Ng’anamuro la Ubapatizo Winu
Cipaturo 12
Ng’anamuro la Ubapatizo Winu
1. Ncifukwa wuli ubapatizo ukwenera kuŵa nkani yakukondweska kwa ise tose?
MU CIRIMIKA ca 29 C.E., Yesu wakabapatizika, wakabizgika mu maji na Yohane Mbapatizi mu Mronga wa Yordani. Yehova wakawonanga ico cikacitikanga ndipo wakazomerezga cakucitika ici. (Mateyu 3:16, 17) Mwakucita nteura, Yesu wakarongora ntowa yakuti ŵasambiri ŵake wose ŵakwenera kuyirondezga. Pakati pajumpa virimika vitatu na hafu, Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: ‘Mazaza ghose ghapika kwa Ine kucanya na pasi. Nteura rutaninge mukasambizge mitundu yose, mukaŵabapatize mu zina la Ŵawiske na la Mwana na la mzimu utuŵa.’ (Mateyu 28:18, 19) Kasi muli kubapatizika mwakuyana na languro ilo Yesu wakayowoya? Usange mundabapatizike, kasi mukunozgekera kucita nteura?
2. Mwakuyana na ubapatizo, ni mafumbo wuli agho ghakukhumbikwira mazgoro?
2 Kwali muli kubapatizika kale panji mukunozgekera ubapatizo, kumanya ng’anamuro la ubapatizo nkhwakuzirwa kwa muntu waliyose uyo wakukhumba kuteŵetera Yehova na kuzakakhala mu caru cake cipya caurunji. Muntu wakwenera kumanya mazgoro gha mafumbo agha: Kasi ubapatizo wa Cikristu wa mazuŵa ghano ukuyana waka na ubapatizo wa Yesu? Kasi cikung’anamuraci kubapatizika ‘mu zina la Ŵawiske na la Mwana na la mzimu utuŵa’? Kasi cikusazgapo vici kukhala na umoyo mwakuyana ng’anamuro la ubapatizo wa Cikristu wa mu maji?
Maubapatizo Ghakucitika na Yohane
3. Kasi ubapatizo wa Yohane ukaŵa wa ŵanjani pera?
3 Myezi yinkondi na umoza apo Yesu wakaŵa wandabapatizike, Yohane Mbapatizi wakapharazganga mu mapopa gha Yudeya, wakati: “Ng’anamukani mu mtima; cifukwa Ufumu wa kucanya waneng’enera.” (Mateyu 3:1, 2) Ŵantu ŵakapulika ivyo Yohane wakayowoya ndipo ŵakagwilirapo ncito. Ŵakayowoya pakweru zakwananga zawo, ŵakarapa zakwananga zawo ndipo pamanyuma pake ŵakiza kwa Yohane kuti waŵabapatize mu Mronga wa Yordani. Ubapatizo uwu ukaŵa wa Ŵayuda pera.—Luka 1:13-16; Milimo 13:23, 24.
4. Ncifukwa wuli Ŵayuda ŵa mu virimika vya mu handiredi lakudanga ŵakeneranga kurapa luŵiro zakwananga zawo?
4 Ŵayuda ŵara ŵakakhumbikwiranga kurapa zakwananga zawo luŵiro. Pa lupiri lwa Sinayi, mu cirimika ca 1513 B.C.E., ŵasekuru ŵawo ŵakanjira mu pangano na Yehova Ciuta. Kweni cifukwa ca zakwananga zawo zikuru, ŵakatondeka kukhala na umoyo mwakuyana na pangano lira, anteura ŵakasuskika cifukwa ca kacitiro kawo. Mu nyengo ya Yesu, nkaro yawo yikaŵa yiheni comene. “Zuŵa likuru na lakofya la Yehova” ilo Malaki wakayowoya likaneng’enera. Mu 70 C.E., “zuŵa” lira likafika apo ŵasirikari ŵa Ŵaroma ŵakaparanya Yerusalemu, tempele lake na Ŵayuda mamiliyoni ghanandi. Yohane Mbapatizi, uyo wakaŵa na mwampu wa kusopa kwaunenesko, wakatumika pambere paraniko lira likaŵa lindize kuti ‘wanozgekereske ŵantu kuti ŵize kwa Yehova.’ (NW) Ŵakakhumbikwiranga kurapa zakwananga zawo izo ŵakabudira Dango la Moses ndipo ŵakeneranga kunozgekera kuti ŵazakapokelere Mwana wa Ciuta, Yesu, uyo Yehova wakatumizga kwa iwo.—Malaki 4:4-6; Luka 1:17; Milimo 19:4.
5. (a) Apo Yesu wakiza kuti wabapatizike, ncifukwa wuli Yohane wakakana danka? (b) Kasi ubapatizo wa Yesu ukaŵa cimanyikwiro ca vici?
5 Pakati pa ŵantu awo ŵakiza kwa Yohane kuti ŵabapatizike pakaŵa Yesu iyemwene. Ncifukwa wuli iye wakiza? Cifukwa wakamanya kuti Yesu walije zakwananga zakuti warape, Yohane wakati: “Kungenerera ine kubapatizika na imwe, ndipo imwe mukwiza kwa ine kasi?” Kweni ubapatizo wa Yesu ukati urongole cintu cinyake cakupambana. Anteura Yesu wakazgora kuti: “Uzomere sono: cifukwa nteura ndimo kukwenerera ise kufiska urunji wose.” (Mateyu 3:13-15) Pakuti Yesu wakaŵavya zakwananga, ubapatizo wake ukarongora kurapa zakwananga yayi; nesi wakakhumbikwiranga kujipatulira kwa Ciuta, ici ncifukwa cakuti wakaŵa wa mtundu uwo ukaŵa wakujipatulira kale kwa Yehova. Mu malo mwake, ubapatizo wake apo wakaŵa na virimika 30 ukaŵa wapadera, ukaŵa cimanyikwiro ca kujipereka iyemwene kwa Ŵadada ŵake ŵakucanya kuti wacite khumbo Lawo lakusazgikira.
6. Ni mwauli umo Yesu wakacitira khumbo la Ciuta?
6 Khumbo la Ciuta ilo Yesu wakeneranga kucita likasazgapo ncito yakukhwaskana na Ufumu. (Luka 8:1) Likasazgaposo kupereka umoyo wake kuŵa sembe yakuwombora ŵantu, ndiposo yikaŵa lufura lwa pangano lipya. (Mateyu 20:28; 26:26-28; Ŵahebere 10:5-10) Yesu wakafwilirapo comene kuti wacite vintu mwakuyana na ubapatizo wake wa mu maji. Iye wakakanirathu kucenceuskika na vintu vinyake. Mupaka ku umariro kwa umoyo wake wa pa caru capasi, wakacita khumbo la Ciuta mwakugomezgeka, ndipo ncito yake yikuru yikaŵa ya kupharazga Ufumu wa Ciuta.—Yohane 4:34.
Ubapatizo wa mu Maji wa Ŵasambiri ŵa Cikristu
7. Kuyambira pa Pentekoste wa 33 C.E., kasi Ŵakristu ŵakaphalirika vici pa nkani ya ubapatizo?
7 Ŵasambiri ŵakudanga ŵa Yesu ŵakabapatizikanga mu maji na Yohane, ndipo pamanyuma pake ŵakaphalirika kuruta kwa Yesu kuti ŵakaŵe viŵaro vya Ufumu wa kucanya. (Yohane 3:25-30) Yesu wakarongozga ŵasambiri aŵa kuti nawo ŵabapatizenge ŵantu, ndipo ubapatizo uwu ukayana waka na wa Yohane. (Yohane 4:1, 2) Ndipouli, kuyambira mu 33 C.E., ŵakamba kufiska languro la kubapatiza ŵantu ‘mu zina la Ŵawiske na la Mwana na la mzimu utuŵa.’ (Mateyu 28:19) Ciŵenge ciweme comene kuti mumanye kuzirwa kwa mazgu agha.
8. Kasi cikung’anamuraci kubapatizika “mu zina la Ŵawiske”?
8 Kasi cikung’anamuraci kubapatizika “mu zina la Ŵawiske”? Cikung’anamura kuzomerezga zina lake, udindo, mazaza, cilato na marango ghake. Wonani vintu ivyo vikunjizgikamo. (1) Pakuyowoya za zina lake, Salmo 83:18 likuti: “Mwaŵene imwe zina linu ndi Yehova, ndimwe Wapacanyapose mu vyaru vyose.” (2) Pakuyowoya za udindo wake, lemba la Yeremiya 10:10 likuti: “Yehova ndiyo Ciuta waunenesko.” (3) Pakuyowoya za mazaza ghake, lemba la Civumbuzi 4:11 likutiphalira kuti: ‘Ŵakwenerera ndimwe, Fumu yithu na Ciuta withu, kupokera ncindi na thumbiko na nkongono: pakuti Imwe mukalenga vyose, ndipo cifukwa ca khumbo linu vikaŵako, ndipo vikalengeka.’ (4) Tikwenera kuzomerezgaso kuti Yehova ni Mupi wa Umoyo, mweneuyo cilato cake ncakuti watithaske ku zakwananga na nyifwa: “Cirimo ciponosko mwa Yehova.” (Salmo 3:8; 36:9) (5) Tikwenera kuzomerezga kuti Yehova ni Mupi Mukuru wa Dango: ‘Yehova ndiye mweruzgi withu, ndiye wakutiŵusa, Yehova ndiye Themba lithu.’ (Yesaya 33:22) Pakuti iye ngwakwenelera marongosolero ghose agha, tikuciskika kuti: “Utemwenge Yehova Ciuta wako na mtima wako wose, na mzimu wako wose, na vinjeru vyako vyose.”—Mateyu 22:37.
9. Kasi cikung’anamuraci kubapatizika “mu zina . . . la Mwana”?
9 Kasi kubapatizika “mu zina . . . la Mwana” kukung’anaraci? Kukung’anamura kuzomerezga zina, udindo na mazaza gha Yesu Kristu. Zina lake lakuti Yesu, likung’anamura “Yehova ni Muponoski.” Ngwakwenelera udindo wake cifukwa cakuti ni Kananda wa Ciuta, muŵere wa cakwatika ca Ciuta. (Mateyu 16:16; Ŵakolose 1:15, 16) Pakuyowoya za Mwana uyu, lemba la Yohane 3:16 likuti: “Ciuta wakamanya kucitemwa caru, rekani wakapereka Kananda wake, mwakuti yose uyo wakupulikana nayo wareke kutayika, kweni waŵenge na umoyo wa muyirayira.” (Yohane 3:16) Cifukwa cakuti Yesu wakafwa wakugomezgeka, Ciuta wakamuwuska ku ŵakufwa ndipo wakamupa mazaza ghakusazgikira. Mwakuyana na umo wakayowoyera mpostole Paulos, Ciuta “wakamutumpuska [Yesu] comene” kucanya, ngwaciŵiri kwa Yehova pera mbwenu. Ndico cifukwa cake “mu zina la Yesu khongono lose ligwadirenge, . . . ndipo kuti lulimi lose luzomere kuti Yesu Kristu ndi Fumu, ku ucindami wa Ciuta Ŵawiske.” (Ŵafilipi 2:9-11) Ici cikung’anamura kupulikira marango gha Yesu, agho ghakufuma kwa Yehova.—Yohane 15:10.
10. Kasi cikung’anamuraci kubapatizika ‘mu zina la mzimu utuŵa’?
10 Kasi cikung’anamuraci kubapatizika ‘mu zina la mzimu utuŵa’? Cikung’anamura kuzomerezga ncito iyo mzimu utuŵa ukugwira. Kasi mzimu utuŵa ncivici? Ni nkongono ya Yehova, yeneiyo kwizira mwa iyo, Ciuta wakufiska vilato vyake. Yesu wakaphalira ŵarondezgi ŵake kuti: “Ine nditi ndirombenge Ŵadada, ndipo ŵati ŵamupani msanguluski [“movwiri,” NW] munyake, kuti wakhalenge namwe mazuŵa ghose swi, ndiyo mzimu wa unenesko.” (Yohane 14:16, 17) Kasi mzimu uwu ntena ukaŵawovwira kucitaci? Yesu wakaŵaphaliraso kuti: ‘Muti mupokere nkongono, para mzimu utuŵa wiza pa imwe: ndipo muti muŵenge ŵapanikizgi ŵane na mu Yerusalemu na mu Yudeya, na mu Samariya, na ku vigoti vya caru wuwo.’ (Milimo 1:8) Mwakugwiriskira ncito mzimu utuŵa, Yehova wakafunyilira Baibolo kuti lilembeke: ‘Mazgu gha uprofeti kuti ghakiza na khumbo la muntu cara: kweni ŵantu ŵakayowoyanga agho ghakafumanga kwa Ciuta, pakukhuŵirizgika na mzimu utuŵa.’ (2 Petros 1:21) Tikuzomerezga ncito ya mzimu utuŵa para tikusambira Baibolo. Ntowa yinyake yakuzomerezgera mzimu utuŵa ni kuromba Yehova kuti watovwire kuti tipambike “vipambi vya mzimu,” ivyo ni “kutemwa, cimwemwe, mtende, kuzizipizga, wezi, uweme, magomezgeko, kuzika, kujikora.”—Ŵagalatiya 5:22, 23.
11. (a) Kasi ng’anamuro la ubapatizo wa mu nyengo yithu ni vici? (b) Ni mwauli umo ubapatizo ungayerezgereka na kufwa ndiposo kuwukiskika?
11 Ŵantu ŵakwamba awo ŵakabapatizika mwakurondezga urongozgi wa Yesu ŵakaŵa Ŵayuda na ŵantu awo ŵakaphendukira ku Ciyuda, kuphenduka uku kukayamba mu 33 C.E. Mwaluŵiro pamanyuma pake, mwaŵi wakuŵa musambiri wa Cikristu ukathandazgikira ku Ŵasamariya. Pamanyuma pake mu 36 C.E., mwaŵi uwu ukathandazgika mupaka ku Ŵamitundu ŵambura kukotoleka. Pambere ŵakaŵa ŵandabapatizike, Ŵasamariya na ŵantu Ŵamitundu ŵakeneranga kujipatulira kwa Yehova kuti ŵamuteŵetere nga mbasambiri ŵa Mwana wake. Ubapatizo wa mu maji wa Cikristu wanteura uwu ndiwo ukucitika mupaka mu nyengo yithu yino. Kubizgika mu maji thupi lose ncimanyikwiro ciweme cakuti muntu wajipatulira, ici ncifukwa cakuti ubapatizo ncimanyikwiro ca kusungika mu dindi. Para muntu wabizgika thupi lose mu maji pa nyengo ya ubapatizo, cikurongora kuti umoyo wake panji nkaro yake yakale yafwa. Para muntu wazuwuka mu maji ncimanyikwiro cakuti wawukiskika kuti wacite khumbo la Ciuta. “Ubapatizo umoza” uwu ukugwira ncito ku ŵantu wose awo ŵazgoka Ŵakristu ŵaunenesko. Pa zuŵa la ubapatizo wawo, ŵakuŵa Ŵakaboni ŵa Yehova ŵa Cikristu.—Ŵaefeso 4:5; 2 Ŵakorinte 6:3, 4.
12. Kasi ubapatizo wa Cikristu wayaniskika na vici, cifukwa wuli?
12 Ubapatizo wanteura uwo ukuwoneka mu maso gha Ciuta kuŵa ciponosko. Mwaciyerezgero, pamanyuma pa kuzunura cingaraŵa ico Nowa wakazenga, ico iye na mbumba yake ŵakaponoskekeramo pa nyengo ya Ciwowota, mpostole Petros wakalemba kuti: ‘ceneico sono napo nga ncilinganizgo ndico cakumuponoskani, inya ubapatizo, kutaya marikho gha thupi cara, kweni kuŵeya kwa njuŵi yiweme kwa Ciuta, mu kuwuka kwa Yesu Kristu.’ (1 Petros 3: 21) Cingaraŵa cira ukaŵa ukaboni wambura kususkika wakuti Nowa wakacita mwamagomezgeko ncito iyo Ciuta wakamupa. Apo ncito yakuzenga cingaraŵa yikati yamara, “caru ico cikaŵako nyengo yira, cikati cazura na maji, cikaparanyika.” (2 Petros 3:6) Kweni Nowa na mbumba yake, ‘ŵantu ŵankonde na ŵatatu, ŵakaponoskeka ku maji.’—1 Petros 3:20.
13. Kasi Mkristu wakuponoskeka ku vici cifukwa ca ubapatizo wa mu maji?
13 Lero, awo ŵakujipatulira kwa Yehova kwizira mu cipulikano cawo mwa Kristu uyo walikuwuskika, ŵakubapatizika mwakuyana na kujipatulira uku. Ŵakucita khumbo la Ciuta la mu nyengo yithu ndipo ŵakuthaskika ku nyengo yino yiheni. (Ŵagalatiya 1:3, 4) Iwo ŵakwenelera yayi paraniko la nyengo yiheni iyo tilimo. Ŵakuvikilirika ku paraniko ili ndipo ŵakuŵa na njuŵi yiweme pamaso gha Ciuta. Mpostole Yohane wakukhuŵirizga ŵateŵeti ŵa Ciuta nteura: “Caru cikuruta na makhumbiro ghake, kweni uyo wakucita khumbo la Ciuta, wakukhalirira muyirayira.”—1 Yohane 2:17.
Kucita Vintu Mwakuyana na Ubapatizo Withu
14. Ncifukwa wuli ubapatizo mwa uwo wekha ungiziska ciponosko yayi?
14 Mbwenu uŵenge utesi para tingayowoya kuti ubapatizo pa uwo wekha ungiziska ciponosko. Ukuŵa na candulo usange muntu wajipatulira nadi kwa Yehova kwizira mwa Yesu Kristu na kurutirizga kucita khumbo la Ciuta. Iye wakwenera kuŵa wakugomezgeka mupaka ku umariro. “Mweneuyo wakuzizipizga mupaka ku umariro, ndiyo wamkuponoskeka.”—Mateyu 24:13.
15. (a) Kasi ni khumbo wuli la Ciuta ilo Ŵakristu ŵakubapatizika ŵakwenera kucita? (b) Nkuzirwa wuli uko kuŵa musambiri wa Cikristu kuli nako pa umoyo withu?
15 Khumbo la Ciuta ilo Yesu wakeneranga kucita likasazgapo umo wakeneranga kugwiriskira ncito umoyo wake apo wakaŵa muntu. Umoyo wake ukeneranga kufwa kuti wapereke sembe. Pakuyowoya za ise, mathupi ghithu ghakwenera kuperekeka kwa Ciuta, ndipo tikwenera kuŵa na umoyo wakujipereka kuti ticite khumbo la Ciuta. (Ŵaroma 12:1, 2) Tingaŵa kuti tikucita khumbo la Ciuta yayi usange nkaro yithu yikuyana waka na ŵantu ŵa mu caru panji para tikutemwa vintu vyakuthupi, na kuteŵetera Ciuta pacoko waka. (1 Petros 4:1-3; 1 Yohane 2:15, 16) Apo Muyuda munyake wakafumba cintu cakuti wacite kuti wazakasange umoyo wandanda, Yesu wakazomerezga kuzirwa kwa kuŵa na nkaro yiweme. Kweni iye wakayowoya cintu cinyake cakuzirwa comene: kukhumbikwa kwa kuŵa musambiri wa Cikristu na murondezgi wa Yesu. Ici ndico cintu cakuzirwa mu umoyo withu. Ici cingaŵa cintu caciŵiri yayi ku vintu vyakuthupi.—Mateyu 19:16-21.
16. (a) Kasi ni ncito wuli yakukhwaskana na Ufumu iyo Ŵakristu wose ŵali nayo? (b) Nga ni umo kwarongorekera pa mapeji 116 na 117, ni ntowa wuli zinyake izo tingapharazgira Ufumu? (c) Mbukaboni wuli uwo tikupereka para tikupharazga na mtima wose?
16 Tikwenera kukumbukira kuti khumbo la Ciuta ilo Yesu wakeneranga kucita likasazgapo ncito yakukhwaskana na Ufumu wa Ciuta. Yesu wakaphakazgika kuti waŵe Themba. Apo wakaŵa pano pa caru capasi, wakapharazganga Ufumu mwamwampu. Ise nase tiri na ncito yakuyana waka ya kucitira ukaboni, ndipo tiri na vifukwa viweme comene vyakuti ticite ncito iyi na mtima wose. Mwakucita nteura, tikurongora kuwongera kwithu muwuso wa Yehova ndiposo tikurongora kuti tikutemwa ŵanyithu. (Mateyu 22:36-40) Tikurongoraso kuti tiri ŵakukolerana na ŵasopi ŵanyithu pa caru cose capasi, cifukwa ise tose ndise ŵapharazgi ŵa Ufumu. Tose pamoza pa caru cose capasi, tikulimbikira kuti tizakaŵe na umoyo wamuyirayira pa nyengo iyo Ufumu uwu uzamuwusa caru cose capasi.
Kudumbiskana Mwakuweleramo
• Ni vintu wuli ivyo vikuyana ndiposo ivyo vikupambana pakati pa ubapatizo wa Yesu na ubapatizo wa mu maji wa mazuŵa ghano?
• Kasi cikung’anamuraci kubapatizika ‘mu zina la Ŵawiske na la Mwana na la mzimu utuŵa’?
• Ni vintu wuli ivyo vikunjizgikamo kuti muntu wacite vintu mwakuyana na ubapatizo wa mu maji wa Cikristu?
[Mafumbo]
[Vithuzithuzi pa peji 116, 117]
NTOWA ZINYAKE ZAKUPHARAZGIRA UFUMU
Ku nyumba na nyumba
Ku ŵabali
Ku ŵanyinu ŵa kuncito
Ku ŵanyinu ŵa kusukulu
Mu misewu
Kuwelerako kwa ŵakukondweskeka
Kucitiska masambiro gha Baibolo
