1-4. (a) Ntchivichi chikachitika Pilato wati walongora Yesu ku mzinda ukali uwo ukawungana kuwaro kwa nyumba yake? (b) Kasi Yesu wakachita wuli apo ŵakamulengeskanga na kumusuzga, ndipo pakuwuka mafumbo wuli ghakuzirwa?

 “WONANI munthu uyu!” Mazgu agha, wakayowoya ni Kazembe wa Romu Pontiyo Pilato apo wakalongoranga Yesu Khristu ku mzinda ukali uwo ukaŵa kuwaro kwa nyumba yake pa Paska mu 33 C.E., mulenji. (Yohane 19:5) Mazuŵa ghachoko waka pambere ivi vindachitike, mizinda yikamulumba Yesu apo wakanjiranga mu Yerusalemu pakuŵa Themba lakwimikika na Chiuta. Ndipouli, pa zuŵa ili mzinda ukali uwu ukawonanga Yesu nga ni themba yayi.

² Yesu ŵakamuvwalika munjilira utchesamu wakuyana na uwo ghakavwaranga mafumu, kweniso ŵakamuvwalika mphumphu ya minga ku mutu. Kweni ŵakamuvwalika vinthu ivi kuti ŵamuseke waka. Ŵalara ŵa ŵasembe ndiwo ŵakapangiska ŵanthu kuti ŵamukane munthu wakupwetekeka uyu, uyo wakaŵa panthazi pawo. Ŵasembe ŵakachemerezga kuti: “Wapayikike! Wapayikike!” Chifukwa chakuti ŵakakhumbanga kuti wakomeke, ŵanthu ŵakachemerezga kuti: “Wakwenera kufwa.”—Yohane 19:1-7.

³ Yesu wakajikora, wakalongora chikanga, kweniso wakazizipizga apo ŵakamulengeskanga na kumusuzga. a Wakaŵa wakunozgeka kufwa. Zuŵa lenelira la Paska, wakafwa nyifwa  yakuŵinya chomene pa khuni lakusuzgikirapo.—Yohane 19:17, 18, 30.

⁴ Pakupeleka umoyo wake, Yesu wakalongora kuti wakaŵa mubwezi wanadi ku ŵalondezgi ŵake. Iyo wakati: “Palije uyo wali na chitemwa chikuru kuluska ichi, chakuti munthu wapeleke umoyo wake chifukwa cha ŵabwezi ŵake.” (Yohane 15:13) Ichi chikuwuska mafumbo ghanyake ghakuzirwa, nga ghakuti: Kasi chikaŵa chakukhumbikwa nadi kuti Yesu wasuzgike na vinthu vyose ivi na kufwa? Chifukwa wuli wakaŵa wakunozgeka kusuzgika na kufwa? Pakuŵa ŵalondezgi na “ŵabwezi ŵake,” kasi tingamuyezga wuli?

5. Kasi Yesu wakamanya wuli viyezgo ivyo vikaŵa pafupi kumuwira?

⁵ Pakuŵa Mesiya wakulayizgika, Yesu wakamanyanga ivyo vimuchitikirenge. Wakamanyanga makora mauchimi ghanandi mu Malemba Ghachihebere, agho ghakalongosora makora kuti Mesiya wazamusuzgika na kufwa. (Yesaya 53:3-7, 12; Daniyeli 9:26) Yesu wakawovwira ŵasambiri ŵake kunozgekera viyezgo ivyo vikaŵa pafupi kumuwira. (Mariko 8:31; 9:31) Apo wakalutanga ku Yerusalemu kukachita Paska lake laumaliro, wakaphalira ŵapositole mwakudunjika kuti: “Mwana wa munthu wamupelekeka ku ŵalara ŵa ŵasembe na ŵalembi. Ŵamumweruzga kuti wakomeke na kumupeleka ku ŵanthu ŵamitundu. Iwo ŵamumuhoya, kumuthunyira mata, kumuthyapura, na kumukoma.” (Mariko 10:33, 34) Apa wakayowoyangapo waka yayi. Nga umo tawonera, Yesu ŵakamuhoya nadi, kumuthunyira mata, kumuthyapura, na kumukoma.

6. Chifukwa wuli chikaŵa chakukhumbikwa kuti Yesu wasuzgike na kufwa?

⁶ Kweni chifukwa wuli chikaŵa chakukhumbikwa kuti Yesu wasuzgike na kufwa? Pali vifukwa vinandi vyakuzirwa. Chakwamba, chifukwa chakuti wakalutilira kuŵa wakukhora, Yesu wakalongora kuti ngwakugomezgeka kweniso wakatuŵiska zina la Yehova. Kumbukani kuti Satana wakatenge ŵanthu ŵakuteŵetera  Chiuta chifukwa cha uryezi. (Yobu 2:1-5) Chifukwa chakuti wakagomezgeka “m’paka nyifwa . . . pa khuni lakusuzgikirapo,” Yesu wakasuska nadi ivyo Satana wakayowoya. (Ŵafilipi 2:8; Zintharika 27:11) Chachiŵiri, Mesiya wakasuzgika na kufwa kuti waphepiske zakwananga za ŵanthu. (Yesaya 53:5, 10; Daniyeli 9:24) Yesu wakapeleka “umoyo wake kuŵa chiwombolero cha ŵanandi,” kutijulira nthowa kuti tiŵe paubwezi na Chiuta. (Mateyu 20:28) Chachitatu, chifukwa cha kuzizipizga masuzgo ghakupambanapambana, Yesu ‘wakayezgeka mu vyose nga ndise.’ Ntheura Ngwasembe Mukuru wachiwuravi, uyo “wangaleka yayi kutichitira chitima pa kulopwa kwithu.”—Ŵahebere 2:17, 18; 4:15.

7. Kasi Yesu wakaleka vinthu wuli apo wakiza pa charu chapasi?

⁷ Kuti mupulikiske umo Yesu wakaŵira wakunozgeka kupeleka umoyo wake, ghanaghanirani ichi: Ni munthu nju uyo wangasida mbumba na nyumba yake na kusamira ku charu chinyake usange wakumanya kuti ŵanthu ŵanandi ŵa mu charu chira ŵamumukana, kumulengeska na kumusuzga, ndipo paumaliro ŵamumukoma? Sono wonani ivyo Yesu wakachita. Pambere wandize pa charu chapasi, Yesu wakaŵa na malo ghapadera pafupi na Adada ŵake kuchanya. Ndipouli, mwakukhumbisiska Yesu wakasida chikaya chake kuchanya na kwiza pano pa charu chapasi na kuŵa munthu. Apo wakasamanga, wakamanyanga kuti ŵanthu ŵanandi ŵazamumukana na kumulengeska, ŵazamumusuzga, ndiposo kuti wazamufwa nyifwa yakuŵinya. (Ŵafilipi 2:5-7) Ntchivichi chikatuma Yesu kuti wachite nthena?

8, 9. Ntchivichi icho chikatuma Yesu kupeleka umoyo wake?

⁸ Chikuru chomene icho Yesu wakachitira nthena ntchakuti wakatemwanga chomene Adada ŵake. Yesu wakazizipizga chifukwa chakuti wakatemwanga Yehova. Chitemwa ichi chikamovwira kufipira mtima zina na mbiri ya Adada ŵake. (Mateyu 6:9; Yohane 17:1-6, 26) Kweni chomene Yesu wakakhumbanga kuti  wamazge viheni vyose ivyo ŵanthu ŵakayowoyeranga zina la Adada ŵake. Ntheura wakawona kuti ni mwaŵi ukuru kusuzgika chifukwa cha urunji, chifukwa wakamanya kuti para wagomezgeka m’paka paumaliro, watuŵiskenge zina liwemi na lakutowa la Adada ŵake.—1 Midauko 29:13.

⁹ Pakaŵaso chifukwa chinyake icho Yesu wakapelekera umoyo wake. Iyo wakatemwanga chomene ŵanthu. Wakamba kuŵatemwa kufuma waka apo ŵakalengekera. Nyengo yitali pambere Yesu wandize pa charu chapasi, Baibolo likuvumbura kuti wakatemwanga ŵanthu, likuti: “Nkhakondwanga chomene na ŵana ŵa ŵanthu.” (Zintharika 8:30, 31) Chitemwa chake chikawoneka makora chomene apo wakaŵa pa charu chapasi. Nga umo tikawonera mu mitu yitatu iyo yajumpha, Yesu wakalongora kuti wakutemwa ŵanthu wose mu nthowa zinandi kweni ŵalondezgi ŵake ndiwo wakaŵatemwanga mwapadera. Pa Nisani 14, 33 C.E., wakapeleka umoyo wake chifukwa cha ise. (Yohane 10:11) Nadi, iyi yikaŵa nthowa yikuru chomene iyo Yesu wakalongolera kuti wakutitemwa. Kasi nase tikwenera kumuyezga pa nkhani iyi? Enya. Nakuti ndivyo tikuphalirika kuti tichitenge.

10, 11. Kasi dango liphya ilo Yesu wakapeleka ku ŵalondezgi ŵake ndakuti wuli, mu nthowa yinyake likuti vichi, ndipo chifukwa wuli ntchakuzirwa kuti tipulikirenge?

¹⁰ Usiku wakuti machero ghake wafwenge, Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake ŵakutemweka kuti: “Nkhumupani dango liphya, lakuti mutemwanenge, nga umo ine namutemwerani, ndimo namwe mutemweranenge. Usange mukutemwana, wose ŵamanyenge kuti ndimwe ŵasambiri ŵane.” (Yohane 13:34, 35) Chifukwa wuli mazgu ghakuti “mutemwanenge” ni “dango liphya”? Dango la Mozesi likayowoya kale kuti: “Utemwenge munyako nga umo ukujitemwera wamwene.” (Levitiko 19:18) Kweni dango liphya likukhumba chitemwa chikuru, chitemwa icho chingatituma kupeleka umoyo withu chifukwa  cha ŵanji. Yesu wakalongosora makora chomene fundo iyi apo wakati: “Ili ni dango lane, lakuti mutemwanenge nga umo ine namutemwerani. Palije uyo wali na chitemwa chikuru kuluska ichi, chakuti munthu wapeleke umoyo wake chifukwa cha ŵabwezi ŵake.” (Yohane 15:12, 13) Mu nthowa yinyake, dango liphya ili likuti: “Temwani ŵanyinu, nga umo mukujitemwera mwaŵene chara, kweni kuluska umo mukujitemwera mwaŵene.” Yesu wakalongora nadi chitemwa ichi kwizira mu ivyo wakachitanga pa umoyo wake kweniso kwizira mu nyifwa yake.

¹¹ Chifukwa wuli ntchakuzirwa kuti tipulikirenge dango liphya? Kumbukani kuti Yesu wakati: “Usange [muli na chitemwa chakujipata,] wose ŵamanyenge kuti ndimwe ŵasambiri ŵane.” Chitemwa chakujipata ntchimanyikwiro chakuti tili Ŵakhristu ŵaunenesko. Chitemwa ichi tingachiyaniska na baji ilo tikuvwara. Awo ŵakwiza ku maungano gha chigaŵa gha Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuvwara mabaji. Baji ili likulongora zina na mpingo wa uyo wavwara. Kutemwana ni “baji” ilo likulongora Ŵakhristu ŵaunenesko. Mu mazgu ghanyake, chitemwa icho tikulongorana chikwenera kuwonekera mwakuti chiŵenge nga ntchimanyikwiro, panji baji, kuti awo ŵakuwona ŵamanye kuti tili ŵalondezgi ŵenecho ŵa Khristu. Waliyose wa ise wangachita makora kujifumba kuti, ‘Kasi ivyo nkhuchita vikulongora kuti nili na “baji” la chitemwa chakujipata?’

12, 13. (a) Kasi tikwenera kuŵa ŵakunozgeka kujipata kufika mpha kulongora kuti tikutemwana yumoza na munyake? (b) Kasi kujipata chikung’anamurachi?

¹² Pakuŵa ŵalondezgi ŵa Yesu, tikwenera kutemwana yumoza na munyake nga umo iyo wakatitemwera. Ichi chikung’anamura kuti tikwenera kuŵa ŵakunozgeka kujipata chifukwa cha Ŵakhristu ŵanyithu. Kasi tikwenera kujipata kufika mpha? Baibolo likutiphalira kuti: “Tikumanya chitemwa chifukwa iyo wakapeleka umoyo wake chifukwa cha ise. Ndipo nase tikwenera  kupeleka umoyo withu chifukwa cha ŵabali ŵithu.” (1 Yohane 3:16) Nga ni Yesu, tikwenera kuŵa ŵakunozgeka kufwira ŵanyithu usange mphakukhumbikwa. Mu nyengo ya nthambuzgo, tingalolera kutaya umoyo withu m’malo mwa kupeleka ŵabali ŵithu ŵauzimu na kuŵika umoyo wawo pangozi. Mu vyaru ivyo muli vivulupi chifukwa cha kupambana mitundu panji mafuko, tingaŵika umoyo withu pangozi kuti tivikilire ŵabali ŵithu, nangauli tingapambana mtundu panji fuko. Para mitundu yili pa nkhondo, tikuŵa ŵakunozgeka kujalirika mu jele panji na kufwa wuwo m’malo mwa kutora vilwero na kutimbana na Ŵakhristu ŵanyithu, panji munthu munyake waliyose.—Yohane 17:14, 16; 1 Yohane 3:10-12.

¹³ Padera pa kuŵa ŵakunozgeka kufwira ŵabali ŵithu, paliso nthowa yinyake iyo tingalongolera chitemwa chakujipata. Nakuti ni waliyose yayi uyo vinthu ivi vingamuchitikira. Ndipouli, usange tikutemwa nadi ŵabali ŵithu mwakuti tingaŵafwira, asi tikwenera kuŵa ŵakunozgeka kujipata pa vinthu vichoko na kuyezgayezga kuŵawovwira? Kujipata chikung’anamura kulekezga dankha ivyo tikutemwa panji kusangwa navyo mwakuti tovwire ŵanji. Tikudangizga ivyo iwo ŵakukhumba m’malo mwa vithu nangauli vingaŵa vyakusuzga kuchita nthena. (1 Ŵakorinte 10:24) Kasi tingalongora wuli kuti tili na chitemwa chakujipata?

14. (a) Kasi ŵalara ŵakwenera kujipata pa vinthu wuli? (b) Kasi mukujipulika wuli na ŵalara awo ŵakutokatoka mu mpingo winu?

¹⁴ Ŵalara mu mpingo ŵakujipata mu vinandi kuti ‘ŵaliske mskambo.’ (1 Petrosi 5:2, 3) Padera pa kupwelelera mbumba zawo, ŵakwenera kupatura nyengo namise panji kuumaliro wa sabata kuti ŵachite vinthu vya mpingo, nga nkhunozgekera nkhani, kwendera Ŵakhristu ŵanyawo, kweniso kweruzga milandu. Ŵalara ŵanyake ŵakuchitaso vinthu vinandi, ŵakutokatoka pa maungano gha dera na gha chigaŵa ndiposo ŵakuteŵetera mu Makomiti Ghakudumbiskana na Chipatala, Magulu Ghakwendera Ŵalwari, na Makomiti gha Vyakuzenga. Ŵalara,  mungaluwanga yayi kuti apo mukuteŵetera mwakukhumbisiska, kumalira nyengo, nkhongono, na chuma chinu pakuliska mskambo, mukulongora kuti muli na chitemwa chakujipata. (2 Ŵakorinte 12:15) Yehova wakuwonga chomene ivyo mukuyezgayezga kuchita, kweniso mpingo uwo mukuliska nawo ukuwonga chomene.—Ŵafilipi 2:29; Ŵahebere 6:10.

15. (a) Kasi ŵawoli ŵa ŵalara ŵakulongora wuli kujipata? (b) Kasi mukuŵawona wuli ŵanakazi awo ŵakujipata kuti ŵafumu ŵawo ŵachitenge vinthu vya mpingo winu?

¹⁵ Kweni wuli pakuyowoya za ŵawoli ŵa ŵalara? Asi ŵanakazi aŵa nawo ŵakujipata mwakuti ŵafumu ŵawo ŵapwelelere mskambo? Mwanakazi wakujipata nadi para mfumu wake wakupatura nyengo iyo mphanyi wachezganga na mbumba yake kuti wachitire vinthu vya mpingo. Kweniso ghanaghanirani umo ŵawoli ŵa ŵalaŵiliri ŵa dera ŵakujipatira para ŵakwenda na ŵafumu ŵawo ku mpingo na mpingo kweniso dera na dera. Ŵakuleka vikaya vyawo ndipo nyengo zinyake sabata yiliyose ŵakugona mu nyumba yinyake. Ŵawoli awo ŵakudangizga vyakukhumba vya mpingo m’malo mwa vyawo ŵakwenera kuwongeka chomene chifukwa cha kulongora chitemwa chakujipata.—Ŵafilipi 2:3, 4.

16. Kasi ŵapapi awo Mbakhristu ŵakujipata wuli chifukwa cha ŵana ŵawo?

¹⁶ Kasi tingalongora wuli chitemwa chakujipata mu mbumba? Ŵapapi, mukujipata pa vinthu vinandi chomene mwakuti movwire ŵana ŵinu na “kuŵalera makora pa kuŵalanga na kuŵasambizga maghanoghano gha Yehova.” (Ŵaefeso 6:4) Nyengo zinyake mukugwira ntchito zakuvuska nyengo yitali kuti musange chakurya na kuwoneseska kuti ŵana ŵinu ŵali na vyakuvwara vyakukwana kweniso malo ghakugona. Mungalolera kuti imwe musuzgike kuluska kuti ŵana ŵinu ŵaŵavye vinthu vyakukhumbikwa. Kweniso mukuyezgayezga kusambira na ŵana ŵinu, kuluta nawo ku maungano, na kwenda nawo mu uteŵeti wa m’munda. (Dotoronome 6:6, 7) Uyo wakambiska mbumba wakukondwa chomene chifukwa cha chitemwa chinu chakujipata ndipo chitemwa ichi chingawovwira ŵana ŵinu  kuti ŵazakasange umoyo wamuyirayira.—Zintharika 22:6; Ŵaefeso 3:14, 15.

17. Kasi ŵafumu awo Mbakhristu ŵangamuyezga wuli Yesu pa nkhani ya kujipata?

¹⁷ Ŵafumu, kasi mungayezga wuli Yesu pakulongora chitemwa chakujipata? Baibolo likuzgora kuti: “Ŵafumu, lutilirani kutemwa ŵawoli ŵinu, umo Khristu nayo wakatemwera mpingo na kujipeleka yekha chifukwa cha iwo.” (Ŵaefeso 5:25) Nga umo tawonera, Yesu wakatemwanga chomene ŵalondezgi ŵake mwakuti wakaŵafwira. Mfumu uyo ni Mkhristu wakuyezga mtima wakujipata wa Yesu, uyo “wakajikondweska yekha yayi.” (Ŵaroma 15:3) Mfumu wanthena wakunozgeka kuŵika vyakukhumba vya muwoli wake panthazi m’malo mwa vyake. Wakukosera kuti vinthu vyendenge umo iyo wakukhumbira pera yayi, kweni wakukolerana na ivyo muwoli wake wakukhumba usange vikususkana yayi na Malemba. Mfumu uyo wali na chitemwa chakujipata wakutemweka na Yehova, ndipo muwoli wake na ŵana nawo ŵakumutemwa na kumuchindika chomene.

18. Ntchivichi chikutituma kuti tilondezgenge dango liphya la kutemwana yumoza na munyake?

¹⁸ Ntchipusu yayi kulondezga dango liphya la kutemwana yumoza na munyake, kweni pali chinthu chinyake icho chikutituma kuti tililondezgenge. Paulosi wakalemba kuti: “Chitemwa icho Khristu wali nacho chikutichichizga, chifukwa ichi ndicho tadumura, chakuti munthu yumoza wakafwira wose. . . . Wakaŵafwira wose kuti awo mbamoyo ŵaleke kujikhalira ŵekha, kweni ŵakondweskenge uyo wakaŵafwira na kuwuskika.” (2 Ŵakorinte 5:14, 15) Pakuti Yesu wakatifwira, asi tikwenera kuchichizgika kukhalira mwa iyo? Tingachita nthena para tikuyezga chitemwa chake chakujipata.

19, 20. Kasi ntchawanangwa wuli chakuzirwa icho Yehova watipa, ndipo tingalongora wuli kuti tikuchipokelera?

¹⁹ Yesu wakataluliranga yayi apo wakayowoya kuti: “Palije uyo wali na chitemwa chikuru kuluska ichi, chakuti munthu  wapeleke umoyo wake chifukwa cha ŵabwezi ŵake.” (Yohane 15:13) Pakuti wakafwa chifukwa cha ise ntchilongolero chikuru chakuti wakutitemwa. Ndipouli, munthu munyake wakalongora chitemwa chikuru kuluska ichi. Yesu wakalongosora kuti: “Chiuta wakachitemwa chomene charu, lekani wakapeleka Mwana wake wapadera, kuti waliyose uyo wakupulikana mwa iyo waleke kuparanyika kweni waŵenge na umoyo wamuyirayira.” (Yohane 3:16) Chiuta wakutitemwa chomene mwakuti wakapeleka Mwana wake kuŵa chiwombolero, icho chikutovwira kuti tizakafwatuke ku kwananga na nyifwa. (Ŵaefeso 1:7) Nangauli chiwombolero ntchawanangwa chakuzirwa chakufuma kwa Yehova, kweni wakutichichizga yayi kuti tichipokere.

²⁰ Vili kwa ise kupokelera chawanangwa cha Yehova ichi. Kasi tingachita wuli kuti tichipokere? Tikwenera kuŵa na chipulikano mwa Mwana wake. Ndipouli, chipulikano mpha mulomo waka yayi. Chikuwoneka mu milimo, panji umo tikuchitira vinthu. (Yakobe 2:26) Para tikulondezga Yesu Khristu zuŵa na zuŵa tikulongora kuti tili na chipulikano mwa iyo. Usange tichitenge nthena tisangenge vitumbiko vinandi sono kweniso munthazi, nga umo mutu wakulondezgapo ukulongosolera.