Kasi Ciuta Wakuzomerezga Kusopa kwa Njani?
Cipaturo 5
Kasi Ciuta Wakuzomerezga Kusopa kwa Njani?
1. Kasi mwanakazi Musamariya wakakhumbanga kumanya vici pakunena za kusopa?
KASI imwe mulikuzizwapo, kuti ‘nkusopa kwa njani uko Ciuta wakuzomerezga?’ Mwanakazi munyake wakwenera kuti wakaŵa na fumbo la ngati ni ili mumaghanoghano ghake apo wakayowoya na Yesu Kristu pafupi na Lupiri lwa Gerizim mu Samariya. Pakughanaghana za mpambano mu kasopero pakati pa Ŵasamariya na Ŵayuda, iye wakati: “Ŵasekuru ŵithu ŵakasopanga mu lupiri ulu; ndipo imwe mukuti, mu Yerusalemu ndimo muli malo mwenemumo ŵantu ŵakwenera kusopa.” (Yohane 4:20) Kasi Yesu wakamuphalira mwanakazi Musamariya uyu kuti Ciuta wakuzomerezga kusopa kwa mtundu uliwose? Panji wakayowoyapo kuti pali vintu vinyake vyapadera vyakukhumbikwira kumkondweska Ciuta?
2. Pakumuzgora mwanakazi Musamariya, kasi Yesu wakati uli?
2 Zgolo la Yesu lakuziziswa likaŵa lakuti: “Ora likwiza penepapo kuti muti muŵasopenge Ŵawiske nanga ndi mu lupiri ulu, nanga ndi mu Yerusalemu, cara.” (Yohane 4:21) Kwa nyengo yitari Ŵasamariya ŵakopanga Yehova na kusopaso ŵaciuta ŵanyake pa Lupiri lwa Gerizim. (2 Mathemba 17:33) Sono Yesu Kristu wakayowoya kuti nesi malo agho panji mu Yerusalemu kuti mwamkuŵa mwakuzirwa cara cifukwa ca kusopa kwa unenesko.
KUSOPA MU MZIMU NA MU UNENESKO
3. (a) Kasi cifukwa ncici Ŵasamariya ŵakamumanya makora Ciuta cara? (b) Kasi ndi mwauli umo Ŵayuda ŵakugomezgeka na ŵanji ŵakenera kumanyira Ciuta?
3 Yesu wakarutilira kuyowoya na mwanakazi Musamariya kuti: “Imwe mukusopa ico mulive kumanya: ise tikusopa ico tikumanya: pakuti ciponosko cikufuma kwa Ŵayuda.” (Yohane 4:22) Ŵasamariya ŵakaŵa na fundo zaupusikizgi zacisopo ndipo ŵakazomerezga mabuku ghakudanga ghankonde pera gha mu Baibolo kuŵa ghakufunyilirika—ndipo agha ghakaŵa ghakalembekero kawo kakucemeka Pentateuch ya Cisamariya. Mwanteura, iwo kuti ŵakamumanya mwanadi Ciuta cara. Ndipouli, Ŵayuda ŵakapika na cimanyisko ca mu Malemba. (Ŵaroma 3:1, 2) Malemba ghakaŵapa Ŵayuda ŵakugomezgeka na ŵanyake ŵose aŵo ŵakapulikiranga ico ŵakakhumbikwiranga mwakuti ŵamumanye Ciuta.
4. Kwakuyana na Yesu, kasi Ŵayuda na Ŵasamariya wuwo ŵakakhumbikwiranga kucitaci usange kusopa kwawo kukate kuŵe kwakuzomerezgeka kwa Ciuta?
4 Mwanadi, Yesu wakarongora kuti wose Ŵayuda na Ŵasamariya wuwo ŵakenera kusinta ntowa zawo zakasopero mwakuti ŵamkondweske Ciuta. Iye wakati: “Ora likwiza, na sono liriko, penepapo ŵasopi ŵeneco ŵati ŵasopenge Ŵawiske mu mzimu na mu unenesko: pakuti nadi ŵakusopa nteura ndiwo Ŵawiske ŵakupenja. Ciuta ndi Mzimu: ndipo aŵo ŵakumusopa ŵakwenera kusopa mu mzimu na mu unenesko.” (Yohane 4:23, 24) Kuti timusope Ciuta “mu mzimu,” tikwenera kuŵa na mzimu wake na kurongozgeka na uwo. Ncamacitiko kusopa Ciuta ‘na unenesko’ mwa kuŵerenga Mazgu ghake, Baibolo, na mwakumusopa iye kwakulingana na unenesko wakuvumburika. Kasi muli ŵakukhumbisiska kucita nteura?
5. (a) Kasi “kusopa” kukung’anamuraci? (b) Kasi tikwenera kucitaci usange tikukhumba kuti Ciuta wazomerezge kusopa kwithu?
5 Yesu wakadidimizgapo kuti Ciuta wakukhumba kusopa kwaunenesko. Ici cikurongora kuti pali macitiro ghanyake gha kusopa ayo Yehova wakuyazomerezga cara. Kusopa Ciuta kukung’anamura kumupa ncindi zakumwenelera ndiposo nakupereka mulimo wakupaturika kwa iye. Usange mwakhumbanga kurongora ncindi kwa muwusi wa nkongono, mwapakweru mungaŵa ŵakukhumbisiska kumuteŵetera na kucita ico cate cimukondweske. Mwaunenesko, ipo, tikukhumba kukondweska Ciuta. Kuruska na kuyowoya waka kuti, ‘Cisopo cane cikuniyana,’ ise tikwenera kuŵa ŵakusimikizga kuti kusopa kwithu kukufiska ivyo Ciuta wakukhumba.
KUCITA KHUMBO LA ŴADADA
6, 7. Kasi cifukwa ncici Yesu wakuŵamanya cara ŵanji awo ŵakujiyowoyera kuti mbasambiri ŵake?
6 Tiyeni tiŵazge Mateyu 7:21-23 ndipo tiwone usange tingasorapo fundo yakuzirwa iyo yikurongora kuti kwali mitundu yose ya kusopa njakuzomerezgeka na Ciuta. Yesu wakati: “Kuti ndi yose wakunena nane, Fumu, Fumu, uyo wati wanjirenge mu Ufumu wakucanya cara; kweni uyo wakucita khumbo la Ŵadada ŵa kucanya ndiyo. Ŵanandi ŵati ŵanenenge nane pa zuŵa leneilo, Fumu, Fumu, asi tikapharazganga mu zina linu, ndipo muzina linu asi tikafumyanga mizimu yiheni, ndipo mu zina linu asi tikacitanga vyankongono vinandi? Penepapo nditi ndiŵafiskirenge kuti, Nkamumanyani cara: fumaniko kwa Ine, imwe mukucita ucikanamarango.”
7 Kumuzomera Yesu Kristu nga ndi Fumu nkwakukhumbikwa mu kusopa kwa unenesko. Kweni kantu kanyake kakusoŵa mu kusopa kwa ŵanandi awo wakujinenera kuŵa ŵasambiri ŵa Yesu. Iye wakayowoya kuti ŵanyake ŵamkucita “vyankongono,” nga ndi kucizga kwa mintondwe. Ndipouli, ŵamkutondeka kucita ico Yesu wakayowoya kuti ncakukhumbikwa. Iŵo ŵakaŵa ŵareka “kucita khumbo la Ŵadada [ŵake].” Usange tikukhumba kukondweska Ciuta, tikwenera kusambira ico ndi khumbo la Ŵawiske ndipo penepapo nakulicita.
CIMANYISKO CAKULONGOSOKA—NCIVIKILIRO
8. Usange nkwakuti ticite khumbo la Ciuta, kasi cikukhumbikwa ncici, ndipo ndi maghanoghano gha ubudi nga agho tikwenera kutcheŵa?
8 Kucita khumbo la Ciuta kukukhumba cimanyisko cakulongosoka ca ŵose ŵaŵiri, Yehova Ciuta na Yesu Kristu. Cimanyisko canteura cikurongozgera ku umoyo wamuyirayira. Mwaunenesko, ipo, ise tose tikhumbikwirenge kufwilirirapo pa kusanga cimanyisko cakulongosoka kufuma mu Mazgu gha Ciuta, Baibolo. Ŵanji ŵakuti palije cifukwa cakufipira mtima ncankulu tiri ŵaunenesko na ŵa mwampu mu kusopa kwithu. Ŵanji ŵakuti, ‘Pala ukumanya vicoko, vicoko vikhumbikwengeso kwa iwe.’ Kweni, Baibolo likuticiska ise kusazgirako mu cimanyisko ca Ciuta na khumbo lake.—Ŵaefeso 4:13; Ŵafilipi 1:9; Ŵakolose 1:9.
9. Kasi ndi mwauli umo cimanyisko cakurongosoka cikutivikilirira, ndipo kasi cifukwa ncici tikukhumbikwira civikiliro ca nteura?
9 Cimanyisko ca ngati ni ici ncivikiliro kufuma ku kukazuzga kusopa kwithu. Mpostole Paulos wakayowoya za cilengiwa cinyake camuzimu ico cikuyelezgera kuŵa nga ndi “mungelo wa kungweruka.” (2 Ŵakorinte 11:14) Nteura mwakujibisa, cilengiwa camuzimu ici—Satana—cikuyezga kutipuruska pa kuticitiska vintu mwakupambana na khumbo la Ciuta. Vilengiwa vinyake vyamuzimu vyakukoleranako naye Satana navyoso vyananga kasopero ka ŵantu, pakuti Paulos wakati: “Sembe izo Ŵamitundu ŵakukoma, ŵakukomera mizimu yiheni, Ciuta cara.” (1 Ŵakorinte 10:20) Kwambura kukayika, ŵanandi ŵaghanaghana kuti ŵakasopanga mu ntowa yaunenesko, nangauli kuti ŵakacitanga ivyo Ciuta wakukhumba cara. Ŵakapuruskika kunjizgika mu kasopero kakufipirwa kautesi. Tisambirenge vinandi pakunena za Satana na viŵanda vyake pamanyuma, kwene ŵarwani aŵa ŵa Ciuta mwakusimikizga nkanira ŵatimbanizga kasopero ka mtundu wa ŵantu.
10. Kasi mwate mucite uli usange muntu munyake mwadala wamuthiliraninge vimankwara viheni pacisimi cinu, ndipo kasi cimanyisko cakurongosoka ca Mazgu gha Ciuta cikutovwira ise kucitaci?
10 Usange mumanyenge kuti munyake mwadala wathirapo vimankwala viheni pacisimi cinu ca maji, kasi mwate murutilirenge kumwapo maji ghake? Nadi, mwate mucitepo kantu mwaluŵiro kusanga cisimi ca maji ghawemi ghakutowa. Eya, cimanyisko cakulongosoka ca Mazgu gha Ciuta cikutovwira ise kumanya cisopo caunenesko na kukana maukazuzi agho ghakukupangiska kusopa kuŵa kwambura kuzomerezgeka kwa Ciuta.
MARANGO GHA ŴANTU NGA NDI VISAMBIZGO
11. Kasi cakubudika cikaŵa civici na kasopero ka Ŵayuda ŵanandi?
11 Apo Yesu wakaŵa pano pa caru capasi, Ŵayuda ŵanandi kuti ŵakacita mwakukoleranako na cimanyisko cakurongosoka ca Ciuta cara. M’malo mwake iŵo ŵakataya mwaŵi wakuŵa na kimilo kawemi pamaso pa Yehova. Pakunena za iwo, Paulos wakalemba kuti: “Nkuŵapanikizgira kuti ŵali na mwampu kwa Ciuta, kweni kwakulingana na kumanya cara.” (Ŵaroma 10:2) Ŵakajisankira iwo ŵene umo ŵangasopera Ciuta m’malo mwakuti ŵapulikire ku ivyo iye wakayowoya.
12. Kasi cikakazuzga kasopero ka Ŵaisrayeli cikaŵa civici, ndipo na cakufumapo cakuti uli?
12 Ŵaisrayeli pakudanga ŵakaŵa na cisopo ciwemi cakupika na Ciuta, kweni cikizakafipiskika na visambizgo na vidokoni vya ŵantu. (Yeremiya 8:8, 9; Malaki 2:8, 9; Luka 11:52) Nangauli ŵadangiliri ŵavisopo ŵa Ciyuda ŵakucemeka Ŵafarisi ŵakaghanaghana kuti kusopa kwawo kukaŵa kwakuzomerezgeka kwa Ciuta, Yesu wakaŵaphalira kuti: “Yesaya wakacima makora na imwe mwaŵapusikizgi, nga ndi umo kuli kulembekera, Ŵantu aŵa ŵakundicindika na milomo yawo, Kweni mitima yawo yiri kutari na Ine. Kweni ŵakundisopa waka, ŵakusambizga marango gha ŵantu nga ndi visambizgo.”—Marko 7:6, 7.
13. Kasi tingacita uli nga umo ŵakacitira Ŵafarisi?
13 Kasi cingaŵa camacitiko kuti tingacita nga ndi umo ŵakacitira Ŵafarisi? Ici cingacitika usange tingarondezga marango gha visopo agho ŵali kutilekera m’malo mwakuti tisande ivyo Ciuta walikuyowoya pakunena za kusopa. Pakucenjezga za ngozi iyi, Paulos wakalemba kuti: “Mzimu wakuyowoya pakweru, kuti munyengo zakuntazi ŵanji ŵati ŵapatukeko ku cipulikano, pakutya makutu ku mizimu yakusonga na ku visambizgo vya mademone.” (1 Timote 4:1) Nteura kuti ncakukwana cara kwekha kughanaghanira kuti kusopa kwithu kukumkondweska Ciuta. Nga ndi mwanakazi Musamariya uyo wakakumana na Yesu, ise tingaŵa tiri kuhalira kacitiro kacisopo kufuma ku ŵapapi ŵithu. Kweni tikwenera kuŵa ŵakusimikizga kuti tikucita vintu ivyo Ciuta wakuzomerezga.
KANIZGANI KUKWIYISKA CIUTA
14, 15. Nanga mutepanji tinacimanyisko ca khumbo la Ciuta, kasi cifukwa ncici tikwenera kuŵa ŵakucenjera?
14 Usange taleka kuŵa ŵakupwelerera, ise tingacita cinyake ico ncambura kuzomerezgeka pa maso pa Ciuta. Mwaciyerezgero, mpostole Yohane wakagwada pa malundi gha mungelo “kumulambira.” Kweni mungelo wakamusoka kuti: “Reka kucita nteura: ndine muzga munyako na iwe na ŵabali ŵako aŵo ŵali na cipanikizgo ca Yesu: Lambira Ciuta.” (Civumbuzi 19:10) Kasi mukuwona ntena kukhumbikwa kwa kuŵa wakusimikizga kuti kusopa kwinu kuti nkwakukazuzgika na mtundu uliwose wa kusopa vikozgo cara?—1 Ŵakorinte 10:14.
15 Apo Ŵakristu ŵanyake ŵakamba kunjizgika mu maluso gha visopo ghambura kumkondweska Ciuta, Paulos wakafumba: “Mukuwerera uli kumanyuma ku vyamtendeko viteci na vyawaka ku ivyo mukukhumba kuŵaso ŵazga? Mukupatula mazuŵa na myezi na zinyengo na myaka. Nkumufipirani mtima, mzire pakunji ndiri kumutokatokerani waka.” (Ŵagalatiya 4:8-11) Ŵantu aŵo ŵakasanga cimanyisko ca Ciuta kweni pamanyuma ŵakapuruka mwa kusunga maluso gha visopo na kusunga mazuŵa ghakupaturika agho ghakaŵavya cizomerezgo kwa Yehova. Nga ndi umo Paulos wakayowoyera kuti, ise tikukhumbikwira “kusanda ico cikukondwereska Fumu.”—Ŵaefeso 5:10.
16. Kasi ndi mwauli umo Yohane 17:16 na 1 Petros 4:3 ghakutovwirira kulangulukapo usange kwali maholide na maluso ghakumukondweska Ciuta?
16 Tikwenera kuwoneseska kuti tikutcheŵa maholide gha visopo na maluso ghanyake agho ghakuswa malango gha Ciuta. (1 Ŵatesalonika 5:21) Mwaciyerezgero, Yesu wakayowoya za ŵarondezgi ŵake: “Kuti mba caru cara, nga ndi umo Ine kuti ndiriri wa caru cara.” (Yohane 17:16) Kasi cisopo cinu ncakunjizgikamo mu vikondwerero na maholide ghakuswa dango la kureka kutoramo cigaŵa mu vyakucitika vya caru ici? Panji ŵarongozgi ŵa cisopo cinu nyengo zinyake ŵakutoramo cigaŵa mu maluso na viphikiro ivyo vinganjizgamo mikhaliro yakuyana na iyo mpostole Petros wakayikonkoska? Iye wakalemba kuti: “Yingakwana mbweno nyengo iyo yiri kuruta yakucitira makhumbiro gha Ŵamitundu, na yakwendera mu maukwakwa, na mumakhumbiro, mukugubulizga vinyo, mu kulereka, mu mauroŵevu, na mukusopa vikozgo kwa nthonto.”—1 Petros 4:3.
17. Kasi cifukwa ncici tikwenera kutcheŵa ciricose ico cikurongora mzimu wa caru?
17 Mpostole Yohane wakadidimizgapo za kukhumbikwa kwa kutcheŵa maluso ghalighose gheneagho ghakurongora mzimu wa caru ca ucikana ciuta ico tazingizgika naco. Yohane wakalemba kuti: “Mungatemwanga caru, panji nesi vintu ivyo viri mu caru. Usange muntu wakutemwa caru, kutemwa kwa Ŵawiske kulimo mwa iyo cara. Pakuti vyose ivyo viri mu caru, makhumbiro gha thupi, na makhumbiro gha maso, na kuthumbwa kwa umoyo uno, kuti nvyakufuma ku Ŵawiske cara, kweni ku caru. Ndipo caru cikuruta, na makhumbiro ghake, kweni uyo wakucita khumbo la Ciuta, wakukhalirira muyirayira.” (1 Yohane 2:15-17) Asi mukuwona kuti aŵo ‘ŵakucita khumbo la Ciuta’ ŵamkukhalirira kwamuyirayira? Enya, usange tikucita khumbo la Ciuta na kutcheŵa vyakucita ivyo vikulongora mzimu wa caru ici, ise tingaŵa naco cigomezgo ca umoyo wamuyirayira!
SUNGANI VIPIMO VYAPACANYA VYA CIUTA
18. Kasi ndi mwauli umo Ŵakorinte ŵanyake ŵakapuvyikira na makhaliro, ndipo kasi ise tingasambirakoci ku ici?
18 Ciuta wakukhumba awo mbakumusopa ŵake kuŵa awo ŵakusungilira vipimo vyake vyapacanya vyamakhaliro. Ŵanji mu Korinte wakale mwakupuvya ŵakaghanaghana kuti Ciuta wangazomerezga mikhaliro yauzaghali. Tingawona kwananga uko ŵakacita mwakuŵerenga 1 Ŵakorinte 6:9, 10. Usange nkwakuti tisope Ciuta mwakuzomerezgeka, tikwenera kumukondweska mu mazgu na vyakucita. Kasi kacitiro ka kusopa kwinu kakumuzomerezgani kucita nteura?—Mateyu 15:8; 23:1-3.
19. Kasi ndi mwauli umo kusopa kwaunenesko kukukhwaskira kucita kwithu na ŵanji?
19 Kacitiro kithu na ŵanji kakweneraso kurongora vipimo vya Ciuta. Yesu Kristu wakaticiska ise kucita na ŵanji nga ndi umo tingakhumbira kuti iwo ŵaticitire, cifukwa ici ncigaŵa ca kusopa kwaunenesko. (Mateyu 7:12) Wonani kuti wakayowoyaso pakunena za kurongora kutemwa kwa ubale wakati: “Na ceneici ndico ŵantu ŵose ŵati ŵamanyirenge kuti muli ŵasambiri ŵane, para mukutemwana.” (Yohane 13:35) Ŵasambiri ŵa Yesu ŵakwenera kutemwana yumoza na munyake nakucita ico nciwemi kwa ŵanyawo ŵakusopa nawo na ŵanji.—Ŵagalatiya 6:10.
KUSOPA NA MTIMA WOSE
20, 21. (a) Kasi Ciuta wakukhumba kusopa kwa mtundu uli? (b) Kasi cifukwa ncici Yehova wakakana kusopa kwa Ŵaisrayeli mu nyengo ya Malaki?
20 Mu mtima winu, mungakhumba kusopa Ciuta mwakuzomerezgeka. Usange ndi nteura, mukwenera kuŵa na kawonero ka Yehova ka kusopa. Msambiri Yakobe wakadidimizgapo kuti nkawonero ka Ciuta ako nkakuzirwa, kuti kithu cara. Yakobe wakati: “Kusopa kuweme na kwambura kukazuzgika pantazi pa Ciuta witu na Dada ndi uku, kupwerera ŵaranda na vyokoro mu kusuzgika kwaŵo, na kujisungirira kwambura kabanga kakufuma ku caru.” (Yakobe 1:27) Pakuŵa na khumbo la kukondweska Ciuta, waliyose wa ise wakukhumbikwira kusanda kasopero kithu kuwoneseska kuti nkambura kukazuzgika na maluso agho kuti ngauciuta cara panji kuti tingaleka kantu kanyake ako iye wakukawona kuŵa kakukhumbikwa.—Yakobe 1:26.
21 Nkasopero kekha katuŵa, ka mtima-wose ako kakumukondweska Yehova. (Mateyu 22:37; Ŵakolose 3:23) Apo mtundu wa Ŵaisrayeli ukamupa Ciuta pacoko kuruska apo, iye wakayowoya kuti: “Mwana wakucindika ŵawiske, na muteŵeti sekuru wake. Usange Ine ndiri wiske, ncindi yane yirinku? Ndipo usange Ine ndiri sekuru, kundiwopa kurinku?” Iwo ŵakamukwiyiskanga Ciuta pakupereka kwa iye sembe za nyama za ciburumutira, zakupundukwa, na zirwari, ndipo iye wakakana kacitiro ka mtundu uwu kakusopa. (Malaki 1:6-8) Yehova ngwakwenerera kacitiro katuŵa nkanira kakusopa ndipo wakuzomerezga kwekha kujipereka kwa mtima wose.—Exodus 20:5; Zintharika 3:9; Civumbuzi 4:11.
22. Usange tikukhumba Ciuta wazomerezge kusopa kwithu, kasi titcheŵenge vici, ndipo ticitengeci?
22 Mwanakazi Musamariya mweneuyo wakayowoya na Yesu mwapakweru wakakhumbanga kusopa Ciuta mu ntowa yauciuta yakuzomerezgeka. Usange ici ndico ni khumbo lithu, titcheŵenge visambizgo vyose na maluso ghake ivyo nvyakukazuzgika. (2 Ŵakorinte 6:14-18) Mumalo mwake, ise tilimbalimbenge taŵene kusanga cimanyisko cakurongosoka ca Ciuta nakucita khumbo lake. Tingangamirenge kufupi ku vyakukhumba vyake cifukwa ca kusopa kwakuzomerezgeka. (1 Timote 2:3, 4) Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuyezgayezga kucita nteura, ndipo mwaubwezi ŵakumukhuŵirizgani imwe kusangana nawo kusopa Ciuta “mu mzimu na mu unenesko.” (Yohane 4:24) Yesu wakati: “Ŵakusopa nteura ndiwo Ŵawiske ŵakupenja.” (Yohane 4:23) Tinacigomezgo kuti imwe ndimwe muntu wanteura. Nga ndi mwanakazi Musamariya, mwambura kukayika imwe mukhumbenge kuŵa na umoyo wamuyirayira. (Yohane 4:13-15) Kweni mukuwona ŵantu ŵakucekura na kufwa. Cipaturo cakurondezgapo cilongosorenge cifukwa ncici.
YEZGANI CIMANYISKO CINU
Nga ndi umo kwalongorekera pa Yohane 4:23, 24, kasi nkusopa kwa mtundu uli uko Ciuta wakukuzomerezga?
Kasi tingamanya uli usange Ciuta wakukondwa na maluso na viphikiro vinyake?
Kasi ni vintu vinyake nvi vyakukhumbikwa pa kusopa kwakuzomerezgeka?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 44]
