1-2. (a) Habwaki tutasemeriire kuhunirra omulimo gwaitu obugutangwa? (b) Nitwija kubazaaho ki omu kicweka kinu?

OMU mwaka 2018, abatebezi abarukuhingura omu 223,000 baali nibaikara omu mahanga nambere omulimo gwaitu gutangirwe rundi nambere hali obugabe buke obw’okuramya. Baitu kinu tikirukutuhuniriza. Nk’oku twayegere omu kicweka ekihoire, Abakristaayo ab’amananu baine kuhiganizibwa. (2 Tim. 3:12) Omu kasumi akatubaire tutarukukinihira gavumenti y’ekiikaro nambere turukwikara n’esobora kututanga kuramya Yahwe Ruhanga ow’okugonza.

² Kakuba gavumenti ey’ekiikaro nambere orukwikara etanga okurumya kwaitu, n’osobora kwekaguza ebikaguzo nka binu: ‘Tugambe ngu kuhiganizibwa kunu nikwoleka ngu Ruhanga takyatugonza? Kutanga omulimo gwaitu nikimanyisa ngu nitwija kuleka kuheereza Yahwe? Nfuruke ngende omu kiikaro ekindi nambere omulimo gwaitu gutatangirwe?’ Omu kicweka kinu, nitwija kubazaaho ebikaguzo binu. Nitwija n’okubazaaho omulingo tusobora kwikara nituramya Yahwe omulimo gwaitu obugutangwa, kandi nitwija n’okurora ebintu ebitusemeriire kwetantara kukora.

3. Kusigikirra ha 2 Abakolinso 11:23-27, Omukwenda Paulo akaraba omu kuhiganizibwa kwa mulingo ki, kandi eki nikitwegesa ki?

³ Gavumenti obwetanga omulimo gwaitu nitusobora kuhabisibwa tukatandika kutekereza ngu Ruhanga takyatugonza. Baitu tusemeriire kukiijuka ngu kuhiganizibwa tikirukumanyisa ngu Yahwe alekere kutugonza. Tekerezaaho ekyokurorraho eky’omukwenda Paulo. Yahwe akaba n’amugonza muno kandi akamuha omwoyo gwe kuhandiika ebbaruha 14 omu Byahandiikirwe eby’Oruyonaani.  Akatunga n’omugisa ogw’okuba omukwenda hali amahanga. Baitu nawe akahiganizibwa muno. (Soma 2 Abakolinso 11:23-27.) Ekyokurorraho eky’omukwenda Paulo nikitwegesa ngu Yahwe aikiriza abaheereza be abesigwa kuhiganizibwa.

4. Habwaki ensi etunoba?

⁴ Yesu akasoborra ensonga habwaki tusemeriire kwikara tukimanyire ngu nitwija kuhiganizibwa. Akagamba ngu abantu nibaija kutunoba habwokuba tituli kicweka ky’ensi. (Yoh. 15:18, 19) Nahabweki obutuhiganizibwa kiba kitarukumanyisa ngu Yahwe tarukutugonza baitu kiba nikyoleka ngu nitukora ebihikire.

5. Mali abantu buntu nibasobora kututanga kuramya Yahwe? Bazaaho ekyokurorraho.

⁵ Abantu buntu tibasobora kututanga kuramya Yahwe Ruhanga Ow’obusobozi bwona. Baingi balengereho kukora ekintu kinu baitu baalemwa. Tekerezaaho ekyabaireho omu Bulemu obw’Ensi Yoona Obwakabiri. Omu kasumi ako, amahanga maingi gakahiganiza abantu ba Yahwe. Omu ihanga lya Germany ekitebe ky’obulemi ekya ba Nazi kikataanga omulimo gwaitu kandi na mahanga agandi nka Australia, Canada, hamu n’amahanga agandi gakakora ekintu nikyo kimu. Baitu wetegereze ekyabaireho. Omu mwaka 1939 nambere obulemu bunu bwatandikiire, omu nsi yoona hali harumu abatebezi 72,475. Baitu habw’obusagiki bwa Yahwe nambere obulemu bunu bwahweriire omu mwaka 1945, ripooti zikooleka ngu abatebezi bali bahikire 156,299. Ekirukumanyisa ngu omuhendo gwabo gwali gweyongiire gwayetezaamu emirundi ebiri.

6. Omu kiikaro ky’okututiinisa, okuhiganizibwa nikusobora kutuletera kukora ki? Bazaaho ekyokurorraho.

⁶ Kuhiganizibwa nikusobora kutukonyera kwongera ha buheereza bwaitu, omu kiikaro ky’okututiinisa. Ekyokurorraho, ow’oruganda, na mukazi we abaali baine omwana omuto baikaraga omu ihanga nambere gavumenti y’acwiremu kutanga omulimo gwaitu. Baitu omu kiikaro ky’okutiina muno bakaleka kuheereza Yahwe, bakacwamu kufooka bapayoniya ab’akasumi koona. Kandi mukazi we kusobora kuheereza nka payoniya akaleka omulimo gwe ogamusasuraga sente nyingi. Ow’oruganda akagamba ngu kutanga omulimo gwaitu kikaletera abantu baingi kugonza kumanya ebirukukwata ha Bakaiso ba Yahwe. Kandi kinu kikakonyera ow’oruganda onu kwanguhirwa kutunga abeegi ba Baibuli. Haroho ekintu ekindi ekirungi eky’abaireho. Omugurusi omu ow’ekitebe kuruga omu ihanga niryo limu akagamba ngu abantu baingi abaali balekere kuheereza Yahwe bakatandika kwija omu nsorrokano kandi bayongera batandika kutebeza.

7. (a) Ekyahandiikirwe ekya Ebyabalevi 26:36, 37 nikitwegesa ki? (b) Kiki eky’olikora omulimo gwaitu obugulitangwa?

 ⁷ Abanyanzigwa baitu obubatanga omulimo gwaitu, baba baine ekigendererwa ky’okututiinisa nukwo tuleke kuheereza Yahwe. Oihireho kutanga omulimo gwaitu, nibasobora n’okurarangya ebisuba ebirukutukwataho, kusindika ab’obusobozi kwaza amaka gaitu, kututwara omu kooti, rundi kututa omu nkomo. Obubakwata abamu ha bagenzi baitu bakabata omu nkomo, baba nibanihira ngu nikiija kututiinisa muno. Kuba tubaikiriza kututiinisa nitusobora kumalirra tulekere kuramya Yahwe. Mali titurukugonza kusisana n’abantu ababazibweho omu Ebyabalevi 26:36, 37. (Soma.) Tutaikiriza obutiini kutuletera kukehyaho obuheereza bwaitu rundi kulekera kimu kuheereza Yahwe. Tusemeriire kwesigira kimu Yahwe kandi titusemeriire kutukumira. (Zab. 27:1) Baitu tusemeriire kusaba Yahwe atukonyere kumanya eky’okukora. Kandi habwokuba Yahwe nuwe natukonyera busaho muntu wena rundi gavumenti ey’amaani ey’esobora kututanga kuramya Yahwe Ruhanga waitu n’obwesigwa.​—Baheb. 13:6.

8-9. (a) Buli nyineka rundi Omukristaayo asemeriire kukora ncwamu ki? (b) Kiki ekirakonyera omuntu kukora encwamu ey’amagezi?

⁸ Kakuba gavumenti nambere orukwikara etanga omulimo gwaitu, n’osobora kwekaguza obworaaba osemeriire kugenda omu ihanga lindi nambere osobora kuheereza Yahwe oine obugabe. Enu ncwamu yaawe, busaho muntu wena asemeriire kukucweramu eky’okukora. Baitu otakacwiremu eky’okukora, n’osobora kubanza kwecumitirizaaho muno ekintu Abakristaayo ab’omu kyasa eky’okubanza ekibakozere obubahiganiziibwe. Hanyuma y’abantu abaabahiganizaaga kuteera Sitefano amabale bakamwita, abegeswa bakacwamu kufuruka omu Yerusalemu bagenda omu Buyudaaya na Samaliya kandi abandi bakahika n’omu Foiniki, Kupuro, na Antyokiya. (Mat. 10:23; Eng. 8:1; 11:19) Baitu kandi n’osobora n’okutekerezaho ekintu omukwenda Paulo yakozere obuhayongiire kubaho okuhiganizibwa okundi. Akacwamu kwikara omu biikaro nambere omulimo gw’okutebeza gwali niguhakanizibwa n’obukiraaba ngu kinu kyali nikita obwomeezi bwe omu kabi. Paulo akakora ekintu kinu habwokuba akaba n’agonza kutebeza amakuru amarungi n’okugarramu amaani ab’oruganda abaikaraga omu biikaro ebi.​—Eng. 14:19-23.

⁹ Ebyokurorraho binu nibitwegesa ki? Kakuba habaho okuhiganizibwa, buli nyineka rundi Omukristaayo asemeriire kwecweramu kufuruka rundi kusigara. Baitu atakakozere encwamu, asemeriire kubanza kusaba muno kandi atekerezeeho ebyetaago by’eka ye. Asemeriire n’okutekerezaaho ebirungi hamu n’ebizibu ebisobora kurugamu kakuba acwamu kufuruka. Obukirukuhika ha nsonga enu, buli Mukristaayo ‘ayetweka omutwaro gwe wenka.’ (Bag. 6:5) Titusemeriire kucwera abandi omusaango habw’encwamu eyibarukuba bakozere.

10. Ofiisi y’itaagi hamu n’abagurusi b’ekitebe nibaija kutuha oburagirizi bwa mulingo ki?

¹⁰ Nitusobora tuta kwikara nituramya Yahwe kakuba omulimo gwaitu gutangwa? Kinu obukibaho ofiisi y’itaagi eha abagurusi b’ekitebe oburagirizi n’amagezi agarukwoleka omulingo gw’okutungamu eby’okulya eby’omwoyo, nk’oku ensorrokano zirabaho hamu n’omulingo gw’okutebezaamu. Ofiisi y’itaagi obw’eralemesebwa kumanyisa abagurusi b’ekitebe eky’okukora, abagurusi nibaija kukonyera buli omu anyakuli omu kitebe kwikara n’aramya Yahwe. Kandi oburagirizi bwabo busigikirra ha Baibuli hamu n’ebitabu ebiturukibwa omwiru omwesigwa.​—Mat. 28:19, 20; Eng. 5:29; Baheb. 10:24, 25.

11. Habwaki n’okigumiza kimu ngu noija kutunga eby’okulya eby’omwoyo ebyorukwetaaga kwikara oli mwesigwa, kandi kiki eky’osobora kukora kulinda eby’okulya byawe eby’omwoyo?

 ¹¹ Yahwe akaraganiza ngu abaheereza be nibaija kwikara baine eby’okulya eby’omwoyo ebiragumya okwikiriza kwabo. (Is. 65:13, 14; Luk. 12:42-44) Nahabweki okigumye ngu ekitebe kye nikiija kukora kyona ekirukusoboka kukukonyera kwikara oli mwesigwa. Baitu iwe nk’omuntu kiki eky’osemeriire kukora? Omulimo gwaitu kakuba gutangwa, serra ekiikaro ekirungi nambere orasereka Baibuli hamu n’ebintu ebindi eby’omwoyo eby’osobora kuba oine. Oyegendesereze muno kandi otaleka ebintu byona eby’omwoyo kabibe bitiirwe ha mpapura rundi biri ha byoma bya kalimagezi omu kiikaro nambere omuntu ondi asobora kwanguhirwa kubirora. Buli omu asemeriire kukora kyona ekirukusoboka kwikara agumire omu by’omwoyo.

12. Abagurusi b’ekitebe nibasobora bata kutekaniza ensorrokano omu mulingo ogutaletere abantu kwekaguza ekirukugenda omu maiso?

¹² Turasobora kutunga ensorrokano zaitu eza buli wiiki? Abagurusi b’ekitebe nibaija kukora entekaniza kurora mwatunga ensorrokano omu mulingo ogutaletere abarukutuhakaniza kumanya. Nibasobora kukora entekaniza ez’okusorrokanaga omu gurupu ez’abantu bataito kandi ekiikaro n’obwire bw’ensorrokano zinu nibisobora kuhindukaga buli kaire. N’osobora kulinda ab’oruganda bagenzi baawe kuraba omu kubaza mpora obworukuba n’ogenda rundi n’oruga omu nsorrokano. Nikisobora n’okukwetagisa kujwara omu mulingo ogutaletere abantu kwekaguza nambere orukugenda.

13. Ekyokurorraho ey’ab’oruganda abaikaraga omu ihanga elyayetwaga Soviet Union nikitwegesa ki?

¹³ Obukirukuhika ha kutebeza, omulingo gw’okukikoramu nigwija kusigikirra ha kiikaro hamu n’enyikara ey’eroho. Baitu nk’oku nitugonza muno Yahwe, n’okugambira abantu abandi amakuru amarungi agarukukwata ha Bukama bwe, nitwija kutunga omulingo gw’okutebeza. (Luk. 8:1; Eng. 4:29) Omunyabyafaayo arukwetwa Emily B. Baran akabazaaho omulimo gw’Abakaiso ba Yahwe ogw’okutebeza omu ihanga elyayetwaga Soviet Union. Akagamba ati: “Gavumenti obuyatangire Abakaiso ba Yahwe kutebeza, bakacwamu kutebeza abataahi baabo, abakozi bagenzi babo hamu n’abanywani babo. Obubabakwataga bakabatwara omu nkomo habw’okutebeza, batebezaaga abanyankomo abandi.” Nobukiraaba ngu gavumenti ekatanga omulimo gwabo, ab’oruganda abaikaraga omu ihanga linu bakaikara nibatebeza. Kakuba omulimo gw’okutebeza gutangwa omu kiikaro nambere orukwikara, hondera ekyokurorraho eky’ab’oruganda banu ogumizeemu n’otebeza.

14. Zabuli 39:1 netutererra kukora ki?

¹⁴ Wegendereze eby’ogambira abantu abandi. Omulimo gwaitu obugutangwa, tusemeriire kumanya “akasumi akokuculerramu.” (Mug. 3:7) Haroho ebintu ebitutasemeriire kugambira abantu abandi, nk’amabara ag’ab’oruganda n’abanyaanya itwe, ebiikaro ebitusorrokaniramu,  omulingo tutebezaamu hamu n’omulingo tutungamu eby’okulya eby’omwoyo. Ebintu binu titusemeriire kubigambira ab’obusobozi, rundi banywani baitu n’abanyabuzaale abarukuzoka nk’abarukutusalirirwa, kababe bali omu ihanga lyaitu rundi omu mahanga agandi. Kakuba tukora ekintu kinu nituba nituteka ab’oruganda n’abanyaanya itwe omu kabi k’amaani.​—Soma Zabuli 39:1.

15. Sitaani naija kulengaho kutuletera kukora ki, kandi nitusobora tuta kwerinda omutego gunu?

¹⁵ Otaikiriza obusongasonga kukuletera kwebaganizaho bagenzi baawe. Sitaani akimanyire kurungi ngu eka enyakwebaganiizemu tesobora kwikaraho. (Mar. 3:24, 25) Nahabweki naija kulengaho kutuletera kwebaganizaamu. Habwokuba aba nagonza turwanisangane omu kiikaro ky’okumurwanisa.

16. Ekyokurorraho kya Munyaanya itwe Gertrud Poetzinger nikitwegesa ki?

¹⁶ N’Abakristaayo abakuzire omu by’omwoyo basemeriire kwerinda kugwa omu mutego gunu. Tekerezaaho ekyokurorraho ky’abanyaanya itwe babiri kandi abaali baseserweho amagita, Gertrud Poetzinger na Elfriede Löhr. Ababiri banu hamu n’abanyaanya itwe abandi bakaba basibiirwe omu nkambi yaba Nazi. Elfriede obuyahaga embazo ezagarramuga amaani banyaanya itwe abandi abakaba bali omu nkambi enu, Gertrud yakwatwaga ihali. Baitu hanyuma y’akasumi, Gertrud akamanya ensobi ye kandi yayesengereza Yahwe amukonyere. Gertrud akahandiika nagamba ati: “Tusemeriire kukikiriza abandi obubaba baine obusobozi bw’okukora ebintu ebitutarukusobora rundi bagenzi baitu obubabagonza kutukira.” Kiki ekyamukonyire kuleka ihali? Gertrud akacwamu kuta omutima ha miringo enungi Elfriede ey’akaba aine nk’okugonza abantu. Kinu kikamukonyera kwongera kugarraho enkoragana ye na Elfriede. Banyaanya itwe banu babiri bakalinda obwesigwa bwabo kandi n’obubarugire omu nkambi enu bakaikara nibaheereza Yahwe n’obwesigwa kuhikya obubamazire obuheereza bw’abo obw’omu nsi. Obutwekamba kumaraho obutetegerezangana bwona obutwine n’ab’oruganda, twerinda kugwa omu mutego ogw’okwebaganizaamu.​—Bak. 3:13, 14.

17. Habwaki tutasemeriire okwetumisiriza?

¹⁷ Werinde kwetumisiriza. Kuhondera oburagirizi obw’aboruganda abaine obujunanizibwa nikiija kutukonyera kwetantara ebizibu. (1 Pet. 5:5) Ekyokurorraho, omu ihanga erimu nambere omulimo gwaitu gutangirwe, ab’oruganda abaine obujunanizibwa bakatanga abatebezi kugaba ebitabu omu buheereza. Baitu ow’oruganda omu arukuheereza nka payoniya akanga kuhondera obuhabuzi bunu, y’agaba ebitabu omu mulingo ogw’akaba natekereza ngu gw’amagezi. Kiki ekyarugiremu? Uwe n’abatebezi abandi obubamazire kutebeza omu mulingo gw’okwesereka, poliisi ekaija yatandika kubakaguza ebikaguzo. Nikizooka ngu abobusobozi baali babahondiire kandi bakagenda nibasorooza ebitabu ebyo. Ekintu kinu nikitwegesa ki? Tusemeriire kuhondera  obuhabuzi n’obukiraaba ngu titurukwikiranganiza nabwo. Yahwe asemererwa kandi atuha emigisa obutukwataniza n’ab’orugunda abaahaire obujunanizibwa.​—Baheb. 13:7, 17.

18. Habwaki tutasemeriire kuteraho ab’oruganda bagenzi baitu ebiragiro ebitarukwetagisa?

¹⁸ Werinde kweteraho ebiragiro ebyawe kandi ebitasemeriire. Abagurusi b’ekitebe obubataho ebiragiro eby’abo habw’abo kandi ebitarukwetagisa bagumanganiza obwomeezi bw’ab’oruganda. Ow’oruganda Juraj Kaminský naijuka ekyabaireho omulimo gw’Abakaiso ba Yahwe obugwatangirwe omu ihanga eyayetwaga Czechoslovakia. Nagamba ati: “Hanyuma y’ab’oruganda abaali baine obujunanizibwa hamu n’abagurusi b’ekitebe kutwarwa omu nkomo, abamu ha b’oruganda abatarakwasirwe bakatandika kweteraho ebiragiro eby’abo habwabo kandi baragira buli mutebezi kubihondera.” Yahwe tatuhaire obugabe obw’okuteraho ab’oruganda ebiragiro n’okubakorra encwamu. Nahabweki omuntu ow’ateraho ab’oruganda bagenzi be ebiragiro ebitarukwetaagisa abaatarukulengaho kubalinda baitu aba nalengaho kulema okwikiriza kw’abo.​—2 Kol. 1:24.

19. Kusigikirra ha 2 Ekyebyomubusinge 32:7, 8 habwaki tutasemeriire kutiina ekintu kyona Sitaani eky’arakora?

¹⁹ Sitaani nuwe munyanzigwa waitu arukukirayo, kandi naija kugumizaamu nahiganiza abaheereza ba Yahwe abesigwa. (1 Pet. 5:8; Kus. 2:10) Sitaani hamu n’abantu be nibaija kwikara nibalengaho kututanga kuramya Yahwe. Baitu titusemeriire kutiina. (Bir. 7:21) Yahwe ali naitwe kandi naija kwikara natukonyera omulimo gwaitu n’obuguratangwa.​—Soma 2 Ekyebyomubusinge 32:7, 8. 

20. Iwe ocwiremu kukora ki?

²⁰ Naitwe katucweremu kimu kuhondera eky’okurorraho eky’Abakristaayo ab’omu kyasa eky’okubanza abagambiire abebembezi baabo bati: “Obukiraba kiri kirungi omu maiso ga Ruhanga okuhurra inywe okukira Ruhanga mutekereze: baitu itwe titurukusobora okuleka okugamba ebitwaboine nebitwahuliire.”​—Eng. 4:19, 20.