1, 2. Ha yini Varhoma 5:12 yi ri ya nkoka swinene eka hina Timbhoni ta Yehovha?

A HI nge u lava ku xaxameta Matsalwa ya Bibele lawa Timbhoni ta Yehovha ti ma tirhisaka ngopfu. Xana a wu ta rhanga hi ku tsala Varhoma 5:12? Ehleketa leswaku u ri tirhise kangani tsalwa leri nge: “Tanihi leswi xidyoho xi ngheneke emisaveni hi munhu un’we, ni rifu hikwalaho ka xidyoho, xisweswo rifu ri tlulele vanhu hinkwavo hikuva hinkwavo va dyohile.”

² Ndzimana leyi yi tshahiwe ko hlayanyana eka buku leyi nge, Xana Bibele Yi Dyondzisa Yini Hakunene? Loko u ri karhi u dyondza buku leyi ni vana va wena kumbe swichudeni swa wena swa Bibele kumbexana mi hlaye tsalwa ra Varhoma 5:12 loko mi dyondza hi xikongomelo xa Xikwembu hi misava, nkutsulo ni xiyimo lexi vafi va nga eka xona eka tindzima 3, 5 na 6. Kambe i kangani u anakanyisisa hi tsalwa ra Varhoma 5:12 mayelana ni vuxaka bya wena na Yehovha, swiendlo swa wena ni vumundzuku bya wena?

3. I yini leswi hi faneleke hi swi tiva hi xidyoho?

³ Hinkwerhu ka hina hi vadyohi. Siku ni siku hi endla swihoxo. Kambe Bibele ya hi tiyisekisa leswaku Xikwembu xa tsundzuka leswaku hi endliwe hi ntshuri naswona xi tiyimisele ku hi komba tintswalo.  (Ps. 103:13, 14) Eka xikhongelo xa xikombiso Yesu u kombele Xikwembu a ku: “U hi rivalela swidyoho swa hina.” (Luka 11:2-4) Hikwalaho, a hi fanelanga hi tshamela ku anakanya hi swihoxo leswi Xikwembu xi hi rivaleleke swona. Kambe, hi nga vuyeriwa hi ku anakanyisisa hi ndlela leyi xi hi rivalelaka ha yona.

4, 5. (a) I yini lexi hi pfunaka ku twisisa Varhoma 5:12? (b) I yini “musa lowu nga faneriwiki” lowu boxiwaka eka Varhoma 3:24?

⁴ Buku ya Varhoma, ngopfungopfu ndzima 6 yi ni rungula ra nkoka swinene leri nga ta hi pfuna ku twisisa ndlela leyi Yehovha a nga ta hi rivalela ha yona. Ndzima 3, yi ri: “Hikuva hinkwavo va dyohile . . . , kutani i nyiko ya mahala leyi endleke leswaku va vuriwa lava lulameke hi musa lowu nga faneriwiki, hi ku ntshunxiwa hi nkutsulo lowu hakeriweke hi Kreste Yesu.” (Rhom. 3:23, 24) Pawulo a vula yini loko a ku: “Musa lowu nga faneriwiki”? U tirhise rito ra Xigriki leri hi ku ya hi buku yin’wana ya tinhlamuselo ri vulaka “ku endlela munhu nchumu lowunene lowu nga n’wi faneriki handle ko langutela leswaku a ku endlela swo karhi.”

⁵ Xidyondzi xin’wana, John Parkhurst xi te: “Loko ku vulavuriwa hi Xikwembu kumbe Kreste eBibeleni hakanyingi [rito leri ra Xigriki] ri kombetela eka musa lowu nga faneriwiki lowu kombisiweke leswaku ku ponisiwa vanhu.” Kutani xiga lexi nge “musa lowu nga faneriwiki” xi hundzuluxeriwe kahle eka Bibele ya Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa. Kambe, Xikwembu xi wu kombisa njhani musa wa xona lowu nga faneriwiki? Naswona wu byi khumba njhani vuxaka bya wena na xona ni ntshembo lowu u nga na wona? A hi voneni.

6. Vanhu va nga vuyeriwa ku fikela kwihi hikwalaho ka musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu?

⁶ Hikwalaho ka “munhu un’we” ku nga Adamu, xidyoho ni rifu swi ‘nghene emisaveni.’ Hikwalaho ka “xivi xa munhu un’we rifu ri ve hosi.” Pawulo u tlhele a vula leswaku “ku tala ka musa [wa Xikwembu] lowu nga faneriwiki” ku ve kona hikwalaho ka “munhu un’we Yesu Kreste.” (Rhom. 5:12, 15, 17) Naswona vanhu vo tala va vuyeriwa hikwalaho ka musa lowu nga faneriwiki. “Vo tala va ta va lava lulameke hikwalaho ka ku yingisa ka munhu un’we [Yesu].” Entiyisweni, musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu wu nga endla leswaku hi kuma “vutomi lebyi nga heriki, ha Yesu Kreste.”—Rhom. 5:19, 21.

7. Ha yini ku ri musa lowu nga hi faneriki ku va Xikwembu xi hi nyike nkutsulo?

⁷ A swi nga bohi leswaku Yehovha a rhumela N’wana wakwe emisaveni leswaku a ta va nkutsulo. Ku engetela kwalaho, tanihi leswi hi nga hetisekangiki naswona hi dyohaka, a swi nga hi faneli ku va Xikwembu na Yesu va hi nyika nkutsulo lowu endlaka swi koteka ku va hi rivaleriwa swidyoho. Kutani ku rivaleriwa ka hina swidyoho ni ntshembo wa ku hanya hilaha ku nga heriki hakunene i musa lowu nga hi faneriki. Hi fanele hi yi tlangela swinene nyiko ya Xikwembu ya musa lowu nga faneriwiki naswona hi kombisa ku tlangela ka hina hi ndlela leyi hi hanyaka ha yona siku ni siku.

8. I langutelo rihi leri hoxeke leri vanhu van’wana va nga ha vaka na rona loko va dyoha?

⁸ Leswi hi nga vana va Adamu lava nga hetisekangiki hi endla swilo swo biha naswona ha dyoha. Kutani hi ta va hi endla xihoxo lexikulu ku va hi anakanya leswi hi musa wa Xikwembu lowu nga faneriwiki: ‘Hambi ndzo dyoha a ndzi fanelanga ndzi karhateka hi swona. Yehovha u ta ndzi rivalela.’ Khombo ra kona, ni le nkarhini wa vaapostola a ku ri ni Vakreste van’wana lava a va titwa hi ndlela yoleyo. (Hlaya Yudha 4.) A hi fanelanga hi va ni langutelo ro tano; kambe hi nga sungula ku va na rona kumbe hi nga kuceteriwa ku va na rona hi vanhu van’wana naswona  ri nga sungula ku dzima timitsu etimbilwini ta hina.

9, 10. Pawulo ni van’wana va ntshunxiwe njhani eka xidyoho ni rifu?

⁹ Pawulo u vule leswaku hi fanele hi papalata ku tibyela leswi: ‘Xikwembu xa swi twisisa. Hambiloko ndzi dyoha a xi nge vi na mhaka na swona.’ Ha yini? Hikuva Pawulo u tsalele Vakreste a ku: ‘Mi file hi tlhelo ra xidyoho.’ (Hlaya Varhoma 6:1, 2.) Leswi a va ha hanya laha misaveni, ha yini ku vuriwe leswaku va ‘file hi tlhelo ra xidyoho’?

¹⁰ Xikwembu xi endle leswaku nkutsulo wu tirha eka Pawulo swin’we ni vanhu lava hanyeke enkarhini wakwe. Yehovha u va rivalele swidyoho swa vona, a va tota hi moya lowo kwetsima ni ku va vitana vana vakwe va moya. Kutani va ve ni ntshembo wo ya hanya etilweni. Loko va tshama va tshembekile a va ta tshama ni ku fuma na Kreste etilweni. Kambe Pawulo u vulavule ha vona tanihi ‘lava feke hi tlhelo ra xidyoho’ hambileswi a va ha hanya ni ku tirhela Xikwembu laha misaveni. U tirhise xikombiso xa Yesu loyi a feke a ri munhu wa nyama kambe a pfuxeriweke etilweni a munhu wa moya la nga fiki. Yesu a nga ha ta fa. A swi ta va tano ni le ka Vakreste lava totiweke, lava a va ta titeka va ri “lava feke hakunene exidyohweni, kambe [va] ri lava hanyelaka Xikwembu ha Kreste Yesu.” (Rhom. 6:9, 11) Vutomi bya vona a byi ta cinca hi ku helela. A va nga ha ta lawuriwa hi xidyoho. Ku ri na sweswo a va tshike vutomi bya vona bya khale va kutani va hanya hi ndlela leyi tsakisaka Xikwembu.

11. Hina lava nga ni ntshembo wo hanya eParadeyisini hi lava “feke hakunene exidyohweni” hi ndlela yihi?

¹¹ Ku vuriwa yini hi hina? Loko hi nga si va Vakreste, minkarhi yo tala a hi dyoha kambe hi nga voni vukulu bya swidyoho swa hina emahlweni ka Xikwembu. A hi fana ni “mahlonga ya thyaka ni ku kala nawu.” Hi nga ha vula leswaku a hi ri “mahlonga ya xidyoho.” (Rhom. 6:19, 20) Endzhaku ka loko hi dyondze ntiyiso hi sungule ku cinca ndlela leyi a hi hanya ha yona, hi nyiketela vutomi bya hina eka Xikwembu ivi hi khuvuriwa. Ku sukela kwalaho hi swi navela swinene ku ‘yingisa milawu ya Xikwembu ku suka embilwini.’ Hi ‘ntshunxiwe exidyohweni’ naswona ‘hi ve mahlonga ya ku lulama.’ (Rhom. 6:17, 18) Kutani na hina hi nga ha vuriwa ‘lava feke hi tlhelo ra xidyoho.’

12. Hi xihi xiboho lexi hinkwerhu hi faneleke hi xi endla?

¹² Sweswi ha ha ri ni nkarhi wo tihlawulela. Pawulo u te: “Mi nga pfumeleli xidyoho xi hambeta xi va hosi emimirini ya n’wina leyi faka leswaku mi yingisa ku navela ka yona.” (Rhom. 6:12) Hi nga ‘pfumelela xidyoho xi hambeta xi va hosi’ hi ku endla leswi mimiri ya hina leyi nga hetisekangiki yi lavaka swona. Ku nga khathariseki leswaku hi ‘pfumelela’ xidyoho xi hi lawula kumbe e-e, xivutiso hi leswaku, I yini leswi timbilu ta hina ti swi lavaka? Tivutise: ‘Xana minkarhi yin’wana ndzi pfumelela ku navela ka mina swin’we ni mianakanyo ya mina swi ndzi dyohisa? Kumbe se ndzi file exidyohweni? Xana ndzi hanya hi ku ya hi leswi tsakisaka Xikwembu na Yesu?’ Sweswo swi kombisa ndlela leyi hi wu tlangelaka ha yona musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu lowu xi hi kombiseke wona hi ku hi rivalela swidyoho.

13. Hi byihi vumbhoni lebyi hi tiyisekisaka leswaku hi nga swi kota ku tshika swidyoho swa hina?

¹³ Vanhu va Yehovha va tshike ku veka “mbhandzu lowu a [va] ri na wona hi nkarhi wolowo” loko va nga se rhandza Xikwembu ni ku xi tirhela. Ndlela leyi a va hanya ha yona khale yi nga ha katsa “swilo leswi swi [va] khomisaka tingana sweswi” leswi kumbexana a swi ta va swi koxe vutomi bya vona. (Rhom. 6:21) Kambe va hundzukile. A swi ri tano hi vanhu vo tala va le Korinto lava Pawulo a va tsaleleke mapapila. Van’wana a va ri vagandzeri va swifaniso, vasodoma, vayivi, swidakwa. Kambe va “hlantswiwile [va] basa” ni  ku ‘kwetsimisiwa.’ (1 Kor. 6:9-11) A swi ri tano ni le ka van’wana evandlheni ra le Rhoma. Pawulo u huhuteriwe ku tsala a ku: “Mi nga ha hambeti mi nyikela swirho swa n’wina exidyohweni swi va matlhari ya leswi nga lulamangiki, kambe tinyikeleni eka Xikwembu tanihi lava hanyaka eka lava feke, mi nyikela ni swirho swa n’wina eka Xikwembu swi va matlhari ya ku lulama.” (Rhom. 6:13) Pawulo a tiyiseka leswaku a va ta tshama va ri ni vuxaka lebyinene na Yehovha ni ku hambeta va vuyeriwa eka musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu.

14, 15. Hi fanele hi tivutisa yini loko swi ta emhakeni ya ku ‘yingisa swi suka embilwini’?

¹⁴ Ninamuntlha swi tano. Vamakwerhu van’wana a va fana ni vamakwerhu va le Korinto. Kambe na vona va cincile. Va tshike swidyoho swa vona swa khale kutani va “hlantswiwile [va] basa.” Ku nga khathariseki ndlela leyi a wu hanya ha yona, hi kwihi ku hambana loku nga kona eka wena sweswi ni loko u nga si tiva ntiyiso? Kutani leswi Xikwembu xi hi kombiseke musa lowu nga faneriwiki ni ku hi rivalela, xana u tiyimisele ku ka ‘u nga ha hambeti u nyikela swirho swa wena exidyohweni’? Ku ri na sweswo xana u ta ‘tinyikela eka Xikwembu tanihi loyi a hanyaka eka lava feke’?

¹⁵ Leswaku hi endla tano, hi fanele hi papalata ku endla swidyoho leswikulu leswi Vakorinto van’wana a va swi endla. Tanihi leswi hi amukeleke musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu a hi fanelanga hi pfumelela ‘xidyoho xi hi lawula.’ Hambiswiritano, xana hi tiyimisele ku va lava “yingisaka ku suka embilwini” hi ku endla leswi hi nga swi kotaka leswaku hi papalata ku endla swidyoho leswi tikombaka swi nga nyawuli?—Rhom. 6:14, 17.

16. Hi swi tiva njhani leswaku ku va Mukreste swi katsa swo tala ku tlula ku tshika ku endla swidyoho leswikulu?

¹⁶ Anakanya hi muapostola Pawulo. Ha tiyiseka leswaku a a nga endli swidyoho leswikulu leswi boxiweke eka 1 Vakorinto 6:9-11. Nilokoswiritano, u vule leswaku a a ri mudyohi. U tsale a ku: “Mina ndzi wa nyama, ndzi xaviseriwe xidyoho. Hikuva leswi ndzi swi endlaka a ndzi swi tivi. Hikuva leswi ndzi swi navelaka a ndzi hanyi hi swona; kambe leswi ndzi swi vengaka hi swona leswi ndzi swi endlaka.” (Rhom. 7:14, 15) Leswi swi kombisa leswaku a ku ri ni swilo swin’wana leswi a lwisana na swona leswi a swi teka tanihi swidyoho. (Hlaya Varhoma 7:21-23.) Onge na hina hi nga endla hilaha ku fanaka loko hi ri karhi hi tikarhatela ku ‘yingisa swi suka embilwini.’

17. Ha yini u lava ku tshembeka?

¹⁷ Hi xikombiso, ehleketa hi mhaka ya ku tshembeka. Mukreste u fanele a tshembeka. (Hlaya Swivuriso 14:5; Vaefesa 4:25.) Sathana i “tata wa mavunwa.” Ananiya ni nsati wakwe va file hikwalaho ka ku hemba. A hi swi lavi ku va tekelela, kutani hi papalata ku hemba. (Yoh. 8:44; Mint. 5:1-11) Ku tshembeka a hi ku vulavula ntiyiso ntsena. Entiyisweni, ku tshembeka ka hina hi kona ku nga ta kombisa ndlela leyi hi wu tlangelaka ha yona musa wa Xikwembu lowu nga faneriwiki.

18, 19. Ha yini ku tshembeka swi nga vuli ku vulavula ntiyiso ntsena?

¹⁸ Ku hemba i ku vula nchumu lowu nga riki ntiyiso. Kambe Yehovha u lava leswaku vanhu vakwe va tshembeka eka swilo hinkwaswo. U byele Vaisrayele a ku: “Mi fanele mi tikombisa mi ri lava kwetsimaka, hikuva mina Yehovha Xikwembu xa n’wina ndza kwetsima.” Kutani u va nyike swikombiso swa ndlela leyi va nga kwetsimaka ha yona. U te: “Mi nga tshuki mi yiva, naswona mi nga tshuki mi va lava xisaka, eka n’wina ku nga tshuki ku va ni loyi a kanganyisaka munhu-kulobye.” (Lev. 19:2, 11) Lexi twisaka ku vava, munhu loyi a nga hembiki a nga swi kota ku kanganyisa van’wana.

¹⁹ Hi xikombiso, munhu a nga ha byela muthori wakwe kumbe vatirhikulobye leswaku mundzuku a nge vi kona entirhweni kumbe u fanele a hatla a chayisa hikuva u lava ku ya “eka  dokodela.” Kahlekahle u lava ku ya ekhemisi swa xinkarhana kumbe ku ya eka dokodela leswaku a hakela swo karhi. Kambe xikongomelo xakwe xo ka a nga vi kona entirhweni hi leswi a lavaka ku hatla a teka riendzo ni ndyangu wakwe va ya eku tihungaseni. Hambileswi a yeke eka “dokodela” kambe xikongomelo xakwe a ku nga ri ku ya kona ntsena, kutani xana hi nga vula leswaku munhu loyi u tshembekile? U kanganyise van’wana. Kumbexana u tiva mhaka yin’wana yo yelana na leyi, laha munhu a kanganyiseke van’wana. Kumbexana swi nga ha endleka munhu wa kona u endla leswi leswaku a nga xupuriwi kumbe a vuyeriwa hi swo karhi. Hambiloko munhu a nga vulavuli mavunwa hi ku kongoma, kambe Xikwembu xi ri: “Mi nga tshuki mi va lava xisaka.” Nakambe anakanya hi Varhoma 6:19 leyi nge: “Nyikelani swirho swa n’wina swi va mahlonga ya ku lulama ku yisa eku kwetsimeni.”

20, 21. Musa wa Xikwembu lowu nga faneriwiki wu fanele wu hi susumetela ku endla yini?

²⁰ Mhaka hi leswaku ndlela leyi hi tlangelaka musa wa Xikwembu lowu nga faneriwiki ha yona yi katsa swo tala ku tlula ku papalata vuoswi, ku dakwa ni ku endla swidyoho swin’wana leswi Vakorinto a va swi endla. Ku amukela musa wa Xikwembu lowu nga faneriwiki a swi vuli ntsena ku papalata ku tikhoma hi ndlela yo biha hi ta masangu kambe swi katsa ni ku papalata vuhungasi hinkwabyo lebyi thyakeke. Ku nyikela swirho swa hina tanihi mahlonga ya ku lulama a swi nge endli leswaku hi papalata ku dakwa ntsena kambe swi ta endla leswaku hi papalata ku n’wa ngopfu ku fikela laha hi twaka onge hi le kusuhi ni ku dakwa. Swi lava leswaku hi endla matshalatshala lamakulu leswaku hi papalata mikhuva yo tano yo biha kambe hi nga swi kota ku yi hlula.

²¹ Hi fanele hi papalata swidyoho hinkwaswo, leswikulu ni leswitsongo. I ntiyiso leswaku a hi nge swi koti ku endla tano hilaha ku heleleke. Nilokoswiritano, hi fanele hi tikarhatela ku endla tano hilaha Pawulo a endleke hakona. U khutaze vamakwavo vakwe a ku: “Mi nga pfumeleli xidyoho xi hambeta xi va hosi emimirini ya n’wina leyi faka leswaku mi yingisa ku navela ka yona.” (Rhom. 6:12; 7:18-20) Loko hi ri karhi hi lwisana ni swidyoho hinkwaswo, hi kombisa leswaku ha wu tlangela musa wa Xikwembu lowu nga faneriwiki lowu xi wu kombiseke hi ku tirhisa Kreste.

22. I mikateko yihi leyi nga ta kumiwa hi lava kombisaka leswaku va wu tlangela musa wa Xikwembu lowu nga faneriwiki?

²² Hikwalaho ka musa wa Xikwembu lowu nga faneriwiki xi hi rivalele swidyoho naswona xi ya emahlweni xi hi rivalela. Leswaku hi kombisa ku tlangela a hi tikarhateleni ku papalata ku endla swidyoho leswi van’wana va swi tekaka swi ri leswi nga nyawuriki. Pawulo u vulavule hi mikateko leyi hi nga ta yi kuma loko a ku: “Leswi mi ntshunxiweke exidyohweni, kambe mi nga mahlonga ya Xikwembu, mi kuma mbhandzu wa n’wina malunghana ni vukwetsimi, naswona makumu ya kona i vutomi lebyi nga heriki.”—Rhom. 6:22.