1-3. Kasi zuŵa linyake mu 31 C.E. Yesu wakapharazganga nkhu, ndipo chifukwa wuli ŵategherezgi ŵakazizikika?

 MUKAŴA mu chaka cha 31 C.E. Yesu Khristu wakaŵa pafupi na Kaperenaumu, msumba uwo ukaŵa kumpoto chakumanjiliro gha dazi mumphepete mwa Nyanja ya Galileya. Yesu wakatchezera kulomba usiku wose pa phiri ilo likaŵa pafupi na msumba uwu. Kukati kwacha, wakachema ŵasambiri ŵake, ndipo pa iwo wakasorapo 12, awo wakaŵachema ŵapositole. Pa nyengo yeneyira, mzinda wa ŵanthu, ukalondezga Yesu kwenekura ndipo ukawungana pa malo ghakuthambalara musi mwa phiri. Ŵanthu ŵanyake ŵakafuma kutali chomene. Ŵakaŵa ŵakunweka kuti ŵapulike ivyo wayowoyenge kweniso kuti waŵachizge ku matenda ghawo. Yesu wakafiska ivyo ŵakakhazganga.—Luka 6:12-19.

² Yesu wakiza ku mzinda na kuchizga wose awo ŵakaŵa ŵalwari. Kufuma apo, wakakhala pasi na kwamba kusambizga. a Ŵategherezgi ŵakwenera kuti ŵakazizwa chomene na mazgu agho wakayowoya pa nyengo iyi. Nakuti aka kakaŵa kakwamba kupulika munthu wakusambizga nthena. Yesu wakasambizganga maluso gha ŵanthu yayi nesi gha ŵarabi ŵakumanyikwa, kweni wakasambizganga fundo zakufuma mu Malemba Ghachihebere. Ivi ndivyo vikapangiska kuti waŵe msambizgi waluso. Uthenga wake ukaŵa wakudunjika, upusu, kweniso wakupulikikwa makora. Wati wamara kuyowoya, mizinda yikazizwa chomene. Yikenera nadi kuzizwa chifukwa  yikategherezga kwa munthu wavinjeru chomene kuluska waliyose uyo wali kuŵako.—Mateyu 7:28, 29.

³ Upharazgi uwu pamoza na vinthu vinyake vinandi ivyo Yesu wakayowoya na kuchita vili kulembeka mu Mazgu gha Chiuta. Tikwenera kusanda ivyo Baibolo likuyowoya vyakukhwaskana na Yesu, chifukwa mwa iyo muli “usambazi wose wa vinjeru.” (Ŵakolose 2:3) Vinjeru ni luso lwa kumanya vinthu, kuvipulikiska na kugwiliskira ntchito makora ivyo wamanya. Kasi Yesu wakavitora nkhu vinjeru ivi? Kasi wakalongora wuli kuti wali na vinjeru, ndipo ise tingamuyezga wuli?

4. Kasi awo ŵakategherezganga kwa Yesu mu Nazarete ŵakafumba fumbo wuli, ndipo chifukwa wuli?

⁴ Pa ulendo unyake, Yesu wakaluta ku Nazarete, tawuni iyo wakakulira, ndipo wakamba kusambizga mu sunagoge kwenekura. Ŵanandi awo ŵakamutegherezganga ŵakazizwa, ŵakafumba kuti: “Kasi munthu uyu wali kuvitora nkhu vinjeru ivi?” Mbumba yakwake ŵakayimanyanga: ŵapapi, ŵanung’una na ŵadumbu ŵake. Kweniso ŵakamanyanga kuti wakababikira mu mbumba yikavu. (Mateyu 13:54-56; Mariko 6:1-3) Ŵakamanyangaso kuti wakaŵa kalipentara, kweniso kuti wandasambirepo sukulu zapachanya za ŵarabi. (Yohane 7:15) Ntheura fumbo lawo likaŵa lakupulikikwa.

5. Kasi Yesu wakati vinjeru vyake vikafuma nkhu?

⁵ Yesu wakaŵa na vinjeru chifukwa chakuti wakaŵa waka na maghanoghano ghakufikapo yayi. Nyengo yinyake apo wakasambizganga pakweru mu tempile, wakavumbura kuti vinjeru vyake vikafuma kuchanya. Wakati: “Ivyo nkhusambizga ni vyane chara, kweni vya uyo wakanituma.” (Yohane 7:16) Enya, vinjeru vya Yesu vikafuma kwa Adada ŵake awo ŵakamutuma. (Yohane 12:49) Kweni kasi Yesu wakapokera wuli vinjeru ivi kufuma kwa Yehova?

6, 7. Kasi Yesu wakasanga wuli vinjeru kufuma kwa Adada ŵake?

⁶ Mzimu utuŵa wa Yehova ndiwo ukamulongozganga Yesu.  Pakuyowoyerathu za Mesiya wakulayizgika uyo ni Yesu, Yesaya wakati: “Mzimu wa Yehova uzamuŵa pa iyo, mzimu wa vinjeru na wa kupulikiska, mzimu wa kulongozga na wa nkhongono, mzimu wa kumanya tunthu na wa kopa Yehova.” (Yesaya 11:2) Pakuti wakalongozgekanga na mzimu wa Yehova, kasi ntchakuzizika nthena kuti ivyo Yesu wakayowoyanga na kuchita vikalongoranga kuti wakaŵa na vinjeru vyapadera?

⁷ Yesu wakasanga vinjeru kufuma kwa Adada ŵake mu nthowa yinyakeso yapadera. Nga umo tikawonera mu Mutu 2, apo wakaŵa kuchanya vyaka vinandi chomene pambere wandize pa charu, Yesu wakaŵa na mwaŵi wa kusambira maghanoghano gha Adada ŵake pa nkhani zakupambanapambana. Ntchakusuzga kughanaghanira unandi wa vinjeru ivyo Mwana uyu wakasambira apo wakaŵa na Adada ŵake, apo wakateŵetanga nga ni “misiri” wawo pakulenga vinthu vinyake vyose, vyamoyo na vyambura umoyo wuwo. Ntchakwenelera nadi kuti apo Mwana uyu wakaŵa kuchanya wakachemekanga vinjeru. (Zintharika 8:22-31; Ŵakolose 1:15, 16) Apo wakateŵetanga pano pa charu chapasi, Yesu wakagwiliskira ntchito vinjeru ivyo wakasanga apo wakaŵa na Adada ŵake kuchanya. b (Yohane 8:26, 28, 38) Ntheura, tikwenera kuzizwa yayi na umo mazgu gha Yesu ghakalongolera kuti wakamanyanga na kupulikiska chomene tunthu. Kweniso tikwenera kuzizwa yayi chifukwa icho wakachitiranga vinthu mwamahara.

8. Pakuŵa ŵalondezgi ŵa Yesu, kasi tingasanga wuli vinjeru?

⁸ Pakuŵa ŵalondezgi ŵa Yesu, nase tikwenera kugomezga Yehova kuti watipe vinjeru. (Zintharika 2:6) Yehova wakutipa vinjeru mwamunthondwe yayi. Kweni wakutizgora para tikulomba vinjeru kufumira pasi pa mtima kuti tizizipizge masuzgo mu umoyo. (Yakobe 1:5) Tikwenera kuyezgayezga kuti tisange vinjeru ivi. Tikwenera kuvipenja nga “mbusambazi wakubisika.” (Zintharika 2:1-6) Enya, tikwenera kulutilira kusanda  Mazgu gha Chiuta, agho ghakuvumbura vinjeru vyake, ndipo tikwenera kuchita vinthu mwakuyana na ivyo tasambira. Ivyo Mwana wa Yehova wakachitanga ni vyakovwira chomene kwa ise kuti tisange vinjeru. Tiyeni tiwone vigaŵa vyakupambanapambana ivyo Yesu wakalongolera vinjeru na kusambira umo tingamuyezgera.

9. Ntchivichi icho chikapangiska kuti ivyo Yesu wakasambizganga viŵe vya vinjeru?

⁹ Ŵanthu ŵanandi chomene ŵakalutanga kwa Yesu kuti ŵakapulikizge ivyo wakuyowoya. (Mariko 6:31-34; Luka 5:1-3) Ndipo ntchakuzizika yayi chifukwa nyengo zose Yesu wakayowoyanga mazgu ghavinjeru. Ivyo wakasambizganga vikalongora kuti wakamanyanga makora Mazgu gha Chiuta ndiposo kuti wakaŵa na luso lwa kumanya ivyo vikwambiska suzgo. Ivyo Yesu wakasambizganga vichali kuŵafika pamtima ŵanthu m’paka sono, ndipo vikutchujuka yayi. Wonani vinjeru vinyake ivyo vikusangika mu mazgu gha Yesu, uyo wakumanyikwaso kuti “Wakupeleka Fundo Wakuzizwiska,” uyo wakayowoyekerathu.—Yesaya 9:6.

10. Ni mikhaliro wuli yiwemi iyo Yesu wakutichiska kuti tiŵe nayo, ndipo chifukwa wuli?

¹⁰ Upharazgi wa pa Phiri uwo wazunulika kukwambilira, ni nkhani iyo Yesu wakasambizga pa phiri ndipo  muli fundo zakuzirwa chomene kweniso yili kulembeka kwambura kudumulizgika na mazgu gha ŵanji. Mu nkhani iyi, Yesu wakutiphalira kuti tiŵe na nkharo yiwemi kweniso tiyowoyenge makora. Kweniso pakuti Yesu wakamanyanga kuti ivyo munthu wakughanaghana ndivyo wakuchita, iyo wakutichiska kuti tiŵe na mikhaliro yiwemi nga nkhuzika, urunji, lusungu, mtende, na chitemwa. (Mateyu 5:5-9, 43-48) Para tili na mikhaliro iyi mbwenu tichitenge na kuyowoya vinthu ivyo vingakondweska Yehova na ŵanyithu.—Mateyu 5:16.

11. Pakupeleka ulongozgi pa nkhani ya kwananga, kasi Yesu wakalongosora wuli icho chikwambiska suzgo?

¹¹ Pakupeleka ulongozgi pa nkhani ya kwananga, Yesu wakayowoyangaso icho chikwambiska suzgo. Wakutiphalira waka kuti tileke kuchita mbembe yayi. Kweni wakutichenjezga kuti tileke kusunga ukali mu mtima. (Mateyu 5:21, 22; 1 Yohane 3:15) Wakukanizga waka kuchita uzaghali yayi. Kweni wakuchenjezga za makhumbiro agho ghakwamba mu mtima ndipo ghakupangiska munthu kuchita uzaghali. Wakutichenjezga kuti tileke kuzomerezga maso ghithu kulaŵiska vinthu vyawakawaka na kuwuska khumbo liheni. (Mateyu 5:27-30) Yesu wakawonanga icho chikwambiska suzgo, vimanyikwiro pera yayi. Wakalongosora nkharo ndiposo makhumbiro agho ghakulongozgera ku kwananga.—Salimo 7:14.

12. Kasi ŵalondezgi ŵa Yesu ŵakuwuwona wuli ulongozgi wake, ndipo chifukwa wuli?

¹² Mu mazgu gha Yesu mukaŵa vinjeru nadi. Ntheura ntchakuzizika yayi kuti “mizinda yikazizikika na kasambizgiro kake.” (Mateyu 7:28) Pakuŵa ŵalondezgi ŵake, tikuwona ulongozgi wake wavinjeru kuti ngwakwenelera kutilongozga pa umoyo withu. Tikuyezgayezga kuti tiŵe na mikhaliro yiwemi iyo wakati ŵalondezgi ŵake ŵakwenera kuŵa nayo, nga lusungu, mtende, na chitemwa, pakumanya kuti para tachita nthena tiŵenge na nkharo yakukondweska Chiuta. Tikuyezgayezga kuwuskamo mu mitima yithu maghanoghano agho wakati ngawakawaka, nga ukali na makhumbiro ghaheni, chifukwa  tikumanya kuti para tachita nthena tigegenge kwananga.—Yakobe 1:14, 15.

13, 14. Ntchivichi icho chikulongora kuti Yesu wakasankhanga vinthu mwamahara?

¹³ Ivyo Yesu wakachitanga na kuyowoya vikalongora kuti ngwavinjeru. Mu umoyo wake wose wakalongora vinjeru mu nthowa zakupambanapambana, nga mpha ivyo wakaghanaghananga, umo wakajiwoneranga, ndiposo umo wakachitiranga vinthu na ŵanji. Wonani viyelezgero vinyake ivyo vikulongora kuti Yesu wakalongozgekanga na “vinjeru na kaghanaghaniro kawemi.”—Zintharika 3:21.

¹⁴ Munthu wavinjeru wakusankha vinthu mwamahara. Yesu wakasankhanga mwamahara vyakuchita. Kasi mukughanaghana kuti Yesu wakhumbenge mphanyi wakaŵa munthu wuli? Wakhumbenge mphanyi wakazenga nyumba yapachanya chomene, mphanyi wakaŵa na bizinesi yiwemi kweniso mphanyi wakaŵa wakutchuka chomene. Yesu wakamanya kuti kutangwanika na vinthu ivi nkwawaka, “nkhuchimbizga waka mphepo.” (Mupharazgi 4:4; 5:10) Umoyo wanthena uwu mbuchindere, ukupambana na vinjeru. Yesu wakakhumba chara kuŵa na vinandi mu umoyo. Mtima wake ukaŵa pa kujiwunjikira ndalama yayi nesi katundu. (Mateyu 8:20) Mwakuyana na ivyo wakasambizganga, mtima wake ukaŵa pa chinthu chimoza, icho nkhuchita khumbo la Chiuta. (Mateyu 6:22) Mwavinjeru, Yesu wakamalira nyengo na nkhongono zake pa kuchita vinthu vya Ufumu ivyo ni vyakuzirwa chomene ndiposo vyachandulo kuluska vinthu vyathupi. (Mateyu 6:19-21) Ntheura wakatilekera chakuwonerapo chiwemi chomene.

15. Kasi ŵalondezgi ŵa Yesu ŵangalongora wuli kuti ŵakuŵika vya Ufumu pakwamba, ndipo chifukwa wuli kuchita nthena ntchamahara?

¹⁵ Ŵalondezgi ŵa Khristu mazuŵa ghano ŵakuŵika mtima wawo wose pa kupenja vinthu vya Ufumu. Ntheura ŵakukana  kujivuska na ngongoli ndiposo vinthu vyawakawaka ivyo vingaŵalyera nyengo na nkhongono zawo. (1 Timote 6:9, 10) Ŵanandi ŵachepeskako vyakuchita mu umoyo wawo mwakuti ŵaŵe na nyengo yinandi yakuchitira uteŵeti, kweniso kupharazga vya Ufumu nyengo zose. Ivyo ŵasankha kuchita ni vyamahara chomene chifukwa para munthu wakuŵika vinthu vya Ufumu pa malo ghakwamba wakuŵa wachimwemwe ndiposo wakukhorwa.—Mateyu 6:33.

16, 17. (a) Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakaŵa wakujiyuyura ndiposo kuti wakamanyanga ivyo wangafiska? (b) Kasi ise tingalongora wuli kuti tili ŵakujiyuyura ndiposo kuti tikumanya ivyo tingafiska?

¹⁶ Baibolo likulongora kuti vinjeru vikwendera lumoza na kujiyuyura, uko nkhumanya ivyo wamunthu ungafiska na ivyo ungafiska yayi. (Zintharika 11:2) Yesu wakaŵa wakujiyuyura ndipo wakamanyanga ivyo wangafiska. Wakamanya kuti ni wose yayi awo ŵakapulikizganga uthenga wake ŵangasintha. (Mateyu 10:32-39) Kweniso wakamanya kuti ŵanthu awo iyo wangaŵapharazgira mbachoko chomene. Ntheura mwavinjeru wakalekera ŵalondezgi ŵake mulimo wa kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri. (Mateyu 28:18-20) Wakajiyuyura na kuzomerezga kuti ŵasambiri ŵachitenge “milimo yikuru kuluska” yake, chifukwa iwo ŵapharazgirenge ŵanthu ŵanandi chomene kweniso kwa nyengo yitali. (Yohane 14:12) Yesu wakamanyangaso kuti wakakhumbikwiranga wovwiri. Wakazomera wovwiri wa ŵangelo awo ŵakiza kuzakamuteŵetera mu mapopa, ndiposo wa mungelo uyo wakiza kuzakamukhozga mu Getisemane. Apo wakasuzgika chomene, Mwana wa Chiuta wakapempha wovwiri.—Mateyu 4:11; Luka 22:43; Ŵahebere 5:7.

¹⁷ Nase tikwenera kuŵa ŵakujiyuyura na kumanya ivyo tingafiska. Tikwenera kuchita mulimo wa kupharazga na kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri na mtima withu wose. (Luka 13:24; Ŵakolose 3:23) Tikweneraso kumanya kuti Yehova wakutiyaniska na ŵanji yayi, ndipo nase ndimo tikwenera kuchitira. (Ŵagalatiya 6:4) Vinjeru vitovwirenge kujiŵikira vilato ivyo vikukolerana na nkhongono zithu ndiposo umo vinthu viliri kwa ise. Mwakusazgirapo, vinjeru viwovwirenge awo ŵali  na milimo yakusazgikira kuti ŵamanyenge ivyo ŵakutondeka kufiska ndiposo kuti nawo ŵakukhumbikwira wovwiri nyengo na nyengo. Kujiyuyura kuŵawovwirenge kuzomera wovwiri pakumanya kuti Yehova wangatuma ŵasopi ŵanyawo kuti ‘ŵaŵasanguluske.’—Ŵakolose 4:11.

18, 19. (a) Ntchivichi icho chikulongora kuti Yesu wakaŵa wakupulikiska ndiposo walusungu pakuchita vinthu na ŵasambiri ŵake? (b) Chifukwa wuli tikwenera kuŵa ŵalusungu ndiposo ŵakupulikiska pakuchita vinthu na ŵanyithu, ndipo tingachita wuli nthena?

¹⁸ Lemba la Yakobe 3:17 likuti: “Vinjeru vyakufuma kuchanya . . . ni . . . vyakupulikiska.” Yesu wakaŵa wakupulikiska ndiposo walusungu pakuchita vinthu na ŵasambiri ŵake. Wakamanyanga maubudi ghawo kweni wakawonangamo viwemi mwa iwo. (Yohane 1:47) Pa usiku uwo wakakakikira wakamanya kuti ŵamusidenge, kweni wakakayika yayi kuti mbakugomezgeka. (Mateyu 26:31-35; Luka 22:28-30) Petrosi wakakana katatu kuti wakumumanya yayi Yesu. Ndipouli, Yesu wakamulombera, kulongora kuti wakamanyanga kuti Petrosi ngwakugomezgeka. (Luka 22:31-34) Pa usiku wake waumaliro pa charu chapasi, apo wakalombanga kwa Adada ŵake, Yesu wakazunurapo yayi ivyo ŵasambiri ŵake ŵakabudanga. Kweni wakazunura viwemi ivyo ŵakachita m’paka usiku wura, wakati: “Ŵasungilira mazgu ghinu.” (Yohane 17:6) Nangauli ŵakabudiskanga, kweni wakaŵaŵikizga vinthu vya Ufumu vya pa charu chapasi. (Mateyu 25:14, 15; Luka 12:42-44) Ntchakukayikiska yayi kuti ŵakakhozgeka chomene chifukwa chakuti wakalongora kuti wakuŵagomezga ndipo ŵakaŵa ŵakunozgeka kuchita mulimo uwo wakaŵapa.

¹⁹ Ŵalondezgi ŵa Yesu ŵakwenera nadi kumuyezga pa nkhani iyi. Para Mwana murunji wa Chiuta ndiyo wakachitanga vinthu mwakuzika na ŵasambiri ŵake ŵambura kufikapo, ipo ise ndise tikwenera kuchita mwakuzika chomene vinthu na ŵanyithu chifukwa ndise ŵambura kufikapo. (Ŵafilipi 4:5) M’malo mwa kuŵika mahara pa vinthu ivyo ŵasopi ŵanyithu ŵakubudiska, tikwenera kuŵika mahara pa ivyo ŵakuchita  makora. Tingalongora kuti tili na vinjeru usange tikukumbuka kuti Yehova ndiyo wali kuŵaguza. (Yohane 6:44) Nadi, Yehova wakwenera kuti wakuwonamo viwemi mwa iwo, ndipo nase ndimo tichitirenge. Ivi vitovwirenge kuti tisulengeko waka tumaubudi twawo kweniso kupenjerezga vinthu ivyo tingaŵalumbirapo. (Zintharika 19:11) Para tikulongora kuti tikuŵagomezga ŵabali na ŵadumbu, tikuŵawovwira kuti ŵalimbikirenge kweniso kukondwa pakuteŵetera Yehova.—1 Ŵatesalonika 5:11.

20. Kasi tikwenera kuchita vichi na nthamba ya usambazi wa vinjeru iyo ni mabuku gha Makani Ghawemi, ndipo chifukwa wuli?

²⁰ Mabuku gha mu Baibolo agho ghakulongosora umoyo na uteŵeti wa Yesu ni nthamba ya usambazi wa vinjeru. Kasi tikwenera kuchita nacho vichi chawanangwa ichi? Paumaliro wa Upharazgi wake wa pa Phiri, Yesu wakachiska awo ŵakamutegherezganga kuti ŵapulike mazgu gha vinjeru kweniso kuti ŵaghachitenge. (Mateyu 7:24-27) Para tilondezgenge ivyo wakayowoya kweniso kuchita, tiŵenge na umoyo uwemi sono, na kulutilira kwenda pa nthowa yakuya ku umoyo wamuyirayira. (Mateyu 7:13, 14) Palijeso chinthu chinyake chamahara icho tingachita padera pa ivi.