va komba vamakwerhu lava nga emajele “tintswalo.”—Mit. 27:3.

15-16. Yehovha u n’wi pfune njhani Pawulo hi ku tirhisa Aristako na Luka?

¹⁵ Hi wihi mpfuno lowu Pawulo a wu kumeke? Loko Pawulo a ri eriendzweni rakwe ro ya  eRhoma, Yehovha u n’wi pfunile hi ku tirhisa vapfumerikulobye. A hi buleni hi van’wana va vona.

¹⁶ Aristako na Luka, lava a va ri vatirhikulobye va Pawulo, va fambe na yena loko a ya eRhoma. * Va hoxe vutomi bya vona ekhombyeni leswaku va famba na Pawulo hambileswi Yesu a a nga va byelanga leswaku va ta fika va hlayisekile eRhoma. Va swi twe loko va ri exikepeni lexi a xi hlaseriwa hi xidzedze leswaku a va ta fika va hlayisekile. Loko Aristako na Luka va ri exikepeni lexi yaka eKhezariya, Pawulo u khongerile eka Yehovha a n’wi khensa leswi a n’wi pfuneke hi ku tirhisa vatirhikulobye volavo lava nga ni xivindzi.—Mit. 27:1, 2, 20-25.

17. Yehovha u n’wi pfune njhani Pawulo hi ku tirhisa vapfumerikulobye?

¹⁷ Loko Pawulo a ri eriendzweni rakwe, mikarhi yo tala a a pfuniwa hi vapfumerikulobye. Hi xikombiso, loko va fika ehlalukweni ra le Sidoni, Yuliyo u pfumelele Pawulo leswaku ‘a ya eka vanghana vakwe va ya n’wi khathalela.’ Loko Pawulo ni vatirhikulobye va fika ePuteyoli, ‘va fike va kuma vamakwavo kutani va kombele ku tshama na vona masiku ya nkombo.’ A swi kanakanisi leswaku loko Vakreste va le tindhawini teto va ri karhi va khathalela Pawulo ni vatirhikulobye, Pawulo u va khutazile swinene. (Ringanisa na Mitirho 15:2, 3.) Endzhaku ka loko va wisile, Pawulo ni vatirhikulobye va ye emahlweni ni riendzo ra vona.—Mit. 27:3; 28:13, 14.

18. I yini lexi endleke leswaku Pawulo a khensa Xikwembu a tlhela a va ni xivindzi?

¹⁸ Loko Pawulo a ri eriendzweni rakwe ro ya eRhoma, u fanele a tsundzuke leswi a swi tsaleleke vandlha ra le dorobeni rero eka malembe lama hundzeke, u te: “Se ku hele malembe yo tala ndzi ri karhi ndzi navela ku ta eka n’wina.” (Rhom. 15:23) A a nga swi tivi leswaku u ta fika eka vona a ri xivochwa. Handle ko kanakana, Pawulo u khutazekile swinene loko a vona vamakwavo eRhoma va yime endleleni va lava ku n’wi pfuxela! ‘Loko Pawulo a va  vona u khense Xikwembu, a tlhela a va ni xivindzi.’ (Mit. 28:15) Xiya, Pawulo u khense Xikwembu loko a vona vamakwavo. Hikwalahokayini? Hikuva u tlhele a swi vona leswaku Yehovha a a ri eku n’wi pfuneni hi ku tirhisa vapfumerikulobye.

19. Hi ku ya hi 1 Petro 4:10, Yehovha a nga hi tirhisa njhani leswaku hi pfuna vamakwerhu lava lavaka ku pfuniwa?

¹⁹ Xana hi fanele hi endla yini? Xana ku ni vamakwerhu lava u va tivaka evandlheni ra ka n’wina lava nga ni ntshikilelo hileswi va vabyaka kumbe va nga ni swiphiqo swin’wana? Kumbe lava loveriweke? Loko hi tiva makwerhu wo karhi loyi a lavaka ku pfuniwa, hi nga khongela eka Yehovha a hi pfuna hi vula kumbe hi endla swo karhi leswi kombisaka leswaku ha n’wi rhandza. Swi nga endleka leswaku sweswo hi swona ntsena leswi makwerhu a swi lavaka leswaku a ta chaveleleka. (Hlaya 1 Petro 4:10.) * Lava hi va pfunaka, va ta xi tshemba hi ku helela xitshembiso xa Yehovha lexi nge: “Ndzi nga ka ndzi nga ku tshiki naswona ndzi nga ka ndzi nga ku fularheli.” Swi le rivaleni leswaku sweswo swi ta endla leswaku u tsaka!

20. Hikwalahokayini hi nga vulaka handle ko tipfinyinga hi ku: “Yehovha i mupfuni wa mina”?

²⁰ Ku fana na Pawulo ni vatirhikulobye, na hina hi langutana ni swiphiqo loko hi ri karhi hi famba egondzweni leri yisaka evuton’wini. Kambe swa hi chavelela ku tiva leswaku Yehovha u ta hi pfuna. Wa hi pfuna hi ku tirhisa Yesu ni tintsumi. Nakambe Yehovha wa hi pfuna hi ku tirhisa valawuri loko timhaka ta kona ti fambisana ni ku rhandza kakwe. Hilaha vo tala va hina se hi swi voneke hakona, Yehovha u endla leswaku moya wakwe lowo kwetsima wu susumetela vamakwerhu leswaku va hi pfuna. Ku fana na Pawulo, na hina hi nga vula hi ku tiyiseka hi ku: “Yehovha i mupfuni wa mina; a ndzi nge chavi. Xana munhu a nga ndzi endla yini?”—Heb. 13:6.