•  Minkarhi hinkwayo ndzi, minkarhi yo tala ndzi, minkarhi yin’wana ndzi, kumbe a ndzi

  •  munhu la tshembekaka

  •  munhu la vulavulaka ntiyiso

  •  munhu la hlayisaka nkarhi

  •  munhu la endlaka swilo hi ku tiyimisela

  •  munhu la hlelekeke

  •  munhu la nghenekaka

  •  munhu la anakanyelaka van’wana

  •  munhu la xiximaka

  •  munhu la khathalaka

•   Eka timfanelo leti, hi tihi leti u endlaka kahle eka tona?

   Hambeta u endla tano.—Vafilipiya 3:16.

•   Hi yihi mfanelo leyi u faneleke u tirhela ngopfu eka yona?

 Rungula leri landzelaka ri ta ku pfuna leswaku u antswisa.

 Vanhu lava hetisisaka vutihlamuleri bya vona va endla tano ekaya, exikolweni ni le ndhawini ya ka vona. Va swi xiya leswaku va ta tihlamulela hikwalaho ka swiendlo swa vona. Kutani loko va endla xihoxo, va xi pfumela, va kombela ku rivaleriwa kutani va lwela ku cinca.

  Bibele yi ri: “Un’wana ni un’wana u ta rhwala ndzhwalo wakwe.”—Vagalatiya 6:5.

  Munhu la hetisisaka vutihlamuleri, u tirhisa vuswikoti byakwe hi vutlhari naswona u khomiwa hi ndlela leyinene tanihi munhu la wupfeke nakambe u nyikiwa ntshunxeko ni malunghelo lama engetelekeke.

  Bibele yi ri: “Xana u n’wi vonile munhu la nga ni vuswikoti entirhweni wakwe? U ta yima emahlweni ka tihosi.”—Swivuriso 22:29.

  Hakanyingi munhu la hetisisaka vutihlamuleri byakwe wa hanana naswona u ni xinghana lexi tsakisaka ni vanhu van’wana.

  Bibele yi ri: “Hanyani hi ku nyika, kutani vanhu va ta mi nyika.”—Luka 6:38.

  Munhu la hetisisaka vutihlamuleri byakwe u titwa a enerisekile a ri ni ku tibuma lokunene loku endlaka leswaku a titshemba.

  Bibele yi ri: “Un’wana ni un’wana a a kombise leswi ntirho wa yena wu nga swona, kutani u ta va ni xivangelo xo khana malunghana na yena hi yexe.”—Vagalatiya 6:4.

 Leswaku u kota ku hlamula xivutiso lexi, languta marito lama landzelaka. Hi wahi lama yi hlamuselaka kahle ndlela leyi u titwaka ha yona?

 “Swa ndzi hlundzukisa ku khomiwa ku fana ni n’wana loyi a tshamelaka ku tivisa vatswari va yena laha a nga kona!”—Kerri.

 “Hakanyingi vatswari va mina va ndzi pfumelela leswaku ndzi tihumesa ni vanghana va mina ndzi nga kalanga ndzi holova na vona.”—Richard.

 “Loko ndzi languta leswi endliwaka hi vantshwa van’wana lava ringanaka na mina, ndza tivutisa leswaku ha yini vatswari va mina va nga ndzi pfumeleli ku endla leswi vantshwa volavo va swi endlaka.”—Anne.

 “Vatswari va mina va ndzi pfumelela ku endla leswi ndzi swi lavaka. Ndza va nkhensa hileswi va nga ndzi nyika ntshuxeko.”—Marina.

 Leswi u faneleke u swi tsundzuka: Vantshwa van’wana va nyikiwa ntshunxeko lowu engetelekeke ku tlula van’wana. I yini lexi nga ha vangaka ku hambana?

 Ntiyiso wa mhaka: Hakanyingi ntshunxeko lowu u nyikiwaka wona wu titshega hi ndlela leyi u tshembekaka ha yona.

 Hi xikombiso, xiya leswi vuriwaka hi vantshwa vambirhi lava ku vulavuriweke ha vona eku sunguleni.

 Richard: “Eku sunguleni vatswari va mina a va yi kanakana ndlela leyi a ndzi wu tirhisa ha yona ntshunxeko wa mina. Kambe sweswi va ndzi tshemba hikuva ndzi wu tirhisa kahle ntshunxeko wa mina. Ndzi va byela ntiyiso leswaku ndzi ya kwihi nileswaku ndzi ta famba na mani. Entiyisweni, ndza va byela leswi ndzi lavaka ku swi endla va nga kalanga va ndzi vutisa.”

 Marina: “Ndzi hembele vatswari va mina kambirhi naswona va swi kumile. Ku sukela kwalaho, a ndza ha va hembelanga. Hi xikombiso, ndzi tshamela ku va tivisa hi leswi ndzi swi endlaka ndzi tlhela ndzi va bela riqingho loko ndzi nga ri kona ekaya. Sweswi va ndzi tshemba ngopfu.”

 Xana u nga tsakela ku khomiwa ku fana na Richard na Marina? Tikambisise eka swiyenge leswi landzelaka:

VUTOMI BYA WENA BYA LE KAYA

•   Xana u yi hetisisa hi ku tshembeka mintirho ya le kaya leyi u nyikiweke yona?

•   Xana wa wu hlayisa nkarhi lowu vatswari va lavaka u vuya hi wona ekaya?

•   Xana wa va xixima vatswari ni vamakwenu va wena?

 Eka tinhla leti, hi yihi leyi u faneleke u tirhela eka yona?

  Bibele yi ri: “Yingisani vatswari va n’wina.”—Vaefesa 6:1.

DYONDZO YA WENA

•   Loko exikolweni u nyikiwe ntirho-kaya, xana wa wu endla?

•   Xana wa tikarhata leswaku u ntswisa tidyondzo ta wena?

•   Xana u ni mikhuva yo dyondza leyinene?

 Eka tinhla leti, hi yihi leyi u faneleke ku tirhela eka yona?

  Bibele yi ri: “Vutlhari i xisirhelelo.” (Eklesiasta 7:12) Dyondzo leyinene yi ta ku pfuna leswaku u va ni vutlhari.

NDHUMA YA WENA

•   Xana wa tshembeka eka vatswari va wena ni le ka van’wana?

•   Xana mali u yi tirhisa hi vutlhari?

•   Xana u ni ndhuma leyinene emhakeni yo vulavula ntiyiso?

 Eka tinhla leti, hi yihi leyi u faneleke ku tirhela eka yona?

  Bibele yi ri: “Ambala vumunhu lebyintshwa.” (Vaefesa 4:24) U nga antswisa eka mikhuva ni ndhuma ya wena.