1. Hi mhaka muni hi nga hlamali loko hi vona vanhu va nga tshembani?

 KA MISAVA leyi ya Sathana, vanhu va vanyingi a va tshembani. Minkama ya yinyingi vanhu va kanganyisiwa hi vaxavisi, varhangeli va politika ni varhangeli va wukhongeli. Leswo swi yentxa swaku va nga ha va tshembi vanghanu, vavhizinyu hambi hi maxaka ya vona. Kambe leswo a swi fanelanga swi hi hlamalisa, hikusa Bibele li te: ‘Ka masiku ya wugamu . . . vanhu a va nga ta . . . tshembeka, . . . va ta lumbeta van’wana . . . naswona va ta va vaxengi’. Hinkwaswu leswi vanhu va swi yentxaka, swi kombisa swaku va tekelela mufumi wa misava leyi, ku nga Sathana lweyi a kalaka a nga tshembeki. —  2 Tim. 3:1-4; 2 Kor. 4:4.

2. a) I mani lweyi hi nga mu tshembaka hi ku helela? b) I mpsini leswi van’wana swi nga ha va karhatelaka?

² Hina Vakreste ha swi tiva swaku hi nga mu tshemba hi ku helela Yehovha. (Yer. 17:7, 8) Ha swi tiva swaku wa hi rhandza ni swaku ‘a nge va tshiki’ vanghanu va yena. (Pis. 9:10) Mun’wana lweyi hi nga mu tshembaka i Yesu Kreste, hikusa a hi felile. (1 Ped. 3:18) Naswona a hi kanakani swaku nkongomiso lowu nga ka Bibele wa tshembeka. (2 Tim. 3:16, 17) Ha tiyiseka swaku hi nga mu tshemba Yehovha, Yesu ni Bibele. Kambe, van’wana swa va karhatela ku tama va tshemba vamakwerhu bandleni. Se, i mpsini swi nga hi pfunaka ku tama hi va tshemba?

3. Hi wini nkateko lowu hi nga na wona? (Marku 10:29, 30)

³ Yehovha a hi langile swaku hi lumba ndjangu wa yena wa misava hinkwayu. Phela lowo i nkateko wa wukulu ka hina! (Lerha Marku 10:29, 30.) Amisaveni hinkwayu, hi ni vamakwerhu lava va rhandzaka Yehovha naswona va zamaka ku hanya hi minawu ya yena. Ku nga na mhaka swaku hi ta hi ka tindhawu ta ku hambana, hi vulavula tirimi ta ku hambana hi tlhela hi va ni mayambalela ya ku hambana, loko hi tlhangana ni vamakwerhu hambi o va hi khambi la ku sungula, hi titwa hi li kusuhi hintamu  na vona. Funtshi hi tsaka hintamu loko hi kumana swaku hi gandzela Papayi wa hina Yehovha. —  Pis. 133:1.

4. Hi mhaka muni swi li swa lisima kuva hi twanana ni vamakwerhu?

⁴ Ka masiku lawa ya wugamu, i swa lisima hintamu kuva hi twanana ni vamakwerhu. Phela minkama yin’wana, va hi pfuna loko hi kumana ni swikarhatu. (Rom. 15:1; Gal. 6:2) Va tlhela va hi pfuna ku tama hi tirhela Yehovha ni ku tiyisa lipfumelo la hina. (1 Tes. 5:11; Heb. 10:23-25) Pimisa hi leswi a hi ta titwisa xiswona loko a hi nga vhikeliwi hi tlhela hi pfuniwa hi bandla swaku hi tiyisela mindzingo ya Sathana ni misava leyi ya ku biha. Ku nga li khale, Sathana ni vanhu va yena va ta dumela vanhu va Xikwembu. Hi nkama wolowo, swi ta tsakisa ku va ni vamakwerhu lava va hi seketelaka.

5. Hi mhaka muni van’wana swi va karhatela ku tshemba vamakwerhu?

⁵ Van’wana swa va karhatela ku tshemba vamakwerhu hikusa swi nga yentxeka ku li ni makwerhu lweyi a nga tshama a humesa xihundla xa vona, kumbe a nga swi koti ku hetisisa leswi a nga swi tshembisa. Naswona, swi nga yentxeka ku li ni makwerhu bandleni lweyi a nga tshama a vula kumbe ku yentxa nchumu lexi nga va kwatisa. Swiyimu swoleswo swi nga ha yentxa swi karhata ku tshemba van’wana. Se, i yini lexi nga hi pfunaka ku tama hi tshemba vamakwerhu?

6. Lirhandzu li nga hi pfunisa ku yini ku tshemba van’wana? (1 Vakorinto 13:4-8)

⁶ Lirhandzu li ta hi pfuna ku tshemba vanhu van’wana. Buku la Vakorinto va ku sungula 13 li tlhamusela leswi lirhandzu li nga hi pfunisaka xiswona kuva hi tshemba vanhu van’wana. (Lerha 1 Vakorinto 13:4-8.) Hi xikombiso, ndzimana 4 yi vula swaku “lirhandzu li lehisa mbilu naswona li ni wumbilu”. Yehovha a hi lehisela mbilu, hambiloko hi tshuka hi mu kwatisa. Na hina, hi nga va lehisela mbilu  vamakwerhu loko va vula kumbe ku yentxa minchumu leyi hi kwatisaka. Ndzimana  5 yi vula leswi: “[Lirhandzu] a li na ximbilwambilwana. A li veketeli minchumu ya ku biha.” A hi swi lavi ku ‘veketela minchumu ya ku biha’ leyi vamakwerhu va nga tshama va hi yentxela yona. Eklesiasta 7:9 yi vula swaku a hi fanelanga ‘hi hantlisela ku kwata’. I swa lisima hintamu ku tirhisa leswi Vaefeza 4:26 yi swi vulaka, yi li: “Mi nga tshiki dlambu li pela na ma ha kwatile.”

7. Hi ku ya hi Matewu 7:1-5, i mpsini swi nga hi pfunaka ku tshemba vamakwerhu?

⁷ Lexi nga hi pfunaka ku tshemba vamakwerhu i ku va vonisa leswi Yehovha a va vonisaka xiswona. Yehovha wa va rhandza vamakwerhu, funtshi a nga tshameli ku veketela swidjoho leswi va swi yentxaka. Na hina hi fanele hi mu tekelela. (Pis. 130:3) Handle ka ku tshamela ku txuvuka swihoxo swa vona, hi lava ku vona wumunhu la linene leli vamakwerhu va nga na lona hi tlhela hi vona swilo swa swinene leswi va swi yentxaka. (Lerha Matewu 7:1-5.) Leswi ‘lirhandzu li kholwaka minchumu hinkwayu’, ha swi tiva swaku vamakwerhu va swi lava ku yentxa swa swinene funtshi a vo hi kwatisa hi maxivomu. (1 Kor. 13:7) Leswo a swi vuli swona swaku Yehovha a lava swaku hi tshemba munhu mun’wana ni mun’wana, kambe a nyimela swaku hi tshemba lava va nga tshama va hi komba swaku hikakunene va tshembeka. *

8. U nga yentxa yini swaku u tshemba vamakwerhu?

⁸ Swi nga ha teka nkama ku tshemba munhu. U nga yentxa yini swaku u kota ku tshemba vamakwerhu? Xa ku sungula, zama ku va tiva kahle. Bula na vona loko mi li mintlhanganwini ni loko mi chumayela. Va lehiseli mbilu u tlhela u va nyika nkama wa ku kombisa swaku va tshembeka. Ku sunguleni swi nga yentxeka u nga chunseki ku bula ni munhu hi ta wutomi la wena. Kambe loko u ya u mu tiva, swi ta ku vevukela ku bula na yena. (Luk. 16:10) Kambe u nga yentxa yini loko ku ni makwerhu lweyi a nga kala a nga tshembeki ka wena? U nga tekeli ku tsema wunghanu, kambe mu nyiki nkama. Naswona u nga pfumeleli swaku xihoxo xa munhu mun’we xi ku yentxa u nga ha va tshembi vamakwerhu hinkwavu. Swoswi hi ta vona swikombiso swa vanhu va khale lava va nga swi kota ku tama va tshemba vanhu van’wana hambiloko minkama yin’wana va kwatisiwile.

9. a) Hambileswi van’wana a va yentxa swihoxo, Ana a swi kombisise ku yini swaku a a tshemba Yehovha? b) Xikombiso xa Ana xi hi pfunisa ku yini ku tshemba ndlela leyi Yehovha a yentxaka swilo hi yona? (Vona mufoto.)

⁹ U tshama u kwatisiwa hi makwerhu lweyi a nga ni mintirho bandleni? Loko swi tshame swi ku yentxekela, xikombiso xa Ana xi nga ku pfuna. Hi nkama wolowo, Muprista wa Mukulu Eli, hi yena a a rhangela wugandzeli la Yehovha. Kambe, vana va yena a va nga li xikombiso xa xinene. Hambileswi a va li vaprista a va tshamela ku yentxa swidjoho swa swikulu swa ku fana ni nsila ya swa masangu. Kambe, papayi wa vona a a nga tshameli ku va kawuka. Hambileswo, Yehovha a tame a pfumelela Eli swaku a va Muprista wa Mukulu. Hambileswi Ana a a yi tiva mhaka leyi, a nga tshikanga ku tama a ya gandzela Yehovha ka tabernakela. Nkama Eli a nga vona Ana na a khongela hi ku vaviseka, a pimise swaku a a dakwile. A mu solile na a nga rhanganga hi ku lava ku tiva swaku a ku yentxeka yini hi yena. (1 Sam. 1:12-16) Hambileswo, Ana a tshembise Yehovha swaku loko a psala n’wana wa djaha a a ta mu nyikela swaku a tirha tarbernakeleni hambileswi a a  swi tiva swaku a a ta ya tshama na Eli. (1 Sam. 1:11) Hi ku famba ka nkama, Yehovha a va khatisile vana va Eli hi swidjoho leswi va nga swi yentxa. (1 Sam. 4:17) A tlhele a katekisa Ana hi ku mu nyika n’wana, ku nga Samuwele. —  1 Sam. 1:17-20.

10. I mpsini leswi Davhida a kalaka a nga tshikanga ku swi yentxa hambileswi a nga djikeliwa?

¹⁰ U tshama u djikeliwa hi munghanu wa wena? Loko leswo se swi ku yentxekelile, xikombiso xa Hosi Davhida xi nga ku pfuna. Mun’we wa vanghanu va yena a ku li Ahitofele. Kambe nkama Absalomu a a lava ku mu tekela wuhosi, Ahitofele a mu djikelile Davhida, a ya nyima na Absalomu. Pimisa hi ku vava loku Davhida a nga ku twa nkama a nga tsumbula swaku n’wana wa yena ku patsa ni munghanu wa yena, lava a a va tshemba va mu djikelile. Kambe leswo a swi yentxanga swaku Davhida a tshika ku tshemba vanhu van’wana. A tame a tshemba Huxayi, munghanu wa yena wa ku tshembeka lweyi a nga yala ku nyima na Absalomu. Davhida a a ni swivangelo swa swinene swa ku tshemba Huxayi. Hi xikombiso, Huxayi a kombise swaku a a li munghanu wa munene ka Davhida. A tlhele a veka ni wutomi la yena nghozini swaku a pfuna Davhida. —  2 Sam. 17:1-16.

11. Mun’we wa vatirhi va Nabali a swi kombisise ku yini swaku a a mu tshemba Abigayele?

¹¹ Pimisa hi leswi mun’we wa vatirhi va Nabali a nga swi yentxa. Hi ku swi rhandza, Davhida ni masonchwa ya yena va vhikele vatirhi va wanuna wa ku ganya lweyi a va ku hi Nabali. Siku lin’wana, Davhida ni masonchwa ya yena a va twa ndlala. Se, va kombele Nabali swakudla kumbe nchumu xin’wana lexi a a li na xona swaku a va nyika. Leswi Davhida a nga swi kombela a swi nga karhati, kambe Nabali a yalile ku va pfuna. Leswo swi mu kwatisile Davhida, a za a lava ku dlaya Nabali ni vavanuna hinkwavu va kaya ka yena. Kambe mun’wana wa vatirhi va Nabali a byele Abigayele hinkwaswu leswi a swi yentxeka. Phela leswi a a li mun’we wa vatirhi va Nabali, wutomi la yena na lona a li li nghozini, kambe a nga balekanga hikusa a a swi tiva swaku Abigayele a a ta yentxa xan’wanchumu swaku a va ponisa. A a nga kanakani hikusa a a swi tiva swaku Abigayele a a li wansati wa ku tlhariha. Leswi nga gama swi yentxeka swi kombisa swaku Abigayele a a tshembeka hikakunene. Na a nga chavi nchumu a  bule na Davhida a kombela swaku a nga va dlayi. (1 Sam. 25:2-35) Abigayele a a tiyiseka swaku Davhida a a ta yentxa swilo swa swinene.

12. Yesu a swi kombisise ku yini swaku a a va tshemba vadjondzisiwa va yena hambileswi a va yentxa swihoxo?

¹² Yesu a tame a tshemba vadjondzisiwa va yena hambileswi minkama yin’wana a va yentxa swihoxo. (Yoh. 15:15, 16) Nkama Yakobo na Yohani va nga kombela Yesu swaku a va nyika tindhawu ta ku hlawuleka ka Mfumu wa Xikwembu, a nga zanga a pimisa swaku a va ha mu rhandzi Yehovha kumbe a va tshikisa ku va vapostolo. (Marku 10:35-40) Handle ka leswo, ka wusiku leli Yesu a nga khomiwa hi lona, vadjondzisiwa hinkwavu va mu balekile. (Mat. 26:56) Kambe, Yesu a nga zanga a tshika ku va tshemba. Hambileswi Yesu a a swi tiva swaku minkama yin’wana va phazama, a “tame a va rhandza anze a fa.” (Yoh. 13:1) Nkama lowu Yesu a nga pfuxiwa ku feni, a veke vapostolo va yena va 11 swaku va rhangela ntirho wa lisima wa ku chumayela ni wa ku hlayisa tinyempfu. (Mat. 28:19, 20; Yoh. 21:15-17) Swa twala ku va Yesu a va tshembile vavanuna lava va nga ni xidjoho, hikusa vona va tame va tshembeka anze va ya fa. A hi kanakani swaku Ana, Davhida, mutirhi wa Nabali, Abigayele na Yesu, i swikombiso swa swinene swa ku tshemba vanhu lava minkama yin’wana va phazamaka.

13. I mpsini swi nga ha yentxaka swaku swi karhata ku tshemba van’wana?

¹³ U tshame u byela makwerhu xihundla u gama u tsumbula swaku a byele vanhu van’wana? Phela leswo a swi tsakisi. Hi xikombiso, makwerhu mun’wana wa wansati a byele doda xihundla xa yena na a tiyiseka swaku doda lolelo a li nga ta byela munhu. Kambe, hi siku leli nga landzela nsati wa doda lolelo, a fonele makwerhu lweyi wa wansati swaku a mu tiyisa. A swi tikomba swaku doda lolelo a li swi kotanga ku vekisa xihundla. Xa ku vavisa xa kona, makwerhu lweyi swi mu karhatelile ku tlhela a tshemba doda leli. Makwerhu lweyi wa wansati, a game a lavetela doda lin’wani swaku li mu pfuna. A byele doda lolelo leswi nga yentxeka, se doda li mu pfunile swaku a tlhela a tshemba madoda.

14. I mpsini swi nga pfuna makwerhu mun’wana swaku a tlhela a tshemba madoda?

¹⁴ Makwerhu mun’wana a hete nkama wa wunyingi na a kwatele madoda mambirhi lawa a a pimisa swaku swa karhata ku ma tshemba. Kambe, a sungule ku pimisa hi leswi nga vuliwa hi makwerhu mun’wana lweyi a a mu hlonipha hintamu. Makwerhu lweyi a te: “Nala wa hina i Sathana, ku nga li vamakwerhu.” Makwerhu lweyi, a game a pimisa kahle hi marito lawa ni leswi a a fanele a swi yentxa. A khongele ka Yehovha, a kombela swaku a mu pfuna a kota ku yentxa ku rhula ni madoda lawa.

15. Hi mhaka muni swi nga ha tekaka nkama ku tshemba munhu lweyi a nga hi kwatisa? Nyikela xikombiso.

¹⁵ U tshama u luzekeliwa hi mintirho abandleni? Phela leswo swa vava. Kolomuyani ka 1930, ntirho wa hina a wu tsimbisiwa aAlemanha. Hambileswo, makwerhu wa wansati Grete ni mamana wa yena a va tama va tshembeka ka Yehovha. Makwerhu Grete a a nyikiwe ntirho wa ku yentxa makopiya ya Murindzi a gama a ma phakela vamakwerhu van’wana. Nkama vamakwerhu va nga tsumbula swaku papayi wa Grete a a ti nyenya Timboni ta Yehovha, va mu tshikise ku yentxa makopiya ya Murindzi, hikusa a va chava swaku papayi wa yena a a ta tshuka a va mangalela ka mfumu. Makwerhu Grete a nga yo kumana ni xikarhatu lexi ntsena. Ka nkama wa Nyimpi ya Wumbirhi ya Misava, Grete ni mamana wa yena, a va nga ha nyikiwi makopiya ya Murindzi funtshi vamakwerhu a va nga ha va xoweti loko va va kuma ndleleni. Leswo swi mu vave hintamu Grete lakakuva swi  teke nkama wa wunyingi swaku a rivalela vamakwerhu a tlhela a va tshemba. Hi ku famba ka nkama, a swi vonile swaku leswi Yehovha a nga va rivalela vamakwerhu lavayani, na yena a a fanele a yentxa leswi fanaka. *

16. Hi mhaka muni hi fanele hi tshemba vamakwerhu?

¹⁶ Loko leswi nga humelela makwerhu Grete swi tshame swi ku yentxekela na wena, zama ku tlhela u tshemba van’wana. Swi nga ha teka nkama, kambe minzamu leyi u nga ta yi yentxa a yi nga ta va ya mahala. Pimisa hi leswi: Hambiloko u tshame u vabya hi leswi u nga dla swakudla leswi nga ni vhenenu, leswo a swi nge ku tshikisi ku dla, kambe u ngo swi langa kahle leswi u swi dlaka. Hilani ku fanaka, a hi fanelanga hi pfumelela swaku swilo swa ku biha leswi hi nga tshama hi yentxeliwa hi makwerhu mun’we, swi hi tshikisa ku tshemba vamakwerhu hinkwavu, hikusa ha swi tiva swaku hinkwerhu hi ni xidjoho. Loko hi yentxa hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka swaku hi tlhela hi tshemba vamakwerhu, hi ta tsaka hi tlhela hi yentxa swaku bandleni ku va ni ku rhula.

17. Hi mhaka muni ku tshembana ku li ka lisima, naswona hi ta vona yini ka nhlokomhaka leyi landzelaka?

¹⁷ Vanhu va vanyingi a va ha tshembani namuntlha. Kambe hina ha va tshemba vamakwerhu, hikusa ha va rhandza, na vona va hi rhandza. Leswi hi tshembanaka swi yentxa swaku hi tsaka hi tlhela hi twanana. Funtshi swi ta hi pfuna swaku hi tiyisela swikarhatu ka nkama lowu taka. Hi mhaka leyo, loko ku ni munhu lweyi a nga ku kwatisa naswona swi ku karhatelaka ku tlhela u mu tshemba, zama ku vona swilo hi lani Yehovha a swi vonaka hi kona, tirhisa leswi Bibele li swi vulaka, rhandza vamakwerhu u tlhela u djondza ka swikombiso swa vanhu va Yehovha va khale. Hi nga swi kota ku tshemba vamakwerhu hambiloko va hi kwatisile. Loko hi yentxa leswo, hi ta tikhorisa hi ku va ni vanghanu va vanyingi lava “namarhelanaka ngopfu ku tlula ni makwavu”. (Swi. 18:24) Hambileswo, vamakwerhu va fanele va swi tiva swaku va nga hi tshemba. Hi mhaka leyo, ka nhlokomhaka leyi landzelaka, hi ta vona swaku hi nga yentxa yini swaku vamakwerhu va hi tshemba.