Swivutiso Swa Vahlayi
Hikwalaho ka yini marungula ya Matewu ni ya Luka lama vulavulaka hi vutomi bya Yesu loko a ha ri ntsongo ma hambana?
Rungula ra Matewu leri vulavulaka hi ku tswariwa ka Yesu ni ra vutomi byakwe loko a ha ri ntsongo ra hambana ni ra Luka hikuva vatsari va ti evhangeli a a va vika timhaka hi tindlela leti nga faniki hi ku ya hi ku hambana ka vanhu.
Rungula ra Matewu ri vulavula ngopfu hi Yosefa. Ri hi byela hi ndlela leyi Yosefa a titweke ha yona loko a twa leswaku Mariya u tikile, hi norho lowu eka wona ntsumi yi n’wi hlamuseleke leswi endleke leswaku Mariya a tika ni ndlela leyi a anguleke ha yona. (Mat. 1:19-25) Matewu u tlhela a hi byela hi norho wa Yosefa laha eka wona ntsumi yi n’wi leriseke leswaku a balekela e-Egipta, nakambe u hi byela hi ta loko Yosefa a ya e-Egipta swin’we ni ndyangu wakwe, hi ta norho lowu ntsumi yi n’wi byeleke leswaku a tlhelela etikweni ra Israyele, hi ta loko a ri endleleni yo tlhelela etikweni ra Israyele swin’we ni hi ta xiboho xakwe xo ya tshama eNazareta ni ndyangu wakwe. (Mat. 2:13, 14, 19-23) Eka tindzima to sungula ta evhangeli ya Matewu, vito ra Yosefa ri boxiwa ka nhungu kambe ra Mariya ka mune ntsena.
Hi hala tlhelo rungula ra Luka ri vulavula ngopfu hi Maria. Ri hi byela hiloko ntsumi Gabriyele yi vulavula na Mariya, loko Mariya a endzele xaka rakwe Elizabeta, swin’we ni hi marito yakwe yo dzunisa Yehovha. (Luka 1:26-56) Luka u tlhela a boxa marito lawa Simiyoni a ma byeleke Mariya malunghana ni maxangu lawa Yesu a ta langutana na wona. Hambi ku ri eka rungula leri vulavulaka hi ndyangu wakwe loko wu endzele etempeleni hi nkarhi lowu Yesu a ri ni malembe ya 12, Luka u tshaha marito ya Mariya ku nga ri ya Yosefa. Luka u tlhela a engeta hi ku vula leswaku Mariya a a karhatekile swinene hikwalaho ka leswi endlekeke. (Luka 2:19, 34, 35, 48, 51) Eka tindzima timbirhi to sungula ta evhangeli ya Luka, vito ra Mariya ri boxiwa ka 12 kambe ra Yosefa kanharhu ntsena. Hikwalaho, Matewu u hlamusela swo tala hi Yosefa ni mitirho yakwe kasi Luka u hi byela swo tala hi Mariya ni leswi a langutaneke na swona.
Hilaha ku fanaka matimu ya xivongo lama nyikeriweke hi vatsari lava va ti evhangeli na wona ma hambana. Matewu u lavisise rixaka leri Yosefa a a huma eka rona kutani a kombisa leswaku leswi Yosefa a nga tata wa Yesu wa muwundli, Yesu u ni mfanelo ya le nawini ya ku va mudyandzhaka wa hosi Davhida. Njhani? Hikuva Yosefa a a ri ntukulu wa Hosi Davhida ku suka eka rixaka ra Solomoni n’wana wa Davhida. (Mat. 1:6, 16) Kambe Luka yena u lavisise rixaka leri Mariya a huma eka rona kutani a kombisa leswaku Yesu i mudyandzhaka wa ntumbuluko wa hosi Davhida “hi tlhelo ra nyama.” (Rhom. 1:3) Njhani? Hikuva Mariya a a ri ntukulu wa Hosi Davhida ku suka eka rixaka ra Natani n’wana wa Davhida. (Luka 3:31) Kambe hikwalaho ka yini Luka a nga n’wi boxi Mariya eka matimu yakwe ya xivongo tanihi leswi a ri n’wana wa Heli? Hikuva hi ku ya hi nawu, matimu ya rixaka a ma boxa vavanuna ntsena. Hikwalaho loko Luka a boxa Yosefa tanihi n’wana wa Heli, a swi twisiseka tanihi leswi Yosefa a a ri mukon’wana wa Heli.—Luka 3:23.
Matimu ya xivongo lawa Matewu na Luka va ma nyikeleke i vumbhoni lebyi tiyeke bya leswaku Yesu a a ri Mesiya la tshembisiweke. Entiyisweni, matimu ya rixaka leri Yesu a huma eka rona a ma tiveka swinene lerova hambi ku ri Vafarisi ni Vasaduki a va nga ta byi ala vumbhoni byebyo. Leswi Matewu na Luka va swi vuleke hi rixaka leri Yesu a a huma eka rona swi tiyisa ripfumelo ra hina namuntlha naswona i vumbhoni bya leswaku hakunene Xikwembu xi ta swi hetisisa switshembiso swa xona.