ANAKANYA u ri karhi u vona filimi ya munhu la dumeke kumbe xiyimbeleri xa ndhuma lexi u xi rhandzaka. Yi sungula hi ku komba vutomi byakwe loko a ha ri ntsongo, loko a ri karhi a dyondza vuyimbeleri ni loko a ha praktisa. Yi kombisa loko a ri karhi a yimbelela etikhonsatini, a famba ematikweni yo hambanahambana ni ku va ni ndhuma emisaveni hinkwayo. Swi nga si ya kwihi, va komba swifaniso swa loko se a dyuharile kutani loko filimi yi hela va tivisa leswaku se u file.

Filimi leyi a hi ntsheketo, yi kombisa munhu loyi a tshameke a hanya loyi se a feke. Ku nga khathariseki leswaku i xiyimbeleri, n’wasayense, n’wamatsambo kumbe i munhu loyi a dumeke, mhaka nkulu hi leswaku u ta hetelela a file. Swi nga ha endleka munhu loyi a fikelele swo tala, kambe a swi kanakanisi leswaku loko a nga dyuhalanga kumbe a fa a ta va a fikelele swo tala ku tlula sweswo.

Ntiyiso lowu wa vava, hinkwerhu hi hlongorisiwa hi rifu. (Eklesiasta 9:5) Hambi ho endla yini na yini a hi nge swi koti ku balekela ku dyuhala ni rifu. A hi sweswo ntsena, nkarhi wun’wana hi dlayiwa hi timhangu kumbe mavabyi. Hilaha Bibele yi vulaka hakona hi fana ni hunguva “leyi humelelaka nkarhinyana kutani yi nyamalala.”—Yakobo 4:14.

Van’wana va vona onge vutomi a byi na xikongomelo, va hanya hi ku landza mhaka leyi nge, “a hi dyeni hi nwa, hikuva mundzuku hi ta fa.” (1 Vakorinto 15:32) Vanhu lava hanyaka hi ndlela leyi, va swi tiva leswaku va ta fa nkarhi wihi na wihi kambe a va swi tivi leswaku ku ta va ni ku pfuxiwa ka vafi. Loko hi karhatiwa hi swiphiqo hi nga ha tivutisa leswaku ‘Xana vutomi byi ta tshama byi ri hi ndlela leyi ntsena?’ Hi nga yi kuma kwihi nhlamulo?

Vo tala va lava tinhlamulo eka sayense. Van’wasayense ni madokodela va endle swilo leswi nga pfunaka vanhu leswaku va hanya nkarhi wo leha. Van’wasayense van’wana va ya emahlweni va lava swilo leswi nga ta pfuna vanhu leswaku va hanya nkarhi wo leha. Ku nga khathariseki matshalatshala lama van’wasayense va ma endlaka, xivutiso hi leswaku: Hikwalaho ka yini hi dyuhala hi tlhela hi fa? Xana rifu ri ta hela? Eka swihloko leswi landzelaka hi ta kambisisa tinhlokomhaka leti, hi tlhela hi hlamula xivutiso lexi nge: Xana vutomi byi ta tshama byi ri hi ndlela leyi ntsena?